4- Organ bağışının artmasının önündeki engeller?

Bizim sayfa
(Edirne İl Müftülüğü tarafından hazırlanmıştır)
BÜTÜN YÖNLERİYLE ORGAN BAĞIŞI
Haftanın Duası :
“Ya Rabbi ! Saygı ve sevginin yitip gittiği dünyamızda, bizleri merhamet fedaileri eyle.
İnsanların maddi, manevi ihtiyaçlarını gidermeye muvaffak eyle. Seni sevmeyi, senin
sevdiklerini sevmeyi, seveceğin güzel işler yapmayı bizlere nasip eyle. İmanımızı kuvvetli,
amellerimizi ihlaslı eyle. Bizleri dünya imtihanını kazananlardan eyle. Merhamet duygularımızı
köreltme. Kardeşlik bağlarımızı kuvvetli kıl. Tüm insanlığın kurtuluşuna vesile olacak, İslam’ı
ihyaya muktedir eyle. Gönüller yapmayı bizlere nasip eyle. Aziz şehitlerimizin makamlarını
yüce, gazilerimize uzun ömürler nasip eyle. Vatanımızı ve tüm İslam alemini zalimlerin
şerrinden muhafaza eyle. (amin)
Haftanın yazısı :
BÜTÜN YÖNLERİYLE ORGAN BAĞIŞI
1. Organ bağışı nedir, nasıl ve nereye organ bağışı yapabilirsiniz?
2. Organ nakli kimlerden yapılabilir? Avantajlar, dezavantajlar nelerdir? Her ölen
kişiden organ nakli yapılabilir mi?
3. Beyin ölümü ve bitkisel hayat kavramları nelerdir?
4. Organ bağışının artmasının önündeki engeller?
5. Önemli faktörlerden biri de “DİN”!
6.
Bağışlanan organlar kimlere naklediliyor?
1- Organ bağışı nedir, nasıl ve nereye organ bağışı yapabilirsiniz?
Organ bağışı kişinin hayatta iken kendi iradesiyle, organlarının bir kısmını veya tamamını
ölümünden sonra başkalarının tedavisi için kullanılmak üzere izin vermesidir. 18 yaşını aşmış,
akıl ruh sağlığı yerinde, mümeyyiz olan herkes organ bağışında bulunabilir. Bağış yapılabilecek
yerler; tüm devlet hastaneleri, özel hastaneler, sağlık ocakları, sağlık müdürlükleridir. Prosedür
olarak bir form doldurulup organ bağış kartınız veriliyor. Beş dakikalık bir işlem diyebiliriz.
Yapılan organ bağışları o hastanenin yetkili kişisi tarafından internet üzerinden SAĞLIK
BAKANLIĞININ ORGAN VE DOKU BAĞIŞI BİLGİ SİSTEMİNE girilir. Bakanlık
yetkilileri dışında kimsenin bu bilgileri görmeye yetkisi yoktur.
2- Organ nakli kimlerden yapılabilir? Avantajlar , dezavantajlar nelerdir?
Her ölen kişiden organ nakli yapılabilir mi?
Organ nakli iki şekilde yapılır. Bunlar canlıdan canlıya veya beyin ölümü gelişmiş (kadavra
) kişilerden yapılan nakillerdir.
Canlıdan canlıya organ nakli böbrek, karaciğer ve akciğer gibi organlar için geçerlidir.
Örneğin anneniz, babanız veya kardeşiniz diyalize giren bir böbrek hastası, siz uygun koşullar
var ise böbreğinizin birine ona verebilirsiniz. İnsanlar tek böbrekle de hayatta kalabilirler ancak
ilerde o kişinin de organ nakline ihtiyacı olabileceği düşüncesiyle tıpta bu istenmeyen bir
durumdur. Örneğin bir kaza vs. sonucu tek böbreğinizi kaybederseniz diğerine ihtiyaç
duyabilirsiniz. Yine karaciğer ve akciğer için de aynı sebepler geçerlidir. Siz sağlıklı iken,
organınızın birini veya bir parçasını ( karaciğer ve akciğer için geçerli) birine vererek, yani
sağlıklı iken bir risk alıp takip edilmesi gereken potansiyel hasta grubuna giriyorsunuz. Ama
maalesef bağışların yetersiz oluşu, organ nakli bekleyen insanların çokluğu, yakınlarımızın acı
çekmesi, onların hastalıkla mücadele edememesi son çare olarak bazen canlıdan canlıya nakli
zorunlu kılmaktadır. Kalp, pankreas gibi hayati organlar için ise kadavradan nakil zorunludur.
