Akademisyenin kararı: Hayır Prof. Dr. AYKUT ÇOBAN

Akademisyeninkararı:Hayır
Prof.Dr.AYKUTÇOBAN-AnkaraDayanışmaAkademisiüyesi
BirGün,14.04.2017,http://www.birgun.net/haber-detay/akademisyeninkarari-hayir-155319.html
TWEETPAYLAŞ
Barışistediğiiçinüniversitedenatılan400imzacıakademisyeninençok
duyduğusöz,herhalde“çoküzgünüm”cümlesidir.Atılmamızaüzülüyor
olmalarınınbirçokinsaninedeniolabilir.Buyazıda,buüzüntüyü“utanç”ile
ilişkilendirerekreferandumdasunacağısiyasalolanaklaradikkatiçekeceğim.
Utanç,günlükdildeçokduyduğumuzbirsözcükdeğil.Oturaklıbusözyerine
mahcuplukyeğleniyorgenellikle.Uğrayamadığınalacaklınesnafakarşı“çok
mahcup”olabiliyorsun.Geçenlerdebirtoplantıdadaeskibirrektör,imzacı
akademisyenlerinyaşadıklarındanmahcubiyetduyduğunusöylemişti.Buikinci
durumda,yanigündelikhayattandahabiçimselilişkileregeçilince,mahcubiyete
sinmişsamimiyetkişilerarasımesafedesönüpgidince,sözcüğüntoplumsal
etkisideparçalanıpdağılıyor.
Mahcubiyetidilegetirmekkolay,utançdahagizli,örtülü,amaağırağırderinde
yaşananbirduygudurumu.Mahcubiyetbellibelirsizbirözürdilemeyiiçerirken;
utanç,toplumakarşıardamarıçatlamışolanlarınyüzkarasıişlerinekeskinbir
göndermedebulunabiliyor.Buyüzdenutançduygusunusözedökmekzor
olabilir,eş-dostunatılanakademisyenleresıkçaifadeettiği“üzüntü”
cümlelerindeolduğugibi,ancakmutasyonauğrayarakkendinidışavuruyor.
Sarıyıldız
Vicdanıolanlarınhuzursuzluğu,üniversitelerdeyaşanankepazeliğinutançverici
birhâlalmasındankaynaklanıyor.12Eylülfaşizmininsıkıyönetimyıllarında,
1402’liklerüniversitedenatıldılar,amayurtdışınagidebildiler,kendi
kampüslerinegiripkütüphanedearaştırmayapabildiler.AKP’ninOHAL
idaresindeiseimzacıakademisyenleringöğüslerindegörünmezbirsarıyıldız
var.NaziAlmanyası’ndaYahudilerinbiryasaylagöğüslerinetakmakzorunda
bırakıldıklarısarıyıldızınetkisinebenzeyenbiçimde,işaretlendik.Bugörünmez
sarıyıldız,imzacıakademisyenlerinkamudanatılmasınınsimgesiolmasının
yanında,özelsektördevevakıfüniversitelerindedeçalışmalarınınönündeengel;
yurtdışınaçıkışlarınıolanaksızkılıyor;hattaeşlerineveçocuklarınapasaport
verdirtmiyor;doçentliksınavdosyasınıiptalettiriyor;hakemlidergilerinhakem
kurullarındanisimlerinikazıtıyor;dergilereyolladıklarıbilimselmakalelerin,
yazarınaiadeedilmesineyolaçıyor;üstelik,tümhukukdışıbuuygulamalara
karşıadilyargılanmahakkınıdageçersizkılıyor.Sarıyıldız,görünmüyor;ama
kampüsgirişindeözelgüvenliğingözüneçarpıyor,20-30yılboyuncagiripçıkılan
yere“rektöremriyleuygulananyasağın”göğüstekidamgasıoluveriyor.
Rektörler,YÖKvesiyasiiktidarınortakbirçalışmasıyla,imzacıakademisyenler,
insanolduğukabuledildiğihalde,insanolmanıngetirdiğihaklarıyokedilmiş
varlıklaradönüştürülmekisteniyor.Okadarki,çalışmahakkı,yurtdışınaseyahat
özgürlüğü,kampüskütüphanesindearaştırmavedergilerdeyayınyapmahakkı
gibibirçokhaklarınıkullanamayacakinsanlarolarakdamgalanıp“makbul
akademisyenlerden”ayrıldılar.Hedefiimzacılarolmaklabirlikte,hepimiz
biliyoruzkiaslındaodamga,Türkiyetarihininenağırtasfiyesininyapıldığı
üniversiteninalnınavuruldu.
Damgalanmışüniversitenin,akademisyenleriçinuzunyıllarsindirilmesigüçbir
kırgınlık,tahribatveutançtortusubıraktığınıvurgulamakgerekir:İmzacıların
ifadeözgürlüğünüsavunmamanınutancı.Üniversiteözerkliğilimelimeedilirken
susmanınutancı.Hergünyüzyüzebaktığınanabilimdalındakiimzacı
meslektaşlarınasırtdönmeninutancı.Ayda100LirayıEğitim-Sen’inatılan
üyeleriiçinbankadaoluşturduğudayanışmahesabınaaktarmamanınutancı.
YeniKHK’larbeklenirken,başkaihraçlarınolmamasıiçinelbirliğiylemücadeleyi
yükseltmekyerineataletiçindetasfiyeyibeklemeninutancı...Buutançtan,
akademisyenlikmesleğininhakkınıverenlerinpayınadüşenlermutlaka
olmalıdır.
