Yenidoğanın beslenmesi - Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri

Yenidoğanın beslenmesi
Dr. Nazan ÇALBAYRAM
Emmenin yararları
• Her zaman hazır, taze ve uygun ısıdadır.
• Besin değeri bebek için idealdir.
• Sindirimi kolaydır, aktif enzimler içerir.
• Hormonlar ve büyüme faktörleri içerir.
• Bebeği enfeksiyonlara karşı korur.
• Allerjiye karşı koruyucudur.
• Bazı kronik hastalıklar ve obesite riskini azaltır.
• Kabızlık ve pişik daha az görülür.
• Analjezik etkisi vardır.
• Çene ve diş gelişiminde rolü vardır.
• Anne-bebek arasındaki bağı güçlendirir.
Emzirmenin yararları 
• Ucuz, hazırlama sorunu yoktur.
• Uterus involüsyonunu sağlayarak, postpartum kanamayı
azaltır.
• Anemi oluşmasını engeller.
• Laktasyonel amenore ile doğum aralığını artırmaya
yardım eder.
• Gebelik öncesi kiloya dönmeye yardımcı olur.
• Annede sakinlik ve duygusal tatmin sağlar.
• Meme ve Over kanserinden korur.
• Postmenopozal osteoporoz ve kalça kırığı
riskini azaltır.
YAPAY BESLENMENİN TEHLİKELERİ
Daha fazla ishal ve solunum yolu hastalığı
Malnütrisyon ve A vitamini eksikliği
Daha yüksek ölüm olasılığı
Daha fazla allerji ve süt intoleransı
Bazı kronik hastalıkların artma riskiBebekte obesite olabilir.
Zeka testlerinde daha düşük puan
Anne daha çabuk fertil olur
Kansızlık, over ve meme ca riski
Bağlanmayı önler.
ANNE SÜTÜNÜN ÖZELLİKLERİ
Kolostrum:
• Doğumdan sonraki ilk birkaç günde salgılanan sarımsı renkteki
koyu kıvamlı süte denir.
1) Antienfektif etmenlerden zengindir.
2) Olgun sütten daha fazla oranda protein içerir (% 3-3.5 g).
3) Demir, C vit. ve amino asitleri yeterli miktarda içerir.
4) Na, K, Ca, Mg, Cl olgun süte göre fazladır.
Kolostrum 2:
5) Çinko ve A, D, B12 vit. yüksek oranda bulunmaktadır.
6) Büyüme faktörleri içerir.
7) Laktoz ve yağ oranı matür sütten azdır.
8) Barsak florasının oluşmasına katkısı vardır.
9) Laksatif etkisi vardır.
Matür (Olgun) Süt:
• Doğumdan birkaç gün sonra salgılanmaya başlar.
• Bileşimi bir öğünde emzirmenin başından sonuna doğru
farklılık gösterir.
– Ön Süt: Protein, laktoz, vitamin ve sudan zengindir.
– Son Süt: Yüksek oranda yağ içerir, enerjinin büyük
bölümünü karşılar.
Emzirmenin Kontrendikasyonları
• Bebekte;
– Galaktozemi
– Fenilketonüri
• Annede;
– Aktif, tedavi edilmemiş tüberküloz
– Tanı/tedavi amaçlı radyoaktif izotop alımı
– Antimetabolit/kemoterapötik alımı
– Madde bağımlılığı
– Memede herpes lezyonu (diğer memede yoksa o memeden emebilir)
– HIV + anne
– Aktif CMV infeksiyonu (prematüreler için)
WHO ve UNICEF ÖNERİSİ
 Yenidoğanlar doğumdan sonra ilk 30 dk
içinde emzirilmeye başlanmalıdır
 İlk 6 ay sadece anne sütü verilmelidir,
 6 aydan itibaren ek besinlere başlanmalıdır
 2 yaş ve üzerine kadar ek besinlerle birlikte
emzirmeye devam edilmelidir
OKSİTOSİN REFLEKSİ (Süt İnme Refleksi)
Kaygı, stres, ağrı, şüphe refleksi engeller.
Bebek için sevgi dolu düşünceler,
Bebeğin sesi, görüntüsü,
Annenin kendine güvenmesi,
refleksin oluşmasına yardım eder.