Kadavradan ( beyin ölümü gelişmiş kişi) organ nakli, sadece yoğun bakımlarda çoğunlukla
beyin kanaması, ağır kafa travmaları, trafik kazaları vb. sebeplerle solunum cihazına bağlı
yatan,beyin ölümü gelişmiş kişilerden yapılabilir. Toplumda her ölen kişiden organ nakli
yapılabilir diye bilinir ama durum böyle değil maalesef. Kişi hastanenin herhangi bir kliniğinde
bile ölmüş olsa, solunum cihazına bağlı değil ve beyin ölümü olmamışsa bu kişilerden organ
nakli yapılamaz. Yani bazen basın yayın organlarında yazılan haberlerde olduğu gibi trafik
kazaları veya depremler gibi doğal afetlerde kimsenin organını alıp birine nakil edemezsiniz.
Bu her şeyden önce tıbben mümkün değildir.
3- Beyin ölümü ve bitkisel hayat kavramları nelerdir?
Bir insanda beyin ölümünün gelişmiş olması demek; beynin tüm kan akımı ve
oksijenlenmesinin durmuş olmasını, beynin tamamen ve geri dönüşümsüz olarak tüm
fonksiyonlarını kaybetmiş olmasını tanımlar. Beyin ölümü olan kişide kısa zamanda diğer
organlar da hayatiyetini kaybeder. Beyin ölümünde vücuda oksijen pompalayan bir solunum
makinesi (ventilatör) olduğu için kalp bir süre daha atmaya devam eder. Kalbin kendine ait,
beyinden bağımsız olarak çalışan bir merkezi vardır. Kalp dokusuna oksijen geldiği sürece bu
merkezden elektriksel uyarı çıkar ve kalbin kısa bir süre daha atmasını sağlar. Şimdiye kadar
dünyada beyin ölümü tanısı konulup tekrar yaşama dönmüş bir vaka yoktur. Beyin ölümü olan
kişi tıbben ve yasal olarak ölü kabul edilir. Beyin fonksiyonlarını geri dönüşümsüz olarak
kaybetmiştir. Hasta solunum cihazına bağlıdır, kendi kendine solunum yapamaz. Bu durum
koma ve bitkisel hayattan farklıdır. Yapılan tüm tıbbi tedavi ve makine desteğine rağmen kısa
süre içinde tüm organlar işlevini yitirir. Bu kişiler artık tıbben ölüdürler. Bir daha hayata
dönmeleri mümkün değildir. Ancak beyin ölümü gelişmiş kişilerden organ nakli yapılabilir.
Kanunlar gereği beyin ölümü olup olmadığına çeşitli testler yapılarak, bir uzman heyet
tarafından karar verilir. Bu kurulda beyin cerrahları, nöroloji, anestezi- reanimasyon ve yoğun
bakım uzman hekimleri yer alır. Her hekim kendisi açısından yapılması gerekli muayene ve
testleri yapar, belgeler ve koordinatöre sunar. Rapor sonuçlarına göre bütün hekimlerin hastanın
öldüğüne kanaat getirmesi gereklidir. Son olarak da ölüm kararı bir tutanakla (beyin ölümü
tutanağı) karara bağlanır ve SAĞLIK BAKANLIĞI’NA hemen bildirimi yapılır. Bu bildirim
bütün sağlık kuruluşları için zorunludur. Bitkisel hayatta ise; Hastanın solunumu devam eder
ancak makine desteğine ihtiyaç duyabilir. Bu kişiler makine desteği ile aylarca, yıllarca
yaşayabilir. Bazı durumlarda iyileşme şansları vardır. Bu insanları tıp ölü kabul etmez, bu
kişilerden organ nakli yapılmaz çünkü bunlar yaşayan insanlardır.
4- Organ bağışının artmasının önündeki engeller?
En başta bilgi eksikliği geliyor. İnsanlar organ bağışının ne olduğunu, nasıl ve hangi
durumlarda yapıldığını bilmiyorlar. Dolayısıyla bilinmeyen bir konuya yaklaşımları da temkinli
oluyor. Ölen bir yakınının organlarını bağışlamayı düşünen bir aile kişinin bedensel
bütünlüğünün tamamen bozulacağı endişesini taşıyor. Oysaki organ nakli ameliyatının
herhangi bir ameliyattan ( örn. Bir mide veya barsak ameliyatı ) hiçbir farkı yok. Hatta aşırı
özen gösteriliyor. Vücut üzerinde tek bir ameliyat izi dışında kötü bir görüntü olmuyor.
5- Önemli faktörlerden biri de “DİN” !
Her canlının hayatı kutsaldır, saygı gösterilmeli ve korunmalıdır. İnsanlarda “ acaba organ
bağışı yaparsam günah mı işlerim “ düşüncesi var. Dini bilgi yetersizliği veya önyargılardan
kaynaklı çekinceler de az değil. Bazen “organ bağışında bulunmak ister misiniz” diye
sorduğumuz ailelerin konuyu önce bir din adamına danışmak istediklerini görüyoruz.
Görüştükleri kişinin olumsuz görüş bildirmesiyle organ bağışından vazgeçen insanlar oluyor.
Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu, 06.03.1980 tarih ve 396 sayılı kararı ile
organ bağışı ve naklinin caiz olduğunu açıklamıştır.
İslamiyet; organ-doku ve kan naklini zaruri bir tedavi yöntemi olarak kabul eder ve karşı
değildir. Ancak bazı koşulların olması gerekir. Bunlar; Organ veya dokusu alınan kişinin ölmüş
olması, Hastalığın sadece organ nakli ile tedavi edilebileceğinin mesleki yeterliliğine ve
dürüstlüğüne güvenilen bir hekim tarafından karar verilmiş olması, Alınan organ ve dokular
için herhangi bir ücret alınmaması, Tedavi edilecek kişinin buna izin vermesi,Toplumun huzur
ve güveninin bozulmaması bakımından organ ve dokusu alınacak kişinin buna sağlığında izin
vermiş olması veya aksini beyan etmemiş olması koşuluyla yakınlarının izninin alınması. İslam
dini açısından ilgili ayet ve hadisler de vardır. Bunlar; “Kim bir kimseye hayat verirse, o sanki
bütün insanlara hayat vermişçesine sevap kazanır.” Maide suresi, ayet 32 “İnsan kendisinin
kemiklerini bir araya getiremeyeceğimizi mi sanıyor? Evet bizim onun parmak uçlarını bile
aynen eski haline getirmeye gücümüz yeter.” “iyilik yapacağınız kişi yaptığı iyilik ve
fenalıklardan kendisi sorumludur.” Kıyame suresi , ayet 3-4.
6- Bağışlanan organlar kimlere naklediliyor?
Öncelikle doku ve kan grubu uygunluğuna göre acil bekleyen hastalara nakiller yapılır. Her
hasta için organ nakli kriterleri vardır. Bu kriterleri bilim kurulları ( böbrek, kalp, karaciğer)
belirler. Organ paylaşımında en önemli öncelik ;
1. Tıbbi aciliyet
2. Doku ve kan grubu uyumudur.
3. Din, dil, ırk, cinsiyet, zengin-fakir ayrımı gözetilmez.
4. Ulusal Koordinasyon Sistemi tarafından dağıtım yapılır.
5. Önce ülkedeki tüm bekleyen acil hastalar taranır. Uygun acil hasta yoksa sıradan
bekleyen hastalara nakil gerçekleştirilir.
6. Yapılan tüm işlemler kayıt altına alınıp belgelenir.
Organ nakli bekleyen hastalıklar halen önemini koruyor. Sayı her geçen gün artıyor, ama
bağışlar ortalamanın çok altında devam ediyor. Organlarımızı toprağa gömmeyi tercih
ediyoruz. Hepimizin bir yakını, sevdiği, eşi, çocuğu, anne veya babası organ nakli bekleyen bir
hasta konumunda olabilir. Olmamasını dileriz. Organ nakli bekleme listesinde bekliyor olmak,
birilerinin ölmesinin sizin yaşamanızı sağlıyor olması büyük bir travma. Aynı zamanda da
yakınını kaybeden birinin bu durumundan olumlu bir sonuç çıkarması için bir fırsat oluşturuyor.
Herkesi bir yaşam armağan etmeye davet etmek istiyoruz..
( Hanife Yavuz,Şişli hamidiye etfal eğitim ve araştırma hastanesi,Organ ve Doku nakil
koordinatörü)
ORGAN BAĞIŞINDA BULUNARAK SİZ DE YENİ BİR YAŞAM ARMAĞAN
EDEBİLİRSİNİZ YAŞAMAK GÜZEL, YAŞATMAK DA !.......
HAYATA YENİDEN MERHABA DİYEMEZSİNİZ, AMA DEDİRTEBİLİRİSNİZ
!……