Saklambaç
Hâlböyleyken,üniversiteiçinbirçıkışyoluaranacaksa,“kayıtsızlar”denebilecek
birkesimdenbeklentiiçindeolmakdüşkırıklığıyaratacaktır.Akademisyenliği
memuriyet,üniversiteyimaaşolarakgörenlerin,HaldunTaner’inoyunundaki
gibi“gözlerimikaparım,vazifemiyaparım”biçiminebürünmüşmesleki
yabancılaşmasındantüretilebilecekbirumutyok.Mesleğininbilincindeolmayan
birzombiakademisyenden,yaniakademisyenmaaşıylayaşayanamaakademik
olarakölübirkişidennetoplumanedeüniversiteyebiryarargelir.
Üniversitede,Scorsese’ninSilencefilmindekigibikendinisessizealanlardansöz
edebiliriz.İşkenceedilerekinancındanvazgeçmeyezorlananHıristiyanlar,
tanrısalbirsessizlikveolabildiğincegizlilikiçindeinançlarınıiçlerinegömerek
yaşarlar.17.yüzyılJaponyasından21.yüzyılınYeniTürkiyesi’ne,muhaliflere
yönelikzulümtehdidikarşısındaakademisyendekendisiniodasınagizleyerek
risktenuzaklaşmayaçalışıyor.Böylebirsaklanma,varlığıbilinenakademisyenin
toplumdagörünürolmaktankendiisteğiylekaçınmasıdır.Tamdaiktidarın
istediğineuygunolarak.Yalnızcatoplumdanmı,buaynızamanda,
akademisyenliktenbirkaçış,kendinireddetme,kendivarlığıylasaklambaç
oyunudur.Açıktırki,süreklibirsobelenmekorkusueleştirelbilimselüretimi
kesintisizolaraktahripedecektir.
Akademisyeninaklırahatolmalıdır.Farklıdisiplinlerdekiheraraştırmanın
devletikızdıracakbiryönübulunabileceğiiçindirki,“yaişimikaybedersem”,“ya
hakkımdasoruşturmaaçılırsa”şüphesibirkezpeydahlandığında,artık
üniversitedenhayırgelmez.
Akademininçığlığı
Türkiye’deüniversiteyokedilirken,istertavırsızlığınverdiğisuçluluktan,ister
saklanmaktan,isterkusursuzsorumluluktanolsun,akademisyeninduyduğu
utancın,kayıtsızlıktanfarklıolarakbirisyanpotansiyelibarındırdığını
söyleyebiliriz.Nedenihangisiolursaolsun,masumhissetmemehali,hem
kendisiyle,hemdesiyasaliktidarlayüzleşmeyeaçıkkapıbırakır.
Referandum,siyasalyüzleşmeiçinuygunbirfırsat.Üniversiteninmevcut
koşullarınınsiyasalsorumlularıbelli.AKPiktidarı,YÖKverektörlermakbulolan
vemakbulolmayanakademisyenleryarattı.Türkiye’delideredayalısiyaset,onu
taklitedenrektörlerolaraküniversitelerikuşattı.Referandumdakabuledilirse
anayasalbirotokrasikurulacak,bununyansımasıolaraküniversiteidarelerinin
başınabuyrukuygulamalarıdahadayoğunlaşacak.Üniversitedeimzacıların
tasfiyesiylebaşlayantektipleştirme,eğerkarşıçıkmazsakmakbulolmayanson
akademisyenteslimalınıncayakadarsürecek.
Evetçiler,yenianayasadasıkıyönetimyetkilerininbulunmamasıylaövünüyorlar.
12Eylül’ünsıkıyönetimindebileyapılamayanlarıüniversiteyeyapabilenmevcut
iktidar,dünyadabenzeriolmayanyetkilereolağanhaldesahipolduğunda,temel
hakveözgürlüklermakbulakademisyeniçinbileanayasallafazanlıktanöteye
geçmeyecek.Yenidüzenlemelerhenüzvarlıkbulmamışkenimzacılarayapılanlar
ortadayken,cumhurbaşkanınatekbaşınaOHALilanetme,Meclis’ifeshetme,
ekonomikvesosyalhaklarkonusundakararnameçıkarmaveyüksekyargı
organlarınıbelirlemeyetkileriverenyenianayasaylayapılabilecekleriöngörmek
zorolmasagerek.
SalmanRusdie,Utançadlıromanında,“Nereyebaksamutanacakbirşeyvar.Ama
utançdadiğerşeylergibi;insanonunlauzunsüreyaşadığındamobilyalarından
biriymişgibialışıyor....kimseartıkfarkınavarmıyor”diyor.Üniversitedeutanç,
dersliklerdekimasasandalyegibikanıksandığındaartıkçokgecikmişolacağız.
Düşünceleriylevemesleğiningerekleriyleiktidarıntalepleriarasındaseçim
yapmayazorlanıncaakademisyen,utanç,yaptığıyanlışseçiminbedeliolarak
beliriyor.
Yinede,utanç,bireşik;yaalışarakkayıtsızlıkçukurunadüşülecekyada
yüzleşmeyleberaberisyanbayrağıçekilecek.Akademininumarsızlıktançıkmak
içinilkadımı,16NisaniçinHayırçığlığıatmasıdır.Sonrasındada,iktidarın,ifade
özgürlüğünü,üniversiteözerkliğini,adilyargılanmahakkını,yurtdışınaseyahat
özgürlüğünüyokedenuygulamalarınadaHayırdiyereksesinitopluma
duyurması,kurumsalvarlığınıkanıtlayabilmesiiçinbirzorunluluktur.Çünkü
#AkademiSusmaz.