Slovenya Ülke Raporu - Konya Ticaret Odası

KONYA TİCARET ODASI
SLOVENYA CUMHURİYETİ
ÜLKE RAPORU
Etüd-Araştırma Servisi
Temmuz 2010
SLOVENYA
ÜLKE RAPORU
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ........................................................................................................................................... 1
BİRİNCİ BÖLÜM
SLOVENYA HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1.1. Ülke Kimliği ........................................................................................................................ 2
1.2. Kısa Tarihçe ........................................................................................................................ 3
1.3. Siyasi Yapı ......................................................................................................................... 3
İKİNCİ BÖLÜM
GENEL EKONOMİK DURUM
2.1. Genel Ekonomik Durum ..................................................................................................... 4
2.2. Ekonomideki Belli Başlı Sektörler ...................................................................................... 5
2.3. Dış Ticaret ........................................................................................................................... 6
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ
3.1. Siyasi İlişkiler ........................................................................................................................ 8
3.2. Ekonomik ve Ticari İlişkiler ................................................................................................. 8
3.2.1. İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller .................................................................. 8
3.2.2. Dış Ticaret ....................................................................................................................... 10
3.2.3. Turizm ............................................................................................................................. 10
3.2.4. Ulaştırma ......................................................................................................................... 10
3.2.5. Yatırım ............................................................................................................................ 10
3.3. İşbirliği Yapılabilecek Alanlar .............................................................................................. 11
i
SLOVENYA
ÜLKE RAPORU
GİRİŞ
Slovenya, iki milyonluk nüfusuna karşılık yüksek üretim hacmi ve 22 bin Euro’yu aşan kişi
başına milli geliri ile Avrupa’nın en yüksek standartlarına sahip ülkelerden biridir. Avrupa
piyasalarında marka tanınırlığı ve ürün kalite imajı çok iyi, iş gücü piyasası içinde vasıflı işçi
oranı çok yüksektir. Aktif işgücünün %20’ye yakını üniversite mezunudur. Slovenya mesleki
eğitime çok önem vermektedir; bu da yapılan üretimin kalitesine yansımaktadır.
Slovenya’nin GSYIH’nin yüzde 60’dan fazlasını ihracat oluşturmaktadır. 2004 yılında AB’ye
üye olan Slovenya’da AB üyeliğinin Sloven ekonomisine etkileri ise net bir şekilde
gözlenmektedir. Nitekim üyeliğin hemen altı ay sonrasında GSMH yüzde 4, turizm gelirleri ise
yüzde 9 artmıştır.
Slovenya istikrarlı ekonomisi, büyüme potansiyeli ve stratejik konumu nedeniyle yabancı
yatırımcıların tercih ettiği bir ülkedir. Sloven Ticaret ve Yatırımı Destekleme Ajansı (TIPO)
tarafından yatırımcılara fon ve teşvikler sunulmakta, yürürlükteki Hibe Planı kapsamında imalat
ve hizmetler sektörüne yeni gireceklere kolaylık sağlanarak maliyetlerinin düşürülmesi
doğrultusunda çalışmalar yapılmaktadır.
Slovenya ile Türkiye arasındaki anlaşmalar sayesinde, işbirliğinin geliştirilmesine yönelik
altyapı fazlasıyla mevcuttur. Avrupa Birliği nüfusunun yüzde 0.4’ünü, GSMH’sinin ise yüzde
0.3’ünü oluşturan Slovenya, küçük ancak gelecek vaat eden ekonomisiyle Türk girişimcilere
çeşitli olanaklar sunmaktadır. Avrupa’ya açılmak isteyen firmalarımız, Slovenya ile AB
pazarına özellikle Orta Avrupa ve Balkan ülkelerine yönelik olarak işbirliği yapabilirler.
Slovenya, özellikle tekstil, inşaat ve mobilya sektörlerinde Türk firmaları için cazip bir pazar
özelliği taşımaktadır. Buna karşılık, Türkiye’nin Orta Asya ve Ortadoğu ülkeleri ile olan
ilişkilerindeki konumu ise; Slovenya yatırımcıları ve ihracatçıları için büyük bir avantaj
sağlayabilir.