Süt İnme Refleksinin Belirtileri
• Emzirmeden hemen önce ya da emzirme sırasında
memelerde karıncalanma olması
• Bebek ağladığında ya da onu emzirmeyi
düşündüğünde annenin memelerinden süt akması
• Emzirme sırasında uterus kontraksiyonlarının
hissedilmesi
Süt İnme Refleksinin Uyarılması
• Annenin sakin, stressiz olması ve kendine güvenini
sağlamak
• Ağrı gibi stres yaratan faktörleri azaltmak
• Bebek ve emzirme ile ilgili olumlu düşünceler
kazandırmak
• Destek faktörleri kullanmak
Süt İnme Refleksinin Uyarılması
•
Bebekle tensel temasını artırmak
•
Ilık bir şeyler içirmek
•
Memeleri ılık nemli ya da kuru uygulama ile ısıtmak
•
Memelere masaj yaparak meme uçlarını uyarmak
•
Sırta masaj yapmak
SIRT MASAJI
• Anne oturur, öne doğru eğilir, önündeki masaya
kollarını koyar ve başını kollarına dayar.
• Memeleri çıplak olarak serbestçe sallanmalıdır.
• Yardımcı annenin omurgasının iki yanına, aşağı
doğru masaj yapar.
SIRT MASAJI
•
Yumrukları sıkı ve baş parmağı öne doğru açık durmalıdır.
•
Yumrukları ile sıkıca bastırırken baş parmağı ile küçük
dairesel hareketler yapmalıdır.
•
Boyundan kürek kemiklerine doğru omurganın her iki yanını
da iki-üç dakika ovuşturur
Bebeğin Etkili Emdiği Nasıl Anlaşılır?
• Bebeğin sütü yutması duyulabilir,
• Emzirme anne için rahat ve zevklidir,
• Bebek memeyi kendisi bırakır,
• Meme başı dikleşmiş, sağlıklı görünür, göğüs yumuşar,
• 4-5 gün içinde bebeğin gaitasının rengi açılır, sarı bir hal alır,
Doğru Yerleşmeme - Etkisiz Emme Belirtileri
• Bebeğin ağzı geniş açık değildir,
• Dudaklarını ileriye uzatmıştır,
• Alt dudağı dışa dönük değildir,
• Çenesi anne memesine değmez,
• Yanakları içe çöküktür,
• Areolanın çoğu kısmı dışarıdan gözlenir,
Doğru Yerleşmeme ve Etkisiz Emme
Sonucunda
• Bebek meme başını emdiği için meme çatlakları ve ağrı
olur,
• Sütü tam alamadığı için doymaz ve memelerde
gerginlik olur,
• Doymayan bebek tartı alamaz ve memeyi reddeder,
• Sonuçta memelerde süt yapımı azalır.
Emzirmenin Süresi
Kendisi bırakana kadar bebeği memede
tutmak gerekir.
BEBEK YETERLİ SÜT ALIYORSA….
• Genelde günde en az 6-8 kez açık renk idrar,
• Günde 3-5 kez gaita yapmalı,
• 2. haftanın sonunda doğum ağırlığına ulaşmalı,
• İlk 6 ay boyunca ayda en az 500 gr veya haftada 125
gr almalı,
SÜTÜN SAĞILMASI
Süt Sağılmasını Gerektiren Durumlar
 Süt birikmesi, kanal tıkanıklığı,
 Emme sorunu olan
bebek,
 Çökük meme başı,
 Memeyi reddeden bebek
 Anne işe başlamışsa
 Dolu memeyi almayı kolaylaştırmak için
 Meme ucunu yara olmaktan korumak için,
 DDA ve Prematüre bebek
 Hasta bebek
 Hasta anne
SÜT SAĞMAK İÇİN ÖN HAZIRLIK
• Anne ellerini yıkamalı,
• Oksitosin Refleksini Başlatmak İçin;
– Sessiz, sakin ortam,
– Bebeğin resmine bakmak,
– Ilık bir şey içmek,
– Memeleri ısıtmak,
– Meme uçlarını uyarmak,
– Memelere masaj veya hafif vurmak,
– Sırt masajı yapılabilir.
• Elle sağma
• Pompa ile sağma
• Enjektör pompası
Sağılan Anne Sütünün Saklanması
Oda ısısında 8 saat
Buzdolabında 72 saat
Buzlukta 2 hafta,
Derin dondurucuda 3-6 ay saklanabilir
Saklanan Anne Sütünün Kullanılma
İlkeleri
• Her sağmada süt ayrı steril kaplarda toplanmalı ve üzerine
tarih-saat yazılmalı.
• Kullanılacağı zaman tarihi daha önce olan sütler verilmeli.
• Buzdolabına indirilerek veya ılık suda bekleterek çözülmeli
• 24 saat içinde kullanılmalı
• Çözünmüş süt tekrar dondurulmamalı.