BİY 315 BİYOSİNYAL İLETİMİ

BİY 315
BİYOSİNYAL İLETİMİ
Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ
2008-2009 Güz Yarı Dönemi
Eksternal sinyal iletimi: Hedef hücrelere sinyal iletimi
1. Endokrine sinyal iletimi: sinyal molekülleri (hormonlar) endokrin
organ hücrelerince sentezlenirler – sentezlendikleri yerin uzağından başka
bir mikroçevredeki hedef hücrelere etki ederler.
2. Parakrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri aynı mikro çevreyi paylaşan
bir hücre veya hücre grubu tarafında salınır ve yakın çevredeki diğer
hücreleri etkiler (nörotransmitterler ve nörohormonlar).
3. Autokrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri bir hücre veya hücre
grubundan salınır ve sadece kendileri yanıt oluştururlar (bir çok büyüme
faktörü).
4. Hücre-hücre ve hücre-matriks arası etkileşimlerde işe karışan
moleküller.
Eksternal sinyal iletimi: Hedef hücrelere sinyal iletimi
1. Endokrine sinyal iletimi: sinyal molekülleri (hormonlar) endokrin
organ hücrelerince sentezlenirler – sentezlendikleri yerin uzağında başka
bir mikroçevredeki hedef hücrelere etki ederler.
2. Parakrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri aynı mikro çevreyi
paylaşan bir hücre veya hücre grubu tarafında salınır ve yakın çevredeki
diğer hücreleri etkiler (nörotransmitterler ve nörohormonlar).
3. Autokrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri bir hücre veya hücre
grubundan salınır ve sadece kendileri yanıt oluştururlar (bir çok büyüme
faktörü).
4. Hücre-hücre ve hücre-matriks arası etkileşimlerde işe karışan
moleküller.
Eksternal sinyal iletimi: Hedef hücrelere sinyal iletimi
1. Endokrine sinyal iletimi: sinyal molekülleri (hormonlar) endokrin
organ hücrelerince sentezlenirler – sentezlendikleri yerin uzağında başka
bir mikroçevredeki hedef hücrelere etki ederler.
2. Parakrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri aynı mikro çevreyi
paylaşan bir hücre veya hücre grubu tarafında salınır ve yakın çevredeki
diğer hücreleri etkiler (nörotransmitterler ve nörohormonlar).
3. Autokrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri bir hücre veya hücre
grubundan salınır ve sadece kendileri yanıt oluştururlar (bir çok büyüme
faktörü).
4. Hücre-hücre ve hücre-matriks arası etkileşimlerde işe karışan
moleküller.
Eksternal sinyal iletimi: Hedef hücrelere sinyal iletimi
1. Endokrine sinyal iletimi: sinyal molekülleri (hormonlar) endokrin
organ hücrelerince sentezlenirler – sentezlendikleri yerin uzağında başka
bir mikroçevredeki hedef hücrelere etki ederler.
2. Parakrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri aynı mikro çevreyi
paylaşan bir hücre veya hücre grubu tarafında salınır ve yakın çevredeki
diğer hücreleri etkiler (nörotransmitterler ve nörohormonlar).
3. Autokrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri bir hücre veya hücre
grubundan salınır ve sadece kendileri yanıt oluştururlar (bir çok büyüme
faktörü).
4. Hücre-hücre ve hücre-matriks arası etkileşimlerde işe karışan
moleküller.
Eksternal sinyal iletimi: Hedef hücrelere sinyal iletimi
1. Endokrine sinyal iletimi: sinyal molekülleri (hormonlar) endokrin
organ hücrelerince sentezlenirler – sentezlendikleri yerin uzağında başka
bir mikroçevredeki hedef hücrelere etki ederler.
2. Parakrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri aynı mikro çevreyi
paylaşan bir hücre veya hücre grubu tarafında salınır ve yakın çevredeki
diğer hücreleri etkiler (nörotransmitterler ve nörohormonlar).
3. Autokrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri bir hücre veya hücre
grubundan salınır ve sadece kendileri yanıt oluştururlar (bir çok büyüme
faktörü).
4. Hücre-hücre ve hücre-matriks arası etkileşimlerde işe karışan
moleküller.
Eksternal sinyal iletimi: Hedef hücrelere sinyal iletimi
1. Endokrine sinyal iletimi: sinyal molekülleri (hormonlar) endokrin
organ hücrelerince sentezlenirler – sentezlendikleri yerin uzağında başka
bir mikroçevredeki hedef hücrelere etki ederler.
2. Parakrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri aynı mikro çevreyi
paylaşan bir hücre veya hücre grubu tarafında salınır ve yakın çevredeki
diğer hücreleri etkiler (nörotransmitterler ve nörohormonlar).
3. Autokrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri bir hücre veya hücre
grubundan salınır ve sadece kendileri yanıt oluştururlar (bir çok büyüme
faktörü).
4. Hücre-hücre ve hücre-matriks arası etkileşimlerde işe karışan
moleküller.
