İmplantasyon Adayı Kronik Ağrılı Hastalarda Psikiyatrik Değerlendirme
advertisement
İmplantasyon Adayı Kronik Ağrılı Hastalarda Psikiyatrik Değerlendirme Prof. Dr. Mine Özmen İÜ, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Psikiyatri AD Konsültasyon-Liyezon Psikiyatrisi BD Tıbbi nedenlere bağlı ağrıya psikiyatrik bozukluklar sıklıkla eşlik eder Major depresyon Anksiyete bozuklukları Depresyon-Ağrı • Depresif hastalarda Ağrı yakınmaları sıktır (% 60) (1) • Hekime sıklıkla somatik yakınmalarla (ağrı dahil) başvururlar (% 69) (2) • Depresyonun psikolojik semptomlarını sorularla araştırılsa da bildirmez (%50) (3) 1.Magni,1985; 2.Simon, 1999; 3.Ohayon & Schatzberg, 2003 Ağrı-Depresyon • Bir ya da daha fazla ağrı yakınması olanlarda depresyon prevalansı 12 kez fazladır (1) • Ağrı şiddetlendikçe depresyon şiddeti de artar (2) • Yaşlılıkta başlayan depresyonda eklem ağrısı depresyon yordayıcısı (3) 1.Dworkin, 1990; 2.Dickens, 2002; 3.Hein ve ark, 2003 Ağrılı hastada depresyonun sonuçları • • • • • • • Ağrıda artma Yaşamı kontrol etme becerisinde azalma Ağrının kronikleşmesi Pasif, kaçıngan başetme stratejilerinin kullanılması Tedaviye uyumsuzluk Erken emeklilik Ağrı ile ilintili davranışlar •Hasengring ve ark, 1994 Depresif hastalarda ilaç tedavisine uyum azalır On iki depresyon çalışmasının özeti: Depresif hastaların tedavi yüksektir uyumsuzluğu üç kat Depresyon kötü prognoz açısından risk faktörüdür Depresyon-tanı ölçütleri 1. Depresif duygudurum 2. İlgi ve istek kaybı 3. Belirgin kilo kaybı veya artışı 4. Hemen her gün uykusuzluk ya da aşırı uyku 5. Psikomotor ajitasyon ve retardasyon 6. Halsizlik ya da enerji azlığı 7. Değersizlik veya aşırı suçluluk hisleri 8. Yoğunlaşma zorluğu veya kararsızlık 9.Tekrarlayan ölüm düşünceleri İşlevsellikte kayıp olmalı Tıbbi duruma, madde etkisine ya da yas sürecine bağlı olmamalı Ağrı ağır depresyon ya da terminal hastalıkla ilişkili ise intihar riski yüksektir Tıbbi hastalığı olanlarda intihar risk etmenleri • • • • • • • • kendisinde ya da ailede intihar girişimi kötü hastalık gidişi kontrol edilemeyen ağrı sosyal destek azlığı bir yakının benzer hastalıkla ölmüş olması psikopatoloji öyküsü anksiyete umutsuzluk Anksiyete • Emosyonel • Bilişsel • Bedensel İlaç kötüye kullanımı-araştırılacak alanlar • • • • • Ağrı sd nun değerlendirilmesi Başka fiziksel hastalıklar İlaç kullanım tarzı Sosyal ve ailevi etkenler Hasta ve ailesinde madde kötüye kullanım/psikiyatrik bozukluk öyküsü Ağrı bozukluğu • Herhangi bir fiziksel bulgu olmaksızın süregiden ve herhangi bir nöroanatomik dağılımı takip etmeyen ağrılar ve ağrı ile sürekli uğraş • Her yaşta başlayabilir • Akrabalarda kronik ağrı bzk, depresyon, alkol bağımlılığı daha sık • Akut ağrı anksiyete bozuklukları, kronik ağrı depresyonla sıklıkla ilişkilidir Ağrı bozukluğu • • • • • • Sıklıkla çocuklukta istismar öyküsü Başa çıkma becerileri kısıtlı Çatışma uyaran durumlardan kaçma İlgi/bakım alma Sekonder kazançlar Yakınlar bu davranışları pekiştirebilir Ayırıcı tanı • • • • Somatizasyon bozukluğu Konversiyon bozukluğu Yapay bozukluk Simulasyon Somatizasyon bozukluğu Herhangi bir medikal nedenle açıklanamayan ve birden fazla organ sistemini ilgilendiren yakınmalar Semptomlar • Ağrı semptomları: baş, karın, sırt, eklemler, ekstremiteler, göğüs, ağrılı cinsel ilişki vb. • Gastrointestinal semptomlar: şişkinlik, bulantı, kusma, diyare vb. • Cinsel semptomlar • Pseudonörolojik semptomlar Somatizasyon bozukluğu • • • • Yaşam boyu prevalans: % 0.5 Kadınlarda % 1-2 Düşük sosyokültürel kesimde daha sık Genellikle ergenlik ve erken erişkinlik döneminde başlar • Dalgalanmalı kronik bir seyir izler • Depresyon çok sık eşlik eder Konversiyon Bozukluğu Herhangi bir fiziksel veya nörolojik sebep olmaksızın ortaya çıkan ve bir veya birden fazla nörolojik semptom Yapay bozukluk • Fiziksel ya da psikolojik semptomların istemli olarak taklit edilmesi ya da üretilmesi • Tanınmıyor! • Ağır kişilik bozukluğu eşlik eder Hezeyanlı bozukluk • İyi sistematize edilmiş bizar olmayan hezeyanlar • Diğer alanlarda bozulma saptanmaz • Somatik tip-hasta fiziksel bir sorunu, bozukluğu hastalığı olduğuna inanır Psikanalitik açıdan ağrı ne işe yarar? • İç dünyadaki çatışmalardan uzaklaşmaya • Bağımlılıkla ilgili arzuların doyurulmasına, bu alandaki çatışmaların ifadesine • Yıkıcı duyguların taşınmasına, ifade edilmesine ve cezalandırılmasına • Yakınlarına öfke dolu sadistik saldırılar yapabilmesine Sarno & Joen, 1989 Sonuç Hastaların implantasyon öncesinde • Depresyon • Anksiyete bozuklukları • Psikoz • Somatoform bozukluk • Konversiyon bozukluğu • Yapay bozukluk açısından değerlendirilmeleri gerekmektedir.
