dinler - video.eba.gov.tr

6. ÜNİTE:
DİNLER
VE
EVRENSEL ÖĞÜTLERİ
1. Din Niçin Evrensel Bir Gerçekliktir?
DİNLER
İlahi Dinler
(Vahye Dayalı)
Beşeri Dinler
(Vahye Dayalı Olmayan)
İSLAM
HİNDUİZM
(Brahmanizm)
HRİSTİYANLIK
(İSEVİLİK)
BUDİZM
YAHUDİLİK
(MUSEVİLİK)
TAOİZM
 Din, tarihin bütün dönemlerinde her toplumda var olan evrensel
bir kurumdur. Yüce Allah, ilk insandan itibaren peygamberler ve
kitaplar göndermiştir. İlk insan aynı zamanda ilk peygamberdir.
Zamanla insanlar Allah’ın gönderdiği ilkelerden uzaklaşarak çeşitli
varlıkları kutsal kabul etmişler ve bunlara tapınmışlardır. Bazen ayı,
güneşi, yıldızları, bazen de bir hayvanı veya elleriyle yaptıkları putları
kutsallaştırmışlardır.
 İnsan, beden ve ruhtan meydana gelir. İnsanın maddi
ihtiyaçları olduğu gibi manevi ihtiyaçları da vardır. Bu insanın
yaratılıştan gelen bir özelliğidir. İnsan acıktığında yemek yeme ve
üşüdüğünde ısınma ihtiyacı duyduğu gibi manevi olarak da her
zaman yüce ve kudretli bir varlığa sığınma, ona güvenme ve
ondan yardım dileme ihtiyacı duyar. Bu sığınma ve güvenme
duygusu ancak din ile karşılanır. Yüce Allah (c.c), Kur’an-ı Kerim’de
din duygusunun doğuştan olduğuna dikkat çekmektedir:
“(Resulüm!) Sen yüzünü hanif (tertemiz) olarak
dine, Allah insanları hangi fıtrat ile yaratmış ise ona çevir.
Allah’ın yaratışında değişme yoktur…”
(Rûm Suresi–30)
2.1. Hinduizm ve Budizm
2.1.1. HİNDUİZM
Hinduizm, Hindistan’da yaygın olan ulusal bir dindir.
Hinduizmin diğer adı Brahmanizmdir. Hinduizmin belli bir
kurucusu, inanç ve ibadet sistemi yoktur. Hintlilerin kültürel ve
yaşam birikimini yansıtır.
Hinduizm çok tanrılı bir dindir. Bu dinde genel olarak üçlü
bir tanrı inancı vardır.
“Her çocuk İslâm fıtratı üzerine doğar. Fakat daha sonra
ebeveyni onu Yahudi, Nasranî veya Mecusi yapar”
(Hadis-i Şerif)
HİNDUİZMDE
TANRILAR
 Dünya üzerinde bulunan eski yerleşim alanlarında yapılan kazı
ve incelemelerde pek çok tapınak ve dinî sembole rastlanmıştır. Bu
da dinin oldukça eski bir kurum olduğunu ortaya koymaktadır.
Bunun yanı sıra binlerce yıldır insanların ellerinde bulunan ilahî
kitaplar da dinin tarihinin insanlık tarihiyle başladığını
göstermektedir.
“Dünyayı dolaşınız, duvarsız, edebiyatsız, kanunsuz,
servetsiz şehirler bulacaksınız. Fakat mabedsiz ve
mabudsuz bir şehir bulamayacaksınız.” (Plutarkhos)
Brahma
(yaratıcı)
Şiva
(yok edici)
Hinduizmin pek çok kutsal kitabı vardır. Vedalar,
Brahmanalar ve Upanişatlar bunların başında gelir.
HİNDUİZMDE
KUTSAL
KİTAPLAR
 Adları farklı olsa da dinlerin birbirlerine benzer yönleri vardır.
Farklı coğrafyalarda ortaya çıkmış dinlerde bile ortak yönler bulmak
mümkündür. Dinlerin temel ilkeleri göz önüne alındığında hepsinin
amacının iyiliği, güzelliği yaymak, kötülükleri engellemek ve
insanı yücelterek mükemmel hâle getirmek olduğu görülmektedir.
Bu durum dinlerin getirdiği ortak değerlerin evrensel olduğunu
gösterir.
Vişnu
(koruyucu)
Vedalar
(İlahiler, dualar,
ahlaki ilkeler)
Brahmanalar
(Vedalar’ın
yorumu)
Upanişatlar
(Vedalar'ın sonu
ve tamamlayıcısı)
2. Günümüzde Yaşayan Dinleri Tanıyalım
 Günümüzde dünya üzerinde birçok din varlığını sürdürmektedir.
Bunları, vahye dayalı dinler ve vahye dayalı olmayan dinler olarak
ikiye ayırmak mümkündür. Allah’ın, peygamberler aracılığıyla
gönderdiği dinlere vahye dayalı (İlahi) dinler denir. Yahudilik,
Hristiyanlık ve İslam vahye dayalı dinlerdir. Bunların dışında kalan
çeşitli bilge kişilerin görüş ve düşünceleri etrafında oluşmuş,
vahye dayanmayan dinler de (Beşeri) vardır. Hinduizm, Budizm,
Taoizm bunlara örnek olarak verilebilir.
Hindular ruhun ölümsüzlüğüne inanırlar. Bu nedenle
ölülerini gömmezler. Cesetleri yakarak küllerini kutsal kabul edilen
Ganj Nehri’ne dökerler.
Hinduizm inancına göre ruh ölümsüzdür. Bu inanç
sisteminde ruhun bir bedenden bir başka bedene geçerek sürekli
yaşadığı kabul edilir. Buna reenkarnasyon veya tenasüh (ruh
göçü) denir. Reenkarnasyon inancına göre insan, geçmişte
yaptıklarının karşılığını başka bir bedende tekrar dünyaya gelerek
görecektir. Ölen kişi, hayatında yaptığı eylemlerin iyi ya da kötü
olmasına göre hayvan, bitki, insan veya tanrı biçiminde yeniden dünyaya gelecektir.
benliği, arzu ve ihtirası yok etmek; saf, temiz bir duruma
kavuşmak gerekmektedir. Buna ulaşmak ancak sekiz dilimli yolu
izlemekle gerçekleşir.
Sekiz dilimli yol: 1-Doğru inanış, 2-Doğru niyet, 3-Doğru
davranış, 4-Doğru söz (konuşma), 5-Doğru geçim (yaşayış, meslek),
6-Doğru çaba (gayret), 7-Doğru kontrol (denetim), 8-Doğru
konsantrasyon (odaklanma) dur.
Hinduizmde insanlar kast adı verilen çeşitli toplumsal
sınıflara ayrılırlar. Her toplumsal sınıfın kendine özgü hak ve sorumlulukları vardır. Kast, “aynı işle meşgul olan, görev ve
gelenekleriyle birbirine sımsıkı bağlanan insanların meydana
getirdiği birlik” anlamına gelir.
Hinduizmdeki kastlar sırasıyla şunlardır:
Budizmde yasak olan ve her Budist’in uyması gereken
beş temel ilke vardır:
1- Canlı varlıkları öldürmemek, onlara zarar vermemek
2- Çalmamak
3- Yalan söylememek
4- Zina yapmamak
5- İçki ve uyuşturucu kullanmamak
KAST
SİSTEMİ
Brahmanlar
(Rahipler ve
Bilginler)
Kşatriyalar
(Prensler ve
Askerler)
Vaisyalar
(Esnaf ve
Çiftçiler)
Sudralar
(İşçiler ve
Köleler)
Paryalar
(Toplum
dışı
sayılanlar)
*******************************************************
*
İLAHİ DİNLER
ALLAH İNANCI
Hinduizmde inek kutsal kabul edilir. Kesilmesi ve etinin
yenmesi yasaktır.
PEYGAMBERİ
Hinduizmde ibadet bireysel olup belli bir şekli yoktur.
Herkes istediği yerde istediği şekilde ibadet edebilir. En temel ibadet
Ganj Nehri’nde yıkanmaktır. Günlük ibadete sabah şafaktan önce
başlanır, doğuya doğru dönülerek oturulur.
KUTSAL KİTABI
İBADET YERİ
DİN ADAMI
KUTSAL GÜN
İSLAM
HRİSTİYANLIK YAHUDİLİK
Tevhid
Teslis
Yehova
Hz.
Muhammed
(S.A.V)
Hz. İsa (a.s)
Hz. Musa (a.s)
Kur’an-ı
Kerim
İncil
Tevrat-Tora
Cami-Mescid Kilise-Katedral Sinagog-Havra
İmam-Müftü
Papaz-Papa
Haham
Cuma
Pazar
Cumartesi
2.1.2. BUDİZM
MÖ 6. yüzyılda Hindistan’da Buda tarafından kurulmuş ve
daha sonra yaygınlaşmış olan bir dindir. Hindistan’da ortaya
çıkmasına rağmen mensupları, daha çok bu ülke dışında
bulunmaktadır. Günümüzde Doğu ve Güneydoğu Asya’da,
Avrupa’da, Kuzey Amerika’da ve İngiltere’de bu dine inananlar
vardır. Budizm, Hinduizmdeki puta tapma inancına ve kast sistemine
tepki olarak ortaya çıkmıştır.
Asıl adı “Siddharta Gautama” (Sidarta Gotama)’ olan
Buda, aydınlanmış anlamına gelir. Buda, yaşadığı süre içinde
insanlara ahlaklı olmayı öğütlemiş, putlara tapmayı yasaklamıştır.
Kendisinden sonraki dönemlerde düşünceleri sistemleştirilerek
heykelleri yapılmış ve bir put hâline getirilip tapınılmaya başlanmıştır.
Buda’nın öğretileri vefatından sonra sistemleştirilerek bir
araya getirilmiştir. Onun sözlerinden oluşan Budizmin kutsal
metinlerine, “üç sepet” anlamına gelen “Tipitaka” adı verilmiştir.
Budizmde belirli bir ibadet biçimi yoktur. Budistler
evlerindeki ve tapınaklardaki Buda’nın heykellerini çiçeklerle süslerler
ve bu heykellere saygı gösterirler.
Budizmde inancın temelini, “Buda’ya sığınırım,
Dhamma’ya (dine, öğretilere) sığınırım ve Sangha’ya (rahipler
topluluğu) sığınırım.” cümlesi oluşturur. Bu cümleyi söylemeyen kişi
Budist sayılmaz. Budizmde tanrının varlığı veya yokluğu ile ilgili
bir ifade kullanılmaz. Ancak bazı Budistler Buda’yı tanrı konumunda
görürler.
Budizmde, Hinduizmde olduğu gibi ruhun bir başka bedende
yeniden dünyaya gelmesi anlayışı vardır. Ölüler reenkarnasyon
inancı gereği genelde yakılmaktadır.
Budizmdeki en önemli inanışlardan biri nirvanadır. Kelime
olarak mutlak sükûnet, aydınlanma, özgürlük ve en yüksek mutluluk
anlamına gelir. Nirvana’ya ulaşmak için kötü huylara sahip
SEMBOLÜ
“Bugün size dininizi kemale erdirdim, üzerinizdeki nimetimi
tamamladım ve size din olarak İslâm’ı beğendim.”
(Maide–3)
“Kim İslâm dininden başka bir din ararsa, onunki katiyyen kabul
edilmeyecek ve o ahirette kaybedenlerden olacaktır.”
(Âl-i İmran–85)
İlahi Dinlerin Gönderiliş Sırası:
123-
Yahudilik (Musevilik)
Hristiyanlık (İsevilik)
İslamiyet
Doğruluk
Zararlı
Alışkanlıklardan
Kaçınmak
Başkalarına Zarar
Vermemek
Çevreyi Korumak
Hayvanlara İyi
Davranmak
Temizlik
EVRENSEL
ÖĞÜTLER
İyilik
Yardımseverlik
Büyüklere Saygı,
Küçüklere Sevgi
Göstermek
3. Dinlerin ve İslam’ın Evrensel Öğütleri