Yeniden Şekillenen Tedarik Zincirleri

İGA 3. Havalimanı Şantiyesi
Fotoğraf: Gökhan ALAY
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERGİSİ
İş Makinaları Mühendisleri Birliği Derneği yayın organıdır.
Üç ayda bir yayınlanır.
ISSN 1306-6943
2017 Nisan-Mayıs-Haziran Sayı: 58
İMMB Adına Sahibi
4
ÖNSÖZ
6
Hidrolik Sistemlerde Kirlilik
Problemleri ve Çözümleri
12
Hidrolik Uygulamanız için
Doğru Motoru Seçmenin Temel
Kriterleri
14
Şantiyelerde Ambar Tesisi ve Yönetimi
Duran KARAÇAY
Sorumlu Yazı İşleri Müdürü
Bayramali KÖSA
Yayın Komisyonu
Duran KARAÇAY
Mustafa SİLPAĞAR
Bayramali KÖSA
Murtaza BURGAZ
Halil OLKAN
Halide RASİM
Selami ÇALIŞKAN
Turgay KARGIN
Tuğba DEMİRBAĞ
C. Cem DORKEN
Gülderen ÖÇMEN
Yazışma Adresi
Uzayçağı Caddesi No: 62/7 Ostim / ANKARA
Tel: 0.312 385 78 94 • Faks: 0.312 385 78 95
www.ismakinaları.org.tr
e-posta: [email protected]
Grup-e-posta: [email protected]
Grup e-posta üyelik adresi:
[email protected]
Tasarım ve Baskı
Bizim Grup Basımevi
Mithatpaşa Cad. 62/11 Kızılay / ANKARA
Tel: 0.312 418 18 03
Faks: 0.312 431 88 81
e-posta: [email protected]
www.bizimgrup.com.tr
Grafik Tasarım
Hasan ERKAN
Yayının Türü: Yerel
Basım Tarihi: 26. 07.2017
Bu dergi üyelerine ilgili kurum ve kuruluşlara
ücretsiz olarak dağıtılır.
Yayınlanan yazılardaki sorumluluk yazarlarına, ilanlardaki
sorumluluk ilan veren kurum ve kişilere aittir.
Yayınlanan yazılara ücret ödenmez.
Yayınlanmayan yazılar geri iade edilmez.
26
Konveyörler Bant
42
Endüstri 4.0 ‘la Yeniden Şekillenen
Tedarik Zincirleri
Reklam İndeksi
52
Hidrolik Akümülatör Nedir?
ALFATEK21
56
Yeraltı Maden İşyerlerinde Kurulacak Sığınma Odaları Hakkında
Tebliğ
60
Sanayide Rekabetin Yolu İhracattan Geçer
BP CASTROL
25
CARRARO (PİMMAKSAN)
51
2017 Yılı İdari Para Cezaları
CUMMINS TURKEY (Arka Kapak İçi Karşısı)
ALPEM DONALDSON
13
ALPEM PARKER (Ön Kapak İçi Karşısı)
ANADOLU FLYGT
47
ANİŞMAK (Önsöz Karşısı)
64
74
78
84
85
86
92
94
İşbaşı İSG Konuşmaları
(Toolbox Talks)
Yaz İçin Sağlık Rehberi
Eğlence Zamanı
Şiir
Etkinliklerimiz
Sektörden Haberler
Eğitimler
ECE ELEKTRİK
39
ECE ELEKTRİK
41
ESSA GRUP MAKİNA
73
EXXON MOBİL (Arka Kapak İçi)
GÖRAL OTOMOTİV
9
HAKMAK63
HİDROMEK (Ön Kapak İçi)
İMMB 71
KASTAŞ11
ÖZBEKOĞLU49
ÖZÇELİKLER HİDROLİK
55
ÖZÇELİKLER HİDROLİK
59
PETROL OFİSİ (Arka Kapak)
Pİ MAKİNA
33
PİMMAKSAN35
PMS (PİMMAKSAN)
37
TEKNO ASFALT
23
TSM GLOBAL (İçindekiler Karşısı)
Önsöz
Önsöz
Duran KARAÇAY
İMMB Yönetim Kurulu Başkanı
Değerli Okurlar
Yaz dönemi okulların kapandığı tatil planlarının yapıldığı bir mevsim. Sınav sonuçlarının belli olduğu
okul ve bölüm tercihlerinin yapıldığı, aynı zamanda mezuniyetlerin olduğu bir dönem.
Okul kazananlar eğitime, eğitimini bitirenler iş aramaya koyulacaklar. İstatistiklere göre 15-24 yaş
arası gençlerimizin %19.8’i işsiz. Gençlerimizin %24’ü ne eğitimdeler ne de işteler. Her yıl neredeyse 1 milyon genç iş hayatına atılıyor. Yaklaşık 13 milyon genç nüfusumuz olduğuna göre 3.120.000
genç boşta. Genç nüfusun %35’i mutsuz. Gençlerin işsizliği ve mutsuzluğu aileleri etkiliyor. Dolayısı ile
toplum çok etkileniyor. 34 OECD ülkesi arasında yaşam memnuniyet sıralamasının en sonunda yer
aldığımıza göre genel bir memnuniyetsizlikte var .
TÜİK verilerinden aldığım bu rakamları değiştirmek için daha çok yatırım, daha kaliteli eğitim,
daha çok üretim alanları yaratmalıyız. Gençlerin sosyal aktivitelerini ve becerilerini artırmalıyız.
Yetenekli ve motivasyonu yüksek, çok hızlı değişen sanayi üretim sistemlerine uyumlu becerisini
sürekli geliştirebilecek aynı zamanda girişimci ve risk almaktan korkmayan çok çalışmayı göze alan
gençleri yetiştirmeliyiz.
İMMB Nedir?
Sektörlerin ve eğitim kurumlarının iş birliği yapacağı
İMMB; İş makinaları konusunda uzmanlaşmış makina
mühendisleri tarafından 1998 yılı Ağustos ayında kuruldu.
modeller geliştirilmeli böylece hem sektörlerin ihtiyacı olan
Farklı sektörlerden (inşaat firmaları, maden firmaları, iş makinası üreticileri, iş makinası temsilcileri ve servisler) gelen profesyonellerin ortak amaçla toplandığı bir dernektir.
sonucu istihdam ve katma değeri yüksek ürün üretimini ar-
İMMB’nin Amacı Nedir?
İMMB’nin amacı; çoğunluğu ithal ürünler olan iş makinalarının tanınmasını, ulusal servetimiz olan bu üretim
makinalarının iyi işletilmesini ve ekonomik ömürlerinin verimli bir şekilde sürdürülmesini sağlamaktır.
Amacımız; verimliliği sağlayacak bilgi kaynaklarına
en kısa sürede ulaşmak, bu kaynaklara ihtiyaç duyacak
nitelikli insan potansiyelinin güç birliğini oluşturmaktır. Bu
bilgilerin teknik alt kadrolara ulaştırılmasıyla da en yaygın
şekilde paylaşımını sağlamaktır.
İMMB; Üyelerine her yıl düzenli seminerler vermek suretiyle, üyelerinin bilgi düzeyinin yükseltilmesini sağlamaktadır. Bu seminerler aynı zamanda sektördeki insanların bir araya gelerek tanışmalarını sağlamaktadır ki bu da gelişimi ivmelendirmektedir.
İMMB’nin internet ortamındaki grup mailinde üyeler ihtiyaçlarını gruba duyurmak suretiyle yardımlaşmayı sürdürmektedir.
Derneğin her üç ayda yayınladığı İMMB dergisi ilgili kurumlar, şirketler ve bireylere ücretsiz olarak gönderilmektedir.
hem de girişimci ruhuna sahip gençler yetişecektir. Bunun
tırabiliriz.
Eğitim ile üretimin birbirine olan bağlantısını ülkemizin
kaynaklarına göre düzenlemek öncelikli olmalı ve dünyanın diğer ülkelerindeki ihtiyaçları da göz önünde tutan eğitim ve üretim sistemleri geliştirmeliyiz.
Birçok ülke nüfusundan fazla olan genç nüfusumuzu
üretime yönlendirecek eğitim için hepimizin çok çalışması
gerekiyor.
Çok çalışmadan daha iyi şartları yaşamak ve sürekliliğini
sağlamak mümkün değildir.
Bu gün sürekli konuştuğumuz Endüstri 4 Devrimi ile sadece üretim sistemi değişmiyor. Hizmet sektöründe de Endüstri 4’e uyumlu olarak büyük yenilikler yaşanıyor. Ticaret,
bankacılık, lojistik gibi bir çok sektör büyük değişiklikler
yaşıyor. Genç nüfusumuzu bu yeniliklere ve gelecekte yaşanacak yeniliklere uyumlu yetiştirmek hepimizin görevi.
Saygılarımızla
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Hidrolik Sistemlerde
Kirlilik Problemleri ve
Çözümleri
Erdem ŞAHİN / Satış & Pazarlama Müdürü / Altan Hidrolik Müh. San. ve Tic. A.ş.
Hidrolik yağlarında partikül kirliliği ve su, ciddi
arızaların kaynağıdır. Kirlilik partikülleri ISO ve NAS
standartları doğrultusunda ifade edilir. Kir sisteme
aşağıdaki resimde görüleceği üzere çok çeşitli yollardan bulaşır. Çok hassas dengeler üzerine kurulu
hidrolik sistemlerde kaçaklar, tıkanmalar ve köpüklenmeler sistemin iyi ve sorunsuz çalışmasını engeller. Pahalı hidrolik devre elemanlarının arızaları ve
pahalı üretim duruşları kolayca engellenebilecek
kirlilik girişi ile en aza çekilebilir.
Yapılacak kirlilik önleme çalışmaları ile işletmenin verimi ciddi oranda arttırılabilir. Ancak, bu
durumun gerçekleşmesi işletmenin yağ durumunun iyi anlaşılması, problem kaynaklarının tanımlanması, bu sorun kaynaklarını giderecek teknolojilerin bilinmesi ve uygulanması ile mümkündür.
İncelemeye alınacak tüm yağların olması gereken kirlilik seviyelerinin tesbit edilmesi
gerekir. Kirlilik hedefleri belirlenmelidir. Eldeki
mevcut filtrasyon sistemi tablosu çıkarılmalıdır.
Bir işletmede kirliliğe karşı
yapılması gereken ilk iş işletmede
yağ seferberliği başlatmaktır. Bu
seferberliğin amacı:
• kullanılan yağ miktarını
azaltmak,
• hidrolik devre elemanlarının
ömrünü uzatmak,
• hidrolik sistem arızalarını
azaltmak olmalıdır.
Bunun için aşağıdaki adımlar
sırasıyla atılmalıdır:
6
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
İncelemeye alınacak
tüm yağların olması
gereken kirlilik seviyelerinin
tesbit edilmesi gerekir.
Kirlilik hedefleri
belirlenmelidir.
Hangi yağda ne tip filtre kullanılmaktadır ve bu filtreler temizleme işleminde ne kadar başarılı olmaktadır;
bunların tesbiti yapılmalıdır. Bunun için önce her yağdan numune alınıp kirliliğinin ölçülmesini sağlamak,
sonra da işletmenin tercih etmekte olduğu filtreleri
değerlendirmek amacıyla, hiç kullanılmamış bir filtrenin giriş ve çıkışından alınan numunelerde kirlilik
sayımı yaparak, filtrenin satıcının iddia ettiği gibi mi,
yoksa gerçekten ne kadar kir tutabildiğini saptamak
gerekir. Yağlama sistemine kirliliğin nereden girdiği
araştırmalıdır. Periyodik olarak yağ kirliliği ve su miktarı ölçülmelidir. 6 ay periyodlarla yapılan işlemlerin
ve elde edilenlerin genel bir değerlendirmesi yapılıp,
bir sonraki 6 ay için planlama yapılmalıdır.
7
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Filtre seçimi dikkatli hesap yapılmasını, yağın viskozitesinin, sıcaklığının ve debisinin harmanlanarak bir filtre
sistemi dizayn edilmesini gerektirir. Filtre sistemi seçilirken
özellikle filtrenin işletme maliyetine dikkat edilmelidir. Zira
birçok filtre sistemi, alındığında ucuz olabilmektedir. Kolayca tıkanabilen veya su ile şişebilen filtreler kaynakları boşa
harcamaktan öteye gitmez.
1.
Off Lıne Filtre Uygulaması
a.Genel
Hidrolik sistemlerin uzun ömürlü ve sağlıklı şartlar altında çalışması şüphesiz ki hidrolik yağ kirlilik seviyesi ile
yakından ilgilidir.
Off Line Filtre Kiti İş Makinası Uygulama Örneği
Özellikle ağır şartlar altında (tünel şantiyeleri, baraj şantiyeleri, yol şantiyeleri, taç ocağı, kum ocağı vb. gibi toz
ve kirliliğin yoğun olduğu ortamlarda) çalışan makinelerde,
hidrolik pompa çıkışından alınan 4 lt/dk. hidrolik yağ ile
sistemde sürekli filtreleme yapma özelliği olan ve Hidrolik
Sistem Kirlilik Seviyesini maksimum 3-4 mikron seviyelerinde tutan OFF-LINE Filtreleme Sistemi kirlilik seviyesini
minimuma düşürecek, uygulama makinanızı ve sisteminizi
koruyacak, giderlerinizi düşürecek, duruşlarınızı minimuma
indirecektir.
OFF-LINE Filtrenin bir diğer avantajı da 1450 gr lık yüksek kir tutma kapasitesidir. Bu özelliği ile ağır şartlar altında
çalışan makinelerde dahi yaklaşık 2.000 çalışma saatinden
sonra filtre elemanının değiştirilme ihtiyacı göstereceği öngörülmektedir. Ayrıca aynı filtrelerin gövdesinde özel filtre
elemanları kullanarak hidrolik sistemdeki su da ayrıştırılabilmektedir.
8
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Filtreleme sisteminin makinelere adaptasyonu çok kolay olup, sistem üzerinden sadece 4 lt/ dk. yağ geçişinin genel
makine çalışma performansını düşürmeyeceği ve hidrolik sistem güvenilirliğini ve performansını oldukça artırması nedeniyle yaygın olarak tercih edilmektedir.
Diğer Filtrasyon Çözümleri
Geri Dönüş Filtresi
Geri Dönüş Filtre Kiti
10
Mobil Filtrasyon (Flushing) Üniteleri
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Hidrolik Uygulamanız için Doğru
Motoru Seçmenin Temel Kriterleri
http://blog.parker.com/tr
Bir hidrolik uygulama için motor seçimi karmaşık olabilir. Aşağıdaki teknik makale temel seçim etkenlerini tartışarak süreci çözümlemektedir.
Motor seçimi
Hidrolik sistem tasarımındaki amaç, toplam verimliliği
uygulama performans beklentisiyle eşleştirmektir. Bu, tasarımcının öncelikle motoru sonra da pompayı sistem performansı beklentisiyle eşleştirmesini gerektirir. Gereklilik ister
belirli bir zaman çerçevesi içinde bir şey yapmak olsun,
ister belirli miktarda yükü idare etmek olsun, tüm sistemin
tasarımı seçilen motora göre değişecektir.
Hidrolik motor, bir hidrolik sisteme uygun şekilde bağlandığında döner hareket üretecek olan hidrolik bir aktüatördür. Bu, sistem tasarımına bağlı olarak tek yönlü veya
iki yönlü olabilir. Motorlar tasarım olarak pompalara
benzer ancak pompa sıvıyı ünitenin dışına hareket ettirmek
için döner hareket alırken, motor akışı içine alır ve döner
hareket üretir.
Motor seçimi süreçte ilk önce gelir çünkü uygulama tasarım iyi uygulamaları yük gereksinimiyle başlamanızı ve
performans hedefini sağlamak için sıvıyı seçilen motora
getirecek olan birincil taşıyıcı pompa üzerinde çalışmanızı
gerektirir.
Motor Tipleri
Her bir motor türünün (dişli, paletli, pistonlu, eğik eksenli pistonlu ve radyal pistonlu) belirli bir performans pro-
12
fili vardır. Bu nedenle, uygulama performans gereksinimini
ve hangi motor tipinin hedefi en iyi şekilde karşıladığını
bilmek ilk adımdır. Daha sonra tüm sistem için istediğiniz
karmaşıklık derecesinin yanı sıra motor tipinizin tasarım
avantajlarını değerlendirmeniz gerekir.
En sonunda, iş dönüp dolaşıp uygulamanın performans beklentilerine gelir. Bazılarının ağır hizmet döngüleri
varken diğerlerinin yoktur. Örneğin, düşük verimlilikte, hafif
hizmet bir motorun ağır hizmet döngülü bir uygulamada
çalıştırmayı düşünüyorsanız, motorun ömrü, ağır hizmet
döngüsünde çalışacak şekilde tasarlanmış olan motorunkinden daha kısa olacaktır. Uygulama performans beklentilerini karşılamak amacıyla seçilen motor için hangi çalışma basınçlarının ve akışlarının gerekli olduğunu anlamak
önemlidir.
Her bir motor tipinin diğerlerinden daha iyi bir seçenek
olduğu kendi uygulamaları vardır. Örneğin, 210 bar(3000
psi) ve 1000 dev/dak’da çalışmak üzere tasarlanmış bir
dişli motor, sürekli olarak 210 bar (3000 psi) ve 1000 dev/
dak’da çalışması gereken bir uygulamada kullanılırsa, motor teknik olarak değerler içinde olsa bile “uç” aşırı yük durumunda çalışacak ve ömrü kısa olacaktır. Daha iyi motor
seçimi, uygulamada daha uzun ömürlü olacak daha yüksek değerli bir motordur. Diyelim ki daha yüksek değerli bir
motor kullanmanın daha yüksek maliyeti var. Son karar her
zaman uygulama performansı ve motor ömrü açısından
gerekli olana karşı maliyet açısından bulunmak istediğiniz
noktaya bağlıdır.
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Şantiyelerde
Ambar Tesisi ve Yönetimi
Mustafa SİLPAĞAR/ Makina Yük. Müh. / Limak İnş. San. ve Tic. A.Ş.
Ambar kelimesi dilimize Farsçadan geçmiş, üretim
veya tüketim için ihtiyaç duyulacak hammadde, yarı mamul
veya mamul malzemelerin kullanım zamanına kadar özelliklerini kaybetmeden muhafaza altında tutulacağı yerlerdir.
Depo (Fransızca) ve anbar (Farsça) kelimeleri de dilimizde
aynı manayı verecek biçimde kullanılmaktadır. Genel kabul
gören şekli ile depo aynı cinsten çok miktarda malzemenin tutulduğu yerleri, anbar ise bir birlerinden doğrudan
ulaştırma bağlantısı olmayan tedarikçi ve müşteri arasında
nakliyeyi sağlayacak firmanın malları geçici bir süre için
tuttuğu 3. şahıslara ait depolama yerleridir.
Ambarları kullanıcıları noktasından sınıflayacak olursak
• Üreticiler
• İthalatçılar
• İhracatçılar
• Toptancılar
• Nakliyeciler
• Müşteriler
Ambarların kullanımına (hitap ettiği kuruma) göre
sınıflanmasında ise
• Ticari ambarlar: İkinci şahıslara ait malzemelerin bir
ücret karşılığında depolandığı yerlerdir. Soğuk hava
depoları, limanlardaki yükleme ve boşaltma için kul-
14
lanılan biriktirme depoları gibi
• Proje ambarları: Kuruluşun üretimleri için kendi ihtiyacını karşılamak üzere kullandığı ambarlardır.
Şantiyelerde ambarlar; muhafaza edilecek malzemelerin mahiyetine (tehlikeli ve kimyasal maddeler), çokluğuna
ve proje büyüklüğüne göre bir veya birden fazla (Makina
ambarı, Elektrik ambarı, İnşaat ambarı, Dinamit ambarı vs.
gibi) olabilir. Şantiyelerde muhafaza altında tutulacak mal
grupları aşağıdaki sınıflamaya tabi tutulabilir ve hacimleri
itibarı ile depolanması esnasında özelliklerine göre muhafaza tedbirleri alınır.
• İş makinası yedek parçaları ve filtreler
• Yağlar, yakıtlar ve katkı maddeleri
• Atölye sarfları (Kaynak elektrotları, telleri, taşları )
• Kaynak tüpleri ve diğer basınçlı gazlar
• Lastikler ve alt takım malzemeleri
• Aşınma malzemeleri (Bıçaklar, tırnaklar, koruyucular)
• Elektrik ve elektronik malzemeleri
• Agrega ve kumlar
• Çimento ve katkı malzemeleri
• İnşaat demiri, çelik profil, boru ve muhtelif saçlar
• Kereste, ahşap sarfları ve kalıp malzemeleri
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
• Bitüm ve katkıları
• Kimyasallar, boyalar
• Patlayıcılar ve ateşleme malzemeleri
• Kamp, ofis malzemeleri ve sarfları
• Mutfak kullanımı gıda malzemeleri
• İş güvenliği malzemeleri
• Ölçme ve etüt ekibi malzemeleri
Bu kadar geniş kalemde olan malzemelerin kontrolünün bir elden takibi hizmet noktasında sıkıntılar çıkaracağı
için firmalar işin işleyişini kolaylaştırmak için, bazı malzemelerin tasarruflarını malzemeye ihtiyaç duyan alt gruplara devrederler. Dinamit ve patlayıcılar ile ilgili malzemeler
özellikle ayrı bir depoda tehlikesi ve yasal mevzuat ( devletin emniyet birimlerince kullanımı esnasında nezaret edilme
gerekliliği ) dolayı mutlaka ayrı bir depoda kazı gruplarına
bağlı ateşçiler tarafından kontrol edilir. Demir, profil saçlar
ve benzeri proje sarfları ise çelik veya beton imalat işlerini
kontrol eden gruplara bağlı olarak sahada veya demir imalat atölyelerinde tutulmaları uygun olmaktadır.
Kum, agrega, çimento ve katkılar ise kalite kontrol laboratuarlarınca takibi işleyiş kolaylığı sağlamaktadır. Dışarıdan tedarik edilen yakıt, demir, çimento vs. malzemenin
alım miktarlarının evrakındaki belirtilen miktarda olup olmadığının teyidi için kantar tartımlarının muhakkak surette
yapılması gerekir. Kantar kurulumunda malzeme taşıyan
çekici kamyon (tır) veya kamyonların rahat giriş ve çıkış yapabilmeleri yanı sıra imalatta kullanılacak kum, agrega, be-
ton ya da asfalt gibi malzemelerin tartımlarının yapılması da
gerekiyorsa uygun yer seçilmelidir. Gerek ambar, patlayıcı
depoları, akaryakıt istasyonları ve de gerekse elektronik
kantar sistemleri yıldırım tehlikelerine karşı paratonerlerle
koruma altına alınmalıdır. Elektronik kantarlarda ikinci bir
risk unsuru da gerilim düşümleridir. Bu nedenle kesintisiz
güç kaynağı tedariki de ihmal edilmemelidir. Elektrik tesisatı nem ve yangına dirençli malzemelerden seçilmelidir.
Elektriki aydınlatmalar göz yormayan ve ısı oluşturmayan
özellikte olmalıdır.
Yiyecek ve içeceklerin gibi mutfak malzemelerinin mutfak hizmetlilerince, kamp ve ofis ihtiyaç malzemelerinin ise
kamp idarecilerince ara (koltuk) depolarda tekniklerine uygun muhafaza edilmeleri gerekebilir.
Ambar alanları düzenlenirken aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir.
• Şantiye içindeki trafiği kalabalıklaştırmayacak ve erişim kolaylığı temin edecek
• Yangın, patlama, yıldırım düşmesi ve su baskını gibi
afet hallerinden etkilenmeyecek
• Mal ve personel ulaşımına zorluk çıkarmayacak
• Hırsızlık ve kontrol dışı malzeme tasarrufuna imkân
vermeyecek şekilde olmalıdır.
Malzemelerin çevre şartlarından etkilenmesi, yapısal
özellikleri (patlayıcı, parlayıcı, zehirleyici) özelliklerine, kullanım miktarının fazlalığına ve büyüklüğüne göre muhafaza
edilecekleri yerleri
15
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
• Açık alan depolaması ( Sundurma altı, konteynır, varil veya dökme malzeme yığınları) olarak
• Kapalı alan depolaması ( Raflarda, çekmecili dolaplarda, sandık veya paketler halinde palet üstünde
olabilir.
Ambar binaları kurulurken aşağıdaki hususları göz önüne alarak tasarımlar gerçekleştirilir.
• Temiz ve aydınlık olmalı
• Havalandırılması ve mahal sıcaklıkları uygun olmalı
• İş güvenliği şartlarını sağlayabilmeli
• Ofis alanları ve sosyal ihtiyaç alanları uygun olmalıdır.
• Malzeme giriş ve çıkışları iyi organize edilebilmeli
(Boşaltma ve yükleme alanlarının teşkili)
Ambarlarda mümkün olduğunca doğal aydınlatma tesis edilmelidir. Diğer taraftan güneş ışınımlarından etkilenecek malzemeler içinde gereken korunma tedbirleri alınmalıdır. Yer sıkıntısı çekiliyor ise katlı ambarlar teşkil edilebilir.
Yangın algılama sistemleri, yangın söndürücüler veya otomatik yangın söndürme sistemleri bulunmalıdır. Hırsızlığa
karşı kamera kayıt sistemleri ve çevre emniyet çitleri bulunmalıdır. Ambar hollerinde ve ofislerde acil çıkış kapıları bulunmalıdır. Koridorlarda, giriş, çıkış güzergâhlarında
malzeme stoklanmamalıdır.
16
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Ambar malzeme kabul alanları mal dolaşım hızına göre
uygun büyüklükte tesis edilebilmeli, gelen nakliye araçlarından forklift, tavan vinci vs. gibi makineler ile yük indirebilinmeli, ambar giriş sayımları için bekletilebileceği geniş
bir alanı bulunmalıdır.
Ambarlarda malzeme muhafazasında uygun yaklaşım
gösterilmediğinde
• Para kaybı
• Zaman kaybı
• Üretim kayıpları
meydana gelecektir.
Ambardaki malzemelerin çıkışlarında ilk giren ilk çıkar
(FIFO) prensibi uygulanmalıdır.
Ambarda çalışan personelin rahat çalışabileceği ofis
ortamı temin edilebilmelidir. Çalışılan coğrafyanın özelliğinden dolayı aşırı soğuk veya sıcaklıklar, nem ve toz gibi iklim
özelliklerinin çalışanlar ve bilgi işlem donanımına olumsuz
etkilerini ortadan kaldırmak için ofislerde iklimlendirme cihazlarının bulunmalıdır. Ambar personeli için tuvalet, sigara
içme alanları, çay, kahve vs ihtiyaçlarını gidereceği yerler
bulunmalıdır. Ambar malzeme giriş ve çıkış, demirbaş, personel zimmetleri, tartım fişleri gibi kayıtların muhafaza edileceği arşiv alanı ambar ofisine yakın olmalıdır.
Özellikle raf ömrü olan kauçuk, kimyasal maddeler, yağlar, antifrizler, aküler, piller, filtreler vb maddelerin üzerinde
giriş zamanları ile ilgili bilgi notları bulunmalıdır. Çarpma,
devrilme düşmeden etkilenecek parçalar için tedbirler alınmalıdır. Dik ya da yatık tutulması gereken parçalara dikkat
edilmelidir. Stoklama miktarlarının ( asgari – azami stok seviyesi) belirlenmesinde, parçanın ömrü, kullanılma sıklığı,
çalışılan şantiyenin mal tedarik merkezlerine olan uzaklığı,
ulaşım imkânları ve iklim şartları gibi coğrafi özellikler, şantiye ve çalışılan coğrafyanın teknik üretim ve tamir teknolojisi kapasitesine, piyasalarda mal bulunabilme ve istihdam
edilen personelin bilgi becerisi gibi etmenler tesir eder.
Malzeme özelliklerine göre muhafaza etmek için gerekli
tedbirler alınmalı ve işaretlenmeler yapılmalıdır. Patlama
tehlikesi arz eden kaynak tüpleri boş ve dolu olarak gaz
sınıflarına göre ayrı yerlerde tutulmalıdır, devrilmeye mahal
vermeyecek şekilde bağlanmalıdır ve depolanma alanı tel
örgü içine alınmalıdır. Gaz tüplerinin vanalarını koruyucu
başlıklar kullanım anına kadar tüplerde bulunmalıdır. Boşa-
17
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
lan tüpler muhafaza altına alınırken emniyet başlıkları tekrar
yerine takılmalıdırlar. Birbirleri ile etkileşime girmeleri söz
konusu olan malzemeler ( Yağlar ile lastikler veya yağlar
ile gaz tüpleri gibi) bir arada tutulmamalıdır. Solunmasında
tehlike olan kimyasal maddelerin bulunduğu mahallerde
gerekli ikaz cihazları bulunmalı ve havalandırılmaları uygun
olmalıdır. Cam benzeri malzemeler için mevcut sevkiyat
ambalajları veya özel raflar kullanılarak yatay veya dikey
stoklanabilir.
Yakıt depoları ve servis alanları da mevcut makine parkının teşkil edecekleri trafiğin kalabalık yaratmaması için
uygun olmalıdır. Yakıt ve yağ depolarından olası sızıntı için
hacimsel olarak tanktaki mevcut miktarı alabilecek çevre
emniyet duvarı teşkil edilmelidir. Bu emniyet alanı yağışlardan etkilenmemelidir. Yıldırım düşmelerine karşı paratoner
kurulmalıdır. Yüksek risk ihtiva eden dinamit ambarları, yakıt istasyonları, basınçlı kapların bulunduğu mahaller yetkisiz personelin buralara erişemeyeceği şekilde emniyete
alınmalıdır.
18
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Yedek parça depolanma alanlarında yer sıkıntısından
dolayı katlı ambar kurulmuş ise 2 kata malzeme çıkarabilmek için makina desteği bulunulmalıdır. Sıcak ve ışıktan az
etkilenecek, kullanımı az olan, taşıması için personelin sıkıntı çekmeyeceği malzemeler üst katlara konulabilir.
Ağır ve hacimli malzemeler rafların alt gözlerinde, küçük ve sık kullanılacak malzemeler rafların orta gözlerinde,
hafif ve hacimli malzemeler üst gözlerde depolanmalıdır.
Malzemeler raflardan yuvarlanma, düşme veya alınması
esnasında bir birine karışmaması için çekmecelerde ya da
dolaplarda muhafaza edilebilirler. Kayışlar, bazı hazır hortumlar askılarda tutulmalıdır. Elektrik, elektronik veya kaynak sarf malzemeleri gibi rutubet veya ortam nemine hassas malzemelerin vakumlu ambalajları bozulmamalı ve nem
giderici malzemeleri ambalajlarında bulundurulmalıdır.
Stoklanacak malzemelerin ambalajları üzerindeki bilgi
notlarının anlamları ambarcılar tarafından bilinmelidir. Yanı sıra
malzemenin emniyet bilgi notları için tüm personel bilgilendirilmelidir. İthal gelen malzemeler için kullanılan farklı mahiyetteki
terminoloji hakkında bilgi sahibi olunmalıdır. Ambalajdaki malzemelerin etkileneceği çevre şartları ile ilgili bilgiler işaretlemeler ile her kes tarafından anlaşılacak basit resimler halindedir.
Ambalajın içindeki malzemenin çevreye veya kullanıcılara verebileceği riskler ile ilgili bilgilendirmede ambalajlar
üzerinde görülmektedir.
Oluşacak risk durumlarından korunmak için elleçlemede kişisel koruyucuların kullanımı çok önemlidir. Ambar
personeli bu konuda çok iyi eğitilmelidir. Takip eden resimde kendini tasvir grafik resimler de toz maskesi, koruyucu gözlük, yüz maskesi, kulaklık, emniyet ayakkabısı, iş
eldiveni, tulum ve gaz emniyet maskesi kullanımının gerekliliği ifade edilmiştir. Ambar personelinin de diğer şantiye
çalışanları gibi iş güvenliği eğitimleri sürekli yenilenmelidir.
Resimler ile desteklenmiş emniyet ifadelerine dikkat
edilmelidir. Malzeme risk sınıfları ve tehlikelerinden haberdar olunmalıdır. Aşağıda Amerikan ulusal yangın ajansınca
yapılmış NFPA 704 yönergesine ait değerlendirme resmi
görülmektedir. Sağlık, Yangın, spesifik (malzeme yapısından kaynaklanan) ve etkileşim gibi özelliklerin değerlendirildiği bir etiketlenme sınıfı vardır. Bu konu ileride ayrı bir
yazı olarak değerlendirilecektir.
Ambar stoklama kayıtları (envanter) için son yıllarda
bilgisayarlı kayıt sistemleri geliştirilmiş ise de kartoteks
sistemi (stok kayıt kartları) ve raflarda malzeme berabe-
19
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
ri olan göz kartları kullanımına devam edilmesinde fayda
vardır. Bazı şantiyelerde ambarların 24 saat açık kalması,
bilgi işlem personeli bulmada çekilen sıkıntılar, bilgisayar
sistemlerinde meydana gelen problemler gibi nedenlerden
işleyişin aksamaması için elle kayıt tutma sistemin işletilmesi gereklilik olabilir. İnternete erişimin şantiyelerde istenen
kalitede de sağlanamaması çok şantiyeli merkezi kontrollü
SAP, AX gibi proje yönetim uygulamalarının handikap’ıdır.
Bilgisayarlı sistemlerin kullanılmasına başlanılmadan önce
stok kodlamaları teşkil edilirken malzeme kullanım yerlerine
grup kodları ( Makine yedek parçası, makine sarfları, elektrik malzemeleri, inşaat sarfları vs gibi) oluşturulmakta idi.
Alfa nümerik ( harf ve numaralar) yada ilk 3 veya 4 karak-
20
terli numaralar ile grup kodları teşkil edilmişti. İş makinalarına ait yedek parça numaraları ve markayı temsil edecek
alfabetik kısaltmalar ile oluşturulan stok kodlarının kullanımı
pratiklik sağlamaktadır. Bazı iş makinalarının katoloklarında, kullanılan aksamı üreten bir başka firma ise onları işaret
eden tanımlamalarda vardır. Örneğin Mack kamyonlarda
745 – ile başlayan parça numaraları Bosch tarafından imal
edilen parçayı göstermektedir. Tire işaretinden sonra ise
gelen karakterler doğrudan Bosch’un stok kodlarıdır.
Ambar personeli stoklama yapılan malzemelerin tanımı, kullanım yerleri ve bir biri yerine ikame edecek malzemeler ile ilgili olarak eğitilmelidir. Yedek parça kitaplarının
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
sistematiği ve yukarıda bahsedilen numaralama mantığı, keçe
ve sızdırmazlık malzemeleri, rulmanlar, tamir takımları ve sarfların kullanım yerleri, bir birini ikame eden malzemeler gibi teknik
konularda bilgi sahibi olmaları sağlanmalıdır. Bunların hassasiyetleri ve depolanmasında dikkat edilecek hususların önemini
kavramalıdır. Pas oluşumlarına sebep olunmaması için kullanılan ambalajları zarar görmemelidir. Gerekiyor ise korucu yağ ve
ambalajları yenilenmelidir. Stoklanmaları esnasında dik tutulması
gereken krank, silindir gömlekleri gibi özellikli malzemelere dikkat edilmelidir. Üst üste konulmaları halinde ağırlıktan dolayı zarar görebilecek malzemeler belirlenmelidir.
Güneş ışığı veya ısı kaynaklarından etkilenecek malzemeler
için uygun depolama şartları tesis edilmedir. Motor, şanzıman,
diferansiyel, direksiyon kutuları gibi komple malzemelerin paslanmamaları için konserve edilmeleri ( içlerine yağ doldurulmaları) gibi muhafaza şartlarına dikkat edilmelidir.
22
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Şantiyelerde tecrübeli ve kaliteli personelin sürekliliğini
sağlamak sıkıntılı olacağı için, yardımcı personelin kendisini geliştirebilecek eğitimli personelden seçilmeleri ve meslek içi eğitimlerine önem verilmelidir.
Ambarcılıkta önemli bir diğer nokta ise yeniden değerlendirme ve hurda (atık) malzeme depolanma alanlarının
teşkil edilmesidir. Kimi zaman acil ihtiyaç veya makine
yatma zamanlarının azaltılması için aksam ( motor, turbo,
devirdaim pompası, şarz ve marş dinamosu, hidrolik silindirler, hidrolik pompa ve hidromotor gibi) değişimlerine gidilir. Bu durumda çıkarılan aksamın tamir edilerek
şantiyede tekrar kullanılabilecek şekilde hazır tutulmalıdır.
Özellikle tamir imkânı kısıtlı olan coğrafyalarda aksam
malzemeleri biriktirilip uygun nakliye imkanı temin edildiğinde, tamirin yapılacağı bir başka mahale intikal ettirilip,
tamirden sonra tekrar stoka alınması sağlanmalıdır. Tamiri
yenisinden masraflı olan aksamlar ise ilerde ihtiyaç duyulabilecek kullanılabilir parçaları için değerlendirme ambarlarında tutulmalıdır.
Hurda malzemeler ise atık bertaraf etme yönergelerinde tarif edilen uygun depolama alanlarında muhafaza edilmelidirler ve zamanı geldiğinde bertaraf edilmelidirler.
24
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Şekil 1: Konveyör bantları tüm tesisin
genel verimliliğinde kilit unsurlardır.
Bu bölüm, bantların yapısı ve
uygun şekilde kullanımına odaklanarak, güvenli dökme malzeme taşımasının temelleri ve konveyörlerin temelleri hakkındaki
tartışmayı devam ettirmektedir.
Uygun şekilde depolama ve
taşıma yanında, bant seçiminde
dikkat edilecek hususlar dahil
edilmiştir. Ayrıca, çeşitli bant hasarı türleri ve bandı tamir etme
ve ömrünü koruma yöntemleri
de tartışılmaktadır.
Konveyörler
Bant
Martin Engineering Foundations™ kitabından alıntıdır.
TESİS GÜVENLİĞİ VE BANT TERTİBATI
Bir bantlı konveyör sistemi birçok bileşenden oluşur, fakat hiçbiri banttan daha önemli değildir (Şekil.1). Bant tertibatı, konveyör maliyetinin önemli bir kısmını oluşturur ve
başarılı şekilde çalışması, konveyörün bulunduğu tesisin
tamamındaki genel verimliliğin kilit unsuru olabilir. Bu nedenle, bant tertibatı özenle seçilmeli ve faydasını korumak
için mümkün olan tüm önlemler alınmalıdır.
Konveyör bandı yangını, önemli bir risktir. Bant tertibatının kendisi yanabilir; bununla birlikte, bandın, yangını, bir
tesis içinde çok kısa zamanda büyük mesafelere yayabilme riskini bandın uzunluğu ve hareketi belirler.
Bu bölüm, genellikle dökme malzeme taşımasında kullanılan ağır hizmet bant tertibatına odaklanır. Dökme malzeme taşıması için en yaygın bant tertibatı tipleri, kauçuk
ve polivinil klorür (PVC) kaplamalarıyla ve sentetik kumaş
veya çelik kablolardan oluşan bir iç germe karkasıyla yapılır.
Konveyör bant tertibatındaki yangınlar en çok, hızı kesilmiş (veya kayan) bir banda karşı dönen bir tamburun
veya sıkışmış bir makara üzerinde hareket eden bandın
neden olduğu sürtünmeden çıkan ısı tarafından başlatılır.
Banda kazara sıcak ve yanan malzeme yüklendiğinde de
çıkan konveyör yangınları olmuştur. Herhangi bir konveyör
26
Konveyör Bandının Yangın Direnci
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
bandının yangın riskini en aza indirmek için en iyi uygulamalar arasında şunlar bulunur:
A Düzenli bant muayeneleri gerçekleştirmek
B.Konveyör bandı boyunca mevcut tüm yanıcı malzeme birikmelerini temizlemek
C.Sıkışmış rulolar, aşırı ısınmış rulmanlar veya bant kaçıklığı gibi potansiyel yangın kaynaklarını gidermek,
Yangın riski, bir konveyör yangınının yol açabileceği zehirli gazlar, yoğun duman vezararlı buharlarla birleştiğinde,
bant tertibatı, bu şartların en tehlikeli olduğu uygulamalarda (yer altı madenciliği ve özellikle yer altı kömür madenciliği) düzenlenir.
Birçok ülke, yer altı uygulamalarında kendi kendine sönen bant tertibatının kullanımını zorunlu kılarak, küçük bir
Bunsen Beki Testini geçen, alev geciktirici bant tertibatı
şartını değiştirdi.
TÜM konveyör bantlarının, yeterli ısı ve hava akışı verildiğinde yanacağı unutulmamalıdır. Bununla birlikte, farklı
konveyör bantlarının yanma özelliklerini ölçmek ve sınıflandırmak için, standartlaştırılmış laboratuvar testleri, resmi düzenleyici kuruluşlar tarafından kabul edilmiştir. Çok
genel anlamda, “kendi kendine sönen” bant, tutuşturma
kaynağı ortadan kaldırıldığında, laboratuvar ortamında bir
yangını yaymayacak bant olarak kabul edilir.
Kendi kendine sönen bant tertibatının maliyeti alev geciktirici bant tertibatından daha yüksektir. Bu maliyet artışı,
genellikle yüzde 10 ila 50 arasında olmakla birlikte, karkas
yapısına ve kaplama kalınlıklarına bağlı olarak değişecektir.
Birleşik Devletler dışında, konveyör bandı tertibatı için
yangın emniyeti standartları, Avustralya, Kanada, Çin, Almanya, Hindistan, Endonezya, Polonya, Rusya ve Güney
Afrika’yı kapsayan en büyük kömür madenciliği ülkelerinde
benzerdir. Örneğin Almanya’da, katı şartlar 30 yıldan daha
uzun bir süredir uygulanmaktadır.
Rehberlik ve yönetim hizmeti sağlayan sayısız uluslararası düzenleyici ve danışmanlık kuruluşu ve resmi kurum
vardır. Bunlarla sınırlı olmamakla birlikte bu kurumlar arasında şunlar bulunur: İngiliz Standartları Enstitüsü (BSI),
Konveyör Ekipmanı İmalatçıları Birliği (CEMA), Deutsches
Institut für Normung (DIN), Avrupa Standartları (EN) ve
Uluslararası Standartlaştırma Örgütü (ISO).
Bu ve diğer ülkelerdeki testler şunları içerir:
A.Tambur Sürtünme Testi (DIN 22100 ve diğerleri)
Tambur sürtünme testi, belirli bir süre sonrasında ve
belirli bir gerilim altında yüzey sıcaklığının gerekli
maksimum değerin altında kalıp kalmadığını ölçer.
Test prosedürü, sıkışan bir tamburdan kayan bir bant
veya sabit bir konveyör bandı altında dönen tambur
simülasyonu yapar. Bu testi geçmek için, bant tertibatının yüzey sıcaklığı, görünür hiçbir alev veya
kızarma olmadan 325 santigrat derece (617° F) altında kalmalıdır.
B.Yüzey Direnci Testi (ISO 284/EN 20284/DIN 20284)
Konveyör bandı yüzeyinde elektrostatik yük birikerek bir alev alıcı gaz ve hava karışımını tutuşturabilir.
Bant tertibatının yüzey direnci düşük tutulduğunda
(bant kaplaması daha iletken yapıldığında), konveyör bandı yükün serbestçe akmasına izin verir ve
kıvılcım riskini giderir.
C.Yüksek Enerjili Propan Ocağı Testi (EN 12881)
Bir konveyör bandının yangını yayıp yaymayacağını belirmek için, 2 ila 2,5 metre uzunluğunda 1200
milimetre genişliğinde bir bant numunesi (80-100
inç uzunluk, 48 inç genişlik) bir propan ocağıyla
tutuşturulur. Tutuşturma kaynağı kapatıldıktan sonra, alevler belirli bir sürede kendi kendine sönerek,
bandın tanımlanmış alanını hasar görmeden bırakmalıdır.
Güvenlik Hususları
Herhangi bir hareket eden makineyle olduğu gibi, konveyör bandına da saygıyla ve yaralanmalara neden olduğu
bilinciyle yaklaşılmalıdır. Ölüme veya ciddi yaralanmaya yol açabilen konveyör bandı, sayısız fiziksel yaralanma riski
barındırır. Bu kaygıların çoğu, temas yanıkları ve hareketli banda temas etmekten kaynaklanan sıkışma riski gibi bandın
konveyör sistemlerinde hareketinden doğar. Hasarlı alanları aramak veya merkezlemesini kontrol etmek için hareketli bir
bant incelenirken özel dikkat gösterilmelidir.
Bant tertibatının ruloları büyük ve taşınması zordur, dikkatle taşınmalıdır.
Taşınırken boşalıp gevşememeleri için sabitlenmeli ve uygun ekipman ve tedbirlerle manevra yaptırılmalıdır. Bir bant
tamir edilirken, işçiler ağır kaldırma, keskin aletler ve endüstriyel kimyasallara maruz kalır. Konveyörün üzerinde veya
çevresinde bir işe başlamadan önce uygun kilitleme / etiketleme / bloke etme / test etme prosedürleri izlenmelidir.
Uygun PPE kullanılmalı ve üreticilerin, kimyasalların taşınmasına dair prosedürlerine uyulmalıdır.
27
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
D.Laboratuvar Ölçeğinde Galeri Testi (DIN 22100 ve
22118)
1200 milimetre uzunluğunda ve 120 milimetre genişliğinde (48 inç x 4,8 inç) bir numune propan ocağının
üzerine yerleştirilir. Tutuşturma kaynağı kapatıldıktan
sonra, alevler kendi kendini söndürmeli ve tanımlanan boyda uzunluk hasar görmemiş olmalıdır.
Birleşik Devletlerde, konveyör bandı tutuşabilirlik standartları, diğer ülkelerde kullanılanlardan daha sıkı kabul
edilebilir, çünkü yangını bastırmak için bir toplam sistem
yaklaşımı benimsenmiştir. ABD yönetmelikleri yalnızca konveyör bandı tertibatını değil, hava izleme ve motor kayması
algılama cihazlarını da içerir.
Birleşik Devletlerde, yeraltı kömür madenleri dışında
her şey için uygulamalara yönelik mevcut alev direnci şartı,
Federal Yönetmelikler Yasasında (CFR) yayınlandığı şekliyle, oldukça basittir:
Bunsen Beki Testi. (CFR Bölüm 30, Kısım 18.65)
Küçük (yaklaşık 150‘ye 12 milimetrelik) (6’ya ½ inç) bir
bant parçası bir dakika boyunca Bunsen beki alevi üzerinde tutulur, bu süre dolduğunda alev kaldırılır ve üç dakika
boyunca bir hava akışı uygulanır. Belirlenen uzunlukta bir
süreden sonra, alevlerin süresi kaydedilir. Dört numunenin
ortalaması bir dakikadan fazla yanmamalı veya üç dakikadan fazla kızarma göstermemelidir.
1969 Federal Kömür Madeni Sağlığı ve Güvenliği Yasasına göre uygulanan bu test, 1970’lerin ortasından bu yana
Avrupa’da yürürlükte olan yer altı konveyör bantları standardına benzerdir. Bununla birlikte, daha katı yönetmeliklerin gelmesiyle birlikte, Avrupa’da alev geciktirici bantların
kullanımına yalnızca yerüstü uygulamalarda izin verilmekte, yer altında kendi kendine sönen bantlar gerekmektedir.
Birleşik Devletler şu anda, yeraltı kömür madenlerine
aleve dayanıklı bantlar için daha katı bir standarda sahiptir.
Aralık 1992’de, ABD Çalışma Bakanlığı, Maden Güvenliği
ve Sağlığı İdaresi (MSHA), konveyör bandı test gereksinimleri için güvenlik standartlarını uluslararası seviyeye
getirecek yeni bir kural önerdi (Federal Sicil, Böl. 57, No.
248). Yaklaşık on yıl sonra, Temmuz 2002’de, önerilen bu
kural geri çekildi. Geri çekme için belirtilen sebepler, konveyör bandı yangınlarının sayısının önemli ölçüde düştüğü
ve bant izlemede iyileştirmelerin uygulanmakta olduğu idi.
2006 Maden İyileştirme ve Yeni Acil Müdahale (MINER)
Yasasında yapılan tavsiyeler, yeraltı kömür madenleri için
Aralık 2008’den itibaren geçerli olan, 1992’de önerilen
kural için yapılan çalışmaya dayanan bir laboratuvar ölçeğinde aleve dayanıklılık testi (Bant) içeren yeni bir kuralla
sonuçlandı (CFR Bölüm 30, Kısım 14.20).
Bir bandın bant yöntemini geçmesi için, alevlerin yayılmasını büyük ölçüde sınırlayan, iyileştirilmiş yangın direnci
yeteneği olmalıdır.
28
Test, 152’ye 23 santimetrelik (60’a 9 inç) üç bant numunesinin, 168 santimetre (66 inç) uzunluğunda 456 santimetre (18 inç) kare bir test odasına yerleştirilmesini gerektirir. Ocak alevini numunenin ön kenarına 5 dakika boyunca
uyguladıktan ve alev söndükten sonra, test edilen her bir
numune, genişliğinin tamamı boyunca hasarsız bir kısım
göstermelidir.
Bu yazının yazıldığı tarihte, MSHA tarafından son yayınlanan kural, yeraltı kömür madenlerinde hizmete sokulan konveyör bantlarının aleve karşı, 31 Aralık 2009’dan
itibaren daha önce istenenden daha dayanıklı olmasını gerektiriyor. Kural aynı zamanda mevcut bant tertibatının on
yıl içinde değiştirilmesini gerektiriyor. Ek, güncel bilgi için
MSHA veya tanınmış bir bant tertibatı tedarikçisiyle temasa
geçilebilir.
Diğer Bant Tertibatı Güvenliği Hususları
Bazen başka standartlar uygulanır. Bazı ülkeler, örneğin bandın zehirliliği, hijyeni veya kaplama pürüzlülüğüne
dair çok daha katı gereksinimlere sahip. Tam şartnameler
belirli bir coğrafi bölge veya endüstrideki standartlarda bulunabilir. Prosedür ve standartlar DIN, EN, ISO, BSI, CEMA
ve diğer standartlar altında sunulmaktadır. Elbette, bant
tertibatının üzerinde taşınan malzemelerle uyumlu olması
zorunludur.
BANT YAPISI
Bant Karkası
Konveyör bandı tertibatı iki parçadan oluşur: iç karkas
ve dış kaplamalar. Karkas, konveyör üzerinde taşınan yüke
temas eden gerilebilir elemanı içerdiğinden bandın en
önemli yapısal kısmıdır. Karkasın başlıca amacı, yüklü bandı kaldırmak ve hareket ettirmek için gerekli gerilimi iletmek
ve bandın üzerine yüklendikçe malzeme tarafından serbest bırakılan darbe enerjisini emmektir. Hangi bant destek
sistemi kullanılırsa kullanılsın, eğer bant karkası ilk darbe
enerjisini kaldıramazsa, bant zamanından önce arızalanacaktır. Karkas, uygun birleştirme tekniklerine izin verecek
yeterlilikte ve yüklü bandın başlatılması, hareketi ve duruşu
sırasında ortaya çıkan kuvvetleri kaldıracak güçte olmalıdır.
Karkas aynı zamanda makaralar arasında uygun destek ve
hizalamayı korumak için gerekli dengeyi de sağlar.
Çoğu karkas bir veya daha fazla kat örülmüş kumaştan
yapılsa da, ağır hizmet bant tertibatları kumaşın bir kısmı
veya tamamı yerine paralel çelik teller içerebilir. Karkas kumaşı genellikle, belirli bir desende örülen ipliklerden yapılır. Konveyöre paralel olarak uzunlamasına giden ipliklere
çözgü iplikleri denir ve bunlar gerilim taşıyıcı elemanlardır.
Enine veya çapraz liflere atkı iplikleri denir ve bunlar, öncelikle darbe direnci, mekanik sabitleme elemanı tutma, yük
desteği ve genel kumaş sağlamlığı için tasarlanır.
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Yıllar önce, konveyör bantları, tekstil takviyesi olarak
genellikle pamuktan yapılan iplikler kullanıyordu. Gelişmiş
kaplama yapışkanlığı ve hor kullanıma karşı mukavemet
için, kaplama ve karkasın arasına çoğu kez kırıcı bir kumaş yerleştiriliyordu. 1960 ve 1970’lerde, karkas takviyeleri
değişime uğradı. Bugün, çoğu bant karkası, naylon, polyester veya ikisinin birleşimi gibi suni kumaşlarla yapılıyor.
Bu kumaşlar, dayanıklılık, yapışkanlık, hor kullanıma direnç,
sabitleme elemanı tutma ve esneklik ömrü dahil hemen
hemen her açıdan eski doğal kumaşlardan üstün. Bugün,
bazı konveyör bandı uygulamaları için aramid lifler içeren
kumaşlar kullanılıyor. Aramid kumaşlar, yüksek mukavemet, düşük uzama ve ısı direnci sunuyor. Bu suni kumaşlarla birlikte kırıcı dokümanlar nadiren kullanılıyor, çünkü çok
az veya hiçbir iyileştirme sağlamıyor.
Karkas Tipleri
Dört tip bant karkası vardır:
A.Çok katlı bant tertibatı
Çok katlı bant tertibatı genellikle, elastomer bir bileşimle birbirine bağlanmış, pamuklu dokuma, suni
ipek veya bu kumaşların birleşimi iki veya daha
fazla kat veya katmandan yapılır. Bant mukavemeti
ve yük desteği özellikleri, kat sayısına ve kullanılan
kumaşa göre değişir. Çok katlı konveyör bandı en
çok 1960’ların ortasında yaygın olarak kullanılıyordu;
oysa bugün yerini azaltılmış katlı bant tertibatı aldı.
B.Azaltılmış katlı bant tertibatı
Azaltılmış katlı bantlar, çok katlı bantlara kıyasla daha
az kata sahip veya özel dokuma karkaslardan oluşur. Çoğu durumda, azaltılmış katlı bant, çok katlı bir
banda kıyasla daha yüksek birim mukavemeti sağlamak için daha az katlı bir karkasta yoğunlaştırılmış,
daha yüksek dirençli sentetik tekstil lifleri kullanımına
bağlıdır. Bant imalatçıları tarafından sağlanan teknik
veriler genellikle, azaltılmış katlı bant tertibatının, çok
katlı bant tertibatı için belirtilen tüm uygulamalar için
kullanılabileceğini gösterir.
C.Çelik kablolu bant tertibatı
Çelik kablolu bant tertibatları, germe elemanı olarak
kauçuğa tamamen gömülmüş tek kat paralel çelik
kablolarla yapılır. Çelik kablolu bant tertibatının karkası, iki tip yapıda mevcuttur. Tamamı lastik yapı
yalnızca, çelik kablolar ve kauçuk kullanır; kumaş
takviyeli yapıda, kabloların üzerinde ve/veya altında
bir veya daha fazla kat kumaş vardır, fakat kablo lastiğiyle kablolardan ayrılmıştır. Her iki tipte de uygun
üst ve alt kaplamalar mevcuttur. Çelik kablolu bant
tertibatı, öncelikle arzu edilen bant mukavemetine
bağlı olarak, geniş bir kablo çapı ve aralığı yelpazesi
kullanılarak üretilir. Çelik kablolu bant tertibatı ço-
ğunlukla, kumaş bantların kapasitesi üzerinde işletme gerilimi gerektiren uygulamalarda kullanılır. Diğer
bir uygulama alanı da, gerdirme sisteminin hareket
edebileceği mesafedeki sınırlamalar nedeniyle, bant
tertibatının önemli ölçüde gerilmesine izin verilemeyen konveyörlerdir.
D.Katı dokuma bant tertibatı
Bu bant tertibatı tipi, genellikle PVC’yle emprenye
edilmiş ve kaplanmış, nispeten ince üst ve alt kaplamalara sahip tek kat katı dokuma bir kumaştan
oluşur. PVC bantların yüzeyi, eğimlerde taşımaya
yardımcı olmak için çoğunlukla pürüzlüdür; fakat pürüzlü yüzey, bant temizliğini güçleştirir. PVC’nin aşınma direnci kauçuktan düşüktür, bu nedenle bazı katı
dokuma bantlar, PVC göbek ve kauçuk kaplamaların
birleşimiyle yapılır.
Üst ve Alt Kaplamalar
Kaplamalar, bandı yük aşınmasından ve bandın bozulmasına yol açan diğer koşullardan korur. Konveyör bandının üst ve alt kaplamaları, banda yok denecek kadar
az yapısal mukavemet kazandırır. Üst kaplamanın amacı
karkası çarpma hasarı ve aşınmasından korumaktır. Alt
kaplama, bandın tahriki ve merkezlenmesi için bir sürtünme yüzeyi sağlar. Genellikle, üst kaplama alt kaplamadan
daha kalın ve hasara karşı artırılmış potansiyeli sayesinde
aşınma, çarpma hasarı ve aşınmasına karşı daha dayanıklıdır. Aşınma ve kesik o kadar şiddetli olabilir ki, 18 milimetre (0.75 inç) veya üstü kalınlıkta bir üst kaplama gerekir.
Her durumda, kaplama seçiminin amacı, karkası, karkas
ömrünün pratik sınırına kadar korumak için yeterli kalınlık
sağlamaktır.
Kaplamalar, doğal ve sentetik kauçuklar, PVC ve yağ,
yangın veya aşınmaya direnç gibi özel uygulama gereksinimlerini karşılamak üzere özel olarak formüle edilmiş malzemeler dahil, birçok elastomerden yapılabilir.
Taşıyıcı tarafı aşındığında, kullanıcılar, bandı ters çevirmeye teşvik edilebilir. Genellikle, üst tarafta derin aşınma
meydana geldikten sonra bandın ters çevrilmesinden uzak
durmak daha iyidir. Bant ters çevrildiğinde, tambura düzensiz bir yüzey verilir, bu da gerilimin yetersiz yanal dağılımına
yol açarak bandın kaymasına neden olabilir. Başka bir problem de, daha önce bandın taşıyıcı yüzeyi olan tarafın içine
ince yük taneleri gömülmüş olabilir; bant ters çevrildiğinde,
bu malzeme tambur kaplaması, makaralar ve diğer bant
destek sistemleriyle aşındırıcı şekilde temas ettirilecektir. Ayrıca, yıllarca tek bir yönde oluk biçimine sokulduktan sonra,
bant bir “duruş” alma eğiliminde olur (bir yöne yatkınlık) ve
bandı ters çevirmek için gereken oluğun ters çevrilmesine
direnir. Bazen bu sorunun üstesinden gelmek haftalar sürebilir ve bant merkezleme sorunlarına yol açabilir.
29
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Bazı bant tertibatı üreticilerinin logolarını, bandın taşıyıcı yüzeyine basma uygulaması özellikle dile getirilmelidir (Şekil.2). Bant kenarının yakınında olduğunda dahi, bu
girintili alan, taşınan malzeme için bir tuzak haline gelir ve
alanın pürüzlülüğü, kabartılmış alanın altından geçeceği
bant temizleme ve sızdırmazlık sistemlerine zarar verebilir. Kullanıcıların, bu tedarikçi logolarının, bant tertibatının
taşıyıcı olmayan dönüş tarafına yerleştirilmesini belirtmeleri
önerilir.
En-Boy Oranı
Bazı bantlar, her iki tarafta da aynı kaplama kalınlığına sahip olsa da, çoğu bant, gereken aşınma direncindeki
fark nedeniyle, tambur tarafındaki kaplama bandın taşıyıcı
tarafından biraz daha ince (kalınlıkta daha hafif) üretilir. Üst
ve alt kaplamaların kalınlığı arasındaki farka bandın en-boy
oranı denir. Bununla birlikte, iki kaplama arasındaki fark
çok büyük olamaz, aksi takdirde bant çanak şeklini alabilir.
oranına sahip bant tertibatı birçok amaç için uygundur ve
bant tertibatı distribütörlerinin stoklarında en yaygın olarak
bulunan orandır.
Profil Destekli Bantlar, Profiller,Çavuş
Bantlar ve Mapalar
Malzemenin taşınmasına yardımcı olmak için bant yüzeyinde bazen yükseltilmiş elemanlar kullanılır (Şekil.3). Bu
profil destekli bantlar, profiller, çavuş bantlar ve mapalar
genellikle, bir konveyörün malzemeyi, düz bir bantla yapılabilecekten daha yüksek bir eğim açısında taşımasını
sağlamak için kullanılır. Bu özellik, engelsiz bir eğimde kolaylıkla aşağı yuvarlanacak topaklar veya taşlar taşınırken
kullanışlıdır.
Şekil 2: Bant üreticisinin bandın taşıyıcı tarafına logo
işlemesi kötü bir uygulamadır, çünkü geri taşınan malzeme logoya yakalanabilir.
En-boy oranları iyi tasarlanmamış bantlarla ilgili sorun,
daha büyük kauçuk kütlesinin daha küçükten daha fazla
büzülecek olmasıdır. Dolayısıyla, eğer bir bant, aşırı büyük
üst-alt kaplama oranına sahipse ve üst kaplama yaşlanma,
ultraviyole ışığa maruz kalma veya diğer etkenler nedeniyle
büzülürse, bant çanak şeklini alacak ve makaralarla temas
halinde olan alt kaplamanın alanını azaltacaktır. Bu, bant
hareketini hizada tutmayı güçleştirecektir. Bir tesis, hizmet
ömrünü uzatmak için kalın bir üst kaplama elde etmek adına alt kapmadan çok daha kalın bir üst kaplamaya sahip
bant tertibatı sipariş ettiğinde bu problemin ortaya çıkma
ihtimali yüksektir. Tutarlı büzülme ve daha tutarlı merkezleme sağlamak için, 900 milimetreye (36 inç) kadar olan
bantlar için 1,5-1’lik bir en-boy oranı önerilirken 1000 ila
1600 milimetre (42 - 60 inç) arasındaki bantlar için 2-1’lik
bir enboy oranı önerilir. 1600 milimetre (60 inç) üzerindeki bantlar için 3-1’lik bir en-boy oranı önerilir. 3-1 en boy
30
Şekil 3: Destekler, profiller, çavuş bantlar ve mapalar,
bandın daha yüksek bir eğim açısında malzeme taşımasını
sağlayan, bandın yüzeyindeki yükseltilmiş elemanlardır.
Profil destekli bantlar veya profiller, bant kenarları tarafından oluşturulmuş hatlara dik monte edilmiş duvar veya
raflar olarak görülebilir. Çavuş Bantlar, V şeklindeki bir düzendedir. Mapalar, bandın yüzeyindeki ayrı “adalar” veya
ayaklardır. Bunların tümü, çok çeşitli desen ve stillerde
mevcut olup yükseklikleri uygulama tarafından belirlenir.
Bandın ilk imalatı sırasında yüzeyin içine entegre biçimde
imal edilebilir veya bant tertibatının yüzeyine cıvatayla tutturulabilir veya vulkanize edilebilirler.
Profil destekli bant, çubuk, çavuş bant veya mapalar
ne kadar uzun olursa, hasara karşı o kadar savunmasız
olacaklarını ve bandı temizlemenin ve sızdırmazlığını sağlamanın o kadar güç olacağını hatırda tutun.
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Bant ve taşınan malzeme arasındaki çekişi artırmanın
bir yolu da tersine çevrilmiş çavuş bantları olan bir üst kaplama kullanmaktır. Bant kaplamasından yukarı uzatılmak
yerine, tersine çevrilmiş çavuş bantlar, bir lastiğin sırtı gibi
üst kaplamanın içine girintilidir. Oluklar bant kaplamasının
içine bir frezeyle açılır; oluklar çavuş bant açısında veya
kenara 90 derece açıyla banda dik olabilir. Bu tasarım
geleneksel sistemlerde temizlik ve bant sızdırmazlığı konusunda daha büyük başarı sağlamasına rağmen girintili
destekleri malzemeyle doldurmak da mümkündür.
Bant Tertibatı Dereceleri
Çeşitli ulusal ve uluslararası kuruluşlar, genel amaçlı
dökme malzeme taşımasında kullanılan bant tertibatı için
derecelendirme sistemleri oluşturmuşlardır. Farklı uygulamalarda hangi derecelerin kullanılacağına dair son kullanıcılara bir referans sağlamak amacıyla tasarlanan derecelendirmeler, belirli bir uygulamada herhangi bir performans
garantisi vermeden farklı laboratuvar testi kriterleri belirtir.
Birleşik Devletlerdeki Kauçuk İmalatçıları Birliği (RMA),
bant tertibatı kaplamaları için iki standart derece belirlemiştir. RMA, I. Derece bant tertibatı, daha yüksek kauçuk
gerilme ve uzama şartlarını karşılar
ve genellikle II. Derece kaplamaların performansına
göre gelişmiş kesme ve oyma direnci gösterir. Derecelendirmenin mutlaka genel aşınma direncini göstermediğini
unutmamak gerekir.
Uluslararası Standartlaştırma Örgütü (ISO) da ISO
10247 kapsamında benzer bir derecelendirme sistemi
oluşturmuştur. Bu standart H (Şiddetli Kesme ve Oyma
Altında Hizmet), D (Şiddetli Aşınma Altında Hizmet) ve L
(Orta Derecede Hizmet) kategorilerini içerir. H kategorisi,
aşağı yukarı RMA’nın I. Derecesiyle karşılaştırılabilir; D ve
L kategorileri de yaklaşık olarak RMA II. Derece bant tertibatıdır.
Ayrıca, yeraltı madenlerinde sıcak malzemelerle kullanım veya yağ veya kimyasallara maruz kalma gibi stresli
uygulamaların özel gereksinimlerini karşılamak için üretilen
bant tertibatı tipleri vardır. Çoğu şeyde olduğu gibi, ilk önce
çalışma koşullarına dair bir anlayış edinmek ve daha sonra,
bant tertibatı kategorilerini seçmeden önce, tanınmış tedarikçilere danışmak en iyisidir.
Bant Tertibatında Aşınma Direnci
Konveyör bantlarında meydana gelen iki tip aşınma vardır. Biri, malzemenin bant kaplamasına sürtünmesiyle ortaya
çıkar. Bir nesneyi zımparalayan ağaç işçisi gibi, bu aşınma,
yüzeye baskı uygulayan malzemenin etkisi altında nispeten
eşittir. Aşınmanın gerçek hızı, yüklenen malzemenin yoğunluğu ve bandın hızı tarafından değiştirildiği şekliyle, malzemenin doğasına bağlı olacaktır. Buna çarpma hasarı denir.
Aşınmanın daha agresif bir biçimi de bandı kesen veya
oyan keskin kenarlı malzemelerin yüzeye verdiği zarardır.
Buna genellikle darbe hasarı denir.
Bant kaplamasının aşınmasını ölçmek için kullanılan iki
test tipi vardır. Biri, (eskiden DIN 53516 olarak bilinen) ISO
4649 A ve B Tipi Aşınma Testi Metodolojisidir. Bu test, bir
kauçuk kaplama numunesi kullanır ve bu numuneyi sabit
bir süreyle, dönen, aşındırıcı bir tambura tutar. Kaplama
numunesi, hacim kaybını hesaplamak için öncesinde ve
sonrasında tartılır. Sayı ne kadar düşükse (ne kadar az malzeme kaybedilmişse) aşınmaya direnç o kadar yüksektir.
İkinci bir test yöntemi, Amerikan Test ve Malzeme Derneği
(ASTM) tarafından ASTM Test Yöntemi D2228 olarak da adlandırılan Pico Aşınma Testidir
Bu testte, bant kaplamasından alınan küçük bir numuneyi aşındırmak için tungsten karbür uçlar kullanılır. Yukarıdaki gibi, numune, prosedürden önce ve sonra tartılır ve
ağırlık kaybı hesaplanır. Sonuçlar bir indeks olarak verilir,
bu nedenle sayı ne kadar yüksekse, aşınma direnci o kadar iyidir.
Çoğu başvuru kaynağı, bu testlerden hiçbirinin saha
uygulamalarında gerçek performansın tam bir tahmini olarak görülmemesi gerektiği konusunda uyarır
Bant Tertibatındaki Yeni Gelişmeler
Son zamanlarda ortaya çıkan bir yenilik, enerji tasarruflu bant kaplamalarının geliştirilmesidir. Düşük Yuvarlanma
Dirençli (LRR) Kaplamalar olarak adlandırılan bu alt kaplamalar, bandı çalıştırmak için gerekli gerilimi azaltır; çünkü
bant, makaralar üzerinden hareket ederken daha az rulo
izi direnci vardır. Üreticilere göre bu bant tertibatı, işletme
enerjisi tüketiminde yüzde 10 veya daha fazla tasarruf sağlayabilir. Bu tasarruf, kauçuk bant tertibatı konveyör sisteminin makaralarıyla buluştuğunda gerçekleşir. Enerji tasarruflu kaplamanın yuvarlanma direnci daha azdır, çünkü
alt kaplama, düz bir yapıya, konveyörün dönen bileşenleri
üzerinden geçerken deforme olan geleneksel bantlardan
daha çabuk döner.
Üreticiler, bu enerji tasarruflu kaplamanın sağladığı
faydaların en iyi şekilde, sistemin sürtünmesinin makaraya bağlı dirençler tarafından belirlendiği, geniş, tamamen yüklü, yüksek yoğunluklu malzeme taşıyan bantlar
kullanan konveyörlerde görülebileceğini belirtiyor. LRR
bileşim, diğer kaplama bileşimlerine göre daha yüksek
bir maliyete sahip. Bununla birlikte, faydalarının tam olarak hayata geçirilebileceği tesislerde, bileşen, hem enerji
maliyetlerini kauçuk gerilme ve uzama şartlarını karşılar
ve genellikle II. Derece kaplamaların performansına göre
gelişmiş kesme ve oyma direnci gösterir. Derecelendirmenin mutlaka genel aşınma direncini göstermediğini
unutmamak gerekir.
31
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Uluslararası Standartlaştırma Örgütü (ISO) da ISO 10247
kapsamında benzer bir derecelendirme sistemi oluşturmuştur. Bu standart H (Şiddetli Kesme ve Oyma Altında Hizmet),
D (Şiddetli Aşınma Altında Hizmet) ve L (Orta Derecede Hizmet) kategorilerini içerir. H kategorisi, aşağı yukarı RMA’nın I.
Derecesiyle karşılaştırılabilir; D ve L kategorileri de yaklaşık
olarak RMA II. Derece bant tertibatıdır.
Ayrıca, yeraltı madenlerinde sıcak malzemelerle kullanım veya yağ veya kimyasallara maruz kalma gibi stresli
uygulamaların özel gereksinimlerini karşılamak için üretilen
bant tertibatı tipleri vardır. Çoğu şeyde olduğu gibi, ilk önce
çalışma koşullarına dair bir anlayış edinmek ve daha sonra,
bant tertibatı kategorilerini seçmeden önce, tanınmış tedarikçilere danışmak en iyisidir.
Bant Tertibatında Aşınma Direnci
Konveyör bantlarında meydana gelen iki tip aşınma vardır. Biri, malzemenin bant kaplamasına sürtünmesiyle ortaya
çıkar. Bir nesneyi zımparalayan ağaç işçisi gibi, bu aşınma,
yüzeye baskı uygulayan malzemenin etkisi altında nispeten
eşittir. Aşınmanın gerçek hızı, yüklenen malzemenin yoğunluğu ve bandın hızı tarafından değiştirildiği şekliyle, malzemenin doğasına bağlı olacaktır. Buna çarpma hasarı denir.
Aşınmanın daha agresif bir biçimi de bandı kesen veya
oyan keskin kenarlı malzemelerin yüzeye verdiği zarardır.
Buna genellikle darbe hasarı denir.
Bant kaplamasının aşınmasını ölçmek için kullanılan iki
test tipi vardır. Biri, (eskiden DIN 53516 olarak bilinen) ISO
4649 A ve B Tipi Aşınma Testi Metodolojisidir. Bu test, bir
kauçuk kaplama numunesi kullanır ve bu numuneyi sabit
bir süreyle, dönen, aşındırıcı bir tambura tutar. Kaplama
numunesi, hacim kaybını hesaplamak için öncesinde ve
sonrasında tartılır. Sayı ne kadar düşükse (ne kadar az malzeme kaybedilmişse) aşınmaya direnç o kadar yüksektir.
İkinci bir test yöntemi, Amerikan Test ve Malzeme Derneği
(ASTM) tarafından ASTM Test Yöntemi D2228 olarak da adlandırılan Pico Aşınma Testidir
Bu testte, bant kaplamasından alınan küçük bir numuneyi aşındırmak için tungsten karbür uçlar kullanılır. Yukarıdaki
gibi, numune, prosedürden önce ve sonra tartılır ve ağırlık
kaybı hesaplanır. Sonuçlar bir indeks olarak verilir, bu nedenle sayı ne kadar yüksekse, aşınma direnci o kadar iyidir.
Çoğu başvuru kaynağı, bu testlerden hiçbirinin saha
uygulamalarında gerçek performansın tam bir tahmini olarak görülmemesi gerektiği konusunda uyarır
Bant Tertibatındaki Yeni Gelişmeler
Son zamanlarda ortaya çıkan bir yenilik, enerji tasarruflu bant kaplamalarının geliştirilmesidir. Düşük Yuvarlanma
Dirençli (LRR) Kaplamalar olarak adlandırılan bu alt kaplamalar, bandı çalıştırmak için gerekli gerilimi azaltır; çünkü
32
bant, makaralar üzerinden hareket ederken daha az rulo
izi direnci vardır. Üreticilere göre bu bant tertibatı, işletme
enerjisi tüketiminde yüzde 10 veya daha fazla tasarruf sağlayabilir. Bu tasarruf, kauçuk bant tertibatı konveyör sisteminin makaralarıyla buluştuğunda gerçekleşir. Enerji tasarruflu kaplamanın yuvarlanma direnci daha azdır, çünkü
alt kaplama, düz bir yapıya, konveyörün dönen bileşenleri
üzerinden geçerken deforme olan geleneksel bantlardan
daha çabuk döner.
Üreticiler, bu enerji tasarruflu kaplamanın sağladığı
faydaların en iyi şekilde, sistemin sürtünmesinin makaraya bağlı dirençler tarafından belirlendiği, geniş, tamamen
yüklü, yüksek yoğunluklu malzeme taşıyan bantlar kullanan konveyörlerde görülebileceğini belirtiyor. LRR bileşim,
diğer kaplama bileşimlerine göre daha yüksek bir maliyete sahip. Bununla birlikte, faydalarının tam olarak hayata
geçirilebileceği tesislerde, bileşen, hem enerji maliyetlerini azaltarak hem de yeni sistemlerde konveyörün, daha
küçük motorlar, tamburlar, dişli kutuları, miller, rulmanlar,
makaralar ve çelik yapılarla donatılmasına izin vererek, yapılan ek harcamayı telafi eder.
Kullanıcı, bir LRR kaplamanın işletme giderlerini düşüreceğini varsayamaz veya her bir bant özel bir uygulama
için birleştirildiğinden, LRR’yi doğrudan şart koşamaz. Bir
LRR bantla sağlanan güç tüketimi ve sıcaklık koşulları arasındaki ilişki doğrusal değildir ve genellikle küçük bir uygulama alanı vardır. 20 derecede enerji tasarrufu yapmak için
tasarlanmış özel bir LRR alt kaplamanın, 0 veya 30 derecede çalıştırılması daha maliyetli olabilir, bu nedenle her bant,
her bir uygulamanın iklim koşullarına göre tasarlanmalıdır.
Bant yapısındaki başka bir yeni gelişme de, bantla
geri taşınan malzemeyi önlemek için yapışmayan bant
kaplamalarının kullanımıdır. Bu bant tertibatı, geri taşınan
malzemenin bant üzerinde birikmesini önlemek için bant
tertibatına yapışmayan bir astar uygulanarak oluşturulur.
Bu astar, ban temizliği ihtiyacını azaltmalı, böylelikle kaplamanın aşınmasını azaltarak bandın ömrünü uzatmalıdır. Bu
astar aynı zamanda yağ ve grese karşı dayanıklıdır ve iklim
koşulları ve yaşlanmadan etkilenmez. “Yumuşak” üretan ön
sıyırıcıların “temizleyici kenarı” dahi astarı çıkarabileceğinden, yapışmayan bant tertibatı kullanılacağı zaman geleneksel bant sıyırıcılarının (kazıyıcıların) çıkarılması gerektiği
unutulmamalıdır.
Konveyörler bir sistem olarak tasarlanmıştır ve orijinal
bant özelliklerindeki herhangi bir değişiklik, konveyörün
çalışmasını olumsuz etkileyebilir. Herhangi bir uygulama
için en uygun bant tertibatını belirlemede bant tertibatı üreticilerine danışılmalıdır.
Kesik Kenar veya Kalıplanmış Kenar Bir bantta kenar
oluşturmanın iki yöntemi vardır: kalıplanmış kenarlar veya
kesik kenarlar.
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Kalıplanmış kenarlı bir bant, bant için belirtilen tam genişlikte imal edilir, bu nedenle bandın kenarları kauçuğun içinde
kapalıdır. Sonuç olarak, karkas kumaşları elemanlara maruz
kalmaz. Kalıplanmış kenarlı bir bant özel sipariş üzerine yapıldığından, teslim süresi muhtemelen daha uzun olacak ve
genellikle kesik kenarlı banttan daha maliyetli olacaktır.
Kesik kenarlı bant önce üretilir ve daha sonra siparişi yerine getirmek için gerekli belirtilen genişlikte kesilir veya yarılır.
Bu yöntemi kullanarak, üretici ürettiği bir parça banttan
iki veya üç müşterinin siparişini karşılayabilir. Sonuç olarak,
bu durum kesik kenarlı bant tertibatının üretimini daha maliyet etkin (dolayısıyla ekonomik) kılar; bunun için bu bant
tipi daha yaygın hale gelmiştir. Belirtilen genişlikte kesme
işlemi imalat sırasında veya üretici veya bir bant tertibatı
distribütöründe, bant ikinci bir işlemde daha büyük bir rulodan kesildiğinde yapılabilir.
Kesik kenarlı bir bant, daha geniş herhangi bir bant
tertibatından kesilebilir. Bu, onu daha kolay bulunur kılar.
Bununla birlikte, bazı dezavantajları vardır. Bandın kesik
kenar(lar)ında, bandın karkası açıkta kalır; bu nedenle karkas, depolama, taşıma ve kullanımdaki kötü koşullardan
doğan problemlere karşı daha savunmasızdır. Ayrıca, kesme işlemi de problemlere açıktır. Kör kesme uçları, bant
dış kavisi (bandın kenarında bir kavis) gibi problemlere yol
açabilir. Buna ek olarak, kullanılmış veya yeniden kesilmiş
bant tertibatı alındığında, yaşı, çevreye maruziyeti ve uygulama geçmişi gibi bilinmeyenler de beraberinde gelir.
Çelik kablolu bant tertibatı önceden belirlenmiş bir genişlikte üretilir; bu nedenle kalıplanmış kenarlara sahiptir. Kumaş katlı
bant tertibatı kalıplanmış veya kesik bir kenarla temin edilebilir.
BANT SEÇİMİ
Bir Bandın Teknik Özelliklerini Belirleme
Uygun bant tertibatının seçimi ve mühendisliğinin,
bir bant tertibatı üreticisi veya distribütörü için çalışan
veya bağımsız bir danışman olarak çalışan bir uzmana bırakılması en iyisidir. Teknik özellikleri uygun şekilde belirtilmiş ve üretilmiş bir bant, en düşük maliyetle optimum performans ve hizmet ömrünü verecektir. Hatalı seçim veya
ikame, felaketle sonuçlanabilir.
Bir konveyör bandının özellikleri belirtilirken detaylandırılması gereken birtakım işletme parametreleri ve malzeme
koşulları vardır.
Detaylandırılacak malzeme koşulları arasında şunlar vardır:
A.Kalınlık
Kalınlık varyasyonlarını, 2,4 milimetre (0.094 inç) gibi
ince kaplamalar için +/– yüzde 20’lik bir değişken ölçekle ve 19 milimetreden (0.75 inç) büyük kaplama
kalınlıkları için +/– yüzde 5’le sınırlayın.
34
B.Dış Kavis veya İç Kavis
Dış kavis veya iç kavisi, yüzde birin dörtte biriyle sınırlayın (0,0025). Bu 10 metrede +/- yüzde 25’lik bir
dış kavis veya iç kavis boyutu sağlar (25 fitte 0.75
inç). Dış Kavis, bandın dışbükey, iç kavis ise içbükey
bir kenarıdır. RMA, iç kavisi (veya dış kavisi), bant
kenarı boyunca aralarında 15–30 metre (50-100 fit)
bulunan iki noktanın ortasında, gerçek bant kenarı
ve iki nokta arasına düz olarak gerilmiş bir şerit arasındaki mesafenin oranı olarak tanımlar. Bu değeri
yüzde olarak ifade etmek için, oranı yüzde bir olarak
hesaplayın ve 100’le çarpın. Örneğin, eğer 30 metrelik bant tertibatının 450 milimetresi eğimliyse (0,45
metre), bu yüzde 1,5’lik bir dış kavise eşit olacaktır.
İngiliz ölçü birimlerinde, 100 fut uzunluktaki bir bant
tertibatında 18 inçlik bir mesafe (1.5 ft) yüzde 1,5’lik
bir dış kavis olacaktır.
C.Bant yüzeyi
Bant yüzeyinin pürüzsüz, düz ve tek tip +/- 5 sertlik
puanına sahip olmasını isteyin. Birleşik Devletlerde
sertlik Shore A Durometresinde ölçülür. Okumalar 30
ila 95 puan arasında değişir—durometrenin gösterdiği sayı ne kadar büyükse bileşim o kadar serttir.
Uluslararası Kauçuk Sertliği Dereceleri (IRHD) ölçeği, 0 esneklik katsayısından (0) sonsuza (100) kadar,
0 - 100 aralığına sahiptir.
d.Üreticinin logosu
Üreticinin logosunun kaldırılmasını veya üst kaplama
yerine, bant temizleme ve sızdırmazlık sistemlerine
müdahale etmeyeceği alt kaplamanın içine gömülmesini isteyin.
Bir konveyör bandının özelliklerini belirtirken detaylandırılacak işletme parametreleri şunları içerir:
A.Yüklü ve yüksüz çalışma saati
B.Transfer noktasının, oluk açısı ve geçiş mesafesi yanında malzeme yolu, düşme yüksekliği ve hızı içeren
detayları
C.Topak büyüklükleri ve malzeme sıcaklık aralığı dahil,
taşınacak malzemenin mümkün olduğunca eksiksiz
şekilde tanımı
D.Kullanılacak bant temizleme sisteminin tanımı
E.Uygulanacak kimyasal işlemlerin (örneğin buz çözücü maddeler veya toz bastırıcıları) tanımı
F. (Yakındaki prosesler veya diğer kaynaklardan doğan) atmosferik kirletici maddelerin tanımı)
G.Bandın dayanması gereken şiddetli yerel hava şartlarının özellikleri
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Yapınızı Tanırsanız, Bandınızı Tanırsınız
Bandın özelliklerini anlamadan bir konveyör yapısına
herhangi bir bant yerleştirilmesi, sistemin performansını
zayıflatacak ve bandın performansını düşürecektir. Bandın
merkezden kaçması, kısalan bant ömrü, hasarlı bant ekleri, programlanmamış duruş süresi ve ilave bakım giderleri
şeklinde problemler olabilir.
Sistemde kullanılan bandın doğru seçim olduğundan
emin olmak için konveyör yapısı ve dönen bileşenlerin detaylı bir analizi gerekir. Mevcut bir yapıya bant seçilmeden
ve takılmadan önce tüm parametrelerin tamamen anlaşılması önerilir. Bant tertibatı tedarikçilerinin tavsiyesini göz
önünde bulundurmak daima akıllıcadır.
Yapı ve Dönen Bileşenlerle Uyumluluk
Bant tertibatı satın almak giysi satın almak gibidir. En iyi
şekilde oturması için, mevcut yapıya göre dikilmelidir. Konveyör bantları farklı kapasite, uzunluk, genişlik, oluk açısı ve
gerilimler için tasarlanır. Bir bant, konveyör yapısıyla uyumlu
olmalıdır ve uyumluluk, bant genişliğinden fazlasını içerir.
Ne yazık ki, bu husus bir tesisin işletme seviyesinde
çoğunlukla anlaşılmaz. Genellikle “bant tertibatı, bant tertibatıdır” felsefesi yerleşmiştir. Bu, bant tertibatı denkleminin
karmaşıklığının eksik anlaşılmasından kaynaklanır. Bu felsefe, tasarruf yapma veya daha hızlı hizmete geri döndürme
ihtiyacının doğduğu zamanlarda uygulanır. Bu durumlardaki
tipik tepki, stoktan, bakım depolarında bulunan artık parça
veya yedek bir bant kullanmak veya bir bant tertibatı distribütörü veya kullanılmış ekipman satıcısı gibi bir dış kaynaktan kolaylıkla temin edilebilen bant tertibatını kullanmaktır.
Konveyör sistemiyle tamamen uyumlu olmayan bir “kelepir” bant kullanmak yanlış bir tasarruftur. Bandın yapıya
uyumsuzluğu, düşük bant performansına ve bant tertibatı
yatırımında düşük getiriye yol açan yaygın bir problemdir.
Bu uyumsuzluk, bir yedek bandın takıldığı veya mevcut
bant tertibatına parçaların eklendiği konveyörlerde görülen
merkezleme problemlerinin en yaygın nedeni de olabilir.
Uyumun temellerinin anlaşılması, bant ve konveyörden iyi
performans elde etmek için zaruridir.
Bir konveyör bandının özelliklerini belirtmek önemli bir sorumluluktur. Konveyör prosesinin bu kısmında sorumluluğu bir
uzmana vermek işletmenin kendi yararınadır. Bu uzman, üreticiler tarafından sağlanan bantların yetenekleri hakkında bilgi
sahibi olmalı ve sorulacak uygun soruları bilmelidir.
Bant Gerilimi Derecesi
Her bir bant mukavemetine (dayanacağı çekme kuvveti miktarına) göre derecelendirilir. Bir bandın mukavemeti
(veya daha doğrusu, dayanabileceği gerilim) Birleşik Devletlerde, genellikle PIW olarak kısaltılan, İnç Genişlik başına
Pound olarak değerlendirilir.
36
Dünyanın diğer yerlerinde, bant, newton / metre (N/
mm) veya kilonewton / metre (kN/m) metrik birimlerinde nihai kopma mukavemeti olarak derecelendirilir.
Mukavemet derecesi, bandın karkasının içerdiği takviye, kumaş katlarının sayısı ve malzemesinin tipi veya çelik
kablolu bantsa, kabloların boyutunun bir fonksiyonudur.
Yukarıda belirtildiği şekilde, bir bandın üst ve alt kaplamaları, bandın mukavemet veya gerilim derecesine çok az
etkide bulunur.
İster karkas gerilimi derecesi ister nihai kopma mukavemeti olsun bandın mukavemeti, bant tertibatına uygulanabilecek kuvvet miktarını temsil eder. Malzeme yükü,
gerdirme ağırlığı ve eğim çekimi şeklinde bu bandın daha
büyük taleplerle zorlanması, bandın kopma olasılığı da dahil ciddi problemlere yol açacaktır. Bandın nominal gerilimi
ne kadar yüksekse, bandın yapıyla ve dönen bileşenlerle
uyumu o kadar kritik hale gelir.
Her bir konveyör yapısı, belirli bir gerilim derecesine
sahip bant gerektirecektir. Bu kararı etkileyen faktörler şunlardır:
A.Yapının uzunluğu
B.Konveyörün eğim açısı
C.Arzu edilen kapasite
D.Bandın genişliği
E.Dönen bileşenlerin sürüklenim ve ataleti
Minimum Saptırma Yarıçapı
Bant tertibatı, üretici tarafından belirlenen minimum
tambur büyüklüğüyle tasarlanır. Bir bandı çok küçük
bir yarıçapın üzerinde bükmek, banda zarar verebilir.
Bu, katların ayrılmasına, kat arızasına veya bandın üst
kaplamasının çatlamasına neden olabilir. Yetersiz tambur büyüklüğü de mekanik eklemelerin çıkmasına neden olabilir. Minimum tambur çapı, çelik veya kumaş
takviyeli katların sayısı ve malzemesi, bandın nominal
gerilimi ve üst ve alt kaplamanın kalınlığı tarafından belirlenir.
Bir konveyör sistem ilk tasarlandığında, (örneğin, yükleme bölgesindeki yüksek darbe seviyeleri karşısında bant
ömrünü uzatmak için) konveyör sisteminde daha kalın bir
bant kullanma arzusu, daha büyük çaplı tamburların monte
edilmesini gerektirebilir.
Bir işletme, bandın taşıyıcı tarafında bir tür yüzey hasarı fark ettiğinde, yaygın bir hata yapar. Anlık tepki, daha
uzun bir hizmet ömrü elde etme beklentisiyle, konveyöre
çok daha kalın bir bant takmaktır. Eğer daha kalın bant,
yapıdaki tamburlardan daha büyük bir minimum tambur
büyüklüğüne sahipse, bant esasen daha kısa bir ömre sahip olabilir ve çözmek için daha kalın kaplamanın seçildiği
problemi daha da kötüleştirebilir.
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Oluk Açısı
Bantlar, konveyörün daha fazla malzeme taşımasını
sağlamak için oluklaştırılır. Oluk açısı arttıkça daha fazla
malzeme taşınabilir. Tüm düz kauçuk veya PVC bantlar,
makaralar tarafından oluklaştırılabilir. Maksimum oluk açısını bant karkasının tipi, bandın kalınlığı, bandın genişliği ve
bandın gerilim derecesi belirler. Bant tertibatı üreticisinin
teknik veri formlarında, oluk haline gelebilme değeri genellikle çeşitli oluk açıları için izin verilen minimum bant genişliği olarak gösterilir.
Belirli bir bandın maksimum oluk açısının aşılması,
bandın kalıcı olarak bir çanaklaşmış pozisyonda deforme
olmasına neden olabilir. Çanaklaşma bir bandın sızdırmazlığının sağlanmasını ve temizlenmesini güçleştirirken, merkezlenmesini neredeyse imkansızlaştırabilir. Çanaklaşma
arttıkça, konveyörün dönen bileşenleri ve bant arasındaki
yüzey teması azalarak dönen bileşenin bandı doğru şekilde yönlendirme yeteneğini azaltır.
Şekil 4: Oluk haline gelebilirliğinin aşılması, bandın hasar
görmesiyle sonuçlanabilir.
Eğer bandın oluk haline gelebilirliği aşılırsa, bant doğru
şekilde oluk biçimini almayabilir ve sızdırmazlık ve merkezleme problemleri oluşturabilir. Eğer bant çok sertse ve doğru
şekilde oluk biçimini almıyorsa, bandın içinde uygun şekilde
hareket etmeyecektir (yolunda durmayacaktır). Bu sorun da
çabucak konveyörün yanlarından döküntüye ve bandın kenarlarının zarar görmesine dönüşecektir (Şekil.4).
Bandın oluk haline gelebilirliğinin aşılması durumunda
ortaya çıkabilecek başka bir problem de, üst ve alt kaplamaların ve makara birleşme yeri alanındaki karkasın zarar
görmesidir.
Ayrıca, eğer bandın oluk haline gelebilirliği, oluk makaralarıyla uyumlu değilse, konveyörü çalıştırmak için tasarımında öngörülenden daha fazla güç gerekebilir.
Şekil 5: Bant kenarlarını yükseltmek ve yükü taşıyan oluğu
oluşturmak için geçiş makaraları kullanılır.
Geçiş Mesafesi
Bant, kuyruk tamburundan düz bir pozisyonda geçer.
Bant, kuyruk tamburunu terk edip yükleme bölgesine girdiğinde, bant kenarları yükseltilir ve malzemenin taşındığı
oluk oluşturulur (Şekil.5).
Bu oluk, geçiş makaraları (düz ve konveyörün son oluk
açısı arasındaki açılarda sabitlenmiş makaralar) tarafından
oluşturulur.
Konveyörün baş tamburunda, tahliye noktasına ulaşmadan hem önce konveyörün oluklu bir profilden düz profile geçirildiği, benzer fakat ters bir geçiş alanı vardır.
Banda bir oluk biçimi verilirken, bandın dış kenarları bandın merkezinden daha fazla gerilir. Eğer geçiş çok
kısa bir mesafe içinde gerçekleştirilirse, bandın makara
birleşme yeri alanlarında hasar oluşabilir (düz merkezi rulo
ve açılı kanat rulosu arasındaki kesişme üzerinde bulunan
noktalar) (Şekil.6).
38
Şekil 6: Birleşme yeri arızasına hatalı geçiş mesafesi neden
olur (uç tamburunun merkezinden ilk tam oluk silindirine
kadar olan mesafe).
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Gerekenden daha kısa bir geçiş alanına sahip konveyörlere sıkça rastlanır. Bunun birkaç nedeni vardır: hatalı
mühendislik veya geçişin öneminin anlaşılmaması, yer yokluğu veya maliyetleri düşürme arzusu. Bu nedenle, daha
uzun bir geçiş mesafesi gerektiren bir yedek bant takarak
problemi artırmamak çok daha fazla kritik önem taşır.
Bir konveyörün geçiş alanı uzatılabilir. Bunu yapmanın
iki yolu vardır. Biri, yük bölgesinden önceki mesafeyi uzatmak için kuyruk tamburunu geriye taşımaktır. İkinci yöntem,
bandın, yükleme bölgesinden girmeden önce kısmen oluklaştırıldığı ve yük yüklendikten sonra son oluk açısına geçişini tamamladığı iki aşamalı bir geçiş alanı uygulamaktır.
Bununla birlikte, daha yaygın olarak, yeterli alanın bulunmaması gibi ve mevcut bütçenin sınırları gibi şartlar, bir
konveyörün geçiş alanının uzatılmasını imkansız hale getitir. En yaygın çözüm, bant tertibatının mevcut geçiş mesafesine uygun olduğundan emin olmaktır. Yükleme problemleri, artan kenar gerilimi ve bant hasarı gibi tüm maliyetler
eklendiğinde bu en ekonomik çözüm olmayabilir. Kötü
tasarlanmış bir geçiş alanı maliyetleri artıracak ve bandın
ömrünü azaltacaktır.
59. sayıda devam edecek...
40
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Endüstri 4.0 ‘la
Yeniden Şekillenen Tedarik Zincirleri
Korhan DEMİRCİ / DEMİRCİ Eğitim & Danışmanlık
Tedarik zincirleri müşteri bulmaz, ürün geliştirmez. Bunları pazarlama, satış
ve arge departmanları yapar. Dolayısıyla bizler organizasyonlarımızın beyni
değiliz. Ama bizler şirketlerimizin kasları ve kemikleriyiz. Dünya klasındaki
tedarik zincirleri extreme fit atletler gibidir. Olimpiyat atletleri gibi. Güçlü,
hızlı, esnek ve çevik. Vücutlarıyla neredeyse her şeyi yapabilirler. Elbette
o atletler o noktaya kolay gelmemişlerdir. Yıllarca her gün sabır ve emekle
sürekli antremanlarla gelişmişlerdir.
42
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Biz tedarik zinciri çalışanlarının 2 tane patronu vardır. O
yüzden şirketlerin en yüksek çalışan turnover oranları tedarik zincirindedir. Birincisi büyük patron, ötekisi de müşteriler. Bunlar tedarik zincirinden ne beklerler? Müşteriler
değer beklerler. Bir çok şey olsun ve en iyi fiyat olsun. Öte
yandan büyük patronlar verimlilik ister. Bir çok şey olsun ve
en düşük maliyetli olsun. İşte bizlerin en ana / baba KPI da
böyle ortaya çıkar: Bir çok değeri en düşük maliyetle yarat.
Tartışmasız kollaborasyon tedarik zinciri içerisindeki en
önemli faktördür ve olmaya da devam edecektir. Gelişen
teknoloji ilişkileri kuvvetlendirmeye yardımcı olsa da hala
uçtan uca bir korelasyonunu oluşturmak ve korumak oldukça zor. Bir çoğumuz her gün kendi hedeflerimizi yakalayıp
yakalamadığımızla ilgili hesap veriyoruz. Focusumuz kendi
departmanımız. Bu entegre bir düşünce yapısı değil. Nihayetinde biz tedarik zincirinin bir halkasıyız. Kendi halkamızın
güçlü olması zincirinin tamamını güçlü olduğu anlamına gelmiyor. Asıl ihtiyaç duyulan ise bu. Yalnızca kendi rakamlarımızı düşünmek yerine, nihayi müşterilerimizin rakamlarını,
pazarlamacılarımızın rakamlarını veya tedarikçilerimizin rakamlarını nasıl geliştireceğimizi düşünmek. Bunu yaparsak
sadece ofimiz daha parlak bir yer haline gelmeyecek, tüm
tedarik zincirinin modern entegre bir tedarik zinciri haline
dönüşmesi için de ilk adımları atmış olacağız.
Uçtan uca birbirine entegre tedarik zincirleri artık bir ütopya
olmaktan çıkıyor. 2009 yılında Alman hükümetinin endüstriyle
dijitalleşme stratejisinin bir parçası olarak doğan ve kısa sürede
gelişmiş ülkelere yayılan Endüstri 4.0, tedarik zincirlerini bugüne kadar hiç olmadığı kadar etkin ve verimli bir hale getiriyor.
Endüstri 4.0 ‘ın temelinde yatan; otomasyon ve data
paylaşımının birbirine entegre olduğu üretim teknolojilerine
sahip akıllı fabrikalar sayesinde silolar ortadan kalkıyor ve
departmanlar, sistemler ve insanlar arasında tam bir bütünleşme mümkün kılınıyor.
Peki robot üretim 1970 lerden beri var, ERP hayatımızın
son 30 yılında hemen hemen her firmada kullanılıyor, ‘ Endüstri 4.0 ın nesi yeni?’ diye merak edenlere kritik farklılığın;
tüm fonksiyonlar arasındaki otomatik bilgi paylaşımı olduğunu söyleyebilirim.
Önceden robot kolu ve ERP birbirinden ayrı çalışan,
insanlar tarafından programlanan ve yönetilen fonksiyonlarken, şimdi fabrikalar ve aslında tüm tedarik zinciri kendi
içinde entegre ve otomatize oldu.
Artık sadece satınalma, lojistik ve operasyonları birbirine
bağlayan, stokları az, üretimi yalın tutmak için dizayn edilmiş
geleneksel bir tedarik zinciri yönetimi yeterli değil. Çünkü;
• Yeni regulasyonlar
• Artan müşteri beklentileri
• Kısalan ürün ömürleri
• Talepteki dalgalanmalar
• Yeni oyuncular
• Global tedarik zincirindeki miyopluk
• Etik değerler ve çevresel faktörlerdeki hassasiyet
oyunun kurallarını kökten değiştirdi. O zaman tedarik
zinciriniz de değişmeli.
Herkesin elinde bir akıllı telefon ve sosyal medya yayınları ile müşteri kararları talep üzerinde hiç olmadığı kadar
güçlü ve geniş etkiler yapıyor. Pazarlamacılar müşteriye
özel promosyonları akıllı telefonlar üzerinden paylaşıyor.
Optimum stoklar ile hızlı değişen talepleri karşılayabilmek
çok daha zorlayıcı
Düzensiz müşteri talepleri, tedarik maliyetlerinde oynaklık, ve deniz aşırı bölgelerden malzeme tedarikleri ile
sürekli kısalan tedarik süreleri arasında sıkışıp kalan firmaları geleneksel ERP paketleri kurtaramıyor.
Peki çözüm nedir?
43
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Firmalar, tedarikçiler, iş ortakları, rakip ya da müşteri
olarak birbirleriyle sürekli etkileşim halindedirler.
Bu etkileşim ile ortaya çıkan 'big data' yı kendi organizasyonunun yararına kullanabilmek için modern tedarik
zincirleri global olmalı ve tüm paydaşlar kendilerini genişletilmiş tedarik zincirinin bir parçası olarak görmelidir.
Firmalar, ortak bir vizyon geliştirerek paydaşları ile ve
hatta rakipleriyle, kendi başlarına elde edebileceklerinden
fazlası için tedarik zinciri müttefiklikleri oluşturmalıdırlar.
Günümüzde organizasyonların ihtiyaç duyduğu bu esnekliği, entegrasyonu ve geniş görebilmeyi bulut tabanlı
sistemler ile elde etmek mümkün.
Çeviklik ve Adaptasyon
Çeviklik;
• Stokları istenildiği gibi hareket ettirebilme
• Sevkiyatları konsolide ederek, verimliğini artırma
• Yedek parça taleplerine zamanında reaksiyon
• Hızlı yeni ürün devreye alma
• Üretimin ortasında bile siparişleri konfigüre ederek
değiştirebilme
• Birimler arasındaki dataları, doğru talep yönetimi için
bir araya getirme
çevikliğe bazı örneklerdir.
Çeviklik için ilk adım geniş bir görüşe sahip olmaktır.
Göremediğiniz bir şeyi değiştiremezsiniz.
Bütünü görebilmek;
• Riskleri yönetmeyi
• Maliyetleri düşürmeyi
• Karlılığı sürdürmeyi
Gelişmiş tedarikçi entegrasyonuna ve tüm birimler arası gerçek zamanlı bilgi akışına olanak tanıyan bu platformlar sayesinde tüm paydaşlar aynı güncel arz ve talep dinamiklerini görebilirler, bunlarla ilgili aldıkları aksiyonları bu
platform üzerinden diğer paydaşlarla yine gerçek zamanlı
paylaşabilirler.
Peki kazanımlar nelerdir?
Müşteri isterse hazır olsun felsefesiyle önceden, çok sayıda, yetersiz tahminlerle stoğa üretim mantığından (push),
gerçek bir sipariş gelince, sipariş adedi kadar, daha iyi bir
iletişimle, daha az stoklu üretime geçiş mantığı (pull), son
30 yılda yalın yönetim modellerini benimsemiş bir çok firma
tarafından devreye alındı.
Ama insanoğlunun yani müşterinin daha hızlı, daha
doğru ve daha ucuz beklentilerini artık bu model de karşılayamaz hale geldi.
Artık zaman, IoT (Internet of Things) ve Big Data diye
isimlendirilen ve birbirine ağlarla bağlı global bilgi havuzda, birbirine eş zamanlı entegre sistemlerle, daha müşterinin sipariş vermediği ama ihtiyacı olabilecek bir ürün
için tüm fonksiyonların ve paydaşların hazırda beklemesi
zamanı
Bütünü görebilmek uçtan uca tüm resme bakabilmek
ile mümkündür.
Tedarik zincirlerinin, tedarik networklerine dönüştüğü
dijital bir platformun merkezine müşteriyi yerleştirerek rekabetçilik, inovasyon, esneklik, bireysellik ve çalışma kondisyonlarında kökten bir değişim yaratmak gerekiyor.
Ancak tedarikçiden müşteriye tüm adımların durumunu
bilerek ani ve beklenmedik gelişmelere gerçek zamanlı aksiyon alınabilir.
İşte uçtan uca genişletilmiş tedarik zincirlerinde amaç
sadece talep ile arzı eşleştirmek değildir. Bu eşleşmeyi
karlılığı da maksimize ederek yapabilmek hedeflenir.
Endüstri 4.0'da herkes genişletilmiş tedarik zincirinin
bir parçasıdır
Holistik tedarik zincirlerinde yalnızca tedarikçiler değil,
müşteriler de kategorize edilir.
sağlar.
44
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Internet üzerinden satış ve sosyal medya üzerinden pazarlama her geçen gün özellikle B2C pazarlarda bir seçenek değil bir zorunluluk oluyor.
Yalnız bayi / mağaza üzerinden sıcak satışlar 2015 yılında perakendecilere %4,5 satış kaybına sebep oldu ve bu
oran her sene artıyor.
Holistik tedarik zincirleri, çok kanallı sipariş yönetimini
gerçek zamanlı satınalma dataları ile destekliyor.
POS cihazından ya da Internet üzerinden yapılan tüm
işlemler, ilgili tüm birimlerin ve müşterinin görebildiği güncel stoklarla entegreli bir şekilde çalışarak, müşterinin hangi kanalı seçerse seçsin istediği ürüne zamanında sahip
olmasını sağlıyor.
Ayrıca sisteme entegre her bir perakendeci, eldeki fazla
stoklarını ciddi fiyat indirimleri ile satmak yerine, ilgili üründeki stoğu daha az kanallara stoklarını yönlendirebiliyor.
Karlılık esaslı bu gruplama platforma entegre finansman, üretim, satınalma ve ilgili diğer birimler tarafından da
görülür
A kategorisinden bir satış gerçekleştiği zaman tüm birimlerin öncelik listeleri anlık güncellenir.
Holistik tedarik zincirlerinde tahmin etme değil, talep
oluşturma esastır.
Üretim planını, hazır ürünleri ve ürünlerle eşleşmiş şekilde malzeme stoklarını gerçek zamanlı görebilen pazarlama
ve satış birimlerinin elinde müşteri taleplerini şekillendirebilmek için büyük bir güç oluşur. Bu güç, fiyatlama, promosyon ve farklı müşteri teşvikleriyle talebi şekillendirmek
için kullanılır.
Müşteri ile yüz yüze kontak kuran tüm birimlerin saha
bilgilerini ve siparişleri aktardıkları bir platform ile mevcut
ve olası yeni taleplerin tüm ilgili birimleri gerçek zamanlı
tetiklediği bir ortam sağlanır. Böylelikle bayiden, ürün geliştirmeye kadar birimlere müşteri bakış açısı eş zamanlı
aktarılır.
Holistik tedarik zincirlerinde ortak müşteri algısı hedeflenir.
Müşterinin ürününüzden haberdar olmasından, ürünün
kullanım süresinin sonuna kadar sizinle ve ürününüzle her
bir etkileşimi müşteri tecrübesini oluşturur.
Maliyet Merkezinden
Kar Merkezine Dönüşüm
Geleneksel tedarik zincirlerinde CFO ların görev tanımında yer alan nakit bulabilme, holistik yaklaşımda tedarik
zinciri executivelerinin (yönetici) de KPI ları (Anahtar Performans İndikatörleri) arasına girdi.
Nakit Geri Dönüş Döngüsü = Stok Bekleme Süresi +
Satış Vadesi - Tedarikçiye Ödeme Süresi
Olarak hesaplanır. Tedarikçiden satın aldığımız bir parçanın nihai ürün satışı sonrası müşteri üzerinden bize nakit
geri dönüş süresini verir.
Bu formülden görebileceğiniz gibi nakit geri dönüş döngüsü aslen tedarik zincirinin yetkinliğine bağlıdır. Bu durum,
özellikle kırılgan ekonomilerde ve kredi darboğazı yaşanan
pazarlarda işletme sermayesinin hayati önemini ve uçtan
uca tedarik zincirinin değerini artırmaktadır.Bu süre ne kadar
kısalırsa o kadar az işletme sermayesi gerekir.
Holistik tedarik zinciri platformunda yoldaki ve eldeki
stoklar gerçek zamanlı göz önünde olacağı için sürekli gerçek ihtiyaç kadar siparişleme yapılır.
Nihai ürün siparişleri ile tedarikçiye geçilen siparişleri
eş zamanlı yöneterek, parçaların ara bir dağıtım üssünde
depolanması ve nihai destinasyonlara daha küçük miktarlarla sevk ve faturalanması sağlanabilir.
Geleneksel tedarik zincirlerinde her birim, müşteri tecrübesini kendi parametreleriyle algılar. Yani filin parçasını
görür ama bütününü göremez. Üretim gözünde müşteri
tecrübesi güven ve maliyettir. Bayiye göre uygun stoktur.
Lojistiğe göre zamandır. Dolayısı ile her birinin önceliği
farklıdır. Holistik platformda bu öncelikler törpülenir. Herkes
filin bütünü görerek hareket eder.
Gerçek zamanlı lojistik dataya göre sistemin sürekli en
iyi rotalamayı yapması ve böylelikle hiç bir lokasyonda stoğun gereğinden fazla kalmaması mümkün kılınır.
Dijital platformlarla çoklu kanal yönetimi hiç olmadığı
kadar etkinleşiyor.
Dünyanın ne büyük e-ticaret sitelerinden bir tanesi olan
Amazon.com, negatif nakit geri dönüş döngüsüne sahiptir.
Dinamik nakliye takibi ile ürünler müşteriye daha hızlı
ulaşır ve böylelikle daha çabuk ödeme gerçekleşir
Amazon.com Vakası
45
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Nakliye Entegrasyonu
Nakliye, organizasyonun en büyük dolaylı maliyetidir.
Bir çok üründe, müşteri kredi kartı ile ödemeyi yaptıktan
sonra tedarikçilerine siparişleri göndererek hem stok tutma
sürelerini minimize ediyorlar hem de tedarikçinin alacağını
müşteriden gelen para ile ödüyorlar. Buna rağmen kurdukları uçtan uca tedarik zinciri ağıyla ürünleri 1-2 iş günü içerisinde teslim ediyorlar.
Sonuç; tedarikçi ödeme vade ortalamaları 54 gün iken,
tahsilat ortalamaları 10 gün ve hiç bir ürünü 30 günden fazla stoklarında tutmuyorlar.
Tedarikçi Finansmanına Holistik Bakış
Geleneksel tedarik zincirlerinde tedarikçi ödeme vadeleri uzatılırken, holistik yaklaşımda sinerji yaratan işbirlikçi
yöntemler tercih edilmektedir.
Böylelikle uzayan ödeme vadeleri altında ezilen, yatırım
ve inovasyon yapmaya kaynak ayıramayan tedarikçilerin
orta ve uzun vadede kendi tedarik zincirimizde yaratacağı
kriz olasılıklarının da önüne geçilir.
Yukarıdaki banka, müşteri ve tedarikçi arasında gerçekleşen işbirliğinde görülebileceği gibi;
1.Tedarikçi ödeme garantisi ile tüm enerjisini katma
değerli işlere ayırıyor
2.Tedarikçi, müşteri onaylı faturalarla bankalardaki
kredibilitesini yükseltiyor
3. Tüm bilgiler platform üzerinde olduğu için data kalitesini artırıyor ve zaman kazandırıyor.
46
Maliyetler içerisindeki yerine rağmen, nakliye maliyetlerini sınırlayabilmek oldukça güçtür. Çünkü geleneksel
tedarik zincirlerinde silolar arasında nakliye harcamaları
sağa sola serpilmiş halde dağınık vaziyettedir. Bütünü tüm
açıklığıyla görmek zordur.
Uçtan uca tedarik zincirlerinde, nakliye yönetim sistemleri, global farkındalığı yüksek ağlar üzerine kuruludur.
Gerçek dünyada çoğunlukla siparişten son müşteriye kadar ürünün takibini yapabilen bir platform yoktur.
EDI gibi yazılımlar, paydaşların yalnızca bir kısmı arasında kontak sağlar (örn; üretici - tedarikçi) ve data bir
ara yüzden ötekisine aktarılırken zaman ve kalite kaybeder.
Holistik yaklaşım, herkesin ortak bir platformda tüm
operasyonları izleyebilmesine ve herhangi bir anlık değişim için bütün ilgililerin anında müdahale etmesine olanak
sağlar
Platform tabanlı holistik tedarik zincirlerinde nakliye yönetimi yalnızca hareket halindeki ürünlerin nakliyesini değil, ilgili tüm birimlerin yönetimini kapsar.
Bu platform sayesinde örneğin; tedarikçi yüklemesindeki bir son dakika gecikmesi alternatif rota çalışmalarını
tetiklerken, aynı zamanda üretim planlamadaki akışı da
değiştirir.
Satınalma Entegrasyonu
Uçtan uca tedarik zincirlerinde stratejik satınalmanın
maliyete bakış açısı fiyat merkezli olmaktan çıkarak; toplam
iyelik maliyetine dönüşür.
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Tedarikçi risk puanları; tedarikçi performans notlarından, tedarikçi finansal yapılarından, ülke riskinden ve ekonomik / çevresel faktörlerden gelen anlık verilerle objektif
bir şekilde dinamik olarak hesaplanır ve tedarikçi ilişkilerine yön veren önemli bir veri olarak kullanılır.
ARGE Entegrasyonu
Mühendislik ekibiniz bir ürün tasarlarken;
• Müşterinin gerçekte ne istediğini birinci ağızdan duyuyor mu yoksa bu bilgiler kulaktan kulağa mı aktarılıyor?
Holistik yapıda satınalmacılar tedarikçi fiyatlarını değil,
parçanın toplam kullanım süresi içerisinde ortaya çıkan tüm
maliyetlerini kıyaslayarak daha doğru seçimler yapabilirler.
Finansman, lojistik, ithalat, stok, kalite, satış sonrası
iadeleri ortak platformda anlık olarak satınalmacıların parmaklarının ucunda yer alır.
Holistik tedarik zincirinin geniş görüş ve şeffaflık ilkeleri sayesinde, tedarikçi karneleri dosyalarda unutulmak
yerine, tedarikçilerin proaktif bir şekilde ve gerçek zamanlı
takip edebileceği bir aynaya dönüşür.
Yalnızca kendilerine ait değil, rakip firmaların da durumları hakkında bilgi alıp, iyileşme alanları hakkında benchmark yapabilen tedarikçiler ile uzun dönemli güvene dayalı işbirlikleri mümkün kılınır.
Ve en önemlisi, buradaki puanlamalar, yalnızca satınalmanın değil; anlık olarak malzeme siparişi, finansman gibi
departmanların da kararlarına yön verir.
48
• Ürün dizaynı yaparken kendi odalarının ne kadar
dışına çıkabiliyorlar? Parçaların bulunabilirliğine,
maliyetine, kalitesine ve çevresel gereksinimlere ne
kadar dikkat edebiliyorlar?
Uçtan uca tedarik zincirlerindeki geniş görüş ürünlerin
pazara çıkışlarını hızlandırır ama aynı zamanda maliyet ve
riskleri de kontrol altında tutar. Bu da sonuçta aşağıdakine
benzer bir ürünün çıkmasını engeller.
Tedarikçi Entegrasyonu
Holistik tedarik zincirlerinde tedarikçiler vücudunuzun
bir uzvu gibidir, beraber hareket edersiniz. Firmalar arası
entegrasyon tedarikçilerinizin alt tedarikçilerine kadar genişler ve aynı platform üzerinde gerçek zamanlı yaşar.
Ürün geliştirmeden, paketleme optimizasyonlarına kadar her iki firmanın çalışanları beraber çalışırlar. Amaç ortadaki pastayı büyütmek ve israfları minimize etmektir.
Satınalma ve tedarikçiler arasında rekabetçi müzakereler yerine uzun vadede daha yüksek kazanım getiren işbirlikçi müzakereler yürütülür.
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Müşteri Katılımlı Sipariş Yönetimi
Siparişleri doğru şekilde alabilmek ve yerine getirebilmek, müşteri memnuniyeti için birincil şarttır. Bu denli
önemine rağmen, malasef geleneksel sipariş yönetim süreçlerinde kopukluk ve zaaflar kaçınılmazdır. Temel sorun
bilgilerin silolar arasında kulaktan kulağa dolaşmasıdır.
Uçtan uca tedarik zincirlerinde;
1.Müşteri siparişinin durumunu doğru şekilde ve gerçek zamanlı olarak takip eder.
2.Birbirine entegre sistemlerle talep ve talep karşılamadaki anlık beklenmedik değişimler eş zamanlı kararlarla yönetilir.
Stok Yönetimi
Talep tahmini tedarik zincirlerinin en çok zorlandığı konudur. Buradaki dengesizlik size stok olarak geri döner.
Holistik tedarik zincirlerinde stoklar yavaş, orta ve hızlı
hareket edenler olarak kategorize edilir ve değişen müşteri
taleplerine ve şirket stratejilerine göre eş zamanlı güncellenir.
Uçtan uca tedarik zincirlerinde fiziksel olarak çok farklı bölgelerdeki stoklar aynı platform üzerinde tek merkezli
gibi yönetilebilir.
Farklı coğrafyalardaki müşteri ve pazar bilgilerinin entegre sistemler içerisinde bütünsellik kazanması sayesinde
talep ve arz merkezi karar mekanizmaları ile örtüştürülür.
Üretim Entegrasyonu
Müşterisini merkeze koyan uçtan uca tedarik zincirlerinde, üretim de esnek ama aynı zamanda maliyet odaklı
olmak zorundadır. Üretim planları; müşteri siparişleri, mal-
zeme tedariği ve karlılık esaslarına göre dinamik bir yapıda
takip edilir. Kapasite dağıtımı değişmez kurallara göre değil, mevcut şartlara göre ürün bazlı yapılır.
Üst Yönetim Entegrasyonu
Holistik tedarik zincirleri, üst yönetimlerinin özgün (out
of box) bakabilmelerini bekler.
Tedarikçiler ve hatta rakipler ile sinerji yaratabilecek
her türlü iş imkanını destekler. Birleşmeler, satınalmalar, ortaklıklar, coğrafi yeni yapılanmalar ve bir çok gizli fırsatlar
oyunun sürekli bir parçasıdır.
Hammadde tedariği, işveren konuları, düzenlemeler, insan hakları
ve çevre koruma vb. konularda tüm
paydaşlarının sınırları aşarak beraber hareket etmesi hedeflenir.
Sonuç olarak;
Tek bir küresel ağa bağlı olmayan
tedarik zincirleri, engellenmiş ve silolar için de çalışmaya indirgenmiştir.
Silolar içinde çalışan tedarik zincirlerinin ölçümleri o silolar içindeki
dataya göredir ve silonun performansına odaklanır.
Silonun içinde olanları da bütünsel müşteri tecrübesine çevirebilmenin hiç bir yolu yoktur.
50
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
?
r
ö
t
a
l
ü
m
ü
k
Hidrolik A
Nedir
Levent YONTAR / Makina Mühendisi / AKDER - Akışkan Gücü Derneği
Hidrolik devrelerde
basınç enerjisini depolayan
ve sistemde ihtiyaç
duyulduğunda bu enerjiyi
çok hızlı bir şekilde veren
devre elemanına hidrolik
akümülatör denir.
Hidrolik yağın basınçla depolanabilmesi için sıkışması gerekir, hidrolik yağların sıkışma özelliklerinin zayıf olması sebebiyle hidrolik akümülatörlerde azot gazından yararlanılır. Akümülatör içindeki azot gazı ayrıma
elemanına etki eden basınçlı hidrolik yağ aracılığıyla sıkıştırılarak hacmi
küçültülürken basıncı da artar, azalan gaz hacminin yerini hidrolik yağ doldurur. Böylece akümülatör içerisine basınçlı hidrolik yağ depolanmış olur.
Hidrolik Akümülatör kesit resmi ve devre sembolü
52
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Yine hidrolik akümülatörleri
kapalı devre sistemlerde
sıcaklık sonucu oluşan
genleşmeyi ya da hadde
uygulamalarında karşı
kuvvetin değişimini
dengeleme amacıyla
kullanmak mümkündür.
Akümülatörler Neden Kullanılır?
Akümülatörler hidrolik devrelerde çeşitli amaçlarla kullanılabilir. Şimdi bunlara kısaca değinelim;
Bir hidrolik sistemde çevrim süresi boyunca değişik
debi ihtiyaçları olabilir, böyle bir durumda sistemin çalışabilmesi için ihtiyaç duyulan en yüksek debiyi sağlayacak
büyüklükte hidrolik pompa ve elektrik motoru seçmek gerekir. Sistemin ilk kurulum maliyetini ve enerji sarfiyatını azaltmak adına sistemin bu kısa süreli ihtiyaç duyduğu yüksek
debiyi karşılamada akümülatör kullanabiliriz, pompa debisinin sistemin ihtiyacından fazla oluğu anlarda akümülatör
doldurulurken, pompa debisinin yetersiz kaldığı durumlarda akümülatörde depolanmış yağ kullanılabilir.
Uzun süreli kilitleme, tutma, gerdirme vb uygulamalarda sistemdeki basıncın tutulması gerekir her ne kadar sistemde kilitleme valfleri vb çözümler kullanılsa da oluşacak
kaçaklar sebebiyle sistem basıncı düşecek ve pompanın
sık sık devreye girmesi gerekecektir. Bu tip uygulamalarda
akümülatörler kaçakları telafi ederek sistem basıncındaki
düşüşü yavaşlatır.
Yukarıdaki sebeplerin dışında hidrolik sistemlerde, oluşan darbe, şok ve titreşimleri sönümleme amacıyla da hidrolik akümülatörler kullanılır. Bu titreşim ve şoklar valflerin
kapanmaları, pompaların yapıları gereği kesikli yağ aktarmaları ya da bir dış kuvvet etkisiyle oluşabilir. Akümülatör
ile yapılacak sönümleme sayesinde tüm devre elemanlarının ömürleri uzayacaktır.
Bir kazıcı yükleyiciye ait hidrolik fren devresinde akümülatör kullanımı
53
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Hidrolik akümülatörlerin
gaz basınçları altı ayda bir
periyodik olarak kontrol edilip
eksilmelerde tekrar dolum
yapılmalıdır. Gaz dolumu için
kararlı ve zararsız bir gaz
olması sebebiyle sadece azot
gazı kullanılmalıdır.
Yine hidrolik akümülatörleri kapalı devre sistemlerde
sıcaklık sonucu oluşan genleşmeyi ya da hadde uygulamalarında karşı kuvvetin değişimini dengeleme amacıyla
kullanmak mümkündür.
Akümülatörlerin bir diğer kullanım amacı da acil durum uygulamalarıdır, devre de ortaya çıkabilecek tehlikeli
durumlarda akümülatör yardımı ile işlem çok hızlı durdurularak hasar önlenebilir ya da güç kesintisi durumlarında
hidrolik akümülatör devreye girerek yüklerin sıfır konumuna
indirilmesinde, çevrimin tamamlanmasında kapı ya da kapakların açılmasında veya kapanmasında kullanılabilir.
Gaz Dolumu
Hidrolik akümülatörlerin gaz basınçları altı ayda bir periyodik olarak kontrol edilip eksilmelerde tekrar dolum yapılmalıdır. Gaz dolumu için kararlı ve zararsız bir gaz olması
sebebiyle sadece azot gazı kullanılmalıdır. Gaz dolumu ve
gaz basıncı kontrolleri sırasında akümülatör içerisindeki
hidrolik yağ basıncı mutlaka sıfırlanmalıdır. Aksi takdirde
olduğunda yüksek gaz basıncı ölçülecektir. Gaz dolum
basıncının ölçümü ancak uygun bağlantı aparatları ile akümülatörün üzerinden gaz haznesinin bulunduğu kısımdan
yapılabilir. Akümülatörün bulunduğu blok ya da hidrolik hat
üzerinde bulunan manometrelerden sadece hidrolik yağ
basıncı ölçülebilir. Yüksek gaz basıncı doldurulması halinde akümülatör içerisine hidrolik yağ depolayamayacağımız
için akümülatör tamamen devre dışı olacaktır. Düşük gaz
basıncı doldurulması ya da zaman içerisinde ayırma elemanından veya dolum valfinden gaz kaçakları sebebiyle
54
gaz basıncının düşmesi ise bir yere kadar akümülatörün
performansının düşmesine belli bir noktadan sonra devre
dışı kalmasına sebep olacaktır.
Gaz basıncı akümülatörün kullanım amacına ve tipine
göre sistemin işletme basıncının %60 ile %90’ nı arasında
değişir. Gaz dolum basıncı değeri olarak makine üreticisinin talimatları dikkate alınmalıdır. Eğer bu talimatlara ulaşma imkanımız yok ise bu konuda yetkin kişilerden destek
alınmalıdır.
Yeraltı Maden İşyerlerinde Kurulacak
Sığınma Odaları Hakkında Tebliğ
Resmi Gazete Tarihi: 08.04.2017 Resmi Gazete Sayısı: 30032
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı, 20/6/2012 tarihli
ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 30 uncu
maddesinde belirtilen yeraltı maden işyerlerinde kurulacak
sığınma odalarına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ, 6331 sayılı Kanun kapsamına
giren yeraltı metal maden işyerlerini kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Tebliğ, 20/6/2012 tarihli ve 6331
sayılı Kanunun 30 uncu maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
İşverenin sığınma odası kurma yükümlülüğü
MADDE 4 – (1) Sığınma odalarının maden işyerlerinde
kurulup kurulmayacağı ile konumlandırılması hususlarında
işveren;
a)Sığınma odalarını 5 inci maddenin ikinci fıkrası gereğince gerçekleştirilen muhtemel acil durum senaryosunu göz önünde bulundurmak şartıyla Maden
İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin
Ek-3’ünün 14 üncü maddesi gereğince çalışanlarda
kişisel solunum koruma cihazları bulundurarak kurar
veya inşa eder.
b)Henüz hazırlık aşamasında olan ve üretim aşamasına geçmemiş faaliyet alanları hariç, sığınma odalarını, çalışma alanlarına olan uzaklığı en fazla 700
metre olacak şekilde kurar veya inşa eder.
56
c)Henüz hazırlık aşamasında olan ve üretim aşamasına geçmemiş faaliyet alanları hariç, sığınma odalarını, çalışma alanlarının temiz hava girişi sağlayan
kuyu dibine veya insan naklinin gerçekleştirildiği ana
ve bağlantı yolları kullanılarak yeryüzüne olan mesafesinin 700 metreyi aşması durumunda kurar veya
inşa eder.
ç)(b) ve (c) bentlerinde belirtilen mesafeleri, gerçekleştirilen muhtemel acil durum senaryosuna göre
gerekli görülmesi halinde azaltabilir ve sığınma odalarının sayılarını arttırabilir.
d)(b) ve (c) bentleri gereğince sığınma odalarının kurulma zorunluluğunun bulunmadığı hallerde maden
işyerinde gerçekleştirilen muhtemel acil durum senaryosuna göre söz konusu sığınma odasının kurulup kurulmayacağını kararlaştırır. Sığınma odasının
kurulmasına gerek görülmemesi halinde, çalışanların acil durumlarda kişisel solunum koruma cihazı
ile tahliye edilebileceği hususunu sağlık ve güvenlik
dokümanında belirtir.
İşverenin diğer yükümlülükleri
MADDE 5 – (1) İşveren;
a)Sığınma odalarını yangın, patlama, göçük, zehirli
veya boğucu gazların açığa çıkması gibi durumlarda
kullanılmak üzere her zaman kullanıma hazır vaziyette bulundurur.
b)Acil durum planında sığınma odasının konumunu ve
sığınma odalarında bulunan kişilerin kurtarılmasına
yönelik hususları belirtir.
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
c)Sığınma odalarını temiz hava giriş yolları öncelikli olmak üzere vardiyadaki çalışan sayısı, sığınma
odasının kapasitesi ile ortaya çıkabilecek muhtemel
acil durum senaryoları göz önünde bulundurarak
konumlandırır ve sığınma odalarının sayısını belirler.
Çalışma esnasında acil durumların belirlenmesinde
maden işyerinin kapsamlı muhtemel acil durum senaryolarını esas alır.
ç)Sığınma odalarını hayat hattı ile erişime mümkün
hale getirir.
d)Sabit sığınma odalarını, sağlam dayanıma sahip ve
dışarıdan zehirleyici, boğucu ve patlayıcı gaz sızıntısı olmayacak şekildeki kayaç içerisine kurar veya
inşa eder. Taşınabilir sığınma odalarını ise, yine sağlam dayanıma sahip güvenli bölgelere kurar. Sığınma odalarının bulunduğu alan oluşabilecek süreksizliklere karşı uygun tahkimat ile sağlamlaştırır.
e)Sığınma odalarının amacı dışında kullanılmasını engeller.
(2) İşveren; muhtemel acil durum senaryolarını aşağıdaki hususları dikkate alarak değerlendirir:
a)Vardiyadaki çalışan sayısı.
b)Madenin türü, üretim yöntemi, üretim panoları ile insan naklinin gerçekleştirildiği ana ve bağlantı yollarının eğimi ve uzunluğu.
c)Sığınma odasının kapasitesi.
ç)Acil bir durumda çalışanların mahsur kalma potansiyeli.
d)Acil bir durumda işin durdurulması için gerekli olan süre.
e)Tatbikatlara göre tahliyenin güvenli bir şekilde mümkün olup olamayacağı.
f) Ani bir patlama durumunun maden ocağında oluşturacağı etki.
g)Kirli havanın çıkış yolunda olası yangın, patlama,
göçük, zehirli veya boğucu gazların açığa çıkması
halinde çalışanların bulunması veya çalışanların kirli
hava yolunu acil çıkış olarak kullanması durumu.
ğ)Madenin jeolojik yapısı, damar kalınlığı, tavan-taban taşı özellikleri, fay hatları kesim bölgelerine olan
uzaklık, su havzalarına olan uzaklık,
h)Sığınma odalarının potansiyel patlama ve yanma
kaynaklarından, patlayıcı malzemelerin depolandığı
bölgelerden, yakıt depolama tesislerinden ve araçların park alanlarına olan uzaklığı.
ı) Vardiyada kullanılan makine ve ekipmanların sayısı,
boyutları, yakıt tipleri ve benzeri özellikleri.
i) Ani yangın ve patlama durumunda maden işyeri içerisinde belirli mesafe aralıkları ile konumlandırılmış
su spreyleri ve benzeri yangın önleme sistemlerinin
çalışır durumda olup olmadığı.
j) Çalışanlar için hangi tip kişisel solunum koruma cihazının bulunduğu, her maden işyeri için gerçekleştirilen tatbikatlarda çalışan profili ve ocağın fiziksel
özelliklerine göre belirlenen acil durumlarda yeryüzüne ve/veya sığınma odasına ulaşma süresi ölçüm
sonuçları.
k)Sadece doğal havalandırma olan maden işyerlerinde yaz ve kış mevsimlerinde temiz hava yönünün
değişiklik gösterebileceği.
Sığınma odasının teknik özellikleri
MADDE 6 – (1) Sığınma odasının teknik özellikleri madenin türü, üretim planı, vardiyadaki çalışan sayısı, acil durum planı ve kaçış yolları dikkate alınarak belirlenir.
(2) Sığınma odası, madenin basınçlı hava hattına bağlanır. Odada basınçlı havayı gerektiğinde kapatmak için
kapama vanası bulunur.
(3) Sığınma odalarının kullanılması durumunda içinde
bulunan kişilere en az 36 saat yetebilecek solunabilir hava
sağlanır. Maden basınçlı havasının kesilmesi durumunda
içeride güvenilir oksijen kaynakları bulundurulur. Sığınma
odasına oksijen sağlanırken, kişilerin sağlık ve güvenliğini
tehdit etmeyecek şekilde karbondioksit ve karbonmonoksitin de seyreltilmesi veya filtrelenmesi sağlanır.
(4) Odalarda; klima, hava temizleme, nem alma, aydınlatma, uyarı ışıkları, haberleşme, gaz izleme sistemleri ve
sığınma odasındaki diğer elektrikli ekipmanlar için en az 36
saate kadar yedek enerji kaynağı bulundurulur.
(5) Sığınma odası ve bütün elemanlarının dışarıdan gelebilecek darbelere karşı dayanıklı ve sağlam yapıda olması gerekir. Sığınma odalarının tavan, taban ve yan bölmeleri
olmak üzere tüm gövdesi en az 5 psi’lik patlama basıncına
dayanıklı olacak şekilde inşa edilir veya kurulur.
(6) Sığınma odası, zehirli veya boğucu gazların içeri
girmesini engelleyecek şekilde sızdırmaz yapıda olur.
(7) Sığınma odasında, içinde bulunan kişilerin sağlık ve
güvenliğine zarar vermeyecek şekilde termal konfor şartları sağlanır.
(8) Sığınma odası içerisindeki oksijen, karbondioksit
ve karbonmonoksit gazları ile sıcaklık içeride bulunan çalışanların sağlığına zarar vermeyecek şekilde olur. Oda
içinde olması gereken asgari ve azami gaz değerleri O2
için en az % 19, CO için en fazla 35 ppm ve CO2 için
en fazla % 0,5 olur. Sığınma odası içerisindeki hissedilen
sıcaklığın 35 oC’yi geçmemesi sağlanır. Bu değerler sabit
veya seyyar ölçüm cihazlarıyla sürekli izlenir.
(9) Sığınma odasında maden işyerinde görevli işyeri hekiminin görüşleri doğrultusunda belirlenen ilk yardım
çantası bulundurulur.
57
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
(10) Sığınma odasını kullanacak kişi sayısı ve sığınma
odasının kullanılacağı gün sayısı dikkate alınarak yeterli
miktarda son kullanma tarihi geçmemiş içme suyu hazır
bulundurulur. İstenildiği takdirde odalarda kuru gıda bulundurulabilir. Bu konuda işyeri hekiminin tavsiyeleri dikkate
alınır.
c)Sığınma odasının uzun süre kullanılmaması, arızalı
olması, kullanılmasını engelleyecek iş kazası yaşanması durumunda odanın kontrolleri yapılır. Bu kontrollerden sonra 6 ncı maddede belirtilen teknik özellikleri de içerecek şekilde, odanın güvenli olduğunu
gösteren belge düzenlenir.
(11) Sığınma odası ve yerüstü arasında görsel ve/veya
sesli iletişimin kurulmasına imkân sağlanır.
ç)Sığınma odasının bakımları kullanım kılavuzunda
belirtilen aralıklarla imalatçı tarafından yetkilendirilmiş servislerce veya işveren tarafından görevlendirilmiş, yeterli bilgi ve tecrübeye sahip kişilerce yapılır.
(12) Sığınma odası, kurulacağı konum itibarıyla sabit
sığınma odası, taşınabilir sığınma odası olacak şekilde tasarlanır.
(13) Sığınma odalarında; portatif yapıda kimyasal tuvalet, oturma yerleri, yangın söndürücüler ile mobil sığınma
odaları için darbe, patlama ve sıcaklığa karşı dayanıklı uygun gözetleme penceresi bulundurulur.
(14) Sığınma odasının etrafında/yakınında oda kullanımını engelleyebilecek malzeme/makine veya engeller bulundurulmaz.
(15) Taşınabilir sığınma odalarının tasarımı, odaların
nakliyesine izin verecek şekilde yapılır.
(16) Dışarıdaki kirli havanın oda atmosferine sızmaması
için odalarda pozitif basınç sistemi olur.
(17) Sığınma odasının dışarısında; sesli ve ışıklı uyarılar,
sığınma odasının çevresinde reflektör şerit bulundurulur.
(18) Sığınma odalarının kapıları dışarıya doğru açılır ve
taşınabilir sığınma odalarında acil durumlarda kullanılmak
üzere çıkış kapısından farklı yönde olacak şekilde acil çıkış
kapısı bulundurulur.
(19) Sığınma odası ve sığınma odasının bütün elemanları yanmaz malzemeden yapılır.
Sığınma odasının kontrol ve bakımı
MADDE 7 – (1) Sığınma odasının kontrol ve bakım aralıkları, bunları yapacak kişiler ve düzenlenecek belgeler
aşağıda belirtilmiştir:
a) Sığınma odasının, kurulumundan sonra veya yeri değiştirildiğinde imalatçı verilerine uygun olarak gerekli
kontrolleri yapılır. Sığınma odasının kullanımına dair
imalatçı tarafından Türkçe kullanım kılavuzu sağlanır.
Odaların; doğru kurulduğunu, 6 ncı maddede belirtilen teknik özelliklere uygun ve güvenli olduğunu
gösteren ve kullanım kılavuzuna göre hazırlanan bir
kurulum belgesi düzenlenir.
b)Sığınma odasının kontrol ve bakımları kullanım kılavuzunda belirtilen sürelerde yapılır. Bu sürenin 6 aydan fazla olması durumunda ise kontrol ve bakımlar
en geç 6 ayda bir gerçekleştirilir. Sığınma odasının
güvenli olduğunu gösteren, 6 ncı maddede belirtilen
teknik özellikleri de içerecek şekilde hazırlanan bir
belge düzenlenir.
58
d)Sığınma odasının güvenli olduğunu gösteren kontrol
ve bakım sonuçları kayıt altına alınır ve yetkililer istediğinde gösterilmek üzere uygun şekilde saklanır.
Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitim
MADDE 8 – (1) İşveren, sığınma odalarının konumu ve
kullanımına ilişkin olarak tüm çalışanları bilgilendirir.
(2) İşveren, asgari olarak sığınma odasının kullanım
koşulları ve sığınma odasında acil durumlarda yapılması
gerekenleri içeren yazılı bir talimatı uygun ve görülebilecek yerlere asar. Bu talimat, imalatçı tarafından sunulan
sığınma odasına ilişkin kullanım kılavuzu dikkate alınarak
hazırlanır. Talimatlar, sığınma odasının içinde bulundurulur.
(3) Sığınma odasına ilişkin bilgilendirme ve yazılı talimatların, basit ve kolay anlaşılır bir şekilde olması sağlanır.
(4) Acil durum tatbikatlarına sığınma odalarının kullanımı dâhil edilir.
(5) Sığınma odasının kontrol ve bakımında görevli çalışanlara, her vardiyada en az bir kişi olacak şekilde işverence eğitim sağlanır. Söz konusu eğitimlerin birincisi sığınma
odalarının kurulumu sırasında üretici ya da kurulumu yapan
firma tarafından, diğer eğitimler ise 6 ayda bir işverence
belirlenen yetkili kişiler tarafından verilir.
Mevcut sığınma odaları ve geçiş süreci
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) İşveren; bu Tebliğin yayımı tarihinden önce mevcut bulunan sığınma odalarının bu Tebliğde belirtilen şartlara uygun hale getirilmesini 1/7/2018
tarihine kadar tamamlar.
Yürürlük
MADDE 9 – (1) Bu Tebliğ 1/7/2018 tarihinde yürürlüğe
girer.
Yürütme
MADDE 10 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Sanayide
Rekabetin Yolu İhracattan Geçer
Esma AKYÜZ / İŞİM Kümelenmesi Proje Koordinatörü
İş ve İnşaat Makineleri, Dünya
rekabetinin hızla yükselen sektörleri
arasında, insan ihtiyaçlarını kolaylaştıran
ve hızlandıran ürünleriyle öne çıkmaktadır.
Yerli ve Milli Makine üreticilerinin dünya
genelinde bu artışı önlenemeyen hiper
rekabet dönemini yakalaması, ülke
ekonomisi için son derece önemlidir.
60
Ülkelerin dış borç açığının kapatılmasının yolu üretmek
ve yerli ürünlerini dünyaya satmaktır. Dolayısıyla ihracat
yapamayan yani ürünlerini dış pazarlara kabul edilecek
standartlarda üretemeyen bir sanayinin, dünya rekabetine
ayak uydurması kolay olmayacaktır. Hal böyleyken, sanayi
de rekabetin yolu ihracattan geçer diyebiliriz.
İş ve İnşaat Makineleri Kümelenmesi (İŞİM), üyelerinin
dünya pazarında daha rekabetçi olmalarını hedefleyerek,
2011 yılından bu yana gerçekleştirmekte olduğumuz ihracatı artırmaya yönelik Ekonomi Bakanlığı destekli URGE
projelerini proaktif şekilde yürütmektedir. URGE Projeleri 2011 yılından bu yana 67 firmaya toplam 3 milyon 520
bin dolar bütçe ile ihtiyaç analizleri, eğitimler, danışmanlık programları, 4 kıtada Yurtdışı Pazar Ziyaretleri ve İkili iş
Görüşmeleri, Küme-Firma Tanıtım Faaliyetleri kapsamında
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
çeşitli kapasite geliştirici programlar gerçekleştirilmiştir. İlk
iki proje sonunda, firmaların ihracatlarında % 121, cirolarında ise % 97 ve ihracat pazar sayılarında % 94’lük bir artış
gözlenmiştir.
Yurtdışı bütçeli projeler ayağında, Kümelenme bünyesinde 3 adet Avrupa Birliği Projesi yürütülmüştür. İŞİM’ in
devam eden CLUSTEM isimli AB COSME Projesi Küme
Mükemmeliyeti Programı kapsamında İngiltere, İspanya
ve İtalya ile konsorsiyum halinde; Türkiye’den İŞİM’ in lideri
olduğu kıyaslama analizleri, eğitimler, Avrupa’da en başarılı kümelere ziyaretler ve sektör analizleri gerçekleştirmekteyiz. İŞİM Kümelenmesi, Clustem Projemiz kapsamında
Avrupa Komisyonunca “Bronz Marka” kazanmıştır. (www.
clustem.eu)
Dünya ve Türkiye İş Makineleri Sektörü
İhracat Rakamları
Bir ülkenin ekonomik ve sosyal yönden kalkınmışlığı,
sahip olduğu iş makinalarının sayı ve niteliğine bakılarak
yorumlanabilir. Dünyada İş ve İnşaat Makinaları Sektöründe 2012 yılında satılan iş makinası miktarı yaklaşık 900.000
adet olup, bunun %31’i Çin, %23’ü Avrupa, %17’si Kuzey
Amerika, %7’si Japonya, %6’sı Hindistan ve %16’sı da diğer ülkelerde gerçekleşmiştir. İş ve İnşaat Makinaları Sektörü ürünlerinin 120.000 adedi Avrupa’da satılmış olup,
söz konusu satışların 32.500 adedi Almanya, 25.300 adedi
Fransa, 24.100 adedi İngiltere ve 36.200 adedi de diğer 12
Avrupa ülkesinde gerçekleşmiştir.
Türkiye 2016'da 142.6 milyar dolarlık ihracat, 198.6 milyar dolarlık da ithalat gerçekleştirdi. 2016 yılında 142 milyar
$ olarak gerçekleşen toplam Türkiye ihracatından makine
sektörü % 9,5 pay almıştır.
Makine ve Aksamları, Türkiye’nin ihracatında Motorlu
Kara Taşıtlarından sonra 2. sıradaki sektördür. Türk makine
sektöründe 2001 yılında %27 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı 2016 yılında %48’e çıkmıştır. Sektörün ihracatı
2016 yılında 2015 yılına kıyasla %1 artarak 13,4 milyar $
olarak gerçekleşmiştir. Türk makine sektörünün önde gelen ihraç pazarları; AB ülkeleri ve ABD’dir. Küresel ölçekte
rekabetçi olan Türk makineleri, 200 ülkede kullanılmaktadır. 2015 yılı dünya makine ticareti sıralamalarında ihracatta 27. sırada, ithalatta ise 24. sırada yer alan Türkiye,
Avrupa’nın 6. büyük makine imalatçısıdır. Türkiye’nin sektörel bazda toplam ihracatı, 2017 yılı Ocak başı-Şubat sonu
itibari ile %11,2 artarak 22,6 milyar $ olarak gerçekleşmiştir. Makine sektör toplamından 2017 yılı Ocak başı-Şubat
sonu itibari ile 2 milyar $ ihracat yapılmıştır. 2016 yılının
aynı dönemine göre ihracat %2,1 artmıştır. Türkiye’den en
fazla makine ihracatı yapılan ilk 10 ülke sırasıyla Almanya, ABD, İtalya, İngiltere, İran, Fransa, Romanya, İspanya, Cezayir ve Polonya’dır. İlk 10 ülke arasında en fazla
ihracat artışı %64,7 ile İran, en fazla ihracat düşüşü %13,3
ile İngiltere’de yaşanmıştır. Türkiye’nin makine ihracatında
ortalama birim fiyat 2017 Şubat ayında 5,7 $’dır. 2006 yılında 6,5 milyar $ olan Türkiye’nin makine sektör tamamında
ihracatı, 2016 yılında 13,4 milyar $’a ulaşmıştır. Son 10 yılda sektörün Pazar payı ve ihracat rakamlarındaki yükselme
%100’ün üzerindedir.
En fazla makine ihracatı yapılan ülke olan Almanya’ya
2017 yılının Ocak-Şubat döneminde 2,2 milyar $ ihracat yapılmıştır. (2016 yılının Ocak-Şubat aylarına göre % 4,8 artmıştır.)Genel ihracat içinde makine sektörünün payı %16,7
olarak kaydedilmiştir.
Türkiye’nin ABD’ye 2016 yılı Ocak-Şubat döneminde
153 milyon $ olan makine ihracatı 2017 yılı aynı döneminde
61
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
%8,5 azalışla 140 milyon $’a gerilemiştir. Türkiye’nin 2017
Ocak-Şubat döneminde ABD’ye genel ihracatı içinde makine sektörünün payı %12,6’dur.
Türkiye’nin Rusya’ya 2016 yılı Ocak-Şubat döneminde
26 milyon $ olan makine ihracatı 2017 yılının aynı ayında %
42,3 artışla 37,1 milyon $’a yükselmiştir.2017 yılı Ocak-Şubat döneminde Türkiye’nin Rusya’ya genel ihracatı içinde
makine sektörünün payı %11,5 ’tir. Tüm sektörlerde ise yine
2017 yılı Ocak-Şubat döneminde ihracat 322 milyon $’dır.
Tüm sektörlerde ise aynı dönemde ihracat 1,1 milyar $’dır.
İş ve İnşaat Makinaları Sektörü
Küresel Kestirimler
Küresel İş ve İnşaat Makinaları pazarının 2014-2020
arasındaki yıllık birleşik büyüme oranının, yaygın olarak
%7,7 olacağı tahmin edilmektedir. Gelişmiş ülkelerde İş ve
İnşaat Makinaları Sektör pazarının tetikleyicisi olarak; akıllı
konutların inşasına duyulan talep ve konut ve diğer binaların yenilenmesine duyulan gereksinim gösterilmektedir.
Gelişmekte olan ülkelerdeki güçlü inşaat alanındaki faaliyetler İş ve İnşaat Makinalarına olan talebi artırmaktadır,
örneğin Güney Amerika ve Asya-Pasifik pazarlarında en
güçlü talep ağır iş makinalarınadır. Tüm bu eğilimler sonucunda küresel ölçekte İş ve İnşaat Makinaları Sektöründe
2020 yılındaki tahmin edilen büyüme miktarının adet olarak
1,2 Milyon birimi geçeceği, pazar büyüklüğünün de 248,1
Milyar$ olacağı öngörülmektedir.
62
2002-2017 yılları arasında gerçekleşen İş ve İnşaat
Makinaları Sektör ürünleri ihracat eğilimleri esas alınırsa
en fazla büyümenin sırasıyla loderlerde (yükleyici), vinçlerde, ekskavatörlerde ve yedek parçalarında olacağı tahmin
edilmektedir.
İş ve inşaat makinaları ve ekipmanları sektörü Çin ve
Hindistan’dan sonra pazar büyüklüğü bakımından dünyanın en hızlı büyüyen 3. ülkesi ünvanına sahip Türkiye, 2023
yılına kadar ticaret hacmini 30 milyar dolara, ihracatını ise
10 milyar dolara çıkarmayı hedefliyor. 127 ülkeye ihracat
yapılan sektörde 240 bin kişiye istihdam sağlanıyor. Bu
güçlü sektörü dünya pazarında marka haline getirmek ve
katma değeri yüksek ürünler üreten bir Türkiye için önce
kendi Kamu kurum ve belediyelerimizin yerli ve milli markalarımızı kullanmaları, yurtdışı alıcılarına önemli bir ürün
referansı olmaktadır.
Kaynaklar
Off-Highway Research, 2014
The Yellow table, 2015
Construction Equipment, IBEF, 2015
KHL Group, 2016
İŞİM – İş ve İnşaat Makinelerine Özel Sektör ve İhtiyaç Analizi, 2016,
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) 2017,
TUİK, 2017
Makine İhracatçıları Birliği (MAİB), 2017
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
2017 Yılı
İdari Para Cezaları
4857 Sayılı İş Kanununa Göre Uygulanacak İdari
Para Cezaları (TL)
01.01.2014 itibarıyla Ceza Miktarı
(YDO=%3,93)
01.01.2015 itibarıyla Ceza Miktarı
(YDO=%10,11)
13.591
14.651
15.226
16.765
İşçilere eşit davranma
ilkesine aykırı davranmak
107
117
110
118
122
134
99/a
Geçici İş İlişkisine
ilişkin yükümlülüklere
uymamak
107
117
110
118
122
8
99/b
Çalışma koşullarına
ilişkin belgeyi vermemek
107
117
110
118
5
14
99/b
Çağrı üzerine çalışma
hükümlerine aykırı
davranmak
107
117
110
6
28
99/c
İşten ayrılan işçiye
Çalışma Belgesi
vermemek, belgeye
gerçeğe aykırı bilgi
yazmak
107
117
7
29
100
Madde hükmüne aykırı olarak işçi çıkartmak
(toplu işçi çıkarma)
442
8
30
101
Özürlü ve Eski Hükümlü Çalıştırmamak
1.671
Ceza Maddesi
Sıra No.
3
98
İşyerini muvazaalı
olarak bildirmek.
2
5
99/a
3
7
4
17.700
18.377
İşyerini
muvazaalı
olarak bildiren
asıl işveren
ile alt işveren
vekillerine ayrı
ayrı.
150
155
Bu durumdaki
her işçi için
134
150
155
Bu durumdaki
her işçi için
122
134
150
155
Bu durumdaki
her işçi için
118
122
134
150
155
Bu durumdaki
her işçi için
110
118
122
134
150
155
Bu durumdaki
her işçi için
487
450
485
504
554
584
606
Bu durumdaki
her işçi için
1.842
1.700
1.832
1.903
2.095
2.211
2.295
Çalıştırılmayan her
özürlü ve eski
hükümlü ve
çalıştırılmayan
her ay için
Açıklama
99 md.için 141
olan değerler
06.05.2016 itibarıyla 150 oldu
1
01.01.2017 itibarıyla Ceza Miktarı
(YDO=%3,83)
01.01.2013 itibarıyla Ceza Miktarı
(YDO=%7,80)
13.591
Fiil
01.01.2016 itibarıyla Ceza Miktarı
(YDO=%5,58)
26.01.2012 tarihinden
itibaren (6270/17 md.
değişenler dahil
12.327
Kanun Maddesi
“2012 YILI CEZA MİKTARI (YDO % 10,26)”
Son Güncelleme: 02.06.2017
“2011 YILI CEZA MİKTARI (YDO % 7,7)”
www.bilgit.com 64
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
9
32
102/a
Ücret ile bu kanundan
doğan veya TİS’den
yada iş sözleşmesinden doğan ücreti
kasten ödememek
veya eksik ödemek
122
134
125
134
139
153
161
167
Bu durumda
olan her işçi
ve her ay için
10
32
102/a
Ücret, pirim, ikramiye
ve bu nitelikteki her
çeşit istihkakını zorunlu tutulduğu halde
özel olarak açılan
banka hesabına
ödememek
122
134
125
134
139
153
161
167
Bu durumda
olan her işçi
ve her ay için
11
37
102/b
Ücret hesap pusulası
düzenlememek
442
487
450
485
504
554
584
606
12
38
102/b
Yasaya aykırı ücret
kesme cezası vermek
veya kesintinin sebep
ve hesabını bildirmemek
442
487
450
485
504
554
584
606
13
39
102/a
Asgari ücreti ödememek veya eksik
ödemek
122
134
125
134
139
153
161
167
Bu durumdaki
her işçi ve her
ay için
14
41
102/c
Fazla çalışmalara
ilişkin ücreti ödememek, işçiye hak ettiği
serbest zamanı altı ay
zarfında kullandırmamak, fazla saatlerde
yapılacak çalışmalar
için işçinin onayını
almamak
219
241
220
237
246
270
285
295
Bu durumdaki
her işçi için
15
52
102/b
Yüzde ile ilgili belgeyi
temsilciye vermemek
442
487
450
485
504
554
584
606
16
56
103
Yıllık ücrelli izni
yasaya aykırı şekilde
bölmek,
219
241
220
237
246
270
285
295
Bu durumdaki
her işçi için
17
57
103
İzin ücretini yasaya
aykırı şekilde ödemek
veya eksik ödemek
219
241
220
237
246
270
285
295
Bu durumdaki
her işçi için
18
59
103
Sözleşmesi fesh
edilen işçiye yıllık izin
ücreti ödememek
219
241
220
237
246
270
285
295
Bu durumdaki
her işçi için
19
60
103
Yıllık izin yönetmeliğinin esas usullerine
aykırı olarak izni
kullandırmamak veya
eksik kullandırmak
219
241
220
237
246
270
285
295
Bu durumdaki
her işçi için
20
63
104
Çalışma sürelerine ve
buna dair yönetmelik
hükümlerine uymamak
1.113
1.227
1.200
1.293
1.343
1.478
1.560
1.619
21
64
104
Telafi çalışması usullerine uymamak
219
241
220
237
246
270
285
295
22
68
104
Ara dinlenmesini
uygulamamak
1.113
1.227
1.200
1.293
1.343
1.478
1.560
1.619
23
69
104
İşçileri geceleri 7.5
saatten fazla çalıştırmak, gece ve gündüz
postalarını değiştirmemek
1.113
1.227
1.200
1.293
1.343
1.478
1.560
1.619
24
71
104
Çocukları çalıştırma
yaşına ve çalıştırma
yasağına aykırı davranmak
1.113
1.227
1.200
1.293
1.343
1.478
1.560
1.619
Bu durumdaki
her işçi için
65
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
25
72
104
Yer ve sualtında
çalıştırma yasağına
uymamak
1.113
1.227
1.200
1.293
1.343
1.478
1.560
1.619
26
73
104
Çocuk ve genç
işleri gece çalıştırmak
veya ilgili yönetmelik
hükümlerine aykırı
hareket etmek
1.113
1.227
1.200
1.293
1.343
1.478
1.560
1.619
27
74
104
Doğum öncesi sonrası sürelerde
kadın işçiyi çalıştırmak
veya ücretsiz izin
vermemek
1.113
1.227
1.200
1.293
1.343
1.478
1.560
1.619
28
75
104
İşçi Özlük dosyasını
düzenlememek
1.113
1.227
1.200
1.293
1.343
1.478
1.560
1.619
29
76
104
Çalışma sürelerine
ilişkin yönetmeliklere
muhalefet etmek
1.113
1.227
1.200
1.293
1.343
1.478
1.560
1.619
42
92/2
107/1-a
Çağrıldıkları zaman
gelmemek, ifade
ve bilgi vermemek,
gerekli olan belge ve
delilleri getirip göstermemek ve vermemek;
iş müfettişlerinin 92/1
fıkrada yazılı görevlerini yapmaları için
kendilerine her çeşit
kolaylığı göstermemek, bu yoldaki isteklerini geciktirmeksizin
yerine getirmemek
9.862
10.873
10.873
11.721
12.181
13.412
14.160
14.702
43
96/1
107/1-b
İfade ve bilgilerine
başvurulan işçilere
işverenlerce telkinlerde bulunma, gerçeği
saklamaya yahut
değiştirmeye zorlama
veyahut ilgili makamlara ifade vermeleri
üzerine onlara karşı
kötü davranışlarda
bulunmak.
9.862
10.873
10.873
11.721
12.181
13.412
14.160
14.702
44
107/2
İş Müfettişlerinin teftiş
ve denetim görevlerinin yapılmasını ve
sonuçlandırılmasını
engellemek.
9.862
10.873
10.873
11.721
12.181
13.412
14.160
14.702
Notlar:
YDO : Yeniden Değerleme Oranı
*5083 Sayılı Kanuna göre; Yeni Türk Lirası cinsinden yapılan işlemlerde yarım Yeni Kuruşun üzerindeki değerler bir
Yeni kuruşa tamamlanır; yarım Yeni Kuruş ve altındaki değerler dikkate alınmaz.
*5083 sayılı T.C. Devletinin Para Birimi Hakkında Kanunun 2. maddesine 21/04/2005 tarihli 5335 sayılı Kanunun 22.
maddesi ile eklenen fıkra uyarınca 1 YTL'nin altında kalan tutarlar dikkate alınmamıştır.
*01.06.2005 tarihinde türürlüğe giren 5326 sayılı Kabahatler Kanunun 17 nci maddesinin yedinci fıkrasında “İdarî para
cezaları her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer
298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilân edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır. Bu suretle idarî
para cezasının hesabında bir Türk Lirasının küsuru dikkate alınmaz. Bu fıkra hükmü, nispi nitelikteki idarî para cezaları
açısından uygulanmaz.
66
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
10’dan az
çalışan
10-49 çalışan
50 ve daha
fazla çalışan
2,603
3,904
2,702
2,702
4,053
Teh.
3,082
3,699
4,932
3,253
3,904
5,206
3,377
4,053
5,404
Çok
Teh.
3,699
4,932
7,398
3,904
5,206
7,809
4,053
5,404
8,106
Az
Teh.
2,466
2,466
3,699
2,603
2,603
3,904
2,702
2,702
4,053
Teh.
3,082
3,699
4,932
3,253
3,904
5,206
3,377
4,053
5,404
Çok
Teh.
3,699
4,932
7,398
3,904
5,206
7,809
4,053
5,404
8,106
Az
Teh.
6,167
6,167
9,250
6,511
6,511
9,766
6,760
6,760
10,140
Teh.
7,708
9,250
12,334
8,138
9,766
13,022
8,450
10,140
13,520
Çok
Teh.
9,250
12,334
18,501
9,766
13,022
19,533
10,140
13,520
20,280
Az
Teh.
6,167
6,167
9,250
6,511
6,511
9,766
6,760
6,760
10,140
Teh.
7,708
9,250
12,334
8,138
9,766
13,022
8,450
10,140
13,520
Çok
Teh.
9,250
12,334
18,501
9,766
13,022
19,533
10,140
13,520
20,280
Az
Teh.
3,083
-
-
-
-
-
-
-
-
Teh.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Çok
Teh.
-
6,166
9,249
-
6,510
9,765
-
6,758
10,137
Az
Teh.
1,849
1,849
2,773
1,952
1,952
2,928
2,026
2,026
3,039
Teh.
2,311
2,773
3,698
2,440
2,928
3,904
2,532
3,039
4,052
Çok
Teh.
2,773
3,698
5,547
2,928
3,904
5,856
3,039
4,052
6,078
Az
Teh.
1,849
1,849
2,773
1,952
1,952
2,928
2,026
2,026
3,039
Teh.
2,311
2,773
3,698
2,440
2,928
3,904
2,532
3,039
4,052
Çok
Teh.
2,773
3,698
5,547
2,928
3,904
5,856
3,039
4,052
6,078
Az
Teh.
1,233
1,233
1,849
1,301
1,301
1,951
1,350
1,350
2,025
Teh.
1,541
1,849
2,466
1,626
1,951
2,602
1,687
2,025
2,700
Çok
Teh.
1,849
2,466
3,699
1,951
2,602
3,903
2,025
2,700
4,050
Az
Teh.
1,849
1,849
2,773
1,952
1,952
2,928
2,026
2,026
3,039
Teh.
2,311
2,773
3,698
2,440
2,928
3,904
2,532
3,039
4,052
Çok
Teh.
2,773
3,698
5,547
2,928
3,904
5,856
3,039
4,052
6,078
Açıklama
Türk Lirası / her yükümlülük için
50 ve daha
fazla çalışan
2,603
Türk Lirası / her
yükümlülük için
10-49 çalışan
3,699
TL / Her ay (Aykırılığın devamı
halinde)
10’dan az
çalışan
2,466
TL / Her ay
(Aykırılığın devamı
halinde)
50 ve daha
fazla çalışan
2,466
TL / Her ay (Aykırılığın devamı
halinde)
10-49 çalışan
Az
Teh.
Türk Lirası
10’dan az
çalışan
01.01.2017 itibarıyla
Ceza Miktarı (YDO=%3,83)
Türk Lirası
3,083
1,849
1,849
1,233
1,849
2,800
1,680
1,680
1,120
1,680
2,695
1,617
1,617
1,078
1,617
Görevlendirilen kişileri,
hizmet alınan kuruluşları,
başka işyerlerinden gelen
çalışanları ve bunların
işverenlerini İSG riskleri
konusunda bilgilendirmemek.
1,500
2,500
Görevlendirdikleri kişi
veya hizmet aldığı kurum
ve kuruluşlar tarafından iş
sağlığı ve güvenliği ile ilgili
mevzuata uygun olan ve
yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirmemek.
1,500
İSG hizmetlerini yürütenler
arasında koordinasyonu
sağlamamak.
1,000
İSG hizmetleri için
görevlendirdikleri kişi veya
hizmet aldığı kurum ve
kuruluşların görevlerini
yerine getirmeleri amacıyla
araç-gereç-mekân sağlamamak.
01.01.2016 itibarıyla
Ceza Miktarı (YDO=%5,58)
TL / Her tedbir için
6,167
5,601
5,390
5,000
26-1/b
26-1/b
26-1/b
26-1/b
26-1/b
Diğer sağlık personeli
çalıştırmamak.
1,500
6/1-d
6/1-ç
6/1-c
6
26-1/b
6/1-b
6/1-a
6/1-a
İşyeri hekimi çalıştırmamak.
23.04.2015 itibarıyla
(4/4/2015 tarihli ve 6645 sayılı
kanun)
Türk Lirası
6,167
5,601
5,390
İş güvenliği uzmanı
çalıştırmamak.
Tehlike Sınıfı
01.01.2015 itibarıyla
Ceza Miktarı YDO=%10,11
2,466
2,466
01.01.2014 itibarıyla Ceza Miktarı
YDO=%3,93
2,240
2,240
30.12.2012 itibarıyla Ceza Miktarı
01.01.2013 itibarıyla
Ceza MiktarıYDO=%7,80
2,156
2,156
İşyerinde alınan iş sağlığı
ve güvenliği tedbirlerini
izlememek, denetlememek ve uygunsuzlukları
gidermemek.
5,000
26-1/a
26-1/b
6/1-a
4/1-b
4
2,000
İş sağlığı ve güvenliğiyle
ilgili tedbir almamak, organizasyonu yapmamak,
gerekli araç ve gereçleri
sağlamamak, sağlık ve
güvenlik tedbirlerini değişen şartlara uygun hale
getirmemek ve mevcut
durumun iyileştirilmesi için
çalışmalar yapmamak.
2,000
Ceza Maddesi
Fiil
26-1/a
4/1-a
Kanun Maddesi
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa Göre
Uygulanacak İdari Para Cezaları
67
1,952
2,928
2,026
2,026
3,039
Teh.
2,311
2,773
3,698
2,440
2,928
3,904
2,532
3,039
4,052
Çok
Teh.
2,773
3,698
5,547
2,928
3,904
5,856
3,039
4,052
6,078
Az
Teh.
1,849
1,849
2,773
1,952
1,952
2,928
2,026
2,026
3,039
Teh.
2,311
2,773
3,698
2,440
2,928
3,904
2,532
3,039
4,052
Çok
Teh.
2,773
3,698
5,547
2,928
3,904
5,856
3,039
4,052
6,078
Az
Teh.
3,700
3,700
5,550
3,906
3,906
5,859
4,055
4,055
6,082
Teh.
4,625
5,550
7,400
4,882
5,859
7,812
5,068
6,082
8,110
Çok
Teh.
5,550
7,400
11,100
5,859
7,812
11,718
6,082
8,110
12,165
Az
Teh.
5,550
5,550
8,325
5,859
5,859
8,788
6,083
6,083
9,124
Teh.
6,937
8,325
11,100
7,323
8,788
11,718
7,603
9,124
12,166
Çok
Teh.
8,325
11,100
16,650
8,788
11,718
17,577
9,124
12,166
18,249
Az
Teh.
1,849
1,849
2,773
1,952
1,952
2,928
2,026
2,026
3,039
Teh.
2,311
2,773
3,698
2,440
2,928
3,904
2,532
3,039
4,052
Çok
Teh.
2,773
3,698
5,547
2,928
3,904
5,856
3,039
4,052
6,078
Az
Teh.
1,233
1,233
1,849
1,301
1,301
1,951
1,350
1,350
2,025
Teh.
1,541
1,849
2,466
1,626
1,951
2,602
1,687
2,025
2,700
Çok
Teh.
1,849
2,466
3,699
1,951
2,602
3,903
2,025
2,700
4,050
Az
Teh.
1,233
1,233
1,849
1,301
1,301
1,951
1,350
1,350
2,025
Teh.
1,541
1,849
2,466
1,626
1,951
2,602
1,687
2,025
2,700
Çok
Teh.
1,849
2,466
3,699
1,951
2,602
3,903
2,025
2,700
4,050
Türk Lirası
1,952
Türk Lirası
2,773
TL / Her ay (Aykırılığın devamı
halinde)
5,550
1,849
1,233
1,233
1,680
1,120
1,120
1,617
1,078
1,078
1,500
Ciddi ve yakın tehlike
durumunda; çalışanların
işi bırakarak güvenli yere
gitmelerini sağlamamak.
Zorunluluk olmadıkça,
gerekli donanıma sahip ve
özel olarak görevlendirilenler dışındaki çalışanlardan
işlerine devam etmelerini
istemek. Müdahalede
bulunan çalışanları yaptıkları müdahaleden dolayı
sorumlu tutmak
1,000
Acil durumları belirlememek, acil durumlar
için tedbir almamak, acil
durum planlarını hazırlamamak, destek elemanı
görevlendirmemek, araç
gereç sağlamamak,
acil durumlarda işyeri
dışındaki kuruluşla irtibatı
sağlayacak düzenlemeyi
yapmamak.
1,000
10/4
68
26-1/d
11
12
12
26-1/d
11
26-1/ç
Risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm,
inceleme ve araştırmaların
yapılmasını sağlamamak
1,849
Türk Lirası
3,700
3,234
3,361
5,041
10
4,851
Risk değerlendirmesi
yapmamaya veya yaptırmamaya devam etmek.
4,500
10/1
26-1/ç
3,000
Risk değerlendirmesi
yapmamak veya yaptırmamak.
1,849
TL / Her yükümlülük için (aykırılığın devamı halinde her ay için aynı miktar)
1,849
1,680
1,500
8/6
26-1/c
1,617
Tam süreli görevlendirmelerde işyeri sağlık ve güvenlik birimini kurmamak.
8
Az
Teh.
TL / Her yükümlülük için (aykırılığın devamı
halinde her ay için aynı miktar)
1,849
1,680
1,617
1,500
8/1
26-1/c
İşyeri hekimi ve iş güvenliği
uzmanının hak ve yetkilerini
kısıtlamak.
Türk Lirası / uzman ve
hekim için ayrı ayrı
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
3,699
2,603
2,603
3,904
2,702
2,702
4,053
Teh.
3,082
3,699
4,932
3,253
3,904
5,206
3,377
4,053
5,404
Çok
Teh.
3,699
4,932
7,398
3,904
5,206
7,809
4,053
5,404
8,106
Az
Teh.
2,466
2,466
3,699
2,603
2,603
3,904
2,702
2,702
4,053
Teh.
3,082
3,699
4,932
3,253
3,904
5,206
3,377
4,053
5,404
Çok
Teh.
3,699
4,932
7,398
3,904
5,206
7,809
4,053
5,404
8,106
1,233
1,301
1,350
1,233
1,301
1,350
1,233
1,301
1,350
500
527
547
1,233
1,301
1,350
Az
Teh.
1,233
1,233
1,849
1,301
1,301
1,951
1,350
1,350
2,025
Teh.
1,541
1,849
2,466
1,626
1,951
2,602
1,687
2,025
2,700
Çok
Teh.
1,849
2,466
3,699
1,951
2,602
3,903
2,025
2,700
4,050
Az
Teh.
1,849
1,849
2,773
1,952
1,952
2,928
2,026
2,026
3,039
Teh.
2,311
2,773
3,698
2,440
2,928
3,904
2,532
3,039
4,052
Çok
Teh.
2,773
3,698
5,547
2,928
3,904
5,856
3,039
4,052
6,078
---
1,233
1,301
1,350
TL / Her
çalışan için
TL / Her çalışan için
TL / Her bir aykırılık için * Her çalışan başına
TL / Her ça- ayrı ayrı
(23.04.2015 öncesi cezalar:
lışan için
TL / Her çalışan için)
Türk Lirası
Türk Lirası
1,849
1,233
1,617
1,680
1,120
Çalışan temsilcilerinin ve
destek elemanlarının haklarını kısıtlamak ve gerekli
imkanları sağlamamak
1,078
edilmesi veya tehlikeden
kaynaklanan riskin azaltılması için, öneride bulunan
ve gerekli tedbirlerin
alınmasını isteyen çalışan
temsilcilerinin isteklerini
yerine getirmemek.
1,500
26-1/ı
Uygun sayıda çalışan temsilcisi görevlendirmemek.
(2-50 çalışana 1, 51-100
çalışana 2, 101-500 çalışana 3, 501-1000 çalışana
4, 1001-2000 çalışana
5, 2001 ve üzeri çalışanı
bulunan
işyerine 6)yok
Tehlike kaynağının
1,233
---
1,120
Çalışanların görüşlerini
alma ve katılmalarını
sağlama yükümlülüklerine
uymamak.
1,078
---
1,000
Çalışanlara eğitim verme
yükümlülüğüne uymamak
(İSG eğitimi, çalışan temsilcisine özel eğitim, mesleki
eğitim, iş kazası geçirene
ilave eğitim, yenileme eğitimi, başka işyerinden çalışmak için gelenlere eğitim,
geçici iş ilişkisiyle gelenlere
eğitim vermemek, eğitim
maliyetini çalışanlara yansıtmak, eğitimlerde geçen
süreyi çalışma süresinden
saymamak.)
TL / Her yükümlülük
için
2,466
Türk Lirası
2,466
Türk Lirası
Az
Teh.
TL / Her
çalışan
için
6,078
Türk Lirası
/ hakları
kısıtlanan her
birey için
1,849
2,466
4,052
1,233
3,039
1,233
5,856
1,233
3,904
1,233
2,928
1,233
2,466
1,680
2,240
5,547
1,120
3,698
1,120
2,773
1,120
4,052
1,120
3,039
1,120
2,532
1,078
3,904
1,078
2,928
1,078
2,440
1,078
3,698
1,078
2,773
1,000
2,311
1,000
Teh.
Çok
Teh.
1,000
2,240
1,617
2,156
3,039
1,000
2,156
1,500
2,000
2,026
---
1,000
14/1
2,026
1,000
2,000
26-1/e
14/2
14/4
26-1/e
26-1/f
15/1
15/2
2,928
26-1/f
16
1,952
26-1/g
17
1,952
Çalışanları, karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik
riskleri, koruyucu ve
önleyici tedbirler, yasal hak
ve sorumlulukları hakkında,
ilk yardım, yangınla
mücadele ve tahliye işleri
konusunda görevlendirilen
kişiler hakkında bilgilendirmemek
26-1/ı
20/3
2,773
---
20
20/4
Çalışanlara sağlık gözetimi
yaptırmamak
1,849
26-1/ğ
18
20/1
18
Sağlık hizmeti sunucularının iş kazalarını, yetkili
sağlık hizmet sunucularının
meslek hastalıklarını en
geç 10 gün içinde SGK’ya
bildirmemesi.
1,849
Teh. ve çok Teh. sınıfta yer
alan işyerlerinde çalışacaklar için yapacakları işe
uygun olduklarını belirten
sağlık raporu almamak
26-1/ı
17
İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde, sağlık hizmeti sunucuları veya
işyeri hekimi tarafından
kendisine bildirilen meslek
hastalıklarını, öğrendiği
tarihten itibaren üç iş günü
içerisinde Sosyal Güvenlik
Kurumuna bildirmemek.
Az
Teh.
---
15
16
İş kazalarının ve meslek
hastalıklarının kaydını
tutmamak, ramak kala
olaylar ve iş kazaları ile ilgili
incelemeler yaparak ilgili
raporları düzenlememek.
26-1/h
14
26-1/e
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
69
3,904
2,702
2,702
4,053
Teh.
3,082
3,699
4,932
3,253
3,904
5,206
3,377
4,053
5,404
Çok
Teh.
3,699
4,932
7,398
3,904
5,206
7,809
4,053
5,404
8,106
Az
Teh.
6,167
6,167
9,250
6,511
6,511
9,766
6,760
6,760
10,140
Teh.
7,709
9,250
12,334
8,138
9,766
13,022
8,450
10,140
13,520
Çok
Teh.
9,250
12,334
18,501
9,766
13,022
19,533
10,140
13,520
20,280
Az
Teh.
6,167
6,167
9,250
6,511
6,511
9,766
6,760
6,760
10,140
Teh.
7,708
9,250
12,334
8,138
9,766
13,022
8,450
10,140
13,520
Çok
Teh.
9,250
12,334
18,501
9,766
13,022
19,533
10,140
13,520
20,280
---
1,000
Az
Teh.
61,681
61,681
92,521
65,122
65,122
97,683
67,616
67,616
101,424
Teh.
77,101
92,521
123,362
81,402
97,683
130,244
84,520
101,424
135,232
Çok
Teh.
92,521
123,362
185,043
97,683
130,244
195,366
101,424
135,232
202,848
Az
Teh.
98,690
98,690
148,035
104,196
104,196
156,294
108,186
108,186
162,279
Teh.
123,362
148,035
197,380
130,245
156,294
208,392
135,232
162,279
216,372
Çok
Teh.
148,035
197,380
296,070
156,294
208,392
312,588
162,279
216,372
324,558
Az
Teh.
98,690
98,690
148,035
104,196
104,196
156,294
108,186
108,186
162,279
Teh.
123,362
148,035
197,380
130,245
156,294
208,392
135,232
162,279
216,372
Çok
Teh.
148,035
197,380
296,070
156,294
208,392
312,588
162,279
216,372
324,558
Az
Teh.
98,690
98,690
148,035
104,196
104,196
156,294
108,186
108,186
162,279
Teh.
123,362
148,035
197,380
130,245
156,294
208,392
135,232
162,279
216,372
Çok
Teh.
148,035
197,380
296,070
156,294
208,392
312,588
162,279
216,372
324,558
Az
Teh.
1,233
1,233
1,849
1,301
1,301
1,951
1,350
1,350
2,025
Teh.
1,541
1,849
2,466
1,626
1,951
2,602
1,687
2,025
2,700
Çok
Teh.
1,849
2,466
3,699
1,951
2,602
3,903
2,025
2,700
4,050
---
500
527
547
---
500
527
547
Türk Lirası
Türk Lirası
Türk Lirası
1,095
Türk Lirası
1,055
Türk Lirası
2,603
Türk Lirası
2,603
Türk Lirası / ihlale
uğrayan her çalışan
için (aykırılığın devam
ettiği her ay için aynı
miktar)
3,699
TL / Her hüküm
için (aykırılığın
TL / Her çadevamı halinde
lışan için
her ay için aynı
miktar)
98,690
98,690
1,233
89,629
1,120
86,240
1,078
1,000
30
2,466
-
Yer altı maden işletmelerinde çalışanların bulundukları yeri ve giriş çıkışlarını
gösteren takip sistemini
kurmamak
2,466
-
26-1/o
Çalışanlarına, standartlara
uygun ve CE işaretli kişisel
koruyucu donanım temin
etmemek
26
70
30 uncu maddede öngörülen yönetmeliklerdeki
hükümlere aykırı hareket
etmek
26-1/ö
30
26-1/n
80,000
Durdurulan işyerinde
faaliyete devam etmek
Az
Teh.
TL / Her
çalışan için
2,466
6,167
6,167
1,233
61,681
98,690
2,240
2,156
5,390
5,601
5,601
1,120
56,018
5,000
5,390
1,078
53,900
86,240
89,629
89,629
İşletilmesine Bakanlıkça
izin verilmeyen işyerini
faaliyete geçirmek
86,240
29
29
26-1/m
Güvenlik raporunu
hazırlayarak Bakanlığa
sunmadan işyerini faaliyete
geçirmek.
5,000
2,000
Büyük endüstriyel kaza
olabilecek işyerlerinde
büyük kaza önleme politika
belgesi hazırlamamak
1,000
İşin durdurulması sebebiyle işsiz kalan çalışanlara
ücretlerini ödememek veya
ücretlerinde bir düşüklük
olmamak üzere meslek
veya durumlarına göre
başka bir iş vermemek
50,000
İş sağlığı ve güvenliği ile
ilgili konularda ölçüm,
inceleme ve araştırma
yapılmasına, numune
alınmasına veya eğitim
kurumları ile ortak sağlık ve
güvenlik birimlerinin kontrol
ve denetiminin yapılmasına
engel olmak
80,000
26-1/i
26-1/j
23/2
24/2
Birden çok işyerinin bulunduğu iş hanları, sanayi
bölgeleri vb. yerlerde diğer
işyerlerini etkileyecek
tehlikeler konusunda
işverenleri uyarmayan,
uyarılara uymayan işverenleri Bakanlığa bildirmeyen
yönetimlere
80,000
25
26-1/k
24
25/6
23
26-1/l
22
22
İş sağlığı ve güvenliği kurulu ile ilgili yükümlülükleri
yerine getirmemek
TL / Her aykırılık için
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Notlar:
1) Ceza miktarları Türk Lirası (TL) olarak yazılmıştır.
2) 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 30 Haziran 2012 Tarihli ve 28339 Sayılı Resmî Gazete'de yayımanmış, ilgili ceza maddelerini düzenleyen maddenin, kanunun yayımı tarihinden itibaren altı ay sonra yürürlüğe gireceği belirtilmiştir.
3) 01.06.2005 tarihinde türürlüğe giren 5326 sayılı Kabahatler Kanunun 17 nci maddesinin yedinci fıkrasında “İdarî para cezaları her
takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilân edilen yeniden değerleme oranında (YDO) artırılarak uygulanır. Bu suretle idarî para cezasının hesabında bir
Türk Lirasının küsuru dikkate alınmaz. Bu fıkra hükmü, nispi nitelikteki idarî para cezaları açısından uygulanmaz.
4) 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Madde:26/3 (Ek: 4/4/2015-6645/4 md.) Bu maddede belirtilen idari para cezaları;
"a) Ondan az çalışanı bulunan işyerlerinden;
1) Az tehlikeli sınıfta yer alanlar için aynı miktarda,
2) Tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde yirmi beş oranında artırılarak,
3) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde elli oranında artırılarak,"
"b) On ila kırk dokuz çalışanı bulunan işyerlerinden;
1) Az tehlikeli sınıfta yer alanlar için aynı miktarda,
2) Tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde elli oranında artırılarak,
3) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde yüz oranında artırılarak,
"c) Elli ve daha fazla çalışanı bulunan işyerlerinden;
1) Az tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde elli oranında artırılarak,
2) Tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde yüz oranında artırılarak,
3) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde iki yüz oranında artırılarak,
uygulanır.
4) 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Madde:26/4 (Ek: 4/4/2015-6645/4 md.) İşin durdurulması hâlinde, durdurmaya sebep
olan fiilden dolayı ilgili idari para cezası uygulanmaz.
5) 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Madde:26/5 (Ek: 4/4/2015-6645/4 md.) Çalışan sayısıyla çarpılarak verilen idari para
cezalarında üçüncü fıkra hükümleri uygulanmaz.
(3) (Ek: 4/4/2015-6645/4 md.) Bu maddede belirtilen idari para cezaları;
a) Ondan az çalışanı bulunan işyerlerinden;
1) Az tehlikeli sınıfta yer alanlar için aynı miktarda,
2) Tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde yirmi beş oranında artırılarak,
3) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde elli oranında artırılarak,
b) On ila kırk dokuz çalışanı bulunan işyerlerinden;
1) Az tehlikeli sınıfta yer alanlar için aynı miktarda,
2) Tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde elli oranında artırılarak,
3) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde yüz oranında artırılarak,
c) Elli ve daha fazla çalışanı bulunan işyerlerinden;
1) Az tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde elli oranında artırılarak,
2) Tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde yüz oranında artırılarak,
3) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlar için yüzde iki yüz oranında artırılarak,
uygulanır.
6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu'nda Yer
Alan İdari Para Cezaları
Kanun
Maddesi
Ceza
Maddesi
23(5)/a-1
Fiil
Kanunda öngörülen bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeksizin,
bağımsız veya süresiz çalışma izni ile çalışan yabancıya
13.08.2016 tarihinden
itibaren uygulanacak
idari para cezası (TL)
01.01.2017 tarihi itibarıyla ceza miktarı (TL)
(YDO=%3,83)
400
415
400
415
23(5)/a-2
Kanunda öngörülen bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeksizin,
yabancı çalıştıran işverene her bir yabancı için
23(5)/b-1
Çalışma izni olmaksızın bir işverene bağlı olarak çalışan yabancıya
2.400
2.491
23(5)/b-2
Çalışma izni olmaksızın bağımsız çalışan yabancıya
4.800
4.983
23(5)/b-3
Çalışma izni olmaksızın yabancı çalıştıran işverene veya işveren
vekiline her bir yabancı için
6.000
6.229
(*) Yukarıda sayılan fiillerin tekrarı halinde idari para cezaları bir kat artırılarak uygulanır.
72
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
İşbaşı İSG Konuşmaları (Toolbox Talks)
Uyarı: Aşırı Sıcaklar Geliyor!
Tercüme: E. Esra ULUÇINAR
Of! Bu ne sıcak! Sıcak bir gün olacağını biliyordunuz
ama, bu nem oranıyla dışarısı herhalde 105 o F (=40. 5 o
C) olmalı. İşinizi bitirmek üzere güç aletine doğru hamle
yaptınız ama, başınız dönmeye başladı. Bunun muhtemel
nedeni bu sabah yeterince yemek yememiş olmanız. Öğlen yemeğine kadar dayanabilirsin (ne de olsa)!
Zaman geçer ve durumunuzda bir düzelme olmaz-aksine daha kötüye gidiyordur. Nefes alışınız artmıştır, bol bol
terliyorsunuz ve ağzınız kuruyor. Birşeyler yanlış gidiyor! İskeleden aşağı inmeye başlıyorsunuz fakat neredeyse hareket edemeyecek kadar güçsüzsünüz. Hasta olacakmış gibi
hissediyorsunuz. Kontrolsüz olarak aşağıdaki alana düşüyorsunuz. Tepenizdeki işçiler dikkatinizi çekmeye çalışıyor
ama, onları anlayamıyorsunuz. ”Kalkmama yardım edin çocuklar!” diye bağırıyorsunuz, ama karşılık vermiyorlar. Duyamıyorlar mı? Bütün görebildiğiniz karanlık…Neler oluyor…. ?
Sıcak bitkinliği! İşte bu oluyor. Sıcak bitkinliği; sıcak ortama maruz kaldığınızda ve sıvıyı, tuzu veya her ikisini de
gerektiği kadar almadığınızda ortaya çıkabilir. Ve daha da
kötüsü; ”sıcak çarpması” olarak bilinen, yaşamı tehdit eden
bir duruma neden olabilir. Vücudun iç mekanizması ısısını
ayarlayamadığında güneş çarpması (veya sıcak çarpması) ortaya çıkar. Bu noktada; vücut, terleyerek kendini soğutma olayını durdurur ve aşırı sıcaklıktan kurtulamaz. Ne
yazık ki, eğer vücut sıcaklığı derhal düşürülemezse sonuç
ölüm olabilir. Bu yüzden, özellikle eğer sıcak ortamda çalışıyorsanız, bir ısısal stres rahatsızlığından muzdaripseniz,
bunun farkına varmanız kritik öneme sahiptir.
Isısal Stres Bozukluğunun Belirtileri:
• Isı krampları - Belirtileri kasların ağrılı spazmları şeklindedir. Sıcaklık krampları; işçiler büyük miktarlarda
su tüketirken, terleme sırasında vücutlarından kaybettikleri tuzun yerini dolduracak kadar tuz tüketmediklerinde ortaya çıkar. Yorgun kaslar kramp için en
hassas olanlardır.
• Isı Bitkinliği – Bu rahatsızlığın belirtileri: nemli, soluk
cilt; aşırı terleme; aşırı güçsüzlük veya yorgunluk;
ağız kuruluğu; baş dönmesi; hızlı nabız atışı; hızlı solunum; kas krampları ve mide bulantısıdır.
74
• Sıcak/Güneş çarpması – Belirtileri: çok yüksek vücut
ısısı (104o F ve üstü), terleyememe, zihin bulanıklığı,
bilincin ve algının kaybolması hali veya halüsinasyonlar, derin nefes alma ve hızlı nabız; sıcak, kuru,
kırmızı ya da alacalı deri ve iri gözbebekleridir. Bu
gibi durumlarda derhal tıbbi yardım isteyin.
Önlenmesi İçin İpuçları:
• Uyum sağlama – Vücudunuz ısıya uyum sağlayana
kadar önce kısa daha sonra giderek artan maruz
kalma süreleriyle kendinizi ısıya alıştırın. Sıcak havaya maruz kalma süreci, sıcaklığın etkisini daha
dayanılır hale getirmek için vücudun değişiklikleri
almasına kadar 5-7 gün kadar sürebilir.
• Çok fazla su/sıvı tüketmek – Terlemeyle vücudunuzun kaybettiği suyu yenileyin. Sadece su değil sodyum, potasyum ve kalsiyum gibi önemli elektrolitler
terleme yoluyla kaybolur, bu nedenle ısı ile ilgili rahatsızlıklarla başa çıkmak için elektrolit içecekler kullanmaya dikkat edin.
• Eğitim – Isısal stres rahatsızlıklarının belirtileri ve
semptomlarını bilin ve hızlı davranın.
• Aklınızı kullanın – Isısal stres rahatsızlığının olası belirtilerini göz ardı etmeyin. Eğer çok sıcak hissediyorsanız, başınız dönüyor, mideniz bulanıyor ya da
kaslarınıza kramp giriyorsa, durun ve serinlemeye
çalışın.
Isısal stres rahatsızlıkları ciddi olaylardır. Belirtileri göz
ardı eden işçiler hayatlarını kaybetmişlerdir. İnsanlar, vücut
ısısını düzenleyen hünerli bir sisteme – kişisel ”doğal” bir
klimaya – sahiplerdir. Biz terleriz, vücudumuz terleri derimizle buharlaştırır ve böylece serinlemiş oluruz. Fakat bu
kişisel klima da bazen işe yaramayabilir, ortam sıcaklığı
çok yüksekken aşırı efor sarfedersek çoğunlukla işe yaramayacaktır.
Rahat olun. Isının üstesinden gelmek için ne yapmanız
gerektiğini bilin.
Kaynak: http://www. toolboxtopics.com/Gen%20Industry/Warning%20
Extreme%20Heat%20Is%20Coming!. htm
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Çalışanları Termal Stresten Koruma
Tercüme: Can YERLİGİLK
Termal Rahatsızlıklar
Isıya maruz kalmak hastalıklara ve ölüme neden olabilir.
En ciddi termal rahatsızlık sıcak çarpmasıdır. Sıcak yorgunluğu, sıcak krampları ve sıcak (deri) döküntüsü kaçınılması
gereken diğer rahatsızlıklardır.
İşverenin yüksek sıcaklıkta fiziksel güç gerektiren işler
yapılırken alması gereken tedbirler vardır.
Termal Rahatsızlıklara Neden Olan
Risk Faktörleri
• Yüksek sıcaklık, aşırı nem, direkt güneş ışığına maruz kalma ve esintisiz hava.
• Düşük sıvı tüketimi
• Aşırı fiziksel güç kullanımı
• Su geçirmez kıyafetler
• Son zamanlarda sıcak çalışma ortamlarında bulunmama
Sıcak Yorgunluğu Belirtileri
• Başağrısı, baş dönmesi veya baygınlık
• Zayıflık ve nemli cilt
• Sinirlilik ve kafa karışıklığı
• Susuzluk, mide bulantısı veya kusma
Sıcak Çarpması Belirtileri
• Kafa karışıklığı, net düşünememe, kendinden geçme, düşme veya nöbet geçirme olabilir.
Kendinizi ve Diğerlerini Nasıl Koruyabilirsiniz?
• Termal rahatsızlık belirtilerini
öğreniniz, kendinizde belirtileri
gözlemleyiniz, çalışma arkadaşlarınızı yoklayınız.
• Direkt güneş ışığı ve diğer ısı kaynaklarına maruziyeti engelleyiniz.
• Çok miktarda sıvı tüketiniz. Sık
sık ve susamadan önce içiniz.
Her 15 dakikada bir su içiniz.
• Alkol ve kafein içeren içeceklerden uzak durunuz.
• Terlemenin durması olabilir.
• Hafif, açık renkli ve bol kıyafetler giyiniz.
Termal Rahatsızlıklardan Korunmak
İçin Yapılması Gerekenler
Çalışan Termal Rahatsızlık
Yaşıyorsa Ne Yapmalıyız?
• Termal rahatsızlıklara neden olan tehlikeler ve korunma
teknikleri hakkında çalışanların eğitilmesi
• Yardım için işyeri sağlık biriminizi arayınız. Yoksa
112’yi arayınız.
• Çalışma alanına yakın çok miktarda soğuk içme suyu bulundurulması. Her saat için asgari yarım
litre su tüketimine ihtiyaç duyulur.
• Yardım gelene kadar hastanın yanında birinin bulunmasını sağlayınız.
• Gölgede veya klimalı ortamda
sık dinlenme araları ve su molaları planlayınız.
• Çalışanı daha soğuk ya da gölge alana taşıyınız.
• Hastanın dış kıyafetlerini çıkarınız.
• Islak havlu veya buz torbası ile hastayı serinletiniz.
• Hasta içebiliyorsa soğuk sıvı veriniz.
• Giydiği koruyucu malzeme ve
yüksek sıcaklık nedeniyle termal stres riski taşıyan çalışanları düzenli kontrol ediniz.
EĞER ÇALIŞAN KENDİNDE DEĞİL veya şaşkın görünüyorsa, bu sıcak çarpması belirtisi olabilir. Acilen işyeri
sağlık birimini (yoksa 112’yi) arayınız ve en kısa sürede
soğuk kompres uygulayınız.
• Soğutucu özellikli koruyucu malzeme kullanımını değerlendiriniz.
Yararlanılan Kaynak: OSHA Quick Cards: Protecting Workers from Heat Stress
http://www.osha.gov/Publications/osha3154.pdf
75
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Cep Telefonlarının Araç
Kazalarındaki Etkisi
Düzenleyen: Anonim
İşle ilgili ölümlerin bir numaralı nedeninin araç kazaları
olduğu yaygın bir bilgidir. Çoğu şirkette, araç filosu olmasa
bile, en az bir tane kamyon vardır ve sürücüleri yollarda
her geçen gün tehlikelerle yüzyüze gelirler. Bazı zamanlar,
seyahatler trajik olarak sonlanır.
Günümüzde, yeni bir teknoloji, sürücüler için kaza potansiyelini arttırarak tehdit oluşturmaktadır. Gittikçe daha
çok şirkette, yönetim seviyelerinde olduğu gibi, inşaat, bakım, dağıtım personeli tarafından da cep telefonları kullanılıyor. Bir araştırmaya göre, araç kullanırken cep telefonu
kullanımı kaza yapma riskini 4 kat artırmaktadır. Diğer bir
araştırma, araç içinde cep telefonu bulunmasının bir kazaya karışma riskini %34 oranında artırdığını ortaya çıkarmıştır. Bunların yanı sıra, arabada cep telefonu bulunması
acil durum servislerini ararken avantaj sağlayabilir. Siz bu
konuda ne düşünüyorsunuz?
Cep telefonları ile ilgili olarak rapor edilen tehlikeler:
• Kullanıcıların dikkatlerinin emniyetli sürüş uygulamalarından farklı yöne kaydığı ve karayolu trafik şartlarına daha az tepki verdikleri söyleniyor. Temas ettiklerinde, tepki sürelerinin daha uzun olduğu bildiriliyor.
• Telefon ile görüşen insanlar, daha büyük olasılıkla,
yolcu ile münakaşa etmekten daha fazla dikkat dağıtıcı olan, problem çözmeyi içeren şiddetli konuşmalar yapıyorlar.
• Arabadaki yolcular, telefonun ucundaki insanların
tersine, sürücüyü tehlikeli durumlara karşı sık sık
76
uyarırlar ve böyle zamanlarda konuşmayı keserler,
telefonun diğer ucundaki kişiler ise trafikteki durumun farkında değildirler.
• Cep telefonu kullanıcıları, cihazı tutmaya veya bir
numarayı çevirmeye konsantre olabilir ve bu da dur
lambasını, trafik işaretlerini veya öndeki aracı farketmemelerine neden olabilir.
• Eğer bir cep telefonu kullanıcısı bir kazanın temel
nedeni ise, sadece telefondaki sürücü değil, karayolundaki diğer sürücüler de yüksek risk altındadırlar.
Trafikte iken cep telefonunuzu kullanmanız gerekiyorsa;
• Aracınızı sağa, trafiği aksatmayacağınız bir yere çekin. Stop lambalarınızı yakın ve ondan sonra konuşun ya da;
• Ellerin serbest kalmasını sağlayan bir hoperlörlü telefon sistemi kullanın, böylece ellerinizi direksiyonda
ve gözlerinizi yolda tutabilirsiniz ve halen konuşmanızı devam ettirebilirsiniz. Bu hoperlörlü telefonlar,
bir çok popüler telefon modeli için mevcuttur.
Eğer duramayacağınız bir yerdeyseniz, telefonunuzu
derhal kapatın. Emniyetli sürüş, telefon görgü kurallarından
önde gelir. Daha sonra açıklayabilirsiniz çünkü hala yaşıyor
olacaksınız.
Tüm sürücüler, iş sırasında veya işten sonra araç kazası yapma riski altındadır ve cep telefonu kullanımı da bu
riski artırır. Yukarıdaki uyarılara konsantre olun! İstatistiklere
girmeyin!
Bel İncinmeleri Hakkındaki
Bilginiz Ne Kadar?
Tercüme: Dr.Hilal KINLI
Bel incinmeleri; ağrılı ve zaman zaman kuvvetten düşüren rahatsızlıklar olup, birçok sanayide problemdir. Bel
zorlanmalarından; çalışanların elle taşıdıkları yükün boyutu
veya ağırlığı azaltılarak, caraskallar, konveyörler veya hidrolik kaldıraçlar kullanılarak ve çalışanların kaldırma teknikleri konusunda iyi bir şekilde eğitilmiş olduklarından emin
olunarak kaçınılabilir. Fakat bel korumasında anahtar çalışanın kendisidir. Herkes aşağıdaki soruları cevaplayabilmek için bir bel koruma “uzmanı” olmak zorundadır:
SORU: Hatırladığınız en önemli kaldırma kuralı nedir?
CEVAP: Yükü kendinize yakın tutmak! Diğer pek çok
kaldırma kuralı bulunmaktadır. Örneğin “Dizinizi kırın ve
yükü bacaklarınızla kaldırın”. Ancak bunu her durumda yapamazsınız. Araştırmalar bu şekilde sıklıkla kaldırma gerektiğinde, bacak kaslarının aşırı yorulduğunu göstermektedir.
Bu sebeple diğer kaldırma teknikleri de kullanılmalıdır.
SORU: Yükü vücudunuza yakın tutmadığınızda, yükün
gerçek ağırlığından ne kadar fazla ağırlık “hissedersiniz”?
CEVAP: On kez daha ağır! Sırt basit bir kaldıraç gibi
hareket eder ve dayanak noktası beldir. Sırt kasları güç
kolu olarak hizmet görür; kaldırılan yük ağırlık koludur ve
belde 10:1 kaldıraç oranı oluşur. Yükü ne kadar uzakta tutarsanız, o kadar “ağır” olur.
SORU: Bel neden yükle birlikte bükülmez?
CEVAP: Yükü kaldırırken bel omurları, diskleri ve eklemleri daha fazla basınç altındadır. Belin yükle birlikte
bükülmesi bu organlarda “kesilme” etkisi yaratır. Sırtınıza
ne kadar fazla yüklenirseniz, bu baskıya dayanımı daha az
olacaktır.
SORU: Omurganın S harfi şeklindeki biçimini korumak için hangi kaslar önemlidir?
CEVAP: Omurgayı desteklemek için karın kasları ile sırt
kasları işbirliği içinde çalışır. Ağır bir yük kaldırırken karın
kasları sırt kaslarının sıkılaşmasına yardımcı olur, daha da
önemlisi onları iyi bir biçimde tutar. Problem; karın kaslarının zaman içinde zayıflama eğilimi göstermesindedir.
SORU: Hayatınızdaki stres sırt ağrılarını nasıl etkiler?
CEVAP: Farkında olun veya olmayın, duygusal (emotional) stres kasları sıkılaştırabilir. Genellikle yorgun sırt
kasları en fazla etkilenir ve ilk önce hissedilir. Sırt ağrısının;
gerilim tipi baş ağrısının (tension headache) sırta “kaymış”
haline benzediği söylenir.
SORU: Bel zorlanmalarının en fazla günün hangi zamanında olması olasıdır?
CEVAP: Sabahları veya vardiya başlangıcında, bir
başka deyişle kasların “ısınmadığı” zamanlarda. Öğle yemeğini takiben artış olduğu da görülmüştür, bunun sebebi
muhtemelen yemekten sonra kan sirkülasyonunun büyük
kaslar yerine midede olması ve kişilerin uykulu hali dolayısıyla dikkatsizliği olabilir.
SORU: Esnekliği muhafaza etmek sırt ve kas zorlanmalarını nasıl önler?
CEVAP: Kaslar tam kapasite ile kullanılmadıkları zamanlarda kısalma eğilimindedirler. Ani ve ağır bir yük karşısında, esnek kaslar sıkı kaslara kıyasla daha az zorlanır
ve incinirler. Çalışma öncesi kaslarda esneklik sağlayan
programlar sırt ve kas zorlanmalarının önlenmesi açısından
çok yararlıdır.
Profesyonel atletleri örnek alın—onlar bir oyundan önce
ısınma hareketleri yaparlar! 5 dakika dahi yeterlidir.!
Kaynak:http://www.toolboxtopics.com/Gen%20Industry/What%20
is%20your%20Back%20IQ.htm
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
YAkZReiçhbineri
Sağlı
Uzm. Dr. M. Gökhan EMİNSOY / Aile Hekimliği ABD
Sağlıkta Adres Başkent Dergisi Sayı 20
Ülkemizin de içinde bulunduğu
subtropikal iklim kuşağında yaz ayları
bazı riskleri de beraberinde getirir.
Aşırı sıcak, rutubet, güneş, deniz
kenarı veya yüksek rakımlı bölgelere
seyahat, bulaşıcı hastalıklar, su kaybı
gibi durumlar özellikle çocuk, ileri yaş
ve hamileler gibi bazı risk gruplarında
dikkat edilmesi veya önlem alınması
gereken sorunlara yol açabilir.
78
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Yaz ayları boyunca aşağıdaki konularda dikkatli davranarak ve gerekli önlemleri alarak
daha sağlıklı bir dönem geçirmek mümkün olacaktır.
Sıcak Ortamlardan Kaçının ve Bol Su İçin
Özellikle yaz mevsiminde havaların ısınması su kaybını önemli ölçüde artırır, metabolizmayı da yavaşlattığı için pek çok rahatsızlıkların oluşmasına yol açar. Yaz aylarında su
kaybını azaltmak için mümkün olduğunca serin ve gölge yerlerde bulunmaya özen gösterin. Aşırı rutubetli ortamlarda uzun süre kalmayın. Özellikle güneş ışınlarının dik geldiği
saatlerde (11.00-15.00 arası) dışarıda gezmeyin. Günlük 2-2,5 litre civarında su için, aşırı
terleme gibi ihtiyacınızın arttığı durumlarda miktarı artırabilirsiniz. Kolay temin edemeyeceğiniz koşullarda suyunuzu yanınızda taşıyın.
Güneşten Korunun
Beyaz kalarak güneşlenme ilkesini benimseyin. Güneşin kanserojen etkisini aklınızdan çıkarmayın. Aşırı sıcak gün ve saatlerde
güneş altında kalmayın. Sizi serin tutan, açık renkli ve pamuklu giysiler tercih edin. Mutlaka UV koruyuculuğundan emin olduğunuz bir
güneş gözlüğü kullanın. Dışarıda şapka takın, bulutlu havalarda,
gölgede bile güneşin zararlı ışınlarına maruz kalabileceğinizi unutmayın. Sabah veya akşam saatlerine doğru güneşlenin. Cildinize
uygun hem UV-A hem de UV-B’ye karşı etkin bir güneş koruyucu
kullanın. Güneşe çıkmadan en az 30 dakika önce güneş koruyucunuzu sürmüş olmanız gerekmektedir. Çoğu kişide güneş koruma
faktörü (SPF) 30 olan güneş koruyucular yeterli iken açık tenli kişilerde, kızıl ve sarışınlarda, bebek, çocuk ve yaşlılarda, cilt kanseri
öyküsü olanlarda daha yüksek koruma faktörü olan bir ürünü tercih
etmek gerekecektir. Güneş koruyucu etkinliğini yitirdikçe, deniz, havuz veya duş sonrası, ya da her 3-4 saatte bir güneş koruyucunuzu
tekrar sürmeyi unutmayın. Güneş sonrası nemlendirici özelliği olan
bakım ürünleri kullanabilirsiniz.
Egzersiz Yapın
Sağlık açısından bir engeliniz yok ise yaşınıza
uygun fiziksel egzersizleri ve yürüyüşleri özellikle sabah erken saatlerde yapmaya özen gösterin. Sağlıklı
yaşam tarzı açısından özellikle yüzme, bisiklet veya
tenis gibi sporları fırsat buldukça yapın. Yeterli sıvı ve
tuz alımına dikkat edin. Sağlığınız açısından engel
olabilecek durumları doktorunuza danışın.
79
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Seyahat öncesi önlemlerinizi alın
Seyahatlerin büyük kısmı yaz döneminde gerçekleştirilmektedir. Seyahat öncesi gideceğiniz
coğrafi bölgenin koşulları ve riskleri hakkında bilgi edinin. Kendiniz ve çocuğunuz için gerekli
malzemeleri alın. Düzenli kullandığınız ilaçlarınızı seyahat süresince yetecek kadar temin edin,
ayrıca ağrı kesici, ateş düşürücü, anti-alerjik, taşıt tutmasına karşı ilaçlar, yanık kremi ile antiseptik
özellikli yara temizleyiciler, oral rehidratasyon tuzları ve yara bandı almayı unutmayın. İlaçsız kalma
olasılığına karşın reçetenizi yanınızda bulundurun. Kronik hastalığınız varsa seyahat öncesi doktorunuza danışın. Bulaşıcı hastalıklardan korunmak için seyahatten 3 hafta önce bağışıklama ve
proflaktik ilaçlar açısından kamusal hizmet veren seyahat sağlığı merkezlerine başvurun. Özellikle
sarılık, menenjit ve sarı humma aşılarının zorunlu olduğu ve sıtmanın yaygın görüldüğü coğrafi bölgelere yapılacak seyahatlerden önce medikal danışmanlık almak önemlidir. Gözlük, sinek ve böcek kovucu losyon, nemlendirici, güneş koruyucu, klor tableti, diş fırçası ve diş macunu götürün.
Kaynağından ve tazeliğinden emin olmadığınız hiçbir gıdayı tüketmeyin, ambalajlı ve iyi pişmiş
gıdaları tercih edin. Suyu kaynatarak için. Kişisel sağlık bilgilerinizi, kan grubunuzu, ilaçlarınızı,
alerji ve hastalıklarınızı içeren İngilizce yazılmış bir sağlık belgesini üzerinizde taşıyın. Hayvanlarla
yakın temastan kaçının. Kirli veya tatlı sularda yüzmekten kaçının. Yurtdışı sağlık sigortanızı yaptırmayı unutmayın. Riskli ve bilmediğiniz bölgelerde rehberlik hizmeti alın. Sivil havacılık kurallarını
öğrenin, kabine alacağınız insülin vb ilaçlarınız için belge ve izin alın. Uzun ve direk olarak klima
maruziyetinden kaçının.
Ailenizle birlikte vakit geçirin
Fırsat buldukça kısa da olsa seyahatlere çıkarak eş ve çocuklarınızla vakit geçirin.
Aile büyüklerinizi ziyaret edin. Beraber etkinliklerde bulunarak yaşayacağınız anların
tadını çıkarın.
Rahatlayın
Okulda veya işte çok çalışarak geçirdiğiniz bir yıl sonrası kendinize vakit ayırın,
ruhen ve bedenen rahatlamaya çalışın. Hobiler edinin, bol kitap okuyun.
Kazalara karşı korunun
Özellikle su sporları sırasında suda boğulma riskine karşı gerekli önlemlerin alındığından emin olun. Olumsuz hava koşullarında yüzmeyin, cankurtaran olmayan yerlerde denize ve havuza girmeyin. Riskli sporlar yaparken güvenlik önlemlerinizi alın.
80
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Sağlıklı beslenin
Beslenme hayatın her anında dikkat edilmesi gereken bir konudur. Sağlığınız,
yaşam kaliteniz ve gelişmeniz için her çeşit besin öğesi ile dengeli ve sağlıklı beslenilmelidir. Yaz döneminde bol sıvı alın öncelikle su için. İhtiyacınız kadar tuz tüketin.
Sık ve küçük öğünlerle beslenme prensibini devam ettirin. Taze meyve ve sebzeleri
mevsiminde tüketin. Serinletici etkisi olan hafif içecek ve yiyecekleri tercih edin. Karbonhidratları azaltın. Salata, taze sıkılmış meyve suları, ayran, yoğurt, sütlü tatlılar,
zeytinyağlı yiyecekler daha doğru tercihler olacaktır. Proteinli gıdalara 1-2 öğünde
yer verebilirsiniz. Yağlı yemeklerden, kızartmalardan, şekerli içeceklerden ve alkol
alımından kaçının. Haşlama veya yağsız pişirme yöntemlerini tercih edin. Sağlığımız
için gerekli olan D vitaminin etkinleşmesi için kısa süreli ve güneş koruyucu sürülmemiş bölgesel güneşlenme yeterli olacaktır. Sıcak ortamlarda hijyen koşullarına dikkat
edilmeden hazırlanan özellikle süt ve süt ürünleri, kremalı, mayonezli, yumurtalı yiyecekler ile uygun koşullarda saklanmayan et, tavuk ve deniz ürünleri kısa sürede
bozularak mikroorganizmaların üremesine olanak vermektedir. Sıcak havalarda yiyecekler daha çabuk bozulacağından gıda zehirlenmesi riski nedeniyle besin güvenliğine dikkat edin. Dışarıda satılan, sıcakta beklemiş ürünleri tüketmeyin. Yemek
hazırlarken ve tüketirken ellerinizi çok iyi yıkayın.
81
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Bulaşıcı Hastalıklardan
Korunun
Yaz aylarında bulaşıcı hastalıklar
ve enfeksiyonlarda artış olabilir. Özellikle dışkılama sayısında artış ve sulu
dışkılama ile giden yaz ishalleri sık
görülür. İshaller parazit, bakteri veya
virüs kaynaklı olabilir. Yaz aylarında
kontamine suların tüketilmesi, içme
sularının klorlanmaması, hijyen koşullarına dikkat edilmeden hazırlanmış
yiyeceklerin yenilmesi, çiğ tüketilen
besinlerin uygun ve yeterli şekilde temizliğinin yapılmaması, gıdaların uygun ortamda hazırlanıp saklanmaması, dışkı ile bulaş olabilecek ortamlara
karşı önlem alınmaması, kişisel hijyene
dikkat edilmemesi ve özellikle ellerin
yemek öncesi, bulaş sonrası ve tuvalet
sonrası yeterince yıkanmaması salgınların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Eller bol su ve sabunla tırnak arası,
parmak araları, avuç içi ve bilekleri
de içerecek şekilde yıkanmalıdır. Çiğ
tüketilen meyve ve sebzeler bol temiz
su ile yıkanmalı, dezenfekte edilmeli
ve gerektiğinde kabukları soyularak
tüketilmelidir. İshal varlığında öncelikle bol temiz su içmeli, hazır veya evde
hazırlanan tuz, şeker, karbonat karışımları kullanılmalıdır. İshal diyeti olarak
yağsız patates haşlama veya püresi,
yağsız makarna, pirinç lapası, beyaz
ekmek, yağsız peynir, yağsız yoğurt,
ayran, muz, kabuksuz şeftali gibi yağsız ve posasız yiyecekler tercih edilmelidir. İshal durdurucu ilaçlar zararlı
etkilerinden dolayı önerilmemektedir.
İshalin nedeni belirlenmeden ve doktor
tarafından önerilmedikçe antibiyotikler
kullanılmamalıdır. Aşırı kusma, sıvı ve
elektrolit kaybı durumunda bir sağlık merkezine başvurmak yerinde olacaktır.
Özellikle yaz aylarında iyi dezenfeksiyonu yapılmamış su tesisatları ve klima sistemlerinden geçen Legionella
enfeksiyonu kişinin tedavi edilmesini gerektiren şiddetli bir enfeksiyondur. Bu tür işletmelerin periyodik bakımları yaptırmaları gerekmektedir.
Piknik alanlarında insanları bekleyen en büyük tehlikelerden birisi de böcek ısırmaları sonucu gelişen enfeksiyonlardır.
Bu konudaki önemli örnek ülkemizde son yıllarda gündemde olan İç Anadolu Bölgesi kuzeyi ile Orta ve Doğu Karadeniz
güneyinde görülen, coğrafi alanını genişleten, bir virüsün neden olduğu, kenelerin ısırması ile bulaşan, ateş ve yaygın
kanamalarla seyreden, öldürücü olabilen Kırım Kongo Kanamalı Ateşidir. Açık alanlarda çıplak ayakla gezilmemesi, ev
hayvanlarının da korunması ve böcek kovucu kremlerin sürülmesi alınacak önlemler arasındadır.
82
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
"
İshal diyeti olarak yağsız patates haşlama veya püresi, yağsız makarna, pirinç lapası, beyaz ekmek,
yağsız peynir, yağsız yoğurt, ayran, muz, kabuksuz şeftali
gibi yağsız ve posasız yiyecekler tercih edilmelidir.
"
Hamilelik döneminde dikkatli olun
Benzer öneriler hamileler için de geçerlidir. Çok
sıcak ve rutubetli bölgelere gitmekten, uzun ve yorucu yolculuklardan kaçının. Serin yerlerde, yorucu olmayan aktiviteler yapın, bol su tüketin, hamileler için
uygun güneş koruyucular kullanın. Sizi takip eden
doktorun önerilerini alın, hamilelik döneminin son aylarında uçak yolculuğuna çıkmayın. Şişlikler için tuz
tüketimini sınırlayın ve sık istirahatler ve kısa yürüyüşler yapın, suda uzun süre kalmayın. İdrar yolu ve
mantar enfeksiyonları açısından dikkatli olun. Mide
yanması açısından önlemlerinizi alın.
83
Fıkra Köşesi
Eğlence Zamanı...
Saat Neden Geride
Toplu Sözleşme
Öğretmeni Temel'e sordu:
-Söyle bakalım Temel... Amerika'da saatler Avrupa'ya göre neden 5 saat geridir?
Temel cevabı bilmese de yine hazır cevaplılığını
konuşturur:
-Amerika daha geç keşfedildi da ondan öğretmenum :)
Toplu sözleşme pazarlığından
yeni çıkmış sendika başkanı, salonda toplanmış işçilere ateşli
bir söylev çekmektedir:
- "Yoldaşlar! Yönetimle yeni bir
sözleşme yaptık. Bundan böyle
haftanın dört günü daha çalışmayacağız!" Kalabalık,
- "Yaşasııınn!" diye bağırır.
- "Çalışma saatimiz beşte degil, dörtte bitecektiiir!"
- "Yaşhaaaaaa!!"
- "Çalışmaya dokuzda değil, onbirde başlayacağııızz!"
- "Helaaallll!!"
- "Maaşlarımız yüzde 150 artacaktııırrr!"
- "Vaaaaaauuuuuvvvv!!"
- "Yalnızca Çarşambaları çalışacağıııız!"
Bu sözün ardından derin bir sessizlik olur. Derken arkalardan bir ses duyulur:
- "Her çarsamba mı !"
Yeni Arkadaşlar
Babası küçük Temel'e sorar:
-Sınıfta kaçincusun bakalum?
-Yirmincuyum baba.
-Geçen on beşinci diyudun?
-Sınıfa beş yeni oğrenci geldi baba.
Padişah İle Yaşlı Kadın
Çanakkale'de Ne İşi Varmış?
İstanbul’da kenar semtlerden birinde oturan yaşlı bir kadın, padişahın huzuruna çıkmak istediğini
saraydaki görevlilere bildirmiş.
Bunun üzerine sultanın karşısına
çıkarılmıştı. Yaşlı kadın:
Evinin soyulduğunu ve bu olaydan
padişahın sorumlu olduğunu söyleyerek, şikayette bulunur. Bunun üzerine hiddetlenen Kanuni:
-Bana bak kadın, sen niçin bu kadar derin uyku
uyudun da evinin soyulduğunu duymadın? deyince, yaşlı kadın:
Padişahım! Kusura bakma, biz seni uyanık bilirdik, onun için evimizde rahat uyuyorduk der. Bu
cevap üzerine Kanuni utanarak:
-Haklısınız diyerek, kadının çalınan mallarının
bedelini kendi malından öder.
Cumhuriyet'in
ilanından
sonra
İstanbul'da bir resepsiyon verilir.
Tüm dünya ülkelerinin elçileri ve ataşeleri de davet edilir.
Davet güzel bir şekilde devam etmektedir fakat İngiliz ataşesi olan binbaşının
bakışları Mustafa Kemal'in gözünden kaçmaz.
Bütün davet boyunca kendisine dik dik bakmıştır ve bakmaya devam etmektedir.
Ne olduğunu öğrenmek için yaverini gönderir.
Yaver Mustafa Kemal'e şöyle der:
- Paşam kendisine neden ters bir tavır takındığını sordum, o da bana:
Mustafa Kemal'in Çanakkale'de babasını öldürdüğünü söyledi.
Bunun üzerine Mustafa Kemal şöyle der:
- Git sor bakalım babasının Çanakkale'de ne işi
varmış?
84
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Değerli okuyucular;
Yakın zamanda bir bayram geçirdik, dergi elinize geçtiğinde muhtemelen yeni bir bayram yaklaşmış olacaktır. Bayramların değerini anlamak, iyi günde ve kötü günde bir arada olabilmenin önemini hatırlarda tutmak açısından bu şiiri
paylaşmak istedim. Hatta mümkün olduğunca kendimize, sevdiklerimize, dostlarımıza zaman ayırarak, iyi ya da kötü
günleri beklemeden zaman zaman bir araya gelmenin çok güzel olacağını düşünüyorum.
Bayramali KÖSA
Can Yücel*'den *Bayram*;
Nefes almak bayramdır mesela; günün birinde soluksuz
kalınca anlar insan...
Görmenin nasıl bir bayram olduğunu karanlık öğretir;
sevmeninkini yalnızlık...
Sızlamayan her organ, hele de burun direği bayramdır.
Bayramdır, elden ayaktan düşmemek, zihinden önce bedeni
kaybetmemek, kurda kuşa yem olmayıp "çok şükür bugünü de gördük" diyebilmek...
Sevdiklerinle geçen her gün bayramdır.
Yoğun bakımda sancılı geceyi ya da kangren olmuş bir
ilişkiyi bitirmek de öyle...
En acıktığın anda dumanı tüten bir somunun köşesini
bölmek, korktuğunda güvendiğine sarılabilmek, dara
düştüğünde dost kapısını çalabilmek bayramdır.
Bir sürpriz paketinden çıkan hediye, tatlı bir şekerlemede
üstüne serilen battaniye, saçlarını müşfik bir sevgiyle
okşayan anne bayramdır.
"Ona güvenmiştim, yanılmamışım" sözü bayramdır.
Hiç aldatmamış, aldanmamış olmak bayram...
Yeni eve asılan basma perdeler, alın teriyle kazanılmış
ilk rızkın konduğu çerçeveler, yüklü bir borcun son
taksiti ödenirken sıkılan eller bayramdır.
Evde yalnızlığı noktalayan insan nefesi, akşam kapıda
karşılayan yavuklu busesi, sevdalı bir elin tende gezmesi,
nice adağın ardından çınlayan çocuk sesi bayramdır.
Alnı açık yaşlanmak bayramdır; ulu bir çınar gibi ayakta
ölebilmek bayram..
Bunların kadrini bilirseniz, kıymet bilmeyi öğrenirseniz her gününüz bayram olur.
Meraklanmayın, öyledir diye size deli demezler.
Deseler de böyle delilik, bayram artığı günlerdeki nankör akıllılıktan evladır.
*Her gününüz bayram tadında olsun iyi bayramlar*
85
Etkinliklerimiz
“İş Makinaları Mühendisleri Birliği (İMMB) Bilgi Paylaşımı İçin Değişik Seminer Organizasyonları
İle Üyelerini ve Sektör Temsilcilerini Biraraya Getirmeye Devam Ediyor”
KOMATEK 2017 16. Uluslararası İş ve İnşaat Makina,
Teknoloji ve Aletleri İhtisas Fuarı’na Katıldık.
3-7 Mayıs 2017 tarihleri arasında 16.ncısı düzenlenen KOMATEK Uluslararası İş ve İnşaat Makina, Teknoloji ve Aletleri
İhtisas Fuarı, Ankara Atatürk Kültür Merkezi (AKM) 1 numaralı alanında başarıyla gerçekleşti.
Derneğimiz her zaman olduğu gibi, fuar’ın medya sponsoru olarak yıl boyunca gerekli tanıtımları ve duyuruları
yaptı ve kapalı alanda KE-20 numaralı standında yerini aldı.
Fuar sırasında yapılan ziyaretlerde katılımcılarla pek çok konuda bilgi paylaşımında bulunuldu.
5 gün boyunca 33734 kişinin ziyaret ettiği fuarda standımızı ziyaret ederek bizleri onurlandıran tüm üyelerimize ve
sektör ilgililerimize çok teşekkür ederiz.
86
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
İMMB KOMATEK 2017
87
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
İMMB KOMATEK 2017
88
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
İMMB KOMATEK 2017
89
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Derneğimizin Mayıs ayı etkinliğini;
Altan Hidrolik Mühendislik San. ve Tic. A.Ş. çalışanları ve yöneticileri
ile birlikte 23.05.2017 tarihinde Ankara Point Hotel’ de gerçekleştirdik.
Üyelerimizin yoğun ilgi gösterdiği seminerde Altan Hidrolik Satış Müdürlüğü tarafından katılımcılara, kirlilik problemleri,
filtrasyon çözümleri ve tasarımı Altan Hidrolik tarafından yapılan hidrolik iş makinaları kit çözümleri hakkında bilgi verildi.
Hidrolik iş makinalarının en büyük düşmanı olan kirlilik problemiyle ilgili olarak; kirlilik türleri, kirliliğe yol açan faktörler,
kirliliğin ölçülmesi, kirliliğin kontrol altına alınıp azaltılması ve engellenmesi için neler yapılması gerektiği hakkında bilgiler
aktarıldı.
Altan Hidrolik tarafından pazara sunulan mobil filtrasyon sistemleri (flushing), off-line filtrasyon sistemleri, geri dönüş
filtresi ve kiti, mobil ve sabit partikül sayaçları, yağ durum sensörleri, su sensörü, yalıtkanlık/iletkenlik/vizkosite sensörleri,
sıcaklık sensörü gibi uygulamalar tanıtıldı.
Eğitim semineri sonrasında düzenlenen gala yemeğinde Altan Hidrolik çalışanları ve yöneticileri üyelerimiz ile bir araya
gelerek bilgi alışverişinde bulundular, geliştirebilecekleri işbirliği fırsatları hakkında görüşmeler yaptılar.
90
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
91
Sektörden Haberler
Dernek üyelerimiz Rıza Toprakçı ve Eren Özol`un ortak oldukları
RT Kaya ve Maden Teknolojileri Ltd. Şti, Ankara merkezli olarak
Türkiye ve Orta Asya`daki faaliyetlerine başlamış bulunmaktadır.
RT Kaya ve Maden Teknolojileri Ltd. Şti, kırma eleme makinaları için Avrupa’daki en büyük satış sonrası üretici olan ve
dünya çapında madencilik, taşocakçılığı, yıkım ve geri dönüşüm
endüstrileri için yüksek kaliteli kırıcı, elek ve asfalt plenti yedek
parçaları ve servis tedarikçisi olan CMS Cepcor ™ firmasının
Türkiye ve Orta Asya bayiliğini üstlenmiş bulunmaktadır.
CMS Cepcor Grubu
İngiltere merkezli ana şirket olan Crusher Manganese Steel Limited (CMS), 1960 yılında kurulan ve 2005 yılında Güney
Afrika`lı OZZ dökümhanesi grubundan aldığı eski rakibi olan
Cepcor’u; 2006 yılında Metso grubundan alınan, kırma eleme
tesisi orijinal ekipman üreticisi Goodwin Barsby şirketini ve 2009
yılında aldığı eski Baguley Precision Engineers Limited olarak
bilinen CMS Cepcor Precision Services şirketini de bünyesinde
bulundurmaktadır.
Adres
Tel
GSM
e-posta
: RT Kaya ve Maden Teknolojileri Alacaatlı Mah. 3329. Sok. Sizinevler Sit. No:5 Çankaya / Ankara
: 0 312 222 51 21
: 0 537 653 44 90
: [email protected]
Dernek üyemiz Sn. Hıdır Ayyıldız’ın Genel Koordinatörü olduğu
ve yeni kurulan A Grup Makina İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. firması, iş
makinasına yönelik olarak ‘Reman ve Revizyonlu Yedek Parça’
alanında hizmet vermeye başlamıştır.
A Grup Makina, Türkiye de bir ilki gerçekleştirerek yurt dışında yaygın olmasına rağmen ülkemizde pek bilinmeyen ve
yapılmayan ‘Reman parça’ veya diğer tanımıyla ‘Revizyonlu parça’ konusunda bir adım atmıştır. Birçok komponentten oluşan iş
makinaları (ekskavatör, yükleyici, dozer vs.) makina sahiplerine
belirli bir zaman sonunda veya süresinde ciddi masraflara yol
açabilmektedir. Bu parçaların yenisiyle değiştirilmesi yüksek
maddi külfet getirmekte veya bakımının yapılması uzun zaman
alabilmekte, bu da iş kaybına sebep olmaktadır. Bu sorunlara istinaden kurulan A Grup Makina firması, iş ortaklarının bu
sektördeki geçmiş 30 yıllık tecrübeleriyle birlikte müşterilerine
garantili iş makinası yedek parça satışını ‘Reman ve Revizyonlu
Yedekler’ başlığı altında sunmaktadır. Firma, gerekli revizyonu
ve yenilenmesi yapılmış, gerekli testlerden geçmiş bu parçaları,
belirli garanti koşulları altında ve uygun fiyatlarla satışını gerçekleştirmektedir. Firmanın Reman olarak satışa sunduğu iş makinaları parçaları genel olarak; cer, kule şanzımanı, diferansiyel
ve dizel motorlardan oluşmaktadır. Ayrıca firma, Türkiyede bu
sektörde ilk olmak üzere Motor Test Merkezini kurmuştur. Satışa
sunduğu motorların testini bu merkezde eğitimli teknik personeliyle gerçekleştirmekte olup, bu sektöre de motor test hizmeti
vermektedir.
92
Adres : Aşağı Yahyalar Mah. Mehmet Akif Ersoy Cad. No:10/A Yenimahalle ANKARA
Tel
: 0 312 385 35 35
GSM
: 0 533 740 21 09
e-posta : [email protected]
Web:www.agrupmakina.com.tr
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
Komatek Fuarı
KOMATEK 2017
16. Uluslararası İş
ve İnşaat Makina,
Teknoloji ve Aletleri
İhtisas Fuarı 3-7 Mayıs
2017 tarihleri arasında
Ankara Atatürk Kültür
Merkezi (AKM) 1 nolu
alanında başarıyla
gerçekleştirilmiştir.
İMDER (Türkiye İş Makinaları Distribütörleri ve İmalatçıları Birliği) ve OSTİM - İŞİM Kümelenmesi destekleriyle gerçekleşen fuar’da, toplam 22 ülkeden gelen 113’ü yabancı 369 katılımcı firma,
sektör alıcılarına ürün ve hizmetlerini tanıtma fırsatı bulmuştır.
KOMATEK 2017 fuarında Çin İnşaat Makinaları Derneği (CCMA) ile de başarılı bir işbirliği
yapılmış ve Çin firmaları ayrı bir bölüm olarak fuar’da yer almışlardır.
KOMATEK 2017 fuarı, otoparklar hariç yaklaşık, 72000 m2 alana kurulmuş olup, 46000 m2’si
açık alan ve 6000 m2’si kapalı alan olmak üzere 52000 m2’lik net stant alanında gerçekleşmiştir.
1557’sini yabancıların oluşturduğu toplam 33734 ziyaretçi, 5 günlük fuar süresince sunumu
yapılan ürünleri inceleme fırsatı bulmuştır.
Delta İş Makinaları İvedik Organize Sanayi Bölgesindeki
yeni yerine taşınarak faaliyetlerine başladı.
Delta İş Makinaları, 2001 yılında 3 ortaklı kurulmuştur.
Bugün Kdz. Ereğli şubesi ile Anadolu ve Batı Karadeniz
bölgesinde Temsa İş Makinaları - Komatsu yetkili servis, satış ve yedek parça bayisi olarak faaliyetini sürdürmektedir.
Delta İş Makinaları ülkesini ve insanını seven, güvenen işine yatırım yapan, çalışanına değer veren, meslek
eğitimlerini hiç aksatmadan alan SSH hizmet anlayışında
gelenekselliği elden bırakmadan son teknoloji Komatsu
markamıza yenilikçi bir anlayışla hizmete devam edecektir.
Adres
Tel
Web
: İvedik OSB. Mah.1518. Cad. No:6
Yenimahalle / Ankara
: 0 312 395 64 00
: www.deltaismakinalari.com.tr
Temsa İş Makinaları - Komatsu eğitimlerini almış, mesleğinde uzmanlaşmış güçlü teknisyen kadrosuyla 7/24
müşterilerinin çözüm ortağıdır. Bugün Şubelerle beraber
20 mobil araç, toplam Ankara merkezde 3 makine müh. ve
43 teknisyenle toplamda 70 kişilik kadrosuyla yeni yerimiz
İvedik organizede 1100 m2 atölyesi olmak üzere toplam da
2850 m2 lik serviste kaliteyi artırmıştır.
Komatsu kullanıcı müşterilerine hızlı-güvenilir servis
hizmeti vermeye devam edecektir.
93
Eğitimlerimiz
Operatörlük Eğitimleri
21.05.2017 Tarihli Operatörlük Sınavı
94
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
17.06.2017 Tarihli Operatörlük Sınavı
95