Eksternal sinyal iletimi: Hedef hücrelere sinyal iletimi
1. Endokrine sinyal iletimi: sinyal molekülleri (hormonlar) endokrin
organ hücrelerince sentezlenirler – sentezlendikleri yerin uzağında başka
bir mikroçevredeki hedef hücrelere etki ederler.
2. Parakrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri aynı mikro çevreyi
paylaşan bir hücre veya hücre grubu tarafında salınır ve yakın çevredeki
diğer hücreleri etkiler (nörotransmitterler ve nörohormonlar).
3. Autokrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri bir hücre veya hücre
grubundan salınır ve sadece kendileri yanıt oluştururlar (bir çok büyüme
faktörü).
4. Hücre-hücre ve hücre-matriks arası etkileşimlerde işe karışan
moleküller.
Eksternal sinyal iletimi: Hedef hücrelere sinyal iletimi
1. Endokrine sinyal iletimi: sinyal molekülleri (hormonlar) endokrin
organ hücrelerince sentezlenirler – sentezlendikleri yerin uzağında başka
bir mikroçevredeki hedef hücrelere etki ederler.
2. Parakrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri aynı mikro çevreyi
paylaşan bir hücre veya hücre grubu tarafında salınır ve yakın çevredeki
diğer hücreleri etkiler (nörotransmitterler ve nörohormonlar).
3. Autokrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri bir hücre veya hücre
grubundan salınır ve sadece kendileri yanıt oluştururlar (bir çok büyüme
faktörü).
4. Hücre-hücre ve hücre-matriks arası etkileşimlerde işe karışan
moleküller.
Eksternal sinyal iletimi: Hedef hücrelere sinyal iletimi
1. Endokrine sinyal iletimi: sinyal molekülleri (hormonlar) endokrin
organ hücrelerince sentezlenirler – sentezlendikleri yerin uzağında başka
bir mikroçevredeki hedef hücrelere etki ederler.
2. Parakrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri aynı mikro çevreyi
paylaşan bir hücre veya hücre grubu tarafında salınır ve yakın çevredeki
diğer hücreleri etkiler (nörotransmitterler ve nörohormonlar).
3. Autokrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri bir hücre veya hücre
grubundan salınır ve sadece kendileri yanıt oluştururlar (bir çok büyüme
faktörü).
4. Hücre-hücre ve hücre-matriks arası etkileşimlerde işe karışan
moleküller.
Eksternal sinyal iletimi: Hedef hücrelere sinyal iletimi
1. Endokrine sinyal iletimi: sinyal molekülleri (hormonlar) endokrin
organ hücrelerince sentezlenirler – sentezlendikleri yerin uzağında başka
bir mikroçevredeki hedef hücrelere etki ederler.
2. Parakrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri aynı mikro çevreyi
paylaşan bir hücre veya hücre grubu tarafında salınır ve yakın çevredeki
diğer hücreleri etkiler (nörotransmitterler ve nörohormonlar).
3. Autokrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri bir hücre veya hücre
grubundan salınır ve sadece kendileri yanıt oluştururlar (bir çok büyüme
faktörü).
4. Hücre-hücre ve hücre-matriks arası etkileşimlerde işe karışan
moleküller.
Eksternal sinyal iletimi: Hedef hücrelere sinyal iletimi
1. Endokrine sinyal iletimi: sinyal molekülleri (hormonlar) endokrin
organ hücrelerince sentezlenirler – sentezlendikleri yerin uzağında başka
bir mikroçevredeki hedef hücrelere etki ederler.
2. Parakrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri aynı mikro çevreyi
paylaşan bir hücre veya hücre grubu tarafında salınır ve yakın çevredeki
diğer hücreleri etkiler (nörotransmitterler ve nörohormonlar).
3. Autokrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri bir hücre veya hücre
grubundan salınır ve sadece kendileri yanıt oluştururlar (bir çok büyüme
faktörü).
4. Hücre-hücre ve hücre-matriks arası etkileşimlerde işe karışan
moleküller.
Eksternal sinyal iletimi: Hedef hücrelere sinyal iletimi
1. Endokrine sinyal iletimi: sinyal molekülleri (hormonlar) endokrin
organ hücrelerince sentezlenirler – sentezlendikleri yerin uzağında başka
bir mikroçevredeki hedef hücrelere etki ederler.
2. Parakrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri aynı mikro çevreyi
paylaşan bir hücre veya hücre grubu tarafında salınır ve yakın çevredeki
diğer hücreleri etkiler (nörotransmitterler ve nörohormonlar).
3. Autokrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri bir hücre veya hücre
grubundan salınır ve sadece kendileri yanıt oluştururlar (bir çok büyüme
faktörü).
4. Hücre-hücre ve hücre-matriks arası etkileşimlerde işe karışan
moleküller.
Eksternal sinyal iletimi: Hedef hücrelere sinyal iletimi
1. Endokrine sinyal iletimi: sinyal molekülleri (hormonlar) endokrin
organ hücrelerince sentezlenirler – sentezlendikleri yerin uzağında başka
bir mikroçevredeki hedef hücrelere etki ederler.
2. Parakrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri aynı mikro çevreyