kayçev hasanarpa biyogaz üretimi ve kojenerasyon tesisi - e-ÇED

KAYÇEV ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ VE ENERJİ SAN. TİC. A.Ş.
KAYÇEV HASANARPA BİYOGAZ ÜRETİMİ VE KOJENERASYON TESİSİ
PROJESİ
KAYSERİ İLİ, KOCASİNAN İLÇESİ, HASANARPA MAHALLESİ, BOZDOĞANLIK MEVKİİ
ÇED BAŞVURU DOSYASI
ÇED RAPORU
KAYSERİ – 2016
NİHAİ ÇED RAPORU
ADRES: Kılıçaslan Mah. Yahya Kemal Cad. Yaprak Apt. Kat: 1 No: 3
Melikgazi/KAYSERİ
Tel: 0352 221 20 70 Faks: 0352 221 20 70
Web: yesilced.com
E-mail: [email protected] [email protected]
Bu raporun tüm hakları saklıdır. Raporun tamamı ya da bir bölümü, 4110 sayılı Yasa ile
değişik 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca, YEŞİLÇED Çevre Teknolojileri Müh. Dan. İnş. Ltd. Şti.’nin yazılı izni olmadıkça; hiçbir şekil ve
yöntemle sayısal ve/veya elektronik ortamda çoğaltılamaz, kopya edilemez, çoğaltılmış
nüshaları yayınlanamaz, ticarete konu edilemez, elektronik yöntemlerle iletilemez,
satılamaz, kiralanamaz, amacı dışında kullanılamaz ve kullandırılamaz.
PROJE SAHİBİNİN ADI
KAYÇEV ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ VE ENERJİ
SAN. TİC. A.Ş.
ADRESİ
Kayseri İli, Kocasinan İlçesi, Hasanarpa Mahallesi, Bozdoğanlık
Mevkii, Bora Sok. No:27/A Kocasinan/KAYSERİ
TELEFON, MOBİL
TELEFON VE FAKS
NUMARALARI
TEL
: 0352 222 13 65
MOBİL TEL : 0532 435 71 85
FAKS
: 0352 232 62 97
E-POSTA ADRESİ
[email protected]
PROJENİN ADI
Gübre İşleme, Biyogaz Üretimi ve Kojenerasyon Tesisi
PROJE BEDELİ
35.000.000 TL
PROJE İÇİN SEÇİLEN
YERİN AÇIK ADRESİ
Kayseri İli, Kocasinan İlçesi, Hasanarpa Mahallesi, Bozdoğanlık
Mevkii, Bora Sok. K35-A-16-D-1 Pafta, 6107 Ada, 10, 11 ve 19
Numaralı Parseller
PROJENİN ÇED
YÖNETMELİĞİ
KAPSAMINDAKİ YERİ
(SEKTÖR, ALT
SEKTÖR)
Ek-1 MADDE 17: Günlük kapasitesi 100 ton ve üzeri hayvan
yetiştiriciliğinden kaynaklı dışkıların yakıldığı, geri kazanıldığı
ve/veya bertaraf edildiği tesisler,
35.11.19 - Elektrik enerjisi üretimi
PROJENİN NACE KODU 38.21.01 - Tehlikesiz atıkların ıslahı ve bertaraf edilmesi ve
bertarafı için depolama alanlarının işletilmesi
YEŞİL-ÇED Çevre Teknolojileri Müh. Dan. İnş. Taah. San. Ve
RAPORU HAZIRLAYAN
Tic. LTD. ŞTİ.
KURULUŞUN ADI
Yeterlik Belge No: 291
ADRESİ
Kılıçaslan Mah. Yahya Kemal Cad. Yaprak Apt. Kat: 1 No: 3
Melikgazi/KAYSERİ
TELEFON VE FAKS
NUMARALARI
TEL: 0352 221 20 70
FAKS: 0352 221 2070
SUNUM TARİHİ
26.12.2016
İÇİNDEKİLER
PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ
BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI ve ÖZELLİKLERİ
I.A. Projenin Tanımı, Özellikleri, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve
Gerekliliği
I.A.1. Projenin Tanımı ve Özellikleri
I.A.1.1. Biyogaz Üretim Yöntemi
I.A.1.2. Elektrik Üretimi
I.A.1.3. Isıl Üretim
I.A.1.4. Gübre İçeriğine Sahip Toprak Zenginleştirici
Üretimi
I.A.1.5. İkincil Çıktılar
I.A.2 Projenin Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği
I.B Projenin Yer ve Teknoloji Alternatifleri, Proje İçin Seçilen Yerin
Koordinatları
I.B.1 Projenin Yeri ve Koordinatları (Coğrafi ve UTM)
I.B.2 Projenin Yer ve Teknoloji Alternatifleri
I.B.2.1 Projenin Yer Alternatifleri
I.B.2.2 Projenin Teknoloji Alternatifleri
BÖLÜM II. PROJENİN YERİ VE ETKİ ALANININ ÇEVRESEL
ÖZELLİKLERİ
II.A Nüfus
II.B Flora Ve Fauna
II.C Jeolojik Ve Hidrojeolojik Özellikler
II.C.1 Genel Jeoloji
II.C.2 Yapısal Jeoloji
II.Ç Doğal Afet Durumu
II.D İklimsel Özellikler Ve Meteorolojik Durum
II.E Mülkiyet Durumu
II.F Kültür Varlıkları Ve Sit Özellikleri
II.G Peyzaj Özellikleri
II.H Arazi Kullanım Durumu Ve Toprak Yapısı
II.I Proje Alanının Hassasiyet Derecesi
II.İ Mevcut Durumun Tespitine Yönelik Çalışmalar (Toprak, Su, Hava,
Gürültü Vb.)
BÖLÜM III. PROJENİN İNŞAAT VE İŞLETME AŞAMASINDA
ÇEVRESEL ETKİLERİ ve ALINACAK ÖNLEMLER
III.A Çevreyi Etkileyebilecek Olası Sorunların Belirlenmesi, Kirleticilerin
Miktarı, Alıcı Ortamla Etkileşimi, Kümültatif Etkilerin Belirlenmesi
III.A.1 Doğal Kaynakların Kullanımı
III.A.2 Kirletici Kaynakları Ve Olası Etkileri
III.A.3 Kümülatif Etkilerin Belirlenmesi
III.B Sera Gazı Emisyon Miktarının Belirlenmesi ve Emisyonların
Azaltılması İçin Alınacak Önlemler
III.C Projenin Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerinin Azaltılabilmesi
Alınacak Önlemler
III.Ç İzleme Planı (İnşaat Dönemi)
1
3
3
3
6
8
8
8
9
10
13
13
14
14
14
15
15
15
15
15
17
17
18
19
19
19
20
20
20
21
21
21
22
27
27
27
30
BÖLÜM IV. HALKIN KATILIMI
IV.A Projeden Etkilenmesi Muhtemel Halkın Belirlenmesi Ve Halkın
Görüşlerinin Çevresel Etki Değerlendirmesi Çalışmasına Yansıtılması İçin
Önerilen Yöntemler
IV.B Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar
NOTLAR VE KAYNAKLAR
EKLER
34
34
34
35
36
Tablo 1.
Tablo 2.
Tablo 3.
Tablo 4.
Tablo 5.
Tablo 6.
Şekil 1.
Şekil 2.
Şekil 3.
Şekil 4.
Şekil 5.
Şekil 6.
Şekil 7.
Ek 1.
Ek 2.
Ek 3.
Ek 4.
Ek 5.
Ek 6.
Ek 7.
TABLOLAR
Proje İçin Seçilen Alanın Koordinatları
Biyogaz İçeriği
Türkiye’nin yenilenebilir enerji kaynakları potansiyeli
Kayseri İli Nüfusu ve Artış Hızı
Projenin Arazi Hazırlık ve İnşaat ile İşletme Aşamalarında
Kaynaklanacak Çevresel Etkileri ve Alınacak Önlemler
İzleme Planı (İnşaat Dönemi)
ŞEKİLLER
Biyogaz Temel Üretim Prensibi
İş Akım Şeması
Türkiye’de Elektrik Üretimi ve Tüketimi – 2015
Elektrik Üretimi Yapılan Kaynaklar
Proje Alanı Yer Bulduru Haritası
Örnek Biyogaz Tesisi
Depremsellik Haritası (Kaynak: Deprem Araştırma Dairesi ANKARA,
2003)
EKLER
Proje İçin Seçilen Alanın Koordinatları
Proje Alanına Ait 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita
Proje Alanına Ait 1/100.000 Ölçekli Arazi Varlığı Haritası
Proje Alanı ve Çevresine Ait Fotoğraflar ve Uydu Görüntüsü
Kayseri Kocasinan Belediyesi Plan Proje Müdürlüğü Görüşü ve Bu
Görüşe Ek Olarak İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü Görüşü
Vekâletname
Taahhütname
PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ
Kayseri İli, Kocasinan İlçesi, Hasanarpa Mah. Bozdoğanlık Mevkii, K35-A-16-D-1
Pafta, 6107 Ada, 10,11 ve 19 No’lu Parseller’de toplam 90.713,32 m2 alanda KAYÇEV
ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ VE ENERJİ SAN. TİC. A.Ş. tarafından “Gübre İşleme,
Biyogaz Üretimi ve Kojenerasyon Tesisi” yapılması planlanmaktadır.
Faaliyetin yapılması planlanan alanın koordinatları Tablo – 1’de verilmiştir.
Pafta: K35 a4
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
Coğrafi Koordinatlar (WGS84)
Koordinat Sırası: Enlem, Boylam
Türü:
Coğrafik
D.O.M.:
Zon:
Ölçek Faktörü:
Y
X
38,8266669
35,5032132
38,8264666
35,5031885
38,8260825
35,5030891
38,8259585
35,5029913
38,8253826
35,5027481
38,8256720
35,5021439
38,8266883
35,5018739
38,8258586
35,5016968
38,8260598
35,5014812
38,8266924
35,5013275
38,8261208
35,5012847
38,8266620
35,5011790
38,8265945
35,5009978
38,8261273
35,5007974
38,8265121
35,5006549
38,8265095
35,5004901
38,8260385
35,5002106
38,8264993
35,5002025
38,8263308
35,4999576
38,8263947
35,4998865
38,8256553
35,5056029
38,8257009
35,5054036
38,8246353
35,5051927
38,8245706
35,5050993
38,8245106
35,5050414
38,8257642
35,5048196
38,8257654
35,5045745
38,8257735
35,5042654
38,8245894
35,5040958
38,8245069
35,5038735
38,8258366
35,5037195
38,8243967
35,5037219
38,8244385
35,5034708
38,8247115
35,5032304
38,8250273
35,5030503
38,8223025
35,5073776
38,8225204
35,5071362
38,8226614
35,5070012
38,8229641
35,5066407
38,8221705
35,5063205
1
ED50 (6 Derecelik Dilimler)
Koordinat Sırası: Sağa, Yukarı
Türü:
UTM
D.O.M.:
33
Zon:
36
Ölçek Faktörü:
6 Derecelik
Y
X
717336,597
4300695,614
717335,064
4300673,325
717327,599
4300630,461
717319,490
4300616,462
717300,126
4300551,966
717246,789
4300582,643
717220,249
4300694,805
717207,399
4300602,290
717188,069
4300624,111
717172,802
4300693,958
717170,819
4300630,418
717159,999
4300690,227
717144,472
4300682,308
717128,499
4300629,977
717114,952
4300672,344
717100,655
4300671,672
717077,822
4300618,729
717075,712
4300669,849
717054,963
4300650,569
717048,597
4300657,491
717547,154
4300589,031
717529,711
4300593,616
717514,646
4300474,832
717506,735
4300467,439
717501,887
4300460,632
717478,816
4300599,252
717457,529
4300598,802
717430,666
4300598,955
717419,544
4300467,131
717400,496
4300457,443
717383,083
4300604,667
717387,668
4300444,857
717365,744
4300448,898
717344,043
4300478,623
717327,445
4300513,248
717711,452
4300221,127
717689,831
4300244,731
717677,681
4300260,061
717645,458
4300292,802
717620,076
4300203,953
Coğrafi Koordinatlar (WGS84)
ED50 (6 Derecelik Dilimler)
Koordinat Sırası: Enlem, Boylam
Koordinat Sırası: Sağa, Yukarı
Türü:
Coğrafik
Türü:
UTM
Pafta: K35 a4
D.O.M.:
D.O.M.:
33
Zon:
Zon:
36
Ölçek Faktörü:
Ölçek Faktörü:
6 Derecelik
Y
X
Y
X
38,8233476
35,5061475
717601,467
4300334,183
41
38,8221006
35,5057612
717571,722
4300194,865
42
38,8260777
35,5058180
717564,543
4300636,416
43
38,8221481
35,5056400
717561,057
4300199,844
44
38,8222522
35,5053741
717537,651
4300210,771
45
38,8239040
35,5053151
717527,498
4300393,957
46
38,8223263
35,5052159
717523,688
4300218,610
47
38,8244476
35,5049820
717496,920
4300453,498
48
38,8225971
35,5049361
717498,571
4300247,999
49
38,8242235
35,5047706
717479,253
4300428,125
50
38,8229572
35,5046376
717471,556
4300287,258
51
38,8237719
35,5040020
717413,894
4300376,177
52
Tablo 1. Proje İçin Seçilen Alanın Koordinatları (Noktaların esas alındığı Ölçü Krokisi Ek-1’de verilmiştir.)
Proje kapsamında günde 170 ton tavuk atığı ve 800 ton büyükbaş hayvan atığı
anaerobik koşullarda biyogaza ve dolayısıyla elektrik enerjisine dönüştürülecektir. Ayrıca
tesisten atık olarak çıkan torf niteliğindeki toprak zenginleştiricisi de kompostlama
tesisinde ham madde olarak kullanılıp gübre olarak piyasaya arz edilecektir.
Proje alanına en yakın yerleşim birimi 1400 metre mesafedeki Hasanarpa
Mahallesidir.
“Mekanik Ayırma, Biyokurutma ve Biyometanizasyon Tesisleri İle Fermente Ürün
Yönetimi Tebliği” Üçüncü Bölüm 10-1 Maddesinde “Tesis sınırının yerleşim alanlarına
en yakın mesafesi 250 metre olacak şekilde, hâkim rüzgâr yönü de dikkate alınarak
yer seçimi yapılır. Seçilen yerin uygunluğu ile ilgili Mahalli Çevre Kurulu (MÇK)
kararı alınır. Alıcı ortamın, toprağın, yer üstü ve yer altı sularının kirlenmesini
önleyecek şekilde tesis tasarımı yapılır.” denilmektedir. Bu kapsamda ÇED süreci
içerisinde seçilen yerin uygunluğu ile ilgili Mahalli Çevre Kurulu (MÇK) kararı
alınacaktır.
Tesis işletme aşamasında yılda 12 ay (365 gün), ayda 30 gün, günde 24 saat
çalışılacaktır.
Planlanan projeyi tanıtmak, olası çevresel etkilerini ve bu etkilerin önlenmesi ya da
çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemleri detaylı bir
araştırma ile belirlemek amacıyla 25.11.2014 tarih ve 29186 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Ek-3’de verilen
ÇED Genel Formatına uygun olarak bu ÇED Başvuru Dosyası hazırlanmıştır.
2
BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ
I.A. Projenin Tanımı, Özellikleri, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği
I.A.1. Projenin Tanımı ve Özellikleri
Hammaddeleri bitkisel ve hayvansal kökenli, yenilenebilen kaynaklar olan; bazı
istisnalar hariç genellikle sentetikleri, toksinleri ya da diğer bir deyişle çevreye zarar veren
maddeleri içermeyen, gıda ve yem dışındaki ürünler, “Biyokökenli Endüstriyel Ürünler”
olarak tanımlanmaktadır. Biyokökenli ürün fotosentez kaynaklıdır; bitkiler fotosentez ile
yaşayan-canlı karbonu (biyolojik karbon) depolarlar. Canlı karbondan biyoteknoloji ile
yeşil ürünlerin eldesi, endüstrinin, üzerinde en çok araştırma ve teknoloji geliştirme
çalışmaları yapılan, hızla büyüyen alanıdır. İnsanoğlunun kullandığı en eski biyokökenli
ürün Hint tohumu yağı (castorbean oil) olup, Mısırlılar bu bitkisel yağı lambalarda
aydınlatma yakıtı olarak kullanmışlardır. Bir başka deyişle, bilinen en eski alternatif sıvı
yakıt Hint tohumu yağıdır.
Biyokökenli endüstriyel ürünler; biyomalzemeler, biyoyakıtlar ve biyokimyasallar
olarak sınıflandırılmaktadır. Biyoürünler yakıt ve ilgili sektörlerine (otomotiv, yağlama
yağı gibi) girdi sağlayacak niteliktedir. 21. Yüzyıl “Biyoteknoloji Yüzyılı” olarak çeşitli
çevrelerce tanımlanmakta ve biyorafine uygulamaları kapsamında biyoürünlerin ve öylece
biyoyakıtların giderek artan oranlarda yaşamımızda yer alacağı öngörülmektedir.
Biyokütle enerji teknolojisi kapsamında; odun (enerji ormanları, ağaçlıkları), yağlı tohum
bitkileri (Ayçiçek, kolza, soya, aspir, pamuk, vb.), karbonhidrat bitkileri (patates, buğday,
mısır, pancar, şeker kamışı, vb.), elyaf bitkileri (keten, kenaf, kenevir, sorgum, vb.),
bitkisel artıklar (dal, sap, saman, kök, kabuk vb.), hayvansal atıklar ile şehirsel ve
endüstriyel atıklar değerlendirilmektedir.
Biyokütle yenilenebilir, her yerde yetiştirilebilen, sosyo-ekonomik gelişme
sağlayan, çevre dostu, elektrik üretilebilen, taşıtlar için yakıt elde edilebilen stratejik bir
enerji kaynağıdır. Biyokütle doğrudan yakılarak veya çeşitli süreçlerle yakıt kalitesi
arttırılıp, mevcut yakıtlara eşdeğer özelliklerde alternatif biyoyakıtlar (kolay taşınabilir,
depolanabilir
ve
kullanılabilir
yakıtlar)
üretilerek
enerji
teknolojisinde
değerlendirilmektedir. Biyokütleden; fiziksel süreçler (boyut küçültme-kırma ve öğütme,
kurutma, filtrasyon, ekstraksiyon ve biriketleme) ve dönüşüm süreçleri (biyokimyasal ve
termokimyasal süreçler) ile pek çok sıvı, katı veya gaz biyoyakıt elde edilmektedir. Dünya
genelinde ticari uygulamalarda öne çıkan biyoyakıtlar; biyodizel, biyoetanol ve biyogaz
şeklindedir.
Biyogaz, biyokütlenin anaerobik çürüme ile oksijensiz ortamda işlenmesi
sonucunda elde edilen yanıcı bir gazdır. Biyogaz, yanıcı diğer gazlardan farklı olarak
sadece hayvansal veya bitkisel organik hammaddelerden elde edilmektedir. Biyolojik
atıklar, gıda sanayi kaynaklı organik atıklar, mısır veya şeker pancarı gibi enerji bitkileri
ile hayvan besiciliğinde oluşan hayvansal dışkılar biyogaz tesislerinde hammadde olarak
kullanılabilir. İçerdiği metan gazı, biyogazın ısıl değerini oluşturan ana maddedir. Metan,
karbondioksite göre 23 kat daha fazla sera etkisine neden olur. Bu bakımdan hayvansal,
bitkisel ve endüstriyel atıklardan biyogaz elde edilmesi, ekonomik getirisinin yanı sıra
çevreci bir yaklaşıma da sahiptir.
3
Şekil – 1: Biyogaz Temel Üretim Prensibi
Biyogaz kullanımının tarihçesi Asurlulara dayanmaktadır. Asurlular ve daha sonra
İranlılar banyo ısıtılmasında biyogazı kullanmışlardır. 17. yüzyılda Jan Baptita Van
Helmont, organik maddelerin bozunumu ile gaz oluştuğunu, 1776’da Alessandra Volta
organik maddelerin bozunma hızı ile yanıcı gaz miktarı arasında bir paralellik olduğunu
ortaya koymuştur.
Ülkemizde ise; biyogazla ilgili olarak ilk çalışmalar 1960'lı yıllarda "Toprak ve
Gübre Araştırma Enstitüsü" ile "Eskişehir Bölge Toprak Su Araştırma Enstitüsü"nde
gerçekleştirilmiştir. Daha sonraki dönemlerde, özellikle 1980'li yılların başlarında tüm
dünyada yaşanan petrol krizinin etkisiyle Köy Hizmetleri Ankara Toprak Su Araştırma
Enstitüsü'nde bir biyogaz birimi kurulmuş ve biyogazın ülke çapında yaygınlaştırılma
çalışmaları hız kazanmıştır. Biyogaz üretimi ile ilgili araştırma çalışmaları en yoğun
biçimde 1980-1986 yılları arasında Toprak Su Merkez Araştırma Enstitüsünde yürütülmüş
ve biyogaz üretimi ile ilgili birçok temel bulgu elde edilmiştir. Ancak, konunun ülkemiz
açısından öneminin tam olarak kavranamaması, araştırmalardan elde edilen verilere olan
güvensizlik, yönetimlerin konuya olumsuz bakışları, çalışmaları koordine edebilecek bir
yapılanmanın oluşturulamaması ve konuyla ilgili gerekli ve yeterli desteğin sürekli
olmaması nedeniyle Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü biyogazla ilgili tüm araştırma ve
uygulama çalışmalarını durdurmuştur.
Ülkemizdeki tarım artıklarından her yıl elde edilebilecek enerji potansiyeli 5,4
milyon ton petrole eşdeğerdir. Bundan başka ülkemizde ağaç, orman ve sanayi atıkları
olarak 5,9 milyon ton, hayvan atıkları olarak da 1,5 milyon ton petrol eşdeğerine karşılık
gelen bir potansiyel bulunmaktadır. Bu toplam 13 milyon ton petrole eşdeğer enerji ile ülke
enerji kullanımının %40’ı karşılanabilecektir. Bu enerjinin çok yönlü bir enerji kaynağı
olarak doğrudan ısıtma ve aydınlatma amacıyla kullanıldığı gibi, elektrik enerjisine ve
mekanik enerjiye çevrilme alternatifleri de mevcuttur.
Biyogaz tesisleri projelendirilirken öncelikle kapasitenin tespiti gerekmektedir.
Bunun için tesiste, sadece hayvan gübresi kullanılacaksa; günlük ortaya çıkan gübre
miktarı, hayvanların beslenme şekilleri ve gübrelerin katı madde miktarları bilinmelidir.
Günlük ortaya çıkan gübre miktarı hayvanların gübre verimleri cinslerine göre değişik
miktarlarda olabilmektedir. Gübre miktarının hesabında; büyük-baş hayvanlar için 1020kg/gün (yaş) gübre verimi kabul edilebileceği gibi canlı ağırlığın %5-6’sı da günlük
gübre miktarına esas alınabilir. Aynı şekilde koyun ve keçi için 2 kg (yaş)/gün veya canlı
ağırlığın %4-5’i günlük gübre üretimi olarak kabul edilebilmektedir. Tavuk için günlük
gübre üretimi ise 0,08-0,1kg (yaş)/gün veya canlı ağırlığın %3-4’üdür.
Hayvanlardan elde edilen gübre ve bu gübrelerden biyogaz üretimi aşağıdaki
gibidir:
 1 adet büyükbaş hayvandan 3,6 ton/yıl yaş gübre,
 1 adet küçükbaş hayvandan 0,7 ton/yıl yaş gübre,
4
 1 adet kümes hayvanından 0,022 ton/yıl yaş gübre oluşmaktadır.
Bir ton yaş gübreden;
 Bir ton büyükbaş gübresinden 33 m3/ton biyogaz,
 Bir ton küçükbaş gübresinden 58 m3/ton biyogaz,
 Bir ton kümes hayvanı gübresinden 78 m3/ton biyogaz üretilebileceği saptanmıştır.
Tesiste 4,00 MW/Saat elektrik üretim kapasitesinde olması ve aynı zamanda
kojenerasyon vasıtasıyla 3,50 KW/saat değerinde ısıl güç oluşması beklenmektedir.
Türkiye’de toplam hayvan sayısının %60’ını büyükbaş ve küçükbaş, %33’ünü ise
kümes hayvanları oluşturur. Büyükbaş ve Küçükbaş hayvancılığı tüm Türkiye’ye
yayılırken, kümes hayvanları sektörü (et ve yumurta tavuğu) genellikle batı bölgesinde
gelişmeye olanak bulmuştur. Et tavuğu sektörü özellikle batı ve kuzeydoğu Anadolu’da
yaygın iken, yumurta tavukçuluğu tüm Türkiye’ye yayılmıştır.
Kayseri İli içerisinde kümes hayvanları popülasyonunun %80’i, büyükbaş ve
küçükbaş hayvan popülasyonunun ise %70’i projenin yapılması planlanan Hasanarpa
Mahallesi ve çevresinde bulunmaktadır.
Bu konjonktürde Kayseri İli, Kocasinan İlçesi, Hasanarpa Mahallesinde, günde 170
ton tavuk atığı ve 800 ton büyükbaş hayvan atığının anaerobik koşullarda işleneceği,
biyogaz ve dolayısıyla elektrik enerjisi üretileceği “KAYÇEV Hasanarpa Gübre İşleme,
Biyogaz Üretimi ve Kojenerasyon Tesisi” kurulması planlamaktadır.
KAY-ÇEV Hasanarpa Biyogaz Tesisi Projesi için öngörülen yatırım maliyeti
yaklaşık 8 milyon Euro’dur. Elektrik satışından elde edilecek kazanç yıllık 3,2 milyon
Euro olarak beklenirken, tesisin yıllık işletme gideri 500 bin Euro olarak beklenmektedir.
Aynı zamanda tesisin atığı olarak nitelendirilen kompost gübrenin satışından da yıllık 1
milyon Euro kazanç elde edilmesi beklenmektedir.
Proje kapsamında günde 170 ton tavuk atığı ve 800 ton büyükbaş hayvan atığı
hammadde olarak kullanılacak olup, proseste kullanılacak su miktarı günlük 500 m3
civarında olacaktır. Prosesten çıkacak olan 250 m3’lük atıksuyun büyük bir kısmı geri
dönüşüm sistemiyle tesisin girişine verilecek olup, yaklaşık 70 m3/gün atıksu oluşacaktır.
Atıksu olarak nitelenen bu su da zengin içeriğinden dolayı sulama suyu olarak
kullanılabilir.
Tesis kendi bünyesinde üretilen elektrik enerjisinin %10’luk kısmını kendisi
kullanacaktır. Yani yaklaşık olarak 400 kWh elektrik enerjisine ihtiyaç duyulacaktır.
Mekanik Ayırma, Biyokurutma ve Biyometanizasyon Tesisleri ile Fermente Ürün
Yönetimi Tebliği’nin 5. Maddesi ğ) bendinde “Bu Tebliğ kapsamında kurulması
planlanan atık işleme tesislerine ait bu Tebliğin eki Ek-5’te yer alan formata uygun
olarak hazırlanan ön fizibilite raporu ile teknoloji ve projelerin uygulanmasına ilişkin
hazırlanan uygulama projelerine Bakanlıktan uygun görüş alınması zorunludur.”
denilmektedir. Bu kapsamda ÇED süreci içerisinde projeye ilişkin ön fizibilite raporu
hazırlanarak Bakanlıktan uygun görüş alınacaktır.
5
I.A.1.1. Biyogaz Üretim Yöntemi
Biyogaz, organik maddelerin anaerobik (oksijensiz) ortamda, kontrollü koşullarda,
farklı mikroorganizma grupları varlığında, biyometanlaştırma prosesi ile elde edilen yanıcı
bir gaz karışımıdır.
Biyogazın içeriği, kullanılan hammaddeye bağlı olarak değişmekle beraber,
ortalama veriler Tablo 1.’de sunulmuştur. İçerikteki yanıcı kısım metan gazıdır.
Günümüzde doğalgaz olarak nitelendirilen fosil gazın biyogazdan tek farkı; içerdikleri
metan miktarlarıdır. Doğalgaz yaklaşık %95 oranında metan içerirken, biyogazda bu içerik
%45 - %80 oranları arasındadır.
İçerik
CH4 (Metan)
CO2 (Karbondioksit)
H2S (Hidrojensülfür)
NH3 (Amonyak)
N2 (Azot)
H2 (Hidrojen)
Tablo 2. Biyogaz İçeriği
Hacimsel Yüzdesi
%45 - %80
%20 - %50
%0.0005 - %0,0002
%0,0005 - %0,0001
%0 - %3
%0 - %5
Biyogaz, biyokütle olarak nitelendirilen organik kökenli her türlü
hammaddeden, değişen oran ve sürelerde elde edilebilir. Bununla beraber, en sıklıkla
kullanılan hammaddeler sırasıyla; hayvansal atıklar, sap, posa, küspe gibi bitkisel kökenli
atıklar, kentsel atıkların organik kısmı, gıda endüstrisi atıkları (patates, pancar vb. bitki
işleyen tesisler), atık su arıtma tesisi atıkları ve elbette enerji tarımı kökenli bitkisel
hammaddelerdir.
Anaerobik biyometan işleminde ortaya çıkan biyogaz, konvansiyonel doğalgaz
alternatifi olarak ısınma ve elektrik eldesinde kullanılabileceği gibi, sıkıştırılarak sıvı
formda da kullanılabilir. Gerek biyokütle, gerekse biyogaz formunda rahatlıkla
depolanabilmesi nedeniyle; yenilenebilir enerji kaynakları arasında öne çıkar. Biyogaz
üretimi dünyada uzun yıllardır yaygın olarak yapılmaktadır. Önceleri enerji altyapısından
faydalanamayan kırsal kesimlerde ısınma ve bir dereceye kadar elektrik ihtiyacının
karşılanması için kullanılırken, özellikle son 20 yıllık dönemde çevre ile ilgili kaygıların
ön plana çıkması ve yenilenebilir enerji üretiminin küresel olarak teşvik edilmesi ile
beraber, büyük ölçekli ve modern endüstriyel tesislerin sayısı da büyük oranda artmıştır.
Avrupa ülkelerinin genelinde ve özellikle Almanya’da işletilmekte olan binlerce biyogaz
tesisi bulunmaktadır.