1
SLOVENYA
ÜLKE RAPORU
BİRİNCİ BÖLÜM
SLOVENYA HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1.1. ÜLKE KİMLİĞİ
Resmi Adı:
Slovenya Cumhuriyeti
Yönetim Şekli:
Parlamenter Demokrasi
Cumhurbaşkanı:
Danilo TURK (22 Aralık 2007’den beri)
Başbakan:
Borut PAHOR (7 Kasım 2008’den beri)
Bağımsızlık Tarihi: 25 Haziran 1991 (Yugoslavya’dan)
Başkent :
Ljubljana
Önemli Şehirleri:
Nova Gorica, Novo Mesto, Maribor, Ptuj, Jesenice, Velence
Yüzölçümü :
220.256 km²
Coğrafi Konumu:
Orta Avrupa’nın güneyinde yer alan, Adriyatik Denizi’ne 40 km’lik kıyısı
olan Slovenya; kuzeyde Avusturya, kuzeydoğuda Macaristan, güney ve
doğuda Hırvatistan, batıda İtalya ile komşudur.
Nüfus :
2,003,136 (Temmuz 2010 tahmini)
Etnik Yapı:
Slovenyalı %83.2, Sırp %2, Hırvat %1.8, Boşnak %1.1, Yugoslav %0.6,
Macar %0.4, diğer %12 (2002)
Dil :
Resmi dil Slovence’dir. Bazı bölgelerde Macarca ve İtalyanca da
konuşulmaktadır.
Din :
Katolik (%57.8), Müslüman (%2.4), Ortodoks (2.3), diğer Hıristiyan
Mezhepleri (%0.9)
Para Birimi :
Euro (EUR)
Zaman Dilimi:
GMT’den 1 saat ileride, Türkiye’den bir saat geridedir.
2
SLOVENYA
ÜLKE RAPORU
1.2. 1.2. KISA TARİHÇE
6. yy.'daki büyük Slav göçleriyle bugünkü yaşadıkları topraklara yerleşen Slovenler, uzun
yıllar Germen halklarının egemenliğinde yaşamış olmalarına rağmen kendi kimliklerini ve
dillerini korumuşlardır. 1918'de, Sırp, Hırvat, Sloven Krallığının, 2. Dünya Savaşı'nın ardındansa
Yugoslav Federal Cumhuriyeti (YFC)'nin bir parçası olmuşlardır. Yugoslav ordusuyla yapılan 10
günlük bir savaştan sonra 25 Haziran 1991'de bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir.
Slovenya, sosyo-kültürel yapısı itibariyle diğer Yugoslav Cumhuriyetlerinden farklılık
göstermektedir. Slovenya Slav ırkından olan diğer devletlerin aksine Katolik ve türdeş bir
nüfusa sahiptir. Diğer Balkan devletlerinde olduğu gibi bir azınlık sorunu yoktur.
Çoğunlukla Almanya ve Avusturya - Macaristan İmparatorluğu’nun etkisi altında kalmıştır.
Bir Balkan Devletinden çok Orta-Batı Avrupa devleti niteliklerine sahiptir.
Slovenya, uluslararası arenada yapıcı, yaratıcı ve uzlaşmacı bir politika izlemektedir. BM,
Avrupa Konseyi üyesi olan ülke, 2004 yılında NATO ve AB tam üyesi olmuştur. 1998-1999
döneminde BM Güvenlik Konseyi’nde geçici üye olarak yer almıştır. IMF, Dünya Bankası,
Avrupa Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası, Dünya Ticaret Örgütü gibi birçok uluslararası
finans kuruluşlarına da üyedir. Bölgesinde de istikrarı sağlamak için çalışan Slovenya,
Güneydoğu Avrupa İşbirliği Girişimi (SECI) ve İstikrar Paktı üyesi olarak Balkanlardaki
düzenin yeniden inşası için teknik ve mali yardımda bulunmaktadır. İnsan hakları notu oldukça
yüksek olan ülke, AB müktesebatına uyumda kişilerin serbest dolaşımı, balıkçılık, çevre,
ekonomik ve parasal birliğe uyum, iş ve sosyal politikalar ve bölgesel politikalar konularında
hızlı ilerleme kaydetmiştir.
1.3. SİYASİ YAPI
Slovenya Anayasası 23 Aralık 1991 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Cumhurbaşkanı halk
tarafından ve en fazla iki kere beş yıllık dönemler için seçilir. Slovenya, biri 90 üyeli Ulusal
Meclis, diğeri 40 üyeli Ulusal Konseyden oluşan iki Meclisli bir yapıya sahiptir. Yürütme ve
yasama görevleri Ulusal Meclis tarafından üstlenilmiştir. Başbakan ile Bakanların atanmasında
ve yürütmenin oluşumunda Ulusal Meclis asıl yetki sahibidir. Cumhurbaşkanı Başbakanı,
Başbakan ise Bakanları Ulusal Meclise teklif eder. Anayasa ve Seçim Yasasına göre, genel
seçimler her dört yılda bir yapılır.
Slovenya'da bir kademeli yerel yönetim sistemi mevcuttur. Merkezi Hükümetçe doğrudan
vali tayini söz konusu olmayıp, tüm mahalli hizmetler ve mülki idare, yetkileri yerel
konularla sınırlandırılmış belediye başkanlarınca yürütülmektedir. Slovenya'da 210 belediye
bulunmakta olup, bunlardan 11'i "büyük şehir" belediyesi konumundadır.
Slovenya'da son genel seçim 21 Eylül 2008 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Hükümet, Sosyal
Demokratlar Partisi (SD), Gerçek İçin-Yeni Siyaset Partisi (Zares), Liberal Demokrasi Partisi
(LDS) ile Slovenya Emekliler Demokratik Partisinin (DeSUS) tarafından oluşturulan bir
koalisyon hükümetidir.
3
SLOVENYA
ÜLKE RAPORU
İKİNCİ BÖLÜM
GENEL EKONOMİK DURUM
2.1. EKONOMİK DURUM
Slovenya, iki milyonluk nüfusuna karşılık yüksek üretim hacmi ve 28 bin Euro’yu aşan kişi
başına milli geliri ile Avrupa’nın en iyi ekonomik göstergelere ve en yüksek standartlarına
ülkelerden birisidir. Slovenya'da kayda değer hiç bir doğal zenginlik yoktur. Bu sebeple kısa
sürede erişilen seviye dikkat çekicidir. Ayrıca, yetişmiş işgücü, gelişmiş altyapı ve iletişim
hizmetleri, ve batı normlarındaki tüketici pazarı ile cazip bir ekonomik ortaktır. Slovenya,
Balkan ülkelerine ve Batı Avrupa’ya giriş kapısıdır.
Ülke, bağımsızlığını kazandığı 1991 yılından itibaren yapısal bir reform programını
uygulamaya koymuş, fiyat liberalizasyonunu başarıyla gerçekleştirmiş, başta sanayi sektörü
olmak üzere tüm sektörlerde büyük bir atılım gerçekleştirmiştir. Banka reformu ile makro
ekonomik alanda büyük ölçüde istikrara ulaşmıştır. Bölgede meydana gelen etnik çatışma ve
savaşlar, Sloven ekonomisini de olumsuz etkilemiştir. Ancak, ülke ekonomisi 1993 yılından
itibaren istikrarlı bir şekilde % 4 büyüme hızını devam ettirmiştir.
2009 küresel ekonomik krizi Slovenya ekonomisini de olumsuz etkilemiş, ihracatı ve sanayi
üretimi %6’dan fazla düşerken, işsizlik oranı ise %9’un üzerine çıkmıştır. Slovenya’nın
GSYİH’si 2008 yılında 60,24 milyar dolarken 2009’da 55,84 milyar dolara gerilemiş; 2008’de
yüzde 3,5’lik büyüme yaşanırken, 2009’da ise yüzde 7,3 küçülme gözlenmiştir. 28.524 dolar kişi
başına düşen gelir rakamı 2004 yılında AB üyesi olan Orta Avrupa ülkelerine kıyasla oldukça
yüksek.
TABLO 1. Temel Ekonomik Göstergeler
EKONOMİK GÖSTERGELER
2004
2005
GSYİH (milyar $)
33.66
35.76
38.94
47.18
60.24
55.84
4,3
4,3
5,9
6,8
3,5
-7,3
Reel GSYİH büyüme oranı (%)
Kişi Başı GSMH
Enflasyon (ort, % tüketici fiyatları)
İşsizlik Oranı (%)
2006
2007
2008
2009
21.756 23.351 25.446 27.957 29.520 28.524
3,6
2,5
2,5
3,6
5,7
0,8
6,40
10,10
9,60
7,70
6,70
9,40
İhracat (fob, milyon $)
14.970 18.530 21.850 27.060 29.590 23.020
İthalat (fob, milyon $)
16.070 19.620 23.590 29.390 33.430 24.240
Kamu Borcu / GSMH (%)
Dış Borç (milyar $)
32
32
29
2924
23
31
14.650 18.970 29.090 40.420 54.410 53.200
Kaynak : CIA World Factbook – Slovenia, 19 Şubat 2010
4
SLOVENYA
ÜLKE RAPORU
Slovenya, AB ile 1993 yılında Ekonomik İşbirliği Anlaşması, 1996 yılında ise Ortaklık
Anlaşması’nı imzalamıştır. Topluluk ile gümrük tarifelerini düzenleyen geçici anlaşma ise 1
Ocak 1997’de yürürlüğe girmiştir. 2001 yılında ise AB ile sanayi ürünleri ticaretini tamamen
liberalize etmiştir. Ancak tarım ürünleri ticaretinde halen bazı kısıtlamalar mevcuttur.
