Solunum sisteminin gelişimi

Solunum Sisteminin Gelişimi
Prof. Dr. Haluk Çokuğraş
1
Solunum sistemi
‘Üst solunum sistemi:
– Burun, ağız, boğaz, lenfatik dokular, larinks,
paranazal sinüsler, kulaklar
‘Alt solunum sistemi:
– Trakea, bronşlar, bronşiyoller, alveoller,
plevra
2
Solunum ağacı
‘ Yaklaşık 23 dallanmadan sonra alveoler ductus
ve sacculus ile alveollere açılır.
‘ 3. dallanmadan itibaren bronşlar BRONŞİYOL
adını alır.
‘ İlk 16 dallanma: İletim ünitesi
‘ 16.dan sonra solunum ünitesi:
– Respiratuar bronşiyoller
– Alveoler ductus
– Alveoler sacculus
3
Solunum yollarının savunma
mekanizmaları
‘ Burun: Filtrasyon, ısıtma, nemlendirme
‘ Lenfoid doku
‘ Müsin üretimi
‘ Silyaların fonksiyonu
‘ Öksürük refleksi
‘ Solübl faktörler (Laktoferrin, lizozim, vb)
‘ IgA
‘ Alveoler makrofajlar
4
Bronşların yapısı
‘Epitel
‘Submukoza
(L.propria)
‘Düz kas
‘Kıkırdak
5
Epitel
‘Silyalı pseudostrafiye epitel; term. bronşiyollere
dek silyalı kuboidal epitele dönüşür.
‘Goblet hücreleri müsin
salgılar.
‘Diğer hücreler: Clara
Bazal
Brush
6
Silyalar
‘ Savunmada çok önemli
‘ Her hücrede 200 silya
‘ Hareket düzenlidir.
‘ Dakikada 1000 salınım
‘ Konjenital ve akiz
bozukluklar olabilir.
‘ PCD: Rekürran
solunum infeksiyonları
7
Epitel
‘ Alveoler epitelyal hücreler:
1. Tip I: Yassı, sayıca az, alveollerin
% 95’ini döşerler; gaz alış verişinden
sorumlu hücreler.
1. Tip II: Kuboidal, sayıca çok, az yer
kaplarlar, sürfaktan üretirler
8
9
Epitel
‘Koruyucu rolü var.
– Mekanik engel
– Silya hareketleri
– Müsin üretimi
‘Fonksiyonel rolü var: Çok sayıda sitokin,
medyatör v.b. salgılar.
10
Submukoza
‘Kan damarları
‘Sinir ağı
‘İmmün sistem hücreleri
– Mast hücreleri
– Lenfositler
– Fagositer hücreler
‘Muküs glandları
11
Düz kas
‘Miktarı yaşla artar.
‘Astımda rolleri var (Bronkospazm)
‘Düz kasların konjenital yokluğu trachea ve
büyük hava yollarında genişlemeye,
sekresyon birikmesine ve yineleyen
pnömonilere-bronşiektaziye yol açar
(Mounier-Kuhn Sendromu)
12
Kıkırdak
‘Havayollarının yapısal sağlamlığını
sağlarlar.
‘Ekspiryumda kollabe olmasını önlerler.
‘Kıkırdakların konjenital yokluğu
bronşiektazi ve lober amfizemle sonlanır
(William Campbell Sendromu)
13
Akciğerlerin gelişim evreleri
‘Embriyonal dönem (26-52.günler)
‘Pseudoglandüler dönem (52.gün-16.hafta)
‘Kanaliküler dönem (16-28.hafta)
‘Sakküler dönem (28-36.hafta)
‘Alveoler dönem (>36.hafta)
14
1. Embriyonal dönem
‘ 26. Günde tomurcuklanır.
‘ Dikotomal ve asimetrik
bölünür.
‘ Primer bronş iki ana dala
ayrılır.
‘ Pulm. damarlar 5-7.
haftada
‘ Plevra 4.haftada oluşur.
15
1. Embriyonal dönem
16
2. Pseudoglandüler dönem
‘ Mezenkim: epitel, düz kas ve
bağ dokusuna farklılaşır.
‘ Epitel tübünü sarar.
‘ İletim tipi hava yolları
tamamlanır.
‘ 10.haftada lenfa ağı belirir.
‘ 12.haftada submuköz bezler
‘ 13.haftada silyalar oluşur.
17
3. Kanaliküler dönem
‘ Respiratuar bronşiyoller
gelişir.
‘ Kemoreseptörler 2022.haftada gelişir.
‘ 24-26. haftada tip II
epitelyal hücreler belirir.
‘ Kıkırdak yapısı 25.haftada
tamamlanır.
18
4. Sakküler dönem
‘ Epitel hücreler incelir.
‘ Pulmoner kapillerler
çoğalır.
‘ Kan ile hava teması.
‘ Gaz değişimi mümkün
ama yetersiz.
‘ Kuboidal ve yassı epitel
hücreleri yeterli
19
5. Alveoler dönem
‘ Tip II epitel hücreleri
sürfaktan salgılar.
‘ Sürfaktan içeren
olgun alveoller var.
‘ >35-37. hafta
lesitin/sfingomyelin
oranı > 2/1
20
Solunumu Başlatan Mekanizma
Sensoryel uyarı
Kimyasal uyarı
Isı değişikliği
Hipoksi
Dokunma
Hiperkapni
Asidoz
SOLUNUM MERKEZİ
Normal elastikiyet
Normal toraks yapısı
Yeterli sürfaktan
Açık havayolu
Normal diffüzyon ve
gaz değişimi
21
Doğum...
‘Doğumda akciğer sıvısı atılır, gerisi emilir.
‘Akciğerlere gelen kan artar.
‘pH , pCO2
, pO2
Pulmoner direnç
Kanlanma
Sağ kalbe gelen kan
For. Ovale ve ductus Botalli kapanır.
22
Postnatal gelişim
‘ Term YD’da alveol yüzeyi 3 m2.
alveol sayısı 20 milyon
alveol çapı 50 mikron
‘ Alveol çoğalması 3-8 yaşa dek sürüyor.
‘ Erişkinde alveol sayısı 200-600 milyon
alveol çapı 200-300 mikron.
‘ Alveol büyümesi toraks büyümesi bitene dek
sürüyor.
23
Postnatal gelişim
‘Hava yollarının genişliği doğumdan adolesana
dek %200-300 artar.
‘Kıkırdak yapısı 8 aylık olana dek artar.
‘Düz kaslar ilk 8 ayda tüm hava yollarında,
daha sonra proksimal hava yollarında artar.
‘Adenoidler, Eustachi tüpü ve paranazal
sinüsler yaşla değişir.
24
Çocuğa özgü farklılıklar
‘Sinüslerin gelişimi:
– Doğuşta maksiller ve ethmoidal sinüsler var.
– Frontal 5-7. yaşta, sfenoidal 9. yaş civarında
‘Adenoidler: 1 yaşından 4-7 yaşa dek
büyür.
‘Eustachi tübü: Anatomik farklılık var.
25