Bir biyogaz tesisi genel olarak atığın depolandığı ve reaktöre beslemek için hazır
hale getirildiği ön depolama tankı ve karıştırıcı, besleme materyalinin içerdiği organik
yükün biyogaza dönüştürüldüğü ana reaktör, üretilen biyogazın depolandığı tank, reaktör
çıktısı olan organik gübrenin biriktirildiği ek çürütücü, gübre depolama tankı ve biyogazın
elektrik enerjisi ve atık ısıya çevrildiği gaz motoru, üretilen elektriğin şebekeye bağlanması
için bir trafodan oluşmaktadır. Modern biyogaz tesislerinin genelinde tüm bu işlemlerin
bilgisayar destekli otomasyonunun yapıldığı bir proses kontrol merkezi de mevcuttur.
Biyogaz tesislerinde sisteme beslenen organik materyal, bakterilerce biyogaza
dönüştürülür. Tesisin genel amacı, reaktörlerde kontrollü ortam koşulları sağlanması ile
(38oC/55oC sıcaklık, uygun asidite ve karıştırma) en yüksek verimde günlük olarak
biyogaz üretilmesidir.
6
Yapılması planlanan KAY-ÇEV Hasanarpa Biyogaz Tesisi Projesi’nde tesise kabul
edilen hayvansal atıklar sırasıyla aşağıdaki işlemlerden geçecek ve biyogaz ve elektrik
üretimi gerçekleşecektir:
 Kabul edilen toplam 970 ton hayvansal atık ilk aşamada ön atık depolama
tanklarına aktarılacaktır. Bu tanklarda, proses suyu ve geri dönüşümünden gelecek
olan su ile seyreltilecek olan hayvansal atıklar karıştırılarak çürütücülere
beslenecek hale getirilecektir. Kademeli olarak kurulum planlanmakta olduğundan
toplamda iki adet ön besleme tankı kurulacaktır. Tankların her birinin hacminin 679
m3 olması planlanmaktadır.
 Hidrolik tutulum süresine göre istenen konsantrasyona getirilmiş olan hayvansal
atıklar ana çürütücü tanklarına proses otomasyon ünitesince kontrol edilen
pompalar vasıtası ile otomatik biçimde aktarılacaktır. Tam karıştırmalı ve ısıtmalı
ana çürütücü (fermentör) ünitelerinde fiili olarak metanogenik bakteriler vasıtası ile
biyogaz oluşumu gerçekleştirilecektir. Oluşan biyogaz, çürütücü tankları çatısında
EPDM şişebilir membran çatı vasıtası ile depolanacaktır.
 Tesiste verimin artırılması amacıyla iki aşamalı bir biyogaz üretim süreci
hedeflenmektedir. Bunun ana nedeni tek aşamalı sistemlerde hidrolitik bakteri ve
metanogenik bakterilerin karışık olarak bulunmasıdır. Bu nedenle aslında birim
zamanda biyogaza dönüşebilen uçucu yağ asitleri tam olarak biyogaza
dönüşmeyebilmektedir. Bunun önüne geçilmesi amacıyla tesise ek çürütücüler
entegre edilmiştir. Ek çürütücülerde ana çürütücülerden gelen bakteriyel işlemden
geçmiş besleme materyali; metanogenik bakterilerin tercih edeceği pH koşullarının
sağlanmış olduğu ortamda bulundurulacak ve kalan uçucu yağ asitlerinin de
biyogaza dönüşmesi ile verim artırılmış olacaktır. Ek çürütücü hacmi toplamda
12.868 m3 olacaktır.
 Bu aşamalar sonrasında ortaya çıkan biyogaz otomasyon ünitesince kontrol edilen
pompalar vasıtası ile desülfürizasyon ünitesine yönlendirilecektir. Desülfürizasyon
ünitesinde biyogaz içeriğinde bulunan gaz motorlarına zarar verici nitelikte
hidrojen sülfür, oksijen ve amin bileşiklerine bağlanarak ve oksitlendirilerek
kimyasal biçimde uzaklaştırılacak ve biyogaz kojen motorlarında yakılarak elektrik
ve ısı enerjisine dönüştürülmüş olacaktır.
 Aynı aşamalar sonucunda ortaya çıkacak olan fermentör çıktısı seperatöre
gönderilerek su fazı ile katı fazın ayrıştırılması sağlanacaktır. Ayrıştırılan sıvı faz
işlenmiş fermente ürün depolama tanklarına yönlendirilecektir. Tanklar sızdırmaz
lagün yapısında olup membran çatı içereceklerdir. Membran çatıda gaz birikimi
olması öngörülmektedir Biriken biyogaz kojen ünitelerine yönlendirilecektir.
 Ortaya çıkacak olan 265 m3/gün toprak zenginleştirici kompost niteliğindeki
malzeme gübre kurutucusuna bantlar aracılığı ile gönderilecektir. Gübre kurutma
ünitesinde, tesis kojen ısısında kullanımı ile içerikte kalan su buharlaştırılacaktır.
Kojen ısısı varlığında gerçekleştirilecek olan kurutmanın 15 gün sürmesi
beklenmektedir.
 Gübre kurutma ünitesinde kapalı ortamda kurutulan kompost niteliğindeki işlenmiş
katı fermentör çıktısı, toprak zenginleştirici torf olarak işlev görecek durumdadır.
7
Elde edilecek torf, KAYÇEV Çevre Teknolojileri ve Enerji A.Ş. ticari unvanı ile
satılacaktır.
 Tesiste güvenlik amaçlı gaz yakma kulesi de (gas flare) bulunacaktır. Kojen motoru
arızasında ve/veya gaz depolamada bir sorun yaşandığı anda ortaya çıkan biyogaz
otomatik olarak gaz yakma kulesine yönlendirilecek ve deşarj edilen gaz yakılarak
olası bir tehlike bertaraf edilmiş olacaktır.
Şekil – 2: İş Akım Şeması
I.A.1.2. Elektrik Üretimi
Planlanan KAY-ÇEV Hasanarpa Biyogaz Tesisinde, 170 ton/gün kanatlı atığından
ve 800 ton/gün büyükbaş hayvan atığından biyogaz elde edecek olup, elde edilen biyogaz
kurulu gücü 4 MWe olan kojenerasyon ünitesinde yakılarak elektrik enerjisine
dönüştürülecektir. Tesisteki gaz motorları biyogazı yakarak elektrik ve ısı üretecektir.
Elektrik transformatörler yardımıyla şebekeye aktarılırken, üretilen ısının bir kısmı tesisin
kendi ihtiyaçları için, bir kısmı da gübre kurutma ünitesi için kullanılacaktır. Biyogazın
kojenerasyon ünitelerinde yakılması ile 1 m3 biyogazdan ortalama 2,1 kWh elektrik
enerjisi elde edilir.
I.A.1.3. Isıl Üretim
Biyogaz tesisinden kojenerasyon motoru ile hiçbir ilave işlem olmaksızın; 80-90
C’de sıcak su formunda ısı elde edilir. Elde edilen ısının bir kısmı tesisin kendi ihtiyaçları
için kullanılırken, bir kısmı da gübre kurutma ünitesi için kullanılacaktır. Gübre kurutma
ünitesinde kojenerasyon sisteminden kaynaklı ısı kullanılacağından herhangi bir yakıt
kullanılması öngörülmemektedir.
o
I.A.1.4. Gübre İçeriğine Sahip Toprak Zenginleştirici Üretimi
Biyogaz; ucuz, çevre dostu bir enerji ve gübre kaynağıdır. Atık geri kazanımı
sağlar. Biyogaz üretimi sonucunda hayvan gübresinde bulunabilecek yabancı ot tohumları
8
çimlenme özelliğini kaybeder. Biyogaz üretimi sonucunda hayvan gübresinin kokusu
hissedilmeyecek ölçüde yok olmaktadır. Hayvan gübrelerinden kaynaklanan insan
sağlığını ve yer altı sularını tehdit eden hastalık etmenlerinin büyük oranda etkinliğinin
kaybolmasını sağlamaktadır. Biyogaz üretiminden sonra atıklar yok olmamakta, üstelik
çok daha değerli bir organik gübre haline dönüşmektedir.
Anaerobik biyometanlaşma sürecinde biyolojik olarak sindirilmiş biyokütle,
ekolojik olarak temiz ve yüksek içerikli toprak zenginleştirici, katma değeri yüksek bir
ürün olarak ortaya çıkar. Reaktöre günlük olarak yapılan her besleme sonrası, aynı
hacimde reaktör çıktısı dışarı alınır ve basit bir seperasyon süreci ile kullanıma hazır olarak
pazara sunulabilir. Avrupa’da çalışan pek çok tesisin ana gelir kalemi bahsedilen torf
üretimidir.
Gübre üretiminde 29 Mart 2014 tarih ve 28956 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmış
olan “Tarımda Kullanılan Organik, Organomineral Gübreler ve Toprak Düzenleyiciler ile
Mikrobiyal, Enzim İçerikli ve Organik Kaynaklı Diğer Ürünlerin Üretimi, İthalatı, İhracatı
ve Piyasaya Arzına Dair Yönetmelik” kapsamında belirtilen esaslar dikkate alınacaktır.
Fermantasyon sonucu oluşan gübre, Yönetmeliğin Ek-3 Madde 7’de verilen değerlere
uygun olarak üretilecektir.
I.A.1.5. İkincil Çıktılar
Hayvansal veya bitkisel atıkların gübre olarak kullanımı kompostlama havuzlarında
uzun süreler bekletilmeleri ile mümkün iken; biyogaz tesisinde herhangi bir ekstra işlem
olmaksızın kısa sürede kullanılabilmeleri mümkündür.
9
I.A.2 Projenin Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği
Türkiye'nin enerji ihtiyacı, demografik ve ekonomik büyüme nedeniyle hızla
artmaktadır. Türkiye, ağırlıklı olarak ithal edilmiş, pahalı enerji kaynaklarına bağımlı bir
enerji piyasasına sahiptir. Bu nedenle, yenilenebilir enerji kaynaklarına ilişkin genel
tartışmalar, YEK'in Türkiye'nin enerji ihtiyacını ekonomik olarak pozitif yönden karşılayıp
karşılamayacağı ve fosil yakıt kullanımından kaynaklı çevre kirliliğinin (örn. hava kirliliği)
çözümüne ne derece katkı sağlayabileceği üzerinedir. Bu tartışmalara istinaden açıkça
söylenebilir ki, YEK uygulamaları, Türkiye için verimli, temiz ve sürdürülebilir enerji
kalkınması için en güçlü anahtardır. Sanayi kuruluşları ve düzenleme kurulları arasındaki
ana tartışma konularını hava kirliliği ve enerji tüketimi oluşturmaktadır. Avrupa
Birliği'nden gelen uluslararası politik baskı, Türkiye'yi çevre ve enerji politikalarını
geliştirme konusunda zorlamaktadır.
Türkiye şu an yüksek YEK potansiyeline sahiptir. Son yıllarda YEK kullanımı
artmış olmasına karşın, kullanım oranı hala düşük seviyelerdedir. Farklı çalışmalar,
Türkiye’deki en önemli yenilenebilir enerji kaynaklarının rüzgâr, güneş ve jeotermal
olduğuna dikkati çekmektedir. Buna karşın Türkiye’nin yüksek biyokütle yani biyogaz
potansiyeli de vardır ve bu potansiyel şu an için gereği gibi değerlendirilmemektedir.
Türkiye yenilenebilir enerji kaynakları potansiyeli yönünden fosil kaynaklara göre
daha avantajlı durumdadır. Özellikle; hidrolik, rüzgâr, güneş, biyokütle ve jeotermal
enerjilerin potansiyeli oldukça yüksektir.
Günümüzde Türkiye’de yenilenebilir enerji bakımından elde edilen enerji miktarı
(ısı ve elektrik) toplam birincil enerji arzının %9,8’ini oluşturmaktadır. Ülkede kullanılan
yenilenebilir enerji kaynakları içinde hidrolik ve biyokütle % 72 gibi büyük bir orana
sahiptir. Bu enerji kaynaklarının potansiyelini belirleme ve üretim değerlerini yükseltmek
için son yıllarda yoğun bir çalışma yapılmaktadır. Çünkü dünyada yenilenebilir enerjiler
ülkelerin enerji politikaları içinde her geçen gün daha fazla önem kazanmaktadır.
Kaynak
Hidrolik
Rüzgâr
Kurulu Güç Potansiyeli
47.497 MW/Yıl
Jeotermal
Biyokütle
Elektrik 610 MW/Yıl
Elektrik 2,6 Mtep
Isı 31.500 MW/Yıl
Isı 6 Mtep
Güneş
56.000 MW/yıl
380.000 GWh/yıl
164.000 (GWh/Yıl)
48.000 MW/Yıl
Tablo 3. Türkiye’nin yenilenebilir enerji kaynakları potansiyeli
Bugün Türkiye’nin 2015 Yılı Yıllık Elektrik Üretimi 261,8 (*TEİAŞ 19.10.2016)
TWsaattir ve bu üretim genel olarak ithal edilen doğal gazın %70’den fazlasının
konversiyonundan ve kalan kısım ise hidroelektrikten karşılanmaktadır. Üretilen elektrik,
İstanbul, İzmir, İzmit, Ankara ve Bursa gibi büyük şehirler tarafından yoğun olarak
tüketilmektedir.
10
Şekil – 3: Türkiye’de Elektrik Üretimi ve Tüketimi – 2015
Türkiye’de elektrik üretimi Şekil – 2’de de görüldüğü üzere elektrik tüketimini
karşılamamaktadır. Buna karşın ülkemizde bulunan doğal kaynaklar ve yenilenebilir enerji
potansiyeli tam olarak kullanılmamaktadır. Şekil – 3’de elektrik üretimi yapılan kaynaklar
verilmiştir.
Şekil – 4: Elektrik Üretimi Yapılan Kaynaklar
11
Yenilenebilir enerji kaynakları üzerine olan ulusal politikalar şekillendirilirken,
rüzgâr, güneş ve hidroelektrik gibi biyokütlesel olmayan kaynaklara, biyokütlesel
kaynaklardan daha büyük önem verilmektedir. Türkiye’nin yenilenebilir enerji ve
teknolojileri üzerine yapılan politik çalışmalarda temel araştırma konusunu genellikle,
hidroelektrik enerji ve jeotermal ısı oluşturmaktadır. Biyokütle kullanım ve
uygulamalarının enerji üretimine sağlayabileceği katkılar üzerine yeterli çalışma
bulunmamaktadır.
Yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarının bulunması ve sürekliliğinin sağlanması
günümüzde ihtiyaç olmaktan çıkıp bir zorunluluk haline gelmiştir. Gerek atıkların
değerlendirilmesi ve gerekse atıklardan enerji üretilmesi çok önemli katma değerin yanı
sıra çevresel katkılarda sağlamaktadır.
Sonuç olarak, Türkiye’nin enerji ihtiyacının karşılanmasında ve enerji sorununun
çözümü noktasında tarımsal, hayvansal ve evsel atıkların anaerobik işlemlerle
değerlendirilmesi zorunluluk halini almıştır. Atıkların üretim potansiyellerinin, anaerobik
parçalanma koşullarının ve uygun üretim türünün belirlenmesi, konuyla ilgili çalışmaların
desteklenerek, anaerobik arıtma teknolojilerin geliştirilmesi şarttır. Organik madde ve
sudan meydana gelen biyokütlenin enerjiye dönüştürülmesinde kullanılan teknolojinin
basit ve çabuk uygulanabilir olması, enerjinin az masrafla dönüştürülmesi, ekonomik
olması, yenilenebilir kaynaklara dayalı olması, doğadaki mevcut olan dengeyi bozmaması
da bu proseslerin tercih sebepleri arasındadır.