Slovenya’nin GSYIH’nin yüzde 60’dan fazlasını ihracat oluşturmaktadır. 2004 yılında AB’ye
üye olan Slovenya’da AB üyeliğinin Sloven ekonomisine etkileri ise net bir şekilde
gözlenmektedir. Nitekim üyeliğin hemen altı ay sonrasında GSMH yüzde 4, turizm gelirleri ise
yüzde 9 artmıştır.
1 Ocak 2007 tarihinde Euro Bölgesine dahil olan Slovenya, bölge için bir ekonomik başarı ve
istikrar modelidir. 2004 yılında “Dünya Bankası'ndan kredi alan” ülke konumundan “katkıda
bulunan üye ülke” konumuna geçmiştir. 2007'de ise İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı'ndan
(OECD) üyelik sürecini başlatmak için davet almıştır.
Slovenya istikrarlı ekonomisi, gelişmiş kalifiye işgücü, Avrupa’nın Doğu-Bati, Kuzey-Güney
eksenindeki stratejik konumu nedeniyle yabancı sermaye açısından cazip bir yatırım merkezi
haline gelmiştir. AB istatistik kurumu Eurostat verilerine göre, Slovenya her yıl GSMH’sinin
yüzde 2.2’si civarında yabancı sermaye çekmektedir. AB-25 ortalamasının yüzde 1.2 olduğu göz
önünde bulundurulursa, bu rakamın azımsanmayacak bir düzeyde olduğu söylenebilir.
Üyelik öncesinde birkaç istisna dışında yabancı girişimcilere kapalı tutulan özelleştirme,
üyeliğin ardından yabancılara da açılmıştır. Yine de Avrupa Birliği içerisinde ekonomisinde
devlet kontrolünün en yüksek olduğu ülkelerden birisidir. İş ortamını geliştirmeye yönelik
yapısal reformlar Slovenya ekonomisinde yabancı payını artırmış ve bu durum işsizliğin
azaltılmasına yardımcı olmuştur.
Slovenya istikrarlı ekonomisi, büyüme potansiyeli ve stratejik konumu nedeniyle yabancı
yatırımcıların tercih ettiği bir ülkedir. Sloven Ticaret ve Yatırımı Destekleme Ajansı (TIPO)
tarafından yatırımcılara fon ve teşvikler sunulmakta, yürürlükteki Hibe Planı kapsamında imalat
ve hizmetler sektörüne yeni gireceklere kolaylık sağlanarak maliyetlerinin düşürülmesi
doğrultusunda çalışmalar yapılmaktadır. Ancak doğrudan yabancı yatırım yüksek orandaki
vergilerin de etkisiyle bölge ortalamasının gerisinde kalmaktadır.
2.2. EKONOMİDEKİ BELLİ BAŞLI SEKTÖRLER
Slovenya ekonomisinde hizmetler sektörü ağırlıklıdır. Finansman ağırlıklı hizmetler sektörü,
GSYİH’nın yüzde 67,2’sini kapsarken sanayi yüzde 30,5’ini, tarım ise sadece yüzde 2,3’ünü
oluşturmaktadır. Sanayi ve inşaat sektörleri GSYİH’nin üçte birinden fazlasını oluşturmaktadır.İş
gücünün yüzde 62,8’i hizmetler sektöründe istihdam edilmektedir.
Sektörel Dağılım
Sektö
GSYH’daki payları (%)
rler
Hizme
67,2
t
5
SLOVENYA
ÜLKE RAPORU
Sanay
30,5
i
Tarım
2,3
Tarım’ın GSYİH’daki payı düşük olmasın rağmen Sloven çiftçilerin siyasi alanda etkileri
fazladır. Sava ve Drava nehirlerinin suladığı ovalarda yetiştirilen tarım ürünlerinin başında;
buğday, mısır, patates ve uzum gelmektedir. Bağcılık ve şarap üretimi Maribor’da yaygın bir
şekilde gerçekleşmektedir.
Slovenya ekonomisinde geleneksel imalat sektörleri tekstil ve ticari araç üretimi daralırken,
üretim daha çok yüksek katma değerli sektörlere (ilaç sanayi, elektrik ve elektronik sanayi)
kaymıştır. İmalat sanayinde ise büyüme öncelikle ihracat potansiyeli yüksek ürünler olan ulaşım
ekipmanları, elektrikli ekipmanlar, kauçuk ve plastik sanayi, kimyasallar, temel metaller ve
işlenmiş ürünlerde kaydedilmiştir. Madencilik sanayi, metal dışı mineral ürünler, kömür, petrol
ürünleri ve nükleer yakıtların üretiminde bir gerileme gözlenmektedir.
Bir başka önemli sektör ise turizmdir. Alpler ile Adriyatik Denizi arasında uzanan ülke büyük
bir turizm potansiyeline sahiptir. Adriyatik kıyısındaki Portoroz, önemli bir sahil kenti iken Bled
gölü de toplantı ve kongre turizmine uygun yapısı ile göze çarpmaktadır. Turizm sektöründe
yıllar itibariyle yatak kapasitesinde bir düşüş ancak hizmet kalitesinde artış
gözlenmektedir. Bunun başlıca nedeni ise Slovenya’yı ziyaret eden turistlerin % 80’ini İtalya ve
Avusturya’dan günübirlik gelen turistler oluşturmaktadır. Turizm gelirleri GSYIH’nin yaklaşık
yüzde 8’ini oluşturmaktadır.
Pan-Avrupa karayolu ile 5 ve 10 numaralı demiryolu koridorları üzerinde yer alan
Slovenya, ulaşım açısından elverişli geçiş ülkesi konumundadır. Adriyatik Denizi’ndeki
Koper Limanı Asya’dan Suez Kanalı yoluyla Orta Avrupa’ya kargo taşımacılığında en kısa
deniz bağlantısını sağlamaktadır. Slovenya, ülke altyapısını geliştirme projelerine devam
etmektedir. Özellikle ulaşım alanında altyapı güçlendirilerek iş ortamı için Slovenya’nın stratejik
konumu öne çıkarılmaya çalışılmaktadır. Bu nedenle otoban yapımı, demiryolu yapımı projeleri
öncelikli sıradadır. Slovenya’da, telekomünikasyon alt yapısı sağlamdır. Ülke, kişi başına
internet bağlantısı en yüksek olan Avrupa ülkelerinden birisidir.
2.3. DIŞ TİCARET
Slovenya’da pazar hacminin küçük olması nedeniyle KOBİ’ler ihracata yönelik faaliyet
göstermektedir. Bu nedenle Sloven ekonomisinde dış ticaretin önemi fazladır.
Slovenya İthalat ve ihracat imkanları geniş bir ülkedir. Ticaret kısıtlamaları olmayan acık
ekonomi politikası uygulanmaktadır. Bu doğrultuda ülke ekonomisi dış ticarete dayanan
Slovenya, ticaret partneri olan ülkelerdeki ekonomik sorunların etkisi altında kalabilmekte ve bu
durum rekabet yeteneğini olumsuz etkileyebilmektedir. 2009 yılında global ekonomik krizin
etkisi, Çin ve Hindistan’ın yarattığı rekabet ortamı doğrultusunda gerileyen ihracat, sanayi
üretiminin yüzde 6’nın üzerinde bir düşüş yaşamasına neden olmuştur. 2008’de 29,5 milyar
dolarlık ülke ihracatı, 2009’da yüzde 18,11 gerileyerek 23 milyar dolar olmuştur. 2008’de 33,4
6
SLOVENYA
ÜLKE RAPORU
milyar dolar olan İthalatı ise 2009’da yüzde 41,48 gerilemiş ve 24,2 milyar dolar olarak
gerçekleşmiştir.
Ülke ithalatı, ihracatından fazladır. 1996 yılında Orta Avrupa Serbest Ticaret Ortaklığı’na
(CEFTA) üye olan Slovenya, 2002 yılı Ocak ayından itibaren CEFTA üyesi ülkeler (Macaristan,
Polonya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Bulgaristan ve Romanya) ile, 1 Temmuz 1995 tarihinden
itibaren ise EFTA ülkeleri ile serbest ticaret alanı oluşturmuştur. 1 Mayıs 2004’te AB üyesi olan
Slovenya, AB gümrük birliği çerçevesinde dış ticaretini yürütmektedir.
TABLO 2. Slovenya’nın Dış Ticareti (FOB, milyar dolar)
2004
2005
2006
2007
14.970
18.530
21.850
27.060
İhracat
16.070
19.620
23.590
29.390
İthalat
31.040
38.150
45.440
56.450
Hacim
-1.100
-1.090
-1.740
-2.330
Denge
2008
29.590
33.430
63.020
-3.840
2009
23.020
24.240
47.260
-1.220
Kaynak: CIA World Factbook – Slovenia, 19 Şubat 2010
İhracata dayalı olan Sloven ekonomisinde en büyük dış ticaret ortağı AB ülkeleridir. İhracatın
yüzde 66’sı ve ithalatın yüzde 80’den fazlası AB-25 ile yapılmaktadır. Slovenya toplam
ihracatının yarısından fazlası Almanya, İtalya, Hırvatistan ve Avusturya’ya yapılmaktadır.
İthal ürünlerin %60’a yakını ise Almanya, İtalya, Fransa ve Avusturya’dan gelmektedir.
Slovenya, güneydoğu Avrupa ülkeleri ve eski Sovyet ülkeleri ile ticaretini geliştirerek dış ticaret
ortaklarını çeşitlendirmeye çalışmaktadır. Bosna-Hersek, Sırbistan-Karadağ ve Makedonya’ya
yatırım yapan başlıca ülkelerden biri olan Slovenya’nın güneydoğu Avrupa’ya ihracatı son iki
yılda önemli bir artış göstermiştir. Slovenya bu bölgeye ilaç, elektronik eşya, giyim, gıda
mobilya ürünleri ihraç etmektedir.
TABLO 3. Slovenya’nın Dış Ticarette Başlıca Ortakları (2008)
İHRACAT
%
İTHALAT
Almanya
18,2
Almanya
İtalya
11,4
İtalya
Hırvatistan
8,1
Avusturya
Avusturya
7,3
Fransa
Fransa
5,5
Hırvatistan
%
19,2
11,8
9,3
7,5
7,4
Kaynak: CIA World Factbook – Slovenia, 19 Şubat 2010
Slovenya’nın başıca ihraç ürünleri; Makine ve ulaşım ekipmanları , kimyasallar, mobilya,
kağıt, karton, ilaç sanayi ürünleri, metalden mamul ürünler, giyim eşyası, genel sanayi
makineleri, demir- dışı metaller, tekstil ipliği, kumaş, demir-çeliktir.
Başlıca ithal ürünleri ise; Karayolu araçları, petrol ve petrol ürünleri, elektrikli makine ve
ekipmanlar, genel sanayi makineleri, demir-çelik, metal mamulleri, demir-dışı metaller, giyim
7
SLOVENYA
ÜLKE RAPORU
eşyası, tekstil ipliği, kumaş, spesifik makineler, çeşitli
telekomünikasyon ekipmanları, enerji makine ve ekipmanlarıdır.
8
imalat
sanayi
mamulleri,
SLOVENYA
ÜLKE RAPORU
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ
3.1. SİYASİ İLİŞKİLER
25 Haziran 1991 tarihinde bağımsızlığını ilan eden Slovenya, tarafımızdan 6 Şubat 1992
tarihinde Bosna-Hersek, Hırvatistan ve Makedonya ile beraber tanınmıştır. Büyükelçiliğimiz 1
Nisan 1993 tarihinde faaliyete geçmiştir. Slovenya ise, 1996 yılının Eylül ayında Ankara’da bir
Büyükelçilik açmıştır.
Slovenya, Türkiye’yi Batı Avrupa’ya ve dolayısıyla Avrupa Birliği’ne bağlayan ana ulaşım
güzergâhı üzerinde yer almaktadır. İkili ilişkilerin genel seyri olumlu olup, Balkanlar’da barış ve
istikrarın sağlanmasına yönelik konularda ülkemiz ile Slovenya arasındaki işbirliği giderek
artmaktadır. İki ülke arasında herhangi bir siyasi sorun bulunmamaktadır.
Yapılan kamuoyu araştırmalarına göre, Sloven halkı AB içerisinde genişlemeye ve
Türkiye’nin AB üyeliğine en fazla destek veren ülkeler arasında yer almaktadır. Sloven
Hükümeti de karşılıklı ziyaretler vesilesiyle ülkemizin AB üyelik sürecine destek ifadesinde
bulunmakta olup, Türkiye’nin gerekli kriterleri yerine getirmesi halinde AB’ye tam üye
olabileceğini savunmaktadır.
Sloven üst düzey yetkililer, Türkiye’nin Slovenya’nın NATO üyeliğine verdiği desteğe
müteşekkir olduklarını ve bu işbirliğinin gelecekte AB bünyesinde devam etmesini dilediklerini
dile getirmektedirler.
Slovenya ile ilişkilerimizin temelini, Türk karayolu taşımacılığı, turizm, artış eğilimindeki
ticarete dayalı ekonomik işbirliği, Balkanlar’da barışın tesisine yönelik benzer siyasi görüş ve
yaklaşımlar, NATO müttefikliğimiz ve Slovenya’nın AB’ye üyelik sürecimize desteği
oluşturmaktadır.
3.2. EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER
3.2.1. İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller
Anlaşmanın Adı
İmza – Yürürlük Tarihi
Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması
8 Mart 1996
Bilimsel ve Teknolojik İşbirliği Anlaşması
26 Haziran 2003
Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması
19 Nisan 2001 - 23 Aralık 2003
Karayolu ile ilgili Uluslararası Yolcu ve Yük
Taşımacılığı Anlaşması
15 Haziran 2009
Kaynak :DTM
9
SLOVENYA
ÜLKE RAPORU
3.2.2. Dış Ticaret
Slovenya’nın Mayıs 2004’te AB üyesi olmasıyla birlikte iki ülke arasındaki Serbest Ticaret
Anlaşması feshedilmiş ve ikili ticaretimiz Gümrük Birliği kurallarına göre yürütülmeye
başlamıştır. Slovenya yaklaşık iki milyonluk nüfusu nedeniyle nispeten küçük bir pazar olmakla
birlikte Slovenya ile ülkemiz arasındaki ticaret hacmi sürekli olarak artan bir eğilim
sergilemektedir.
2008 yılında 892,34 milyon dolar olan ticaret hacminin 2009 yılında yüzde 5,66 oranında
düşmesine rağmen ticaret dengesi Türkiye lehine bir grafik çizmeye devam etmektedir. 2009
yılında ihracat bir önceki yıla göre yüzde 9 gerileyerek 594,92 milyon dolar, İthalat ise yüzde
2,44’lük artışla 249,58 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2010 yılının ilk üç aylık rakamları
bir önceki yıl aynı dönem ile karşılaştırıldığında ihracatta yüzde 109,36’lık bir gerileme, İthalatta
yüzde 31,85’lik bir artış olduğu görülmektedir.
TABLO 4. Türkiye-Slovenya Dış Ticareti (1.000 Dolar)
TÜRKİYE - SLOVENYA DIŞ TİCARETİ (2005-2010) (milyon dolar)
Yıl
İhracat
İthalat
Toplam Dış Ticaret
2010*
60.79
58.83
119.62
2009
594.92
249.58
844.50
2008
648.71
243.63
892.34
2007
486.77
232.32
719.09
2006
417.73
201.82
619.55
2005
332.41
217.87
550.28
Kaynak :DTM- Dış Ticaret İstatistikleri
* 2010 yılının ilk üç ayı
Türkiye’nin Başlıca Fasıllar İtibariyle Slovenya’ya İhracatı
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Motorlu kara taşıtları, bunların aksam ve parçaları
Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve müstahsalları
Elektrikli makine ve cihazlar, aksam ve parçaları
Örme giyim eşyası ve aksesuarları
İnorganik Kimyasal Müstahsallar, Organik, İnorganik Bileşikler
Tütün ve tütün yerine geçen işlenmiş maddeler
Kazan, makine ve cihazlar, alet ve parçaları
Kauçuk ve kauçuktan eşya
Cam ve cam eşya
Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarları
10
SLOVENYA
ÜLKE RAPORU
Türkiye’nin Başlıca Fasıllar İtibariyle Slovenya’dan İthalatı
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kazan, makine ve cihazlar, aletler, parçaları
Elektrikli makine ve cihazlar, aksam ve parçaları
Ham postlar,deriler (kürkler hariç), köseleler
Debagat ve boyacılıkta kullanılan hülasa, boya, macun, sakızlar
Kağıt ve karton; kağıt ve kartondan mamul eşya
Demir ve çelik
Motorlu kara taşıtları, bunların aksam ve parçaları
Eczacılık ürünleri
Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, ayar cihazları, tıbbi alet
Dokumaya elverişli suni ve sentetik lifler
3.2.3. Turizm
Karşılıklı turistik ziyaretler gittikçe artan bir seyir izlemektedir. 2007 yılından bu yana
Ljubljana Turizm fuarına katılım sağlanmaktadır. Ülkemiz, Sloven turistler tarafından en tercih
edilen ülkeler arasında yer almaktadır. 2007 yılında ülkemizi yaklaşık 35.000 Sloven vatandaşı
ziyaret etmiş olup bu rakam 2008 yılı ilk 11 ayını kapsayan dönemde 39.960 rakamına erişmiştir.
Turistik seyahatler açısından sağlanan bu gelişmede Türk Hava Yollarının son iki yıldır haftada
beş gün, Sloven bayrak taşıyıcısı Adriya Havayolları’nın haftanın iki günü iki sefer olmak üzere
yedi gün düzenlediği uçuşların da etkili olmaktadır.
3.2.4. Ulaştırma
Slovenya coğrafi konumu itibariyle Türk ulaştırma sektörü açısından önemli bir geçiş
noktasıdır. Slovenya söz konusu konumu ile kara, deniz ve demiryolu altyapısı ile Batı
Avrupa’ya kara ve deniz yolu ile yük taşıyan nakliye firmalarımız açısından önemli bir transit
güzergahıdır. Slovenya’nın Koper Limanı ulaştırmaya yönelik mevcut işbirliğine katkı
sağlamaktadır.
3.2.5. Yatırım
Slovenya’da halihazırda büyük çaplı bir Türk yatırımı bulunmamaktadır. İşadamlarımızın
küçük ölçekli girişimleri daha ziyade restoran, tekstil, hazır giyim, takı ve turizm firmaları
mevcuttur. Ayrıca THY’nin havaalanında bir ofisi bulunmaktadır.
2009 yılı itibariyle ülkemizde ise 14 Slovenya menşeli firma faaliyet göstermektedir. 2009
yılında Türkiye’yi yaklaşık 38 bin Sloven turist ziyaret etmiştir. Slovenya menşeli beyaz eşya
üreticisi Gorenje, elektronik eşya üreticisi Iskra (ILTEK Telekomünikasyon San. ve Tic. A.Ş.
ile), Oskar Turizm (O.T.C.- Oskar Traveler's Club), bilgisayar yazılım programları firması qSTC
ve Adria Havayolları İstanbul’da temsilcilikler açmışlardır.
11
SLOVENYA
ÜLKE RAPORU
Öte yandan, Slovenya Girişimcilik ve Dış Yatırımlar Kamu Ajansı (Public Agency for
Enterpreneurship and Foreign Investment - JAPTI) 2006 yılının Ekim ayında Slovenya'nın
İstanbul Fahri Konsolosluğu bünyesinde bir Ticaret Ofisi açmıştır.
3.3. İŞBİRLİĞİ YAPILABİLECEK ALANLAR
 Makine imalatı, tekstil, gıda, elektrik-elektronik, optik ekipmanlar, kozmetik, kağıt,
plastik, otomotiv yan sanayi, kimyevi ve ağaç isleme sektörlerinde gelişmiş bir
endüstriyel altyapı bulunuyor.
 Otomotiv yan sanayinde oldukça gelişen Slovenya ile işbirliğine yönelme imkanları
mevcut.
 Tekstil sektöründe de söz sahibi olan Slovenya düşük maliyetleri, yüksek üretim
teknolojisi ve coğrafi yakınlık faktörünün etkisiyle, İtalya’nın önde gelen markaları için
fason üretim yapıyor. Bu alanda da Türk tekstil firmalarının Sloven firmalar ile
karşılıklı görüşebilecekleri olanaklar var.
 Kereste, mobilya ve dekorasyon malzemelerinin baslıca ihraç kalemleri arasında yer
aldığı Slovenya’da, ağaç isleme sektörü işbirliği olanakları sunuyor.
 İnşaat sektöründe de oldukça gelişmiş ve basarili olmuş Sloven firmaları mevcut.
Özellikle eski Yugoslavya ve BDT pazarlarına yönelik olarak işbirliği opsiyonları
değerlendirilebilir.
 6 adet serbest bölgenin de bulunduğu ülke Bati Avrupa‘ya kara ve deniz yolu ile mal
götüren Türk nakliye firmalarına geniş imkanlar sunuyor.
 Slovenya ile gemi inşa, tamir, tadilat, havuzlama, çelik konstrüksiyon, gemi dizel
motoru imalatı alanlarında işbirliği imkanları değerlendirilebilir.
12
SLOVENYA
ÜLKE RAPORU
HAVA DURUMU
Ljubljana, Slovenya
14 Temmuz
Çarşamba
15 Temmuz
Perşembe
16 Temmuz
Cuma
17 Temmuz
Cumartesi
24° C | 15° C
27° C | 12° C
29° C | 11° C
29° C | 12° C
Sağnak
Yağışlı
Az
Bulutlu
Parçalı
Bulutlu
Az
Bulutlu
13