ŞAHİTLİĞİN ÖNEMİ

ŞAHİTLİĞİN ÖNEMİ
Medet COŞKUN
I- Konunun Plânı
A- Şahitlik Kavramı
B- Şahitliğin İslam Dinindeki Yeri
C- Doğru Şahitlikte Bulunmanın Önemi
D- Yalan Şahitliğin Kötülüğü
E- Kur’anın şahitliğe bakışı
F- Hadislerde Şahitlik
G- Şahitlik ve Doğru Şahitliğin Faydaları
1- Doğru Şahitliğin Adalete Katkısı
2- Doğru Şahitliğin Ahlaki Boyutu
3- İslamın özü doğruluktur
4- Doğru şahitlik yapmak kişinin dini, insani ve ahlaki bir görevidir.
5- Doğru şahitlik yapmak toplumda hak, adalet ve güven
duygusunun yerleşmesini temin eder
6-Doğru şehadette bulunmak Allahın emridir
H-Yalan Şahitliğin Zararları
1- Yalan Şahitliğin Psikolojik Zararları
2- Yalan Şahitliğin Sosyolojik Zararları
İ- Yalan şahitliğin zararları ve yalan şahitlik yapan kimseden korunma
yolları
1- İslam dininde yalancılık yasaklanmıştır
2- Yalan şahitliği yapmak hakkın zayi olmasına ve adaletin
yanıltılmasına sebep olur
3- Yalan şahitlik toplumda güven ve kardeşlik duygularının yok
olmasına yol açar
4- İlim,amel, ahlak ve takva sahibi olmak
5- Yalan şahitlikte bulunana itibar etmemek
6- Yalancı ve yalan şahitlik yapanlara engel olmaya çalışmak ve
bunların şerrinden Allaha sığınmak
II- Konunun Açılımı ve İşlenişi
1
Konuya şahitlik kavramı açıklanarak başlanır ve devamla yalanın ve
yalan şahitliğin İslam dininde yasaklandığına vurgu yapılır.Daha sonra
konuyla ilgili ayet ve Hadislerle yalan şahitliğin dini durumu ortaya
konulur. Vaazın ilerleyen bölümünde yalancıların ve yalan şahitlikte
bulunanların dünyada bir hakkın zayi olmasına ve ahirette de azaba
çarptırılacağına değinilir.Yalanın ve yalan şahitliğin zararının sadece bunu
söyleyen kimseye değil kendi dışındaki diğer insanlara ve toplumun
tamamına zararı olacağı belirtildikten sonra bunun kul hakkıyla ilgili
boyutuna yer verilir. Ayrıca bu tür bir davranışın toplum açısından nedenli
kötü bir davranış olduğuna işaret edilir. Şahitliği gizlemek, bildiğini
söylememek öyle dış organların işlediği günah gibi değildir. Bizzat imanın
karargahı olan kalbin işlediği bir günahtır. Bundan dolayı da en büyük
günahlardandır.
III- Konunun Özet Sunumu
Şahitlik, bildiği veya gördüğü bir olaya tanıklık etmek demektir.
Yalan şahitliği yapan kimse üç çeşit günah işlemiş olur: Birincisi, yalan
konuşuyor. İkincisi, haksız olan kimseye yardım ediyor. Üçüncüsü de haklı
olanı kötü duruma düşürüyor. Yalan şahitliği yapmak nasıl günah ise
bildiğini ve gördüğünü söylememek de aynı şekilde günahtır. Çünkü bu
durumda haksız olanın bilinmesi, suçlunun cezalandırılması örtbas edilmiş
olur. Yalanın her çeşidi günahtır. Hele yalancı şahitliği, yalanın en çirkini
ve en zararlısıdır. Herhangi bir çıkar için yahut hatır için yalan şahitliği
yapmak büyük günahtır. Yalancı şahit, başkasının dünyasını yapacağım,
gönlünü alacağım diye kendi ahiretini yıkmış olur. Sonra da yaptığı yalan
şahitlikle hakkın kaybolmasına ve günahsız insanların eziyet görmelerine,
mağdur olmalarına sebep olur. Evet, bir mü'minin işlemediği bir günah
yüzünden eziyet görmesi, buna sebep olanı rahatsız etmeyecek mi? Bunu
düşündükçe içi sızlamayacak mı? Kendisine böyle bir muamelenin
yapılmasını nasıl istemiyorsa kendisi de başkasına böyle muamele
yapmamalıdır.
IV- Konu İşlenirken Başvurulabilecek Bazı Ayetler
ِ
ِ
ِِ
ِ ِ ‫يا أَيُّها الَّ ِذين آمنُواْ ُكونُواْ قَ َّو ِام‬
‫ني‬
َ ِ‫ني بِالْق ْسط ُش َه َداء للّه َولَ ْو َعلَى أَن ُفس ُك ْم أَو الْ َوال َديْ ِن َواألَقْ َرب‬
َ
َ َ
َ َ
ِ
ِِ
ِ
‫ضواْ فَِإ َّن‬
ُ ‫إِن يَ ُك ْن َغنيّا أ َْو فَ َقريا فَاللّهُ أ َْوَل ِب َما فَالَ تَتَّبِعُواْ ا ْْلََوى أَن تَ ْعدلُواْ َوإِن تَ ْل ُوواْ أ َْو تُ ْع ِر‬
‫اللّهَ َكا َن ِِبَا تَ ْع َملُو َن َخبِريا‬
2
“Ey iman edenler! Kendiniz, ana babanız ve en yakınlarınızın aleyhine
de olsa Allah için şahitlik yaparak adaleti titizlikle ayakta tutan kimseler
olun. (Şahitlik ettikleriniz) zengin veya fakir de olsalar (adaletten
ayrılmayın). Çünkü Allah ikisine de daha yakındır. (Onları sizden çok
kayırır.) Öyle ise adaleti yerine getirmede nefsinize uymayın. Eğer (şahitlik
ederken gerçeği) çarpıtırsanız veya (şahitlikten) çekinirseniz (bilin ki)
şüphesiz Allah yaptıklarınızdan hakkıyla haberdardır” 1
ِ َّ‫يا أَيُّها ال‬
ِ
‫ذ‬
ْ‫ني لِلّ ِه ُش َه َداء بِالْ ِق ْس ِط َوالَ ََْي ِرَمنَّ ُك ْم َشنَآ ُن قَ ْوٍم َعلَى أَالَّ تَ ْع ِدلُوا‬
َ ‫ين َآمنُواْ ُكونُواْ قَ َّوام‬
َ َ
َ
ِ ِ
.‫ب لِلتَّ ْق َوى َواتَّ ُقواْ اللّهَ إِ َّن اللّهَ َخبِرير ِِبَا تَ ْع َملُو َن‬
ُ ‫ا ْعدلُواْ ُه َو أَقْ َر‬
“Ey iman edenler! Allah için hakkı titizlikle ayakta tutan, adalet ile
şahitlik eden kimseler olun. Bir topluma olan kininiz sizi adaletsizliğe
itmesin. Adil olun. Bu, Allah’a karşı gelmekten sakınmaya daha yakındır.
Allah’a karşı gelmekten sakının. Şüphesiz Allah yaptıklarınızdan hakkıyla
haberdardır.” 2
Mü’minlerin vasıfları sayılırken şöyle buyurulmaktadır:
ِ َّ‫وال‬
.‫ين ُهم بِ َش َه َاداِتِِ ْم قَائِ ُمو َن‬
‫ذ‬
َ َ
“Onlar, şahitliklerini dosdoğru yapan kimselerdir.” 3
ِ َّ
.‫ور َوإِ َذا َمُّروا بِاللَّ ْغ ِوَمُّروا كَِراما‬
ُّ ‫ين آل يَ ْش َه ُدو َن‬
َ ‫الز‬
َ ‫َوالذ‬
“Onlar, yalana şahitlik etmeyen, faydasız boş bir şeyle karşılaştıkları
zaman, vakar ve hoşgörü ile geçip gidenlerdir.”4
Konu ile ilgili faydalanılabilecek diğer ayetler ise şunlardır: Ahzap,33/
58, Bakara,2/ 140-142 –146 -188-282-283; Al-i İmran, 3/169;Nisâ,4/
135;Hadid,11/19; Maide,5/8-106-108; En’am, 6/152; Ahzab,33/7071;Talak, 65/2. ayetlere bakılabilir.
V- Konu İşlenirken Başvurulabilecek Bazı Hadisler
ٍ ‫وعن زي ِد ب ِن‬
ِ ِ ‫ أَآل‬:‫ول اللّ ِه ﺺ‬
‫ُّه َد ِاء؟‬
ُ ‫ال َر ُس‬
َ َ‫ ق‬:‫خالد َر ِض َي اللّهُ َعْنه قال‬
ْ
ْ َْ ْ َ
َ ‫أخِبُُك ْم ِبَِْري الش‬
.َ‫الَّ ِذي يَ ِأِت بِ َش َه َادتِِه قَ ْب َل أ ْن يُ ْسأ َْلا‬
Zeyd İbnu
Halid (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:"Size şahidlerin en hayırlısını haber
1 Nisa,4/135
2 Maide,5/8
3 Meariç,70/33
4 Furkan,25/72
3
vereyim mi?: O kendisine taleb edilmezden önce şehadet etmeye gelendir."
5
.‫ أَآل أُنَبِّئُ ُك ْم بِأ ْك َِِب الْ َكبَائِِر؟ ثالَ ََثا‬:‫ول اللِّه ﺹ‬
ُ ‫ال َر ُس‬
َ َ‫ ق‬:‫َع ْن أيب بَ ْك ٍر َر ِض َي اللّهُ َعْنه قال‬
ِ‫وق الْوال‬
ِ ‫ وَكا َن مت‬،‫س‬
ِ َّ‫ ْاْل ْشر ُاك بِالل‬:‫ال‬
ِ
ِ
:‫ال‬
‫ل‬
‫ج‬
‫ف‬
‫ئا‬
‫َّك‬
‫ف‬
َّ
‫الن‬
‫ل‬
‫ت‬
‫ق‬
‫و‬
،
‫ن‬
‫ي‬
‫د‬
‫ق‬
‫ع‬
‫و‬
،
‫ه‬
َ ‫س ف َق‬
َ َ‫ ق‬.‫لى‬
َ
ْ
َ
َ
ُ
ُ
ْ
َ
ُ
ْ
َ
ُ
َ
َ
َ
َ
ُ َ
َ
َ َ‫ ب‬:َ‫قُ ْلنا‬
.‫ت‬
ُّ ُ‫ َو َش َه َادة‬،‫الزوِر‬
ُّ ‫أآل َوقَ ْو ُل‬
َ ‫ فَ َما َز َال يُ َكِّرُرَها َح ََّّت قُ ْلنَا لَْيتَهُ َس َك‬.‫الزوِر‬
Ebu Bekr (RA) dan rivayet olunmuştur.Peygamberimiz: "Büyük
günahların en büyüğünü size haber vereyim mi? buyurdu. dinleyenler:
Evet, bildir, ey Allah'ın Resûlü, demeleri üzerine, Peygamberimiz: Allah'a
ortak koşmak, anne ve babaya karşı gelmek, adam öldürmek buyurdu.
Sonra da dayandığı yerden ayrıldı ve oturdu : İyi dinleyin, bir de yalan
söz, yalan şahitliğidir, buyurdu. Bu sözü durmadan tekrar ediyordu. Orada
bulunanlar: Keşke sükut buyursalar, dediler.6
ِ
ِ ُ ‫ال رس‬
ِ
‫الزوِر إ ْشَراكا‬
ُّ ُ‫ت َش َه َادة‬
ْ َ‫ عُدل‬:)‫ول اللّه ( ﺹ‬
ُ َ َ َ‫ ق‬:‫وعن ْأْيَن ب ِن ُخَرْْي بن فاتك قال‬
ِ
ِِ
ِ ‫الرج‬
ِ َ‫ ف‬:‫ ُُثَّ قَرأ‬.‫بِاللّ ِه تَعال‬
ِ
‫ني‬
ُّ ‫اجتَنِبُوا قَ ْوَل‬
َ ‫الزوِر ُحنَ َفاءَ للَّه َغْي َر ُم ْش ِرك‬
ْ ‫األوثَان َو‬
ْ َ
ْ ‫س م َن‬
َ ْ ِّ ‫اجتَنبُوا‬
.‫بِِه‬
Eymen İbnu Hureym İbni Fatik anlatıyor: "Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm):"Yalan şehadet Allah'a şirkle bir tutulmuştur!" buyurdular ve şu
ayeti okudular. (Mealen): "Putlara tapmak gibi bir pislikten ve yalan
sözden de kaçının." (Hacc, 22/30). 7
VI- Yararlanılabilecek Bazı Kaynaklar
Hadisler: Müslim, Akdiye 19, (1719); Muvatta, Akdiye 3, (2, 720);
Ebu Davud, Akdiye 13, (3596); Tirmizî, Şehâdât 1, (2296). Ebu Davud,
Edeb, 7;Ebu Davud, Edeb, 93;Tirmizî, Fiten,3;Şamil İslam Ansiklopedisinin Şahitlik mad.
Lütfi Şentürk, Seyfeddin Yazıcı, İslam İlmihali, DİB. Yay. İbrahim
Canan, Hz. Peygamberin Sünnetinde Terbiye; Hadis Ansiklopedisi, c: 5.;
Dinde yalan yoktur Nazmi (Nizami) Sakallıoğlu. İstanbul : Alan
Yayıncılık, 1990.
5 Tirmizî, Şehâdât 1, (2295), (IV, 544)
6 Buhari, Şehâdet, 10, (III,152)
7 Tirmizî, Şehâdât 3, (2299-2300, 2301); (IV, 547)
4