Bu önemleri ve gereklilikleri göz önünde bulundurularak, Kayseri ili, Kocasinan
ilçesi sınırları içerisinde, günde 170 ton tavuk atığı ve 800 ton büyükbaş hayvan atığının
anaerobik koşullarda biyogaza ve dolayısıyla elektrik enerjisine dönüştürüleceği “KAYÇEV Hasanarpa Biyogaz Tesisi” planlanmaktadır.
Söz konusu proje dört kademede kurulması planlanmakta olup, tüm kademelerin
işletmeye alınmasıyla toplam 4 MWe elektrik üretim kapasitesinde olması ve aynı
zamanda kojenerasyon vasıtasıyla 3,50 MWt değerinde ısıl güç oluşturması
öngörülmektedir.
12
I.B Projenin Yer ve Teknoloji Alternatifleri, Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatları
I.B.1 Projenin Yeri ve Koordinatları (Coğrafi ve UTM)
Proje alanı, Kayseri İli, Kocasinan İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Proje
alanını gösterir 1/25.000 ölçekli Topoğrafik Harita Ek-2’de, proje sahasına ait UTM 6
derecelik ve WGS-84 coğrafik koordinatlar ise Ek-1’de verilmiştir. Proje alanına en yakın
yerleşim yeri yaklaşık 1,4 km mesafe ile Hasanarpa Mahallesi ve 2.1 km mesafede Elagöz
Mahallesi’dir. Projenin yer bulduru haritası Şekil – 4’de, proje alanına ait fotoğraflar ve
uydu görüntüsü ise Ek-4’de sunulmuştur.
Şekil – 5: Proje Alanı Yer Bulduru Haritası
13
I.B.2 Projenin Yer ve Teknoloji Alternatifleri
I.B.2.1 Projenin Yer Alternatifleri
Herhangi bir projenin yer seçimi yapılırken, yatırımın fizibilitesi açısından, proje
için seçilecek yerin hammadde kaynaklarına olan mesafesi/ulaşım çok büyük önem
taşımaktadır. Çünkü tesiste kullanılacak hammaddenin (hayvan atığı) nakliyesi/temini en
önemli işletme maliyetlerinin başında gelmektedir.
Tesiste biyogaz elde edilmesi için hayvansal atıklardan faydalanılacaktır. İlçe
genelinde yapılan çalışmalar neticesinde Kocasinan ilçe sınırları içerisinde 4 milyon adet
yumurta tavuğu ve buna ek olarak 13.700 büyükbaş hayvan varlığı bulunduğu tespit
edilmiştir. Hammadde temininin kolay olması ve Kocasinan ilçesinin biyogaz üretimi için
yüksek potansiyelde olması nedenleriyle yeni bir alternatif yer arayışı uygun
görülmemektedir.
Proje alanına en yakın yerleşim birimi 1400 metre mesafe ile Hasanarpa
Mahallesidir.
“Mekanik Ayırma, Biyokurutma Ve Biyometanizasyon Tesisleri İle Fermente Ürün
Yönetimi Tebliği” Üçüncü Bölüm 10-1 Maddesinde “Tesis sınırının yerleşim alanlarına en
yakın mesafesi 250 metre olacak şekilde, hakim rüzgar yönü de dikkate alınarak yer seçimi
yapılır. Seçilen yerin uygunluğu ile ilgili Mahalli Çevre Kurulu (MÇK) kararı alınır. Alıcı
ortamın, toprağın, yer üstü ve yer altı sularının kirlenmesini önleyecek şekilde tesis
tasarımı yapılır.” denilmektedir. Bu kapsamda ÇED süreci içerisinde seçilen yerin
uygunluğu ile ilgili Mahalli Çevre Kurulu (MÇK) kararı alınacaktır.
I.B.2.2 Projenin Teknoloji Alternatifleri
Biyogaz elde edinimi temel olarak organik maddelerin ayrıştırılmasına dayandığı
için temel madde olarak bitkisel atıklar ya da hayvansal gübreler kullanılabilmektedir.
KAY-ÇEV Hasanarpa Biyogaz Tesisi Projesi kapsamında hammadde olarak tavuk ve
büyükbaş hayvan gübreleri kullanılacaktır.
Proje kapsamında, Kocasinan İlçesi Hasanarpa Mahallesi Bozdoğanlık mevkii ve
yakın çevresindeki tavuk ve büyükbaş hayvan gübreleri geri kazanılarak, sürdürülebilir
çevre-ekonomi kapsamında ülke ekonomisine katkı sağlaması hedeflenmekte olup, proje
teknolojisi bu hedef doğrultusunda belirlenmiştir. Şekil – 5’te örnek biyogaz tesisi
görüntüsü verilmiştir.
Şekil – 6: Örnek Biyogaz Tesisi
14
BÖLÜM II. PROJENİN YERİ VE ETKİ ALANININ ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ
PROJE ALANININ VE ÖNERİLEN PROJE NEDENİYLE ETKİLENMESİ
MUHTEMEL OLAN ÇEVRENİN; NÜFUS, FAUNA, FLORA, JEOLOJİK VE
HİDROJEOLOJİK ÖZELLİKLER, DOĞAL AFET DURUMU, TOPRAK, SU, HAVA,
ATMOSFERİK KOŞULLAR, İKLİMSEL FAKTÖRLER, MÜLKİYET DURUMU,
MİMARİ VE ARKEOLOJİK MİRAS, PEYZAJ ÖZELLİKLERİ, ARAZİ KULLANIM
DURUMU, HASSASİYET DERECESİ (EK-5’DEKİ DUYARLI YÖRELER LİSTESİ DE
DİKKATE ALINARAK) BENZERİ ÖZELLİKLERİ
II.A Nüfus
Kayseri İli 2013-2014 yılı adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçlarına göre nüfus
verileri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
YILLIK NÜFUS ARTIŞ
HIZI
2013
2014
2013
2014
2013
2014
1.295.355
1.322.376
1.295.355
1.322.376
15,9
20,6
KAYSERİ
Tablo 4. Kayseri İli Nüfusu ve Artış Hızı (Kaynak: TUİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları,
2014)
TOPLAM
İL
İL VE İLÇE MERKEZLERİ
II.B Flora Ve Fauna
Proje kapsamında flora ve fauna çalışmaları devam etmektedir. Verilecek olan özel
formata göre ÇED Raporu’nda bu başlık altındaki bilgiler detaylandırılacaktır. Flora
listesinde bitki türlerinin Latince ve Türkçe adları, endemizm durumları, fitocoğrafik
bölgeleri, habitatları ve tehlike sınıfları belirtilecektir.
ÇED Raporu’nun flora kısmı oluşturulurken araziden toplanan bitki türlerinin
teşhisinde Davis’in “Flora of Turkey and East Aegean Islands” adlı eserinden
yararlanılacak, hazırlanacak flora listesinin tam ve eksiksiz olması amacıyla aynı eserden
literatür çalışması yapılacak, Türkiye Bitkileri Veri Servisi’nden (TÜBİVES) de türler teyit
edilecek, ayrıca bölgede yapılmış araştırma, yayın, makale ve tez çalışmaları varsa
incelenerek yapılan arazi çalışması desteklenecektir. Faaliyet alanı ve çevresinde
bulunabilecek endemik bitki türlerinin belirlenmesinde Ekim, T. ve arkadaşları (2000)
tarafından hazırlanan “Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı” adlı yayından yararlanılacaktır.
Faaliyet alanı ve çevresinde endemik bitki türlerinin bulunması halinde bunların
adları ve kategorileri kapsamlaştırma sonrası verilecek özgün formata göre hazırlanacak
ÇED Raporu’nda yer alacaktır.
Fauna türlerinden amfibi, sürüngen, kuş ve memeli türlerinin Latince ve Türkçe
adları, Bern Sözleşmesi Ek-2 ve Ek-3 listelerinin hangisinde yer aldığı, habitatları, IUCN
kategorileri, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nca Resmi Gazete’de yayınlanarak
yürürlüğe giren “2016-2017 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları” fauna
tablolarına işlenecektir.
II.C Jeolojik Ve Hidrojeolojik Özellikler
II.C.1 Genel Jeoloji
Kayseri iç Anadolu‟nun güneydoğusunda Orta Kızılırmak bölümünde yer alıp, 38
derece 18 dakika ile 37 derece 45 dakika kuzey enlemleri, 36 derece ile 34 derece 56
dakika doğu boylamları arasında bulunmaktadır.
15
Kayseri il alanlarının % 49,1 gibi önemli bir bölümü plato biçimindeki düzlüklerle
kaplıdır. Bu platolar akarsularla yarılmış ve havzalar oluşmuştur.
Kayseri güneyden ve kuzeyden yüksek dağların ve tepelerin sınırladığı topoğrafik
bir çanak içerisinde yer almaktadır. Şehir; ana eksen Ankara-Sivas karayolu boyunca doğubatı istikametinde, daha az yerleşmiş olan ikinci eksen Erkilet-Talas olmak üzere kuzeygüney yönünde büyümüştür. Kentin biçimlenmesinde doğal sınırlayıcıların etkisi olmuştur.
İlk yerleşim bölgesi güneyindeki dağların yamaçlarına doğru olmuş yakın geçmişte kuzeye
düzlüklere doğru kaymıştır.
Sarımsaklı Formasyonu (Tpls)
Kırıntılı karbonatlı kayaçlardan oluşmuş Sarımsaklı formasyonu, kırıntılı kayaç
olarak çakıltaşı ve kumtaşı, karbonatlı kayaç olarak da kireçtaşı ve marn içermektedir.
Çakıltaşları kötü boylanmalı ve çok kökenlidir. Çakıl olarak bazalt parçaları da
içermektedir. Çakıllar iyi yuvarlanmamış ve yer yer köşelidir. Kum, daha az olarak kil
matriksli ve kötü tutturulmuşlardır. Kirli beyaz renkli kumtaşları bol miktarda tüf gereci
içerir ve bunlar kiltaşı ara düzeyleri kapsarlar. Bu formasyona ilişkin kayaçlar bir göl
ortamında çökelmişlerdir. Formasyonun kalınlığı 50-60 metre civarındadır. Yaşı ise Alt
Pliyosen olarak tespit edilmiştir.
İncesu İgnimbiriti (Plei)
İncesu İgnimbiriti; gri, koyu gri, siyah ve pembe renklerde masif, sert, iyi
kaynaklanma gösteren ignimbirit olarak gözlenmektedir. Oldukça geniş bir alanda yayılım
gösteren birim değişik kaya türü özellikleri sergilemektedir. Koyu gri, siyah olarak da
pembe renklerde izlenen birim, iyi kaynaklanmış camsı yapıda ve reçinemsi parlaklıktadır.
İçinde alev yapıları gözlenmekte ve sert olup kırılması zordur. Gelişigüzel boşlukludur.
Genelde masif görünümlü ve kalın katmanlıdır. Pembe ve siyah renkli olanlar yapım
malzemesi olarak kullanılmaktadır. İncesu İgnimbiriti Göbü Tüfü üzerine uyumlu olarak
gelmekte olup, üzerinde de Çatakdere Tüfü yer almaktadır. Birimin kalınlığı 30 cm ile 10
metre arasında değişmektedir. Birimin yaşı Üst Pliyosen olarak belirlenmiştir.
Göbü Tüfü (Pleg)
Göbü tüfü; beyaz, gri, sarı, pembe renkli, pomza ve volkanik materyal de içeren
tüflerden oluşmaktadır. Bu birimin en altında genel olarak beyaz-sarı-pembe renkli tüf
seviyeleri gözlenmektedir. Bu tüf seviyelerinde yer yer beyaz ve siyah renkli pomza ve
cüruf parçaları bulunmaktadır. Bu seviyenin üzerinde genellikle gri-kül renginde yer yer
siyah ve beyaz pomza ve cüruf parçaları içeren yanalda beyaz, sarı, pembe renkli olarak
devam eden bir başka tüf seviyesi gelmektedir. Bu iki tüf seviyesi arasında yaklaşık 2
metre kalınlığında pomza seviyesi yer almaktadır. Göbü tüfünün kalınlığı değişken olup,
genel olarak 2-15 metre arasında değişim göstermektedir. MTA tarafından yapılan
çalışmalar sonucunda birimin yaşı Üst Miyosen-Alt Pliyosen olarak belirlenmiştir. Birimin
oluşumu ise volkanik aktivitenin çeşitli dönemlerinde havadan döküntü şeklinde
depolanma sonucudur.
Çatakdere Tüfü (Pleç)
Çatakdere tüfü beyaz, gri, sarı, pembe renkli pomza ve tüf ardalanması olarak
gözlenmektedir. Genellikle altta cüruf, pomza ve volkanik çakıl içeren gri renkli, sıkı
tutturulmuş tüf ile üst kesimlerde gri, sarı, pembe renklerde ince pomza taneli tüf olarak
izlenir. İçerisinde yer yer siyah renkli cüruf ve siyah-kırmızı renkli volkanik kayaç
16
parçaları bulunur. Birim yanalda ve düşeyde kendi içinde renk ve litoloji yönünden
değişim gösterir. Yatay ve yataya yakın katmanlıdır. Pomzaların boyları 0.5-2 cm arasında
değişmektedir. Birim İncesu İgnimbiritinin üzerine uyumlu olarak gelir. Üzerinde ise
Valibaba İgnimbiriti yer almaktadır. Birimin yaşı Üst Pliyosen başlangıcıdır. Birimin
oluşumu volkanik aktivitenin çeşitli dönemlerinde havadan döküntü şeklinde depolanma
sonucudur.
Akarsu Çökelleri (Qa)
Akarsu çökelleri dere yataklarında ve düzlüklerde akarsu etkinliği ile oluşmuş kum,
çakıl ve çamur birikintilerini kapsar. Bu birikintiler tutturulmamış ve sıkılaşmamıştır.
Akarsu çökelleri 30 m‟ ye varan kalınlıktadırlar. Birimin yaşı Holosen olarak tespit
edilmiştir.
Valibaba İgnimbiriti (Plev)
Valibaba İgnimbiriti gri, koyu gri, siyah renkli, yer yer kiremit kırmızısı ve pembe
renklerinde izlendiği oldukça sert, iyi kaynaklanma gösteren ignimbirit olarak
gözlenmektedir. Birim masif görünümlüdür. Yamaçla etrafında tipik kornişler yapar.
Kaynaklanmanın iyi olduğu kesimlerde oldukça serttir. Genelde masif görünümlü ve kalın
katmanlıdır. Bloklu parçalanma gösterirler. Yapı malzemesi olarak kullanılırlar. Birimin
kalınlığı 5 m ile 20 m arasında değişim göstermektedir. Bölgede geniş bir yayılım gösteren
birimin yaşı Üst Pliyosen başlangıcı olarak tespit edilmiştir.
II.C.2 Yapısal Jeoloji
Alt Paleozoik yaşlı metamorfik kayaçların temeli oluşturduğu ova Hersiniyen ve
Alpın orojenezlerinin etkisi altında kalmıştır. Tektonik unsurların en iyi görüldüğü birimler
metamorfiklerdir. Havzanın güney batısında yer alan metamorfiklerde değişik
doğrultularda uzanan farklı boyutlardaki faylar ile eklemler bariz olarak
saptanabilmektedir. Bu unsurlara en büyük etken Ecemiş fayıdır. Develi Ovası bir çöküntü
havzası olması sebebiyle de çepeçevre kırık hatlarına sahiptir.
Genel olarak yatay ve yataya yakın eğimdeki genç birimlerde yaşlı faylarla birlikte
genç faylarında çok kısa mesafelerde izlerini görmek mümkündür. Ancak bu fayları
birbirinden ayırmak ve haritalamak çok güçtür. Temeli oluşturan metamorfik kayaçlar ile
bunları etkileyen derinlik ve damar kayaçlarının üzerinde yer alan denizel kökenli paleosen
yaşlı filiş seviyeleri arasında diskordans mevcuttur. Bu birimin üzerinde yer alan
oligomiyosen yaşlı filiş seviyesi karasal kökenli olup göl ortamında teşekkül etmiş ve
paleosen yaşlı filiş seviyeler ile diskordans teşkil etmektedir. (Kayseri-Develi-Yeşilhisar
ovası revize Hidrojeolojik Etüt Raporu, Ekim 1995, Kayseri)
II.Ç Doğal Afet Durumu
Faaliyet sahası 18.04.1996 tarih ve 96/8109 sayı ile yürürlüğe giren Mülga T.C.
Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasına göre Üçüncü derece
deprem bölgesinde bulunmaktadır. Buna göre Afet yönetmeliği ve Deprem
Yönetmeliği‟nde belirtilen hususlara riayet edilecektir.
Proje kapsamındaki tüm inşaat çalışmaları; Mülga Bayındırlık İskan Bakanlığı’nın
06.03.2007 tarih ve 26454 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Deprem
Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik” ve bu Yönetmelikte değişiklik
yapılmasına dair 03.05.2007 tarih ve 26511 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelik
hükümlerine uygun olarak yapılacaktır.
17
PROJE ALANI
Şekil – 7: Depremsellik Haritası (Kaynak: Deprem Araştırma Dairesi ANKARA, 2003)
II.D İklimsel Özellikler Ve Meteorolojik Durum
Bölgenin Genel İklim Koşulları
İklim, dolaylı ve dolaysız etkileri ile canlıların bir yerde yerleşme ve yaşama
imkânlarını sağlayan önemli bir faktördür. Bu nedenle, bir yerin çevresel özellikleri
incelenirken, gerek bölgesel gerekse yerel ölçekteki iklim özellikleri önem taşımaktadır.
Bu bölümde, bölgenin mevcut meteorolojik özellikleri ile ilgili genel bilgiler verilmiştir.
Kayseri İli'nde kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları ise sıcak ve kurak karasal
nitelikli Orta Anadolu iklimi egemendir. Ancak il iklimi, yükseltiye göre yer yer
farklılıklar gösterir. Buna bağlı olarak ilde iklim, çukurda kalan bölgelerde daha
yumuşakken, yaylalardan dağlık kesimlere doğru gidildikçe sertleşir. Örneğin, çevreye
göre çukur bir alanda yer alan Develi Ovası'nda kış ayları görece yumuşak geçmektedir.
Sıcaklık ortalaması, il merkezine göre daha yüksek kesimlerde yer alan Sarız ve Pınarbaşı
ilçelerinde daha düşüktür. Aynı değer bir çöküntü çukurunda yer alan Develi İlçesi'nde de
merkezdeki kadardır. Yağış miktarı ise, ilin yüksek kesimlerinde yer alan bölgelerinde
daha fazladır.
Meteorolojik Özellikler
Kayseri İli'nin birçok yerinde bozkır iklimi özellikleri vardır. Yazlar sıcak ve kurak,
kışlar soğuk ve kar yağışlıdır. Yüksek yerlerde ise yayla iklimi hüküm sürer.
En sıcak günler Temmuz ve Ağustos aylarında olup bazen 38 ºC'a kadar yükselir.
Bu ayların ortalama sıcaklığı ise yaklaşık , 23 ºC'dir. En soğuk günler ise Aralık, Ocak ve
Şubat aylarında olup sıcaklığın bazen -36º C'a kadar düştüğü görülmektedir. Kış ortalaması
18
ise -2 ºC ile -6 ºC arasındadır. Son altmış yıllık gözlemlere göre merkezde ortalama
sıcaklık, 10.4 ºC'dir.
Kayseri'de kapalı gün sayısı oldukça azdır. Kapalı gün sayısı ortalama 68, açık ve
güneşli gün sayısı ise 110 gün civarındadır. Ortalama nispi nem miktarı %65'tir. Ortalama
yağış miktarı ise metrekareye ortalama 375 kg'dır. İl en fazla yağışı Nisan, Mayıs ve
haziran aylarında almaktadır Kayseri il merkezi ve 10 ilçesinde yer alan istasyonlarda
meteorolojik ölçümler yapılmaktadır.
II.E Mülkiyet Durumu
Kayseri ili, Kocasinan ilçesi sınırları içerisinde yapılması planlanan KAY-ÇEV
Hasanarpa Biyogaz Tesisi (4 MWe/3893 kWe/3,4 MWt) Projesi kapsamında öngörülen
yaklaşık 9 ha alanının tamamı, Ek-3’de yer alan 1/100.000 ölçekli arazi varlığı haritasında
görüldüğü gibi tarım alanından oluşmaktadır.
Projenin yapılacağı alan, 6107 ada ve 10, 11 ve 19 no’lu parsel üzerinde konumlu
olup yapılan sorgulamalarda tarım alanı niteliğinde olduğu görülmüştür. Kocasinan İlçesi,
6107 ada 10 no’lu parsel Kocasinan Belediyesi’ne, 11 ve 19 no’lu parseller Maliye
Hazinesi adına kayıtlıdır.
ÇED safhasında toprak koruma projesi hazırlatılarak, ilgili kurumlardan gerekli
izinler alınacaktır.
II.F Kültür Varlıkları Ve Sit Özellikleri
Proje alanında ve yakınında etki altında kalabilecek kültür varlıkları ve bu alanların
sit özellikleri ile bu alanların proje yerine olan mesafeleri, oluşması muhtemel etkiler ve
alınacak önlemler ÇED Raporunda ayrıntılı olarak ele alınacaktır.
II.G Peyzaj Özellikleri
Proje kapsamında gerçekleştirilecek peyzaj çalışmaları; inşaat öncesi dönem, inşaat
dönemi ve inşaat sonrası işletme dönemi olmak üzere 3 başlık altında ÇED Raporu’nda
ayrıntılı olarak incelenecektir.
ÇED sürecinde proje alanı ve yakın çevresinde yer alan peyzaj özelliklerinin
değerlendirilmesi kapsamında;
-
-
Proje alanı ve yakın çevresinde etkilenebilecek, peyzaj değeri yüksek alanların,
önemli peyzaj elemanlarının ve rekreasyon alanlarının tespit edilmesi,
İnşaat döneminde ve sonrasında peyzaj açısından bu alanların ve elemanların
minimum oranda zarar görmesi için uygun koruma ve onarım tekniklerinin
belirlenmesi (erozyon kontrolü, üst toprak yönetimi, endemik türlerin korunması
vb.),
İnşaat sonrasında proje alanında, peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla
yapılacak saha düzenlemelerinin (ağaçlandırmalar ve/veya yeşil alan düzenlemeleri
vb.) ne kadar alanda, nasıl yapılacağı, bunun için seçilecek bitki ve ağaç türlerinin
tespit edilmesine ilişkin veri ve bulgular sağlanmaktadır.
ÇED Raporu’nda hafriyat topraklarının yönetimi ve tesis çevresinde
uygulanabilecek peyzaj çalışmaları ile ilgili detaylı bilgi ve değerlendirmeler verilecektir.
19
II.H Arazi Kullanım Durumu Ve Toprak Yapısı
Kayseri ili, Kocasinan ilçesi sınırları içerisinde yapılması planlanan KAY-ÇEV
Hasanarpa Biyogaz Tesisi (4 MWe/3893 kWe/3,4 MWt) Projesi kapsamında öngörülen
yaklaşık 9 ha alanının tamamı, Ek-3’de yer alan 1/100.000 ölçekli arazi varlığı haritasında
görüldüğü gibi tarım alanından oluşmakla birlikte, Ekler Bölümü Ek-5’te verilen
Kocasinan Belediyesi Görüşü ve bu görüşe dayanak oluşturan İl Gıda Tarım ve
Hayvancılık Müdürlüğü yazısına istinaden arazinin planlanan proje kapsamında
kullanılabilir olduğu görülmektedir.
II.I Proje Alanının Hassasiyet Derecesi
Proje alanı içerisinde 2872 sayılı Çevre Kanunu ‘’Özel Çevre Koruma Bölgeleri’’
başlığında tanımlanmış alan ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’na giren ‘’Milli Parklar’’,
‘’Tabiatı Koruma Alanları’’, ‘’Tabiat Anıtları’’, ‘’Tabiat Parkları’’ maddesi altında yer
alan özellikte herhangi bir alan bulunmamaktadır. Bunlara ilaveten Yaban Hayatı Koruma
Alanları, Yaban Hayatı Geliştirme Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer
Rezervleri, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları, Turizm Alan ve
Merkezleri ve Koruma Altına Alınmış Diğer Alanlar yer almamaktadır.
Proje sahası, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tespit edilen ve yapılaşma
yasağı getirilen alanlardan; “tabii karakteri korunacak alanlar (Biyogenetik Rezerv Alanı,
jeotermal Alan vb.)”, “tarım alanları (tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması
mümkün ve arazi kullanım kabiliyet sınıfları, yağışa bağlı tarımda kullanılan, özel mahsul
plantasyon alanlarının tamamı)”, “bilimsel araştırmalar için önem arz eden ve/veya nesli
tehlikeye düşmüş veya düşebilir türlerin ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama
ortamı olan alanlar”, “benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların
bulunduğu alanlar kapsamında bulunmamaktadır.
Ayrıca proje alanı, 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nin 17. ve 20. Maddeleri arasında
bahsedilen alanlardan herhangi birisinde kalmamaktadır.
Proje alanı, Sarımsaklı Barajı Sulama Alanı içerisinde kalmaktadır.
Proje alanı yakın çevresindeki korunan alanlar, ÇED çalışması sırasında tespit
edilecek olup, listelenerek alana olan kuş uçuşu uzaklıkları ÇED Raporu’nda verilecektir.
Ayrıca yapılması planlanan KAY-ÇEV Hasanarpa Biyogaz Tesisi Projesinin bu alanlara
olan olası etkileri ve alınması gereken önlemler ÇED Raporu Özel formatı doğrultusunda
hazırlanacak olan ÇED Raporu’nda verilecektir.
II.İ Mevcut Durumun Tespitine Yönelik Çalışmalar (Toprak, Su, Hava, Gürültü
Vb.)
KAY-ÇEV Hasanarpa Biyogaz Tesisi Projesi için proje alanı ve çevresinde mevcut
çevresel durumun tespitine yönelik çalışmalar başlatılmış olup, sonuç ve değerlendirmeler
ÇED Raporu’nda verilecektir.
20
BÖLÜM III. PROJENİN İNŞAAT VE İŞLETME AŞAMASINDA ÇEVRESEL
ETKİLERİ ve ALINACAK ÖNLEMLER
III.A Çevreyi Etkileyebilecek Olası Sorunların Belirlenmesi, Kirleticilerin Miktarı,
Alıcı Ortamla Etkileşimi, Kümültatif Etkilerin Belirlenmesi
III.A.1 Doğal Kaynakların Kullanımı
Arazi Kullanımı:
Projenin yapılması planlanan alan Kayseri İli, Kocasinan İlçesi sınırları içerisinde
kalmaktadır. Proje alanının toplam yüz ölçümü ise 90.713,32 m2’dir.
Su Kullanımı:
KAY-ÇEV Hasanarpa Biyogaz Tesisi Projesinin arazi hazırlık ve inşaat aşamaları
ile işletme aşamasında su kullanımı söz konusu olacaktır.
Arazi Hazırlık ve İnşaat Aşaması
TÜİK’in resmi web sitesinden alınan Belediye su istatistiklerine göre Kayseri İlinde
2012 yılında, kişi başına kullanılan su miktarı 217 lt/kişi-gündür. Projenin inşaatı sırasında
50 kişi çalışacaktır. Bu durumda oluşması öngörülen evsel nitelikli su ihtiyacı;
Q = q x N formülünden hareket edilecektir. Burada;
Q = Toplam kişi su ihtiyacı
q = Kişi başına günlük su ihtiyacı
N = Kişi Sayısı
Q = 217 lt/kişi/gün x 50 kişi
= 10.850 lt/gün
= 10,85 m3/gündür.
Projenin inşaatı aşamasından yapılacak işlemlerden dolayı oluşacak tozlanmanın
önlenmesi amacıyla sulamada kullanılacak su miktarı da yaklaşık 10 m3/gündür.
Dolayısıyla projenin inşaatı aşamasında içme ve kullanma suyu ihtiyacı toplam yaklaşık
20,85 m3/gündür. Projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamasındaki su ihtiyacı ilgili
belediyesi şebeke suyundan sağlanması planlanmaktadır.
İşletme Aşaması
Projenin işletme aşamasındaki su ihtiyacı, çalışanların kullanımı ve proses suyu için
olacaktır. Su ihtiyacı şebeke suyundan sağlanacaktır. Projenin işletme aşamasında 15 kişi
çalışacaktır. Kişi başına 217 lt/kişi/gün su kullanılacağını kabul ederek evsel nitelikli su
ihtiyacı;
Q = 217 lt/kişi/gün x 15 kişi
= 3.255 lt/gün
= 3,255 m3/gün dür.
21
Proseslerde kullanılacak su miktarı günlük 500 m3 olarak hesaplanmıştır.
Kullanılacak bu suyun yaklaşık 250 m3’lük kısmı gübre kurutma ünitesinde
buharlaşacaktır. Dolayısıyla atıksu hesabına katılmamıştır.
Prosesten çıkan 250 m3’lük atıksuyun büyük bir kısmı geri dönüşüm sistemiyle
tesisin girişine verilecek olup, yaklaşık 70 m3 atıksu oluşacaktır. Atıksu olarak nitelenen bu
su da zengin içeriğinden dolayı sulama suyu olarak kullanılabilir.
Enerji Kullanımı:
Projenin inşaat çalışmaları kapsamında kurulacak şantiyede gerekli olan elektrik
enerjisi, şehir elektrik dağıtım şebeke sistemi ve/veya enerji iletim hatlarından
karşılanacaktır.
Ayrıca inşaat aşamasında kullanılacak iş makinelerinin tamamı akaryakıt ile çalışan
makineler olacağından mazot, benzin vb. akaryakıt ürünleri kullanılacak ve bu akaryakıt
ürünleri proje alanına en yakın izinli akaryakıt istasyonlarından temin edilecektir.
Projenin işletme aşamasında ise tesis kendi bünyesinde ürettiği biyogazdan elde
ettiği elektrik enerjiyi kullanacak olup, saatte 400 kWh tüketim değerine sahip olması
beklenmektedir.
Biyogaz tesisinden kojenerasyon motoru ile hiçbir ilave işlem olmaksızın; 8090 C’de sıcak su formunda ısı elde edilmektedir. Elde edilen ısının bir kısmı tesisin kendi
ihtiyaçları için kullanılırken, bir kısmı da gübre kurutma ünitesi için kullanılacaktır. Gübre
kurutma ünitesinde kojenerasyon sisteminden kaynaklı ısı kullanılacağından herhangi bir
yakıt kullanılması öngörülmemektedir.
o
III.A.2 Kirletici Kaynakları Ve Olası Etkileri
Atıksu:
Arazi Hazırlık ve İnşaat Aşaması
KAY-ÇEV Hasanarpa Biyogaz Tesisi Projesinin arazi hazırlık ve inşaat aşamasında
proje alanında geçici şantiye kurulacaktır. Kurulacak şantiyede çalışacak personelin su
kullanımı sonucu atık su oluşacaktır. Proje kapsamında arazi hazırlık ve inşaat
aşamasındaki faaliyetler nedeniyle çalışan personelden kaynaklanacak atık suyun dışında
herhangi bir su kirliliği beklenmemektedir.
Projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamasında kullanılacak suyun tamamının atıksu
olarak geri döneceği kabul edilmektedir. Bunun haricinde inşaat çalışmaları kapsamında
yolların sulanması esnasında kullanılacak olan sular ise tamamen malzeme bünyesinde
kalacağından dolayı herhangi bir atık su oluşumu söz konusu olmayacaktır. Bu durumda
günlük oluşması beklenen atıksu miktarı 10,85 m3/gündür.
Projenin inşaat aşamasında oluşacak evsel nitelikli atık sular, kurulacak şantiyede
oluşturulacak bağlantı ile KASKİ kanalizasyonuna gönderilecektir.
İşletme Aşaması
Projenin işletme aşamasında 15 kişi çalışacaktır. Çalışanların kullanacağı suyun
tamamının atıksu olarak geri döneceği kabul edilmektedir. Bu durumda günlük oluşması
beklenen evsel atıksu miktarı 3,255 m3/gündür.
22
Prosesten çıkan 250 m3’lük atıksuyun büyük bir kısmı geri dönüşüm sistemiyle
tesisin girişine verilecek olup, yaklaşık 70 m3 proses atıksuyu oluşacaktır. Atıksu olarak
nitelenen bu su da zengin içeriğinden dolayı sulama suyu olarak kullanılabilir. Bu atıksu,
sulama suyu olarak kullanılamaması durumunda, gerekli izinler alınarak, evsel atıksular ile
birlikte KASKİ kanalizasyonuna deşarj edilecektir.
Projenin tüm aşamalarında, 31 Aralık 2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren ‘’Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’’, (13 Şubat 2008 tarih ve
26786 sayılı Resmi Gazete’de, 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete’de ve 07
Nisan 2012 tarih ve 28257 sayılı Resmi Gazete’de yapılan değişiklikler), bu yönetmeliğin
45. maddesinde belirtilen hükümler yerine getirilecektir.
Evsel Katı Atık:
Proje kapsamında arazi hazırlanması ve inşaat aşamasında çalışacak kişilerden
evsel nitelikli atıklar, inşaat malzemeleri kaynaklı katı atıklar, çalışacak araçlardan
kaynaklı atık yağlar, ambalaj atıkları, tıbbi atıklar olarak sıralamak mümkündür.
İşletme aşamasında ise yine çalışan personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı
atıklar, atık yağlar, ömrünü tamamlamış lastikler, bitkisel yağlar, pil ve akümülatörler,
ambalaj atıkları ve tıbbi atıklar oluşacaktır.
Arazi Hazırlık ve İnşaat Aşaması
Projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamalarında yapılacak işlemler sırasında
kurulacak şantiyede çalışacak personelden ve iş makinelerinden kaynaklı katı atık (evsel
atıklar ile ambalaj atıkları) meydana gelecektir. Projenin arazi hazırlık ve inşaat
aşamasında yapılacak işlemler sırasında meydana gelecek katı atıkların miktarı ve
özellikleri aşağıda verilmektedir.
Arazi hazırlık ve inşaat çalışmaları sırasında proje alanında geçici şantiye
kurulacaktır. Kurulacak şantiyede toplam 50 kişinin çalışması öngörülmektedir. Çalışacak
personellerden kaynaklı evsel nitelikli katı atık miktarı, 1 kişiden kaynaklı oluşacak evsel
nitelikli katı atık miktarı 1,24 kg/gün olarak kabul edildiğinde;
Q=qxN
Q = Bir günlük toplam katı atık miktarı
q = Bir kişiden kaynaklanacak günlük katı atık miktarı
N = İşçi sayısı
q = 1,24 kg/kişi-gün x 50 kişi
= 62 kg/gün olacaktır.
İşletme Aşaması
Proje İşletme aşamasında yapılacak işlemler sırasında meydana gelecek katı
atıkların miktarı ve özellikleri aşağıda verilmektedir.
Q=qxN
Q = Bir günlük toplam katı atık miktarı
q = Bir kişiden kaynaklanacak günlük katı atık miktarı
N = İşçi sayısı
q = 1,24 kg/kişi-gün x 15 kişi
= 18,6 kg/gün olacaktır.
23
Projede çalışacak personelden kaynaklanan evsel nitelikli katı atıklar, proje alanı
içerisinde çeşitli noktalara yerleştirilen ağzı kapalı çöp konteynırlarında toplanacaktır.
Konteynırlarda biriktirilecek bu katı atıkların ise belirli periyotlarla en yakın belediyenin
katı atık toplama sistemine verilerek bertaraf edilmesi sağlanacaktır.
İnşaat Atıkları
Arazi hazırlama ve inşaat çalışmalarından parça demir, çelik, sac, ambalaj
malzemesi ve benzeri katı atıklarla birlikte elek üstü malzeme (taş, blok, çakıl vb.) atıkları
oluşacak olup, bu atıkların miktarı değişiklik göstereceğinden bir miktar
belirlenememektedir. Ancak atıklar hurda olarak toplanıp, proje alanı içinde uygun bir
yerde depo edilecek ve geri kazanımı mümkün olan atıklar yeniden kullanılacak, geri
kazanımı mümkün olmayan atıklar ise yine belediyenin katı atık toplama sistemine
verilerek bertaraf edilecektir
Tıbbi Atıklar
Söz konusu tesisin işletme aşamasında çalışacak kişilerin sağlık sorunlarına
müdahale etmek amacıyla revir kurulacak olup burada oluşacak atıkların miktarı
belirlenememekle birlikte çok az miktarda olması tahmin edilmektedir. Revir ünitesinde
oluşması muhtemel tüm tıbbi atıklar; yırtılmaya, delinmeye, patlamaya ve taşımaya
dayanıklı; orijinal orta yoğunluklu polietilen hammaddeden sızdırmaz, çift taban dikişli ve
körüksüz olarak üretilen, çift kat kalınlığı 100 mikron olan, en az 10 kilogram kaldırma
kapasiteli, üzerinde görülebilecek büyüklükte ve her iki yüzünde “Uluslararası
Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT TIBBİ ATIK” ibaresini taşıyan kırmızı renkli plastik
torbalara konulacaktır. Torbalar en fazla ¾ oranında doldurularak ağızları sıkıca
bağlanacak ve gerekli görüldüğü hallerde her bir torba yine aynı özelliklere sahip diğer bir
torbaya konularak kesin sızdırmazlık sağlanacaktır. Kesici ve delici özelliği olan atıklar ise
diğer tıbbi atıklardan ayrı olarak delinmeye, yırtılmaya, kırılmaya ve patlamaya dayanıklı,
su geçirmez ve sızdırmaz, açılması ve karıştırılması mümkün olmayan, üzerinde
“Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT! KESİCİ ve DELİCİ TIBBİ ATIK”
ibaresi taşıyan plastik veya aynı özelliklere sahip lamine kartondan yapılmış kutu veya
konteynerler içinde toplanacaktır. Bu biriktirme kapları, en fazla ¾ oranında doldurulacak
ve ağızları kapatılarak kırmızı plastik torbalara konulacaktır. Kesici-delici atık kapları
dolduktan sonra kesinlikle sıkıştırılmayacak, açılmayacak, boşaltılmayacak ve geri
kazanılmayacaktır.
Oluşan tıbbi atıklar, 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nin (Değişik R.G21.03.2014-28948) 8. Maddesi’nde belirtilen “tıbbi atık üreticilerinin yükümlülükleri”
uyarınca diğer atıklardan ayrı olarak biriktirilecek ve en yakın Belediyenin veya
belediyenin yetkilerini devrettiği kişi ve kuruluşlar ile protokol yapılarak bertaraf edilmesi
sağlanacaktır.
Atık Yağ
Projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamasında kullanılacak araçların ve iş
makinelerinin bakım, onarım ve temizlikleri proje sahasında yapılmayacak olup, en yakın
yetkili servislerde ve/veya akaryakıt istasyonlarında yaptırılacaktır. Ancak araç
bakımlarının zorunlu olarak proje sahasında yapılması söz konusu olursa, bu durumda
yapılacak bakım-onarım çalışmaları sonucu atık yağ oluşacaktır. Oluşması muhtemel atık
24
yağların bertarafı için 02.04.2015 Tarih ve 29314 sayılı R.G.’de yayınlanmış Atık
Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.
Tehlikeli Atık
Projenin inşaat ve işletme aşamasında çalışacak makine ve ekipmanlardan kaynaklı
oluşması muhtemel yağlı üstüpüler, araçlardan oluşabilecek yağlı filtre aksamları vb. gibi
kontamine olmuş atıklar, tehlikeli atık olarak sınıflandırılabilir.
Projenin tüm aşamalarında oluşması muhtemel tehlikeli atıkların oluşmasından
bertarafına kadar olan süreçte, 02.04.2015 Tarih ve 29314 Sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yönetimi Yönetmeliği” hükümlerine uygun hareket
edilecektir.
Hafriyat
Proje kapsamında yürütülecek olan arazi hazırlık ve inşaat çalışmaları kapsamında
yapılması planlana kazı işlemleri sonucu hafriyat oluşumu beklenmektedir. Projenin arazi
hazırlık ve inşaat aşamasında oluşacak hafriyat oluşumu proje kapsamında hazırlanacak
ÇED Raporu’nda hesaplanacak ve kullanım/bertaraf yöntemleri değerlendirilecektir.
Arazi hazırlık ve inşaat çalışmaları esnasında 02.04.2015 Tarih ve 29314 sayılı
R.G.’de yayınlanmış Atık Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.
Atık Pil ve Akümülatörler
Projenin arazi hazırlama, inşaat ve işletme aşamasında kullanılacak olan araçların
bakım ve onarımlarının faaliyet alanı içerisinde yapılması durumunda, ortaya çıkması
muhtemel atık aküler, 03.03.2005 tarih ve 25744 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği” (Değişik. 23.12.2014
tarih ve 29214 sayılı R.G.) hükümleri doğrultusunda proje alanı içerisinde taban
sızdırmazlığı sağlanmış, kapalı bir ortamda muhafaza edilecek ve lisans almış geri kazanım
firmasına verilmek sureti ile bertarafı sağlanacaktır.
Bitkisel Atık Yağlar
Arazi hazırlık, inşaat ve işletme aşamalarında çalışacak personelin yemek ihtiyacı
dışarıdan hazır olarak getirilerek karşılanacaktır. Dolayısıyla arazi hazırlık, inşaat ve
işletme aşamalarında proje alanı içerisinde bitkisel atık yağ oluşumu beklenmemektedir.
İnşaat ya da işletme aşamasında herhangi bir şekilde bitkisel atık yağ oluşması durumunda
ise bitkisel atık yağların sızdırmaz ve ağzı kapalı bidonlarda biriktirilmesi akabinde Çevre
ve Şehircilik Bakanlığı tarafından lisanslandırılmış firmalar aracılığıyla geri kazanımı
sağlanacaktır. Projenin tüm aşamalarında 06.06.2015 tarih ve 29378 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”
hükümlerine uyulacaktır.
Hava Kalitesi
Planlanan projenin inşaat aşamasında hafriyat, malzemenin kamyonlara
yüklenmesi-boşaltılması işlemleri ve nakliyesi sırasında toz çıkışı olacaktır. 03.07.2009
25
tarihli 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava
Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” (SKHKKY) Ek-2’de, “hava kirlenmelerini temsil eden
değerler, ölçümlerle elde edilen hava kalitesi değerleri, hesapla elde edilen hava
kirlenmesine katkı değerleri ve bu değerlerle teşkil edilen toplam kirlenme değerlerinin
tespit edilmesine, eğer baca dışındaki yerlerden yayılan toz emisyonları 1 kg/saat’ten
küçükse gerek olmadığı” belirtilmektedir.
Projenin inşaat çalışmaları dahilinde yapılacak bütün çalışmaların aynı zaman
diliminde gerçekleştirileceği (en kötü senaryo) ve yapılacak olan çalışmalarda toz
emisyonunu minimize edecek herhangi bir kontrol tedbirinin alınmadığı göz önüne
bulundurularak toz emisyon hesaplamaları yapılacaktır. Bu hesap sonuçlarına göre “Sanayi
Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” Ek-2, Tablo 2.1.’de belirtilen kirletici
kütlesel debilerinin aşılıp aşılmayacağı tespit edilecek; aşılması durumunda proje etki
alanında uluslararası kabul görmüş bir dağılım modeli kullanımıyla “Hava Kirlenmesine
Katkı Değerinin Hesaplanması” yapılacaktır. Buna göre, proje kapsamında gerek inşaat
gerekse işletme aşamasında oluşacak emisyonların hava kalitesi üzerine etkilerini ve
atmosferik dağılım profilini belirlemek üzere, ABD EPA tarafından geliştirilen ve ABD’de
yapılan ÇED çalışmalarında kullanılması aynı kuruluş tarafından onaylanmış olan
AERMOD Modeli kullanılarak “Hava Kirlenmesine Katkı Değerleri” hesaplanacak ve
değerlendirmeleri ÇED Raporu içerisinde verilecektir.
KAY-ÇEV Hasanarpa Biyogaz Tesisi işletme aşamasında 20.06.2014 tarih ve
29036 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atıktan Türetilmiş Yakıt, Ek
Yakıt ve Alternatif Hammadde Tebliği” hükümlerine ve 10.09.2014 tarih ve 29115 sayılı
Resmi Gazete ’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevre İzin Ve Lisans Yönetmeliği’nin
emisyon ile ilgili hükümlerine uyulacaktır.
Proje kapsamında hazırlanacak ÇED Raporu’nda arazi hazırlık, inşaat ve işletme
aşamasında oluşacak emisyon detaylı şekilde açıklanacaktır.
Gürültü
Projenin arazi hazırlama ve inşaat aşamasında ağır iş makinelerinin (ekskavatör,
yük araçları, vb.) kullanımı ve inşaat faaliyetleri (kazı-dolgu işleri, kalıp-demir-beton
imalatları, çelik konstrüksiyonların yapımı vb.) sırasında gürültü meydana gelecektir.
Projenin işletmesi sırasında gürültü kaynağı olması beklenen başlıca üniteler ise proses ana
binası, kömür park sahasındaki işlemler olup, gürültü kaynakları ise çalışacak araç, makine
ve ekipmanlardır.
Projenin inşaat ve işletme çalışmaları sırasında oluşacak gürültü seviyeleri ve alana
en yakın yerleşim yerlerine olan etkilerini incelemek amacıyla; bütün araçların aynı yerde
ve aynı anda çalıştığı varsayımıyla en olumsuz şartlar için hesaplanacak ve 04.06.2010
Tarih ve 27601 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün
Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’ne (Değiş.: 27.04.2011 tarih ve 27917 sayılı
R.G.) göre değerlendirmeleri yapılarak “Akustik Rapor” hazırlanacak ve ÇED Raporu'nda
verilecektir. Değerlendirmeler sonucu; oluşacak gürültü seviyesinin “Çevresel Gürültünün
Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”nde verilen sınır değerleri aşması halinde
gürültü dağılımı modelleme çalışmaları yapılacaktır.
Planlanan projenin tüm aşamalarında meydana gelecek olan gürültü düzeyinin
tespit edilmesi amacıyla uluslararası yaygın kullanıma sahip SoundPLAN 7.3
26
programından yararlanılacaktır. Yapılacak hesaplamalarda gürültü kaynağı olacak olan
araç ve ekipmanların gürültü düzeyleri hakkında bilgi, programın kitaplığında bulunan veri
tabanından sağlanacaktır.
Programda ilk olarak, gürültü dağılımını direk olarak etkileyen doğal zeminin
yükseklik modeli ortaya çıkartılacaktır. Doğal zeminin programa yansıtılması esnasında
1/25.000 ölçekli topoğrafik harita üzerinde bulunan ve 10 m yükseltilerle atılan yükselti
konturları sayısallaştırılacaktır. Yükseltilerin sayısallaştırılmasından sonra programın
sayısallaştırılan yükseltiyi algılaması amacıyla Geçici SZM (sayısal zemin modellemesi)
oluşturulacaktır. Geçici SZM oluşturulması işleminden sonra ise arazi hazırlık çalışmaları
esnasında çalışacak olan araçlar tanımlanacak ve tesis oturum alanı içerisine
yerleştirilecektir. Yapılacak hesaplamada arazi hazırlık çalışması esnasında tüm araçların
aynı anda ve aynı noktada çalışmaları varsayımı ile veriler girilecektir. Sayısal yükseklik
verisinin oluşturulması, tesis alanı ve gürültü kaynaklarının coğrafi veri tabanına
aktarılmasına ilişkin haritalar oluşturulacak ve akabinde gürültü haritaları hazırlanacaktır.
Gürültü haritaları doğrultusunda da etkilenecek alanlar belirlenecek ve alınması gereken
önlemler ÇED Raporunda detaylandırılacaktır.
III.A.3 Kümülatif Etkilerin Belirlenmesi
Proje kapsamında kümülatif etki değerlendirmeleri, proje kapsamındaki Biyogaz
Tesisi merkez olmak üzere projenin etki alanı içerisindeki alanları da kapsayacak şekilde
yapılarak ÇED Raporu’nda verilecektir.
III.B Sera Gazı Emisyon Miktarının Belirlenmesi ve Emisyonların Azaltılması İçin
Alınacak Önlemler
Proje kapsamında oluşacak sera gazları ile ilgili olarak; 17.05.2014 Tarih ve 29003
Sayılı “Sera Gazı Emisyonlarının Takibi Hakkında Yönetmelik” gereğince inşaat ve
işletme aşaması için değerlendirmeler ÇED Raporunda yapılacaktır.
Ayrıca ÇED Raporu’nda; sera gazları ile ilgili Türk Standardı olan TS ISO 14064-1
(Haziran 2007); Sera Gazı Emisyonlarının ve Uzaklaştırmalarının Kuruluş Seviyesinde
Hesaplanmasına ve Rapor Edilmesine Dair Kılavuz ve Özellikler kapsamında
değerlendirmeler yapılacaktır.
III.C Projenin Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerinin Azaltılabilmesi Alınacak
Önlemler
Planlanan projenin arazi hazırlık, inşaat ve işletme aşamalarında; Tablo 5’de
belirtilen önlemler alınarak; çevreye olabilecek olumsuz etkilerin minimuma indirilmesine
çalışılacaktır.
27
ATIKSU
KATI ATIK ATIK YAĞ TEHLİKELİ
ATIK - TIBBİ
ATIK AMBALAJ
ATIĞI
Kaynak
Olası Etkiler
Alınacak Önlemler
Sorumluluk/Yetki
Arazi Hazırlık ve
İnşaat Aşamasında;
Şantiyelerde Çalışacak
Personelden
Kaynaklanacak Evsel
Nitelikli Atıksu
İşletme Aşamasında;
Tesiste
Çalışacak
Personelden
ve
Prosesten
Kaynaklanacak Atıksu
Arıtılmadıklarında veya
uygun
bertaraf
edilmediklerinde
yer
altı ve yer üstü su
kirliliği
ve
toprak
kirliliğine
neden
olmakta, insan ve çevre
sağlığını
olumsuz
olarak
etkileyebilmektedir.
Projenin arazi hazırlık,
inşaat
ve
işletme
aşamasında oluşacak evsel
nitelikli atıksular mevcut
kanalizasyon
sistemine
deşarj edilecektir. Proses
kaynaklı atıksu ise zengin
içeriğinden dolayı sulama
suyu
olarak
kullanılabilecektir.
Yatırımcı
Firma
(KAY-ÇEV)
/
Kocasinan Belediyesi
/ Kayseri Çevre ve
Şehircilik
İl
Müdürlüğü
Bertaraf edilmediğinde
insan sağlığına yer altı
ve
yer
üstü
su
kaynaklarının
kirlenmesine,
toprak
kirliliğine,
koku
problemlerine
yol
açmaktadır.
Arazi hazırlık, inşaat
aşamasında oluşacak katı
atıklar; şantiye alanlarında
niteliklerine göre (organik,
cam, plastik, kâğıt, vb.)
ayrı ayrı konteynırlarda
toplanarak görünüş, toz,
koku ve benzer faktörler
yönünden
çevreyi
kirletmeyecek
şekilde
kapalı kaplarda muhafaza
edilecektir.
Geri kazanımı mümkün
olanlar
Ayrı
konteynırlarda
biriktirilerek lisans almış
geri kazanım firmalarına
verilecektir. Geri kazanımı
mümkün olmayan atıklar
ise Belediye katı atık
bertaraf
tesisine
götürülerek
bertaraf
edilecektir. Ayrıca arazi
hazırlık
ve
inşaat
çalışmalarında oluşacak,
inşaat (demir, tahta metal
vb.) ve ambalaj (çimento
kâğıdı,
ekipmanların
kapları, kâğıt, strafor vb.)
atıkları
hurda
olarak
toplanacaktır.
Geri
kazanımı mümkün olan
atıklar
yeniden
kullanılacak
ve/veya
lisans almış geri dönüşüm
firmalarına
verilecektir.
Geri kazanımı mümkün
olmayan atıkların ise yine
katı atık bertaraf tesisine
götürülerek
bertaraf
edilecektir.
Araç bakım, onarım ve
temizliklerinin
zorunlu
olarak şantiye alanlarında
yapılması söz konusu
olursa,
bu
durumda
oluşması muhtemel atık
yağların bertarafı için
02.04.2015
Tarih
ve
29314 sayılı R.G.’de
yayınlanmış
Yatırımcı
Firma
(KAY-ÇEV)
/
Kocasinan Belediyesi
/ Sözleşmeli Lisanslı
Firma
Arazi Hazırlık ve
İnşaat Aşamasında;
Proje
alanında
kurulacak
geçici
şantiyelerde çalışacak
personelden kaynaklı
evsel nitelikli katı atık,
tıbbi atık ve çeşitli
inşaat
artıkları
Çalışacak personelden
ve
inşaat
çalışmalarından
kaynaklı
ambalaj
atıkları
Çalışacak
araçların
bakım,
onarım
ve
temizliklerinin şantiye
alanlarında yapılması
zorunlu
olduğu
durumlarda oluşacak
atık yağ
Bunların
yanında
tehlikeli atık, atık pil
ve akümülatör, ömrünü
tamamlamış
lastik
atıkları ve bitkisel atık
yağların oluşması söz
konusudur.
İşletme Aşamasında;
Tesiste
Çalışacak
Personelden
Kaynaklanacak
Katı
Atık
28
HAVA
KİRLİLİĞİ
Arazi Hazırlık ve
İnşaat Aşamasında;
Projenin
inşaat
aşamasındaki hafriyat
çalışmalarından
kaynaklı
toz
emisyonları
ile
kullanılacak
iş
makineleri
ve
araçlardan kaynaklı
Oluşabilecek
emisyonlar
Emisyonlar
geçici
olarak hava kirliliğine
ve dolaylı olarak da
toprak ve su kirliliğine
neden olabilir. Ayrıca
insan sağlığına ve
ortamın
flora
ve
faunasına geçici olarak
etkisi olacaktır.
GÜRÜLTÜ VE
TİTREŞİM
Arazi Hazırlık ve
İnşaat Aşamasında;
Kazı
dolgu
işlemlerinden
ve
Tesisin
yapımı
sırasında alt ve üst yapı
çalışmalarında
kullanılan
iş
makinelerinden
Gürültünün insan
sağlığı ve fauna
üzerine olumsuz
etkileri vardır.
29
Atık
Yönetimi
Yönetmeliği hükümlerine
uyulacaktır.
Oluşabilecek tozlanma ve
etkilerini
minimuma
indirgemek için; emisyon
kaynağında
sulama
yapılması,
savurma
yapmadan doldurma ve
boşaltma
işlemlerinin
yapılması,
malzeme
taşınması
sırasında
araçların üzerinin branda
ile
kapatılması
ve
malzemenin üst kısmının
%10 nemde tutulması gibi
önlemler alınacaktır. İş
makinelerinden
kaynaklanacak
emisyonların
en
aza
indirilmesi
için
kullanılacak
araçların
periyodik olarak bakımları
yapılacaktır.
Projenin tüm aşamalarında
03.07.2009 tarih ve 27277
sayılı Resmi Gazete’de
yayınlanarak
Yürürlüğe giren “Sanayi
Kaynaklı
Hava
Kirliliğinin Kontrolü
Yönetmeliği”
(29211
no’lu 20.12.2014 tarihli
R.G.’de
yayınlanan
değişiklik) hükümlerine
uyulacaktır.
Ayrıca,
Projenin arazi hazırlık,
inşaat
ve
işletme
aşamalarında 30.11.2013
tarih ve 28837 sayılı
Resmi
Gazete’de
yayınlanarak
Yürürlüğe giren “Egzoz
Gazı Emisyonu Kontrolü
İle Benzin Ve
Motorin
Kalitesi
Yönetmeliği”
ve
hükümlerine uyulacaktır.
Projenin
inşaat
aşamasında
oluşacak
gürültü lokal ve geçici
olup, inşaat bitiminde
sona erecektir. Bu aşama
süresinde kullanılacak iş
makinelerinin
düzenli
kontrolü
yapılarak
yönetmelikte
belirtilen
sınır
değerlerin
aşılmaması sağlanacaktır.
Mümkün olan en az
sayıda aracın aynı anda
çalışmasına
özen
gösterilecektir.
Projenin inşaat ve işletme
aşamasında tavsiye edilen
gürültü
seviyelerinin
aşıldığı,
gürültü
ve
Yatırımcı
Firma
(KAY-ÇEV) / Çevre
Yönetimi
Genel
Müdürlüğü
Yatırımcı
Firma
(KAY-ÇEV)
/
Kayseri Çevre ve
Şehircilik
İl
Müdürlüğü
vibrasyonların kaynağında
azaltılması için teknik
imkânların yetersiz olduğu
durumlarda, işçilere 4857
Sayılı İş Kanunu’nda
belirtilen başlık, kulaklık,
kulak tıkaçları, vb. gibi
koruyucu
giysiler
ve
gereçler sağlanacaktır.
Proje alanında yürütülecek
inşaat
çalışmaları
sırasında yapılacak kazı
çalışmaları
sonrasında
çıkan hafriyat malzemesi
yine
biyogaz
tesisi
üzerinde yapılacak zemin
dolgularında
kullanılacaktır.
Dolguda kullanılamayacak
nitelikteki
hafriyat
artıkları ve kazı fazlası
malzeme proje alanı ve
çevresinde
belirlenen
uygun sahalarda geçici
olarak depolanacak daha
sonra,
Belediye’nin
Arazi Hazırlık ve
Bertaraf edilmediğinde belirlediği hafriyat döküm
İnşaat Aşamasında;
HAFRİYAT VE
Yatırımcı
Firma
Biyogaz Tesisi
görsel kirliliğe ve toz sahalarına boşaltılacaktır.
TOPRAK
(KAY-ÇEV)
/
İnşaatında
yapılacak yayılımına
sebebiyet Hafriyat çalışmalarında,
KİRLİLİĞİ
Kocasinan Belediyesi
kazı
ve
dolgu verir.
hafriyat toprağı ile inşaat
çalışmalarından
ve
yıkıntı
atıklarının
çevreye zarar vermeyecek
şekilde öncelikle kaynakta
azaltılması,
toplanması,
geçici
biriktirilmesi,
taşınması,
geri
kazanılması,
değerlendirilmesi
ve
bertaraf edilmesine ilişkin
teknik ve idari hususlar ile
uyulması gereken genel
kuralları
belirleyen
02.04.2015
Tarih
ve
29314 sayılı
R.G.’de yayınlanmış Atık
Yönetimi
Yönetmeliği
hükümlerine uyulacaktır.
Tablo 5. Projenin Arazi Hazırlık ve İnşaat ile İşletme Aşamalarında Kaynaklanacak Çevresel Etkileri ve
Alınacak Önlemler
III.Ç İzleme Planı (İnşaat Dönemi)
Gerek Türk Çevre Mevzuatı, gerekse IFC Genel ve Sektörel Kılavuzları,
Performans Standartları ve Ekvator Prensipleri gibi uluslararası finans kuruluşlarının
standartları ve ÇED Raporu’na bağlı olarak, çevresel önem taşıyan etkilerle ilgili konuları
kapsayacak bir “Çevre Yönetim Planı (ÇYP)” ÇED Raporunda hazırlanacaktır.
Faaliyetin izlenmesi ile ilgili olarak hazırlanacak ÇYP; arazi hazırlığı ve inşaat
dönemi, işletme dönemi ve işletme sonrası dönem olmak üzere 3 başlıkta ÇED Raporunda
irdelenecektir.
Çevre Yönetim Planının amacı, yukarıda bahsi geçen dönemlerde oluşacak çevresel
etkileri belirlemek üzere çevresel koşullar ile ilgili verilerin değerlendirilmesi olup, bu
30
dönemlerdeki çalışmaların ilgili yönetmelikler ile uyumunun sağlanması ve çevre üzerine
etkilerinin en aza indirilmesi amacıyla projenin hava, gürültü, atıklar, hafriyat, izinler vb.
işletim uygulamaları izlenecektir. Bunun yanı sıra düzenlenecek Çevre Yönetim Planı ile
inşaat ve işletme aşamalarında çevre konularında takip edilecek hususlar için kurumsal
yapı kurulacaktır. Projenin tüm aşamalarında Çevre Yönetim Planı ile ulusal mevzuat ve
finansal kuruluşların kılavuzlarına göre alınacak tedbirlerin nasıl, ne zaman, ne şekilde ve
kim tarafından uygulanacağı belirlenerek yöre halkının, resmi kuruluşların ve sivil toplum
örgütlerinin proje hakkında bilgi edinmeleri sağlanacak ve uygulamalar
kolaylaştırılacaktır.
Projenin inşaat aşamasında gerçekleştirilecek olan izleme çalışmaları Tablo 6’da
verilmiştir.
31
İzlenecek Parametre
Parametrenin
Yeri
İzleme Metodu
İzleme Sıklığı
İzleme Nedeni
Kültürel ve
Arkeolojik
Varlıkların
Korunması
Afet Bölgelerinde
Yapılacak Yapılar
Hakkında
Yönetmelik Gereği
İşyeri Açma ve
Çalışma Ruhsatına
İlişkin Yönetmelik
Kurumsal
Sorumluluk
Tarihi, Kültürel ve
Arkeolojik Varlıklar
Proje Alanında
Gözlemsel
İzlenecek
Parametrelere
Rastlanıldığı
Durumlarda
Zemin Emniyetinin
Sağlanması
Proje Alanında
Sondaj Cihazları
ve Araçları İle
İnşaat Öncesi
İnşaat Ruhsatı
Bütün Yapılar
İçin
Yazılı Resmi
Belge
İnşaat Öncesi
Atıksu
Geçici Şantiye
Olarak
Kullanılacak
Alanda
Gözlemsel
Proje Alanında
Görsel Tetkik,
Kayıt Tutma ve
Raporlama
Toz
Emisyonu
İnşaat Alanı ve
Tesis İçi Geçici
Yollar
Gözlemsel
İnşaat Süresi
Boyunca
Sürekli Olarak
Araç
Emisyonu
İnşaat
Ekipmanları ve
İş Makinaları
Egzos
Emisyonları
Gözlemsel
Araçların
Periyodik
Bakımları
Yapılırken
Egzoz Gazı
Emisyonlarının
Kontrolü
Yönetmeliği
Yatırımcı ve
Yüklenici
Firma
Şikayet Olduğu
Durumlarda
veya Sınır
Değerlere
Yaklaşıldığı
Durumlarda
Şikayet Olduğu
Durumlarda
veya Farklı
Noktalarda
Çalışma
Yapılması
Durumunda
Çevresel
Gürültünün
Değerlendirilmesi
ve Yönetimi
(ÇGDY)
Yönetmeliği
Yatırımcı ve
Yüklenici
Firma
Çevresel
Gürültünün
Değerlendirilmesi
ve Yönetimi
(ÇGDY)
Yönetmeliği
Yatırımcı ve
Yüklenici
Firma
Hafriyat Atığı
Her 6 Aylık
Zaman
Diliminde Bir
Kere
Hafriyat
Çalışması
Yapıldığı Süre
Boyunca
Sürekli Olarak
Hava
Yönetimi
Gürültü
Proje Alanında
Titreşim
Proje Alanının
Yakınında
Bulunan Hassas
Alanlarda
Atık
Yönetimi
Evsel
Nitelikli
Katı
Atıklar
ve
Ambalaj
Atıkları
Atık
Yağlar ve
Bitkisel
Atık
Yağlar
Diğer
Katı
Gözlemsel
Gözlemsel
Proje Alanında
Gözlemsel
Denetim ve
Raporlama
Günlük
Proje Alanında
ve
Yemekhanede
Kayıt Altına
Alma
Günlük veya
Haftalık
İnşaat Şantiye
Alanında
Geri Kazanım
Firmalarına
Aylık
32
Su Kirliliği
Kontrolü
Yönetmeliği
Hafriyat Toprağı,
İnşaat ve Yıkıntı
Atıklarının
Kontrolü
Yönetmeliği
Toz emisyonunu
engelleyici
önlemlerin alınıp
alınmadığının
izlenmesi, çevre ve
çalışanların
sağlığının
korunması ve
SKHKKY gereği
Toprak Kirliliğinin
Kontrolü ve
Noktasal Kaynaklı
Kirlenmiş
Sahalara Dair
Yönetmelik,
Ambalaj
Atıklarının
Kontrolü
Yönetmeliği
Atık Yağların
Kontrolü ve
Bitkisel Atık
Yağların Kontrolü
Yönetmeliği
İlgili Mevzuat ve
Yönetmelikler
Yatırımcı ve
Yüklenici
Firma
Yatırımcı
Firma
Yatırımcı
Firma
Yatırımcı ve
Yüklenici
Firma
Yatırımcı ve
Yüklenici
Firma
Yatırımcı ve
Yüklenici
Firma
Yatırımcı ve
Yüklenici
Firma
Yatırımcı ve
Yüklenici
Firma
Yatırımcı ve
Yüklenici
Atıklar
(ÖTA,
ÖTL vb.)
Verilme Durumu
Belgelendirilerek
Gereği
Firma
Proje Alanında
Gözlemsel ve
Denetleme
Günlük
İş Sağlığı ve
Güvenliği
Yönetmeliği
Yatırımcı ve
Yüklenici
Firma
Kamu Güvenliği
Proje Alanında
ve Yapılan
Bütün
Çalışmalarda
ÇED Raporunda
Belirtilecek
Taahhütler
Kapsamında
İlgili
Kurumlardan
Gerekli İzin ve
Görüşlerin
Alınıp
Alınmadığının
Kontrolü
İnşaat Öncesi
İnşaat
Dönemlerinde
İlgili
Kurumlarca
İstenilenler
Yerine
Getirilene
Kadar, Sürekli
Kanunlar Gereği
Yatırımcı
Firma
Peyzaj
İnşaat
Çalışması
Yapılacak
Sahalar
Fotoğraf ve
Video Çekimi İle
Kayıt Altına
Alınarak
Gözlemsel
Olarak Sürekli
İnşaat Sonrası
Yapılacak Peyzaj
Çalışmalarında
Kullanılması
Amaçlı
Yatırımcı
Firma
İş Sağlığı ve Güvenliği
Tablo 6. İnşaat Dönemi İzleme Planı
33
BÖLÜM IV. HALKIN KATILIMI
IV.A Projeden Etkilenmesi Muhtemel Halkın Belirlenmesi Ve Halkın Görüşlerinin
Çevresel Etki Değerlendirmesi Çalışmasına Yansıtılması İçin Önerilen Yöntemler
Proje kapsamında birinci derece etkilenecek kesim, proje alanına yakın yerleşim
yerlerinde yaşamını sürdüren yerel halktır. Yörede yaşayan ve yöreden geçimini sağlayan
yerel halk, öncelikli olarak etkileneceklerdir. Bunların yanı sıra, yakın çevrede köylerde
yaşayan bölge halkı dolaylı olarak etkileneceklerdir.
Bölüm 2’de proje alanı ve yakın çevresinde yer alan yerleşim birimlerinin proje
ünitelerine olan uzaklıkları verilmiştir. Dolayısıyla bu yerleşim yerlerinde yaşayanlar
projeden doğrudan ve dolaylı olarak etkilenecek kesimdir. Proje ile ilgili başlayan ÇED
çalışmaları kapsamında çalışma grubu ve ilgili kurumlarca yöre birçok defa ziyaret
edilmekte, arazi etütleri ve mahallinde incelemeler yapılmaktadır. Bu ziyaretlerde mümkün
olduğunca yöre halkı proje ile ilgili olarak bilgilendirilmekte ve yöre halkının konuya
ilişkin düşünce ve görüşleri alınmaya çalışılmaktadır.
Proje ile ilgili ÇED çalışmaları, Çevresel Etki Değerlendirme Yönetmeliği’ne
uygun olarak yürütülmektedir. Bu kapsamda Yönetmelik gereği, halkı yatırım hakkında
bilgilendirmek, projeye İlişkin görüş ve önerilerini almak üzere Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı tarafından belirlenecek tarihte Halkın Katılım Toplantısı yapılacaktır. Halkın
Katılım Toplantısı, projeden en çok etkilenecek ve tüm yerleşim yerlerinden yöre halkının
kolayca ulaşabileceği Kayseri Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ile birlikte
belirlenecek bir yerleşim yerinde yapılacaktır. Halkın Katılım Toplantısı (HKT) için,
projeden etkilenmesi muhtemel yerleşim yerlerinde duyurular yapılacak ve toplantının
içeriği, tarih ve saatinin yer aldığı duyuru metni, ulusal ve yerel düzeyde yayın yapan
gazetelerde toplantı tarihinden en az 10 gün önce yayınlanarak çok sayıda ilgilinin
katılması için çalışılacaktır. Böylece yöre halkının faaliyetle ilgili görüş ve önerilerini
bildirmeleri mümkün olacaktır.
Ayrıca HKT’de halkın proje ile ilgili bilgilendirilmesi amacıyla proje hakkında kısa
görsel sunumlar yapılacak ve katılımcılara proje hakkında bilgiler verilecektir.
IV.B Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar
Proje ile ilgili olarak diğer tarafların görüşlerine başvurulması düşünülmemektedir.
34
NOTLAR VE KAYNAKLAR
1. T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Genel Müdürlüğü, Deprem Araştırma Dairesi
Başkanlığı, Ankara
2. Müezzinoglu A., 2000, Hava Kirliliği ve Kontrolünün Esasları, D.E.Ü Yayınları,
İzmir
3. TMMOB Kimya Mühendisleri odası, 1991, Hava Kirliliği Kontrol ve Denetimi
4. Türkiye Çevre Vakfı, 1992, Türk Çevre Mevzuatı, Cilt 1-2
5. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği,
14.03.1991 tarih, 20814 sayılı Resmi Gazete
6. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü
Yönetmeliği, 03.07.2009 Tarih ve 27277 Sayılı Resmi Gazetede
7. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Su Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği,
31.12.2004 tarih, 25687 sayılı Resmi Gazete
8. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi
gazetede yayınlanan Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi
Yönetmeliği
9. T.C. Sağlık Bakanlığı, Lağım Mecrası Olmayan Yerlerde yapılacak Fosseptikler
Hakkında Yönetmelik, 19.03.1971 tarih, 13783 sayılı Resmi Gazete
10. T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü,
11.1.1974 tarih, 14765 sayılı Resmi Gazete
11. Kayseri İl Çevre Durum Raporu-2014
12. Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Web Sitesi (www.tuik.gov.tr)
13. Meteoroloji Genel Müdürlüğü Resmi Web Sitesi (www.dmi.gov.tr)
14. Çelikkaya, H., Biyogaz, Fırat Kalkınma Ajansı, 25.01.2016
15. Kaya, D., Çağman, S., Eyidoğan, M., Aydoner, C., Çoban, V., Tırıs, M.,
Türkiye’nin Hayvansal Atık Kaynaklı Biyogaz Potansiyeli ve Ekonomisi, Atık
Teknoloileri Dergisi Sayı 1 Temmuz-Ağustos 2009
16. http://geodata.ormansu.gov.tr/
17. DBFZ-Deutsches Biomasse Forschungs Zentrum gemeinnützige Gmbh, Türkiye’de
Biyogaz Yatırımları için Geçerli Koşulların ve Potansiyelin Değerlendirilmesi
(Türk - Alman Biyogaz Projesi), Aralık 2011, Baskı: T.C. Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı
35
EKLER
EK – 1. PROJE ALANI KOORDİNATLARI
36
Pafta : K35 a4
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
Coğrafi Koordinatlar (WGS84)
Koordinat Sırası: Enlem, Boylam
Türü:
Coğrafik
D.O.M.:
Zon:
Ölçek Faktörü:
Y
X
38,8266669
35,5032132
38,8264666
35,5031885
38,8260825
35,5030891
38,8259585
35,5029913
38,8253826
35,5027481
38,8256720
35,5021439
38,8266883
35,5018739
38,8258586
35,5016968
38,8260598
35,5014812
38,8266924
35,5013275
38,8261208
35,5012847
38,8266620
35,5011790
38,8265945
35,5009978
38,8261273
35,5007974
38,8265121
35,5006549
38,8265095
35,5004901
38,8260385
35,5002106
38,8264993
35,5002025
38,8263308
35,4999576
38,8263947
35,4998865
38,8256553
35,5056029
38,8257009
35,5054036
38,8246353
35,5051927
38,8245706
35,5050993
38,8245106
35,5050414
38,8257642
35,5048196
38,8257654
35,5045745
38,8257735
35,5042654
38,8245894
35,5040958
38,8245069
35,5038735
38,8258366
35,5037195
38,8243967
35,5037219
38,8244385
35,5034708
38,8247115
35,5032304
38,8250273
35,5030503
38,8223025
35,5073776
38,8225204
35,5071362
38,8226614
35,5070012
38,8229641
35,5066407
38,8221705
35,5063205
38,8233476
35,5061475
38,8221006
35,5057612
38,8260777
35,5058180
38,8221481
35,5056400
38,8222522
35,5053741
38,8239040
35,5053151
38,8223263
35,5052159
38,8244476
35,5049820
38,8225971
35,5049361
38,8242235
35,5047706
38,8229572
35,5046376
38,8237719
35,5040020
37
ED50 (6 Derecelik Dilimler)
Koordinat Sırası: Sağa, Yukarı
Türü:
UTM
D.O.M.:
33
Zon:
36
Ölçek Faktörü:
6 Derecelik
Y
X
717336,597
4300695,614
717335,064
4300673,325
717327,599
4300630,461
717319,490
4300616,462
717300,126
4300551,966
717246,789
4300582,643
717220,249
4300694,805
717207,399
4300602,290
717188,069
4300624,111
717172,802
4300693,958
717170,819
4300630,418
717159,999
4300690,227
717144,472
4300682,308
717128,499
4300629,977
717114,952
4300672,344
717100,655
4300671,672
717077,822
4300618,729
717075,712
4300669,849
717054,963
4300650,569
717048,597
4300657,491
717547,154
4300589,031
717529,711
4300593,616
717514,646
4300474,832
717506,735
4300467,439
717501,887
4300460,632
717478,816
4300599,252
717457,529
4300598,802
717430,666
4300598,955
717419,544
4300467,131
717400,496
4300457,443
717383,083
4300604,667
717387,668
4300444,857
717365,744
4300448,898
717344,043
4300478,623
717327,445
4300513,248
717711,452
4300221,127
717689,831
4300244,731
717677,681
4300260,061
717645,458
4300292,802
717620,076
4300203,953
717601,467
4300334,183
717571,722
4300194,865
717564,543
4300636,416
717561,057
4300199,844
717537,651
4300210,771
717527,498
4300393,957
717523,688
4300218,610
717496,920
4300453,498
717498,571
4300247,999
717479,253
4300428,125
717471,556
4300287,258
717413,894
4300376,177
38
EK – 2. PROJE ALANI 1/25000 ÖLÇEKLİ TOPOĞRAFİK HARİTASI
39
40
EK – 3. PROJE ALANI 1/100.000 ÖLÇEKLİ ARAZİ VARLIKLARI HARİTASI
41
42
EK – 4. PROJE ALANI FOTOĞRAFLARI
VE
UYDU GÖRÜNTÜLERİ
43
44
45
46
K – 5. KAYSERİ KOCASİNAN BELEDİYESİ GÖRÜŞ YAZISI VE EKİ
47
48
49
EK – 6. VEKÂLETNAME
50
51
52
53
EK – 7 TAAHHÜTNAME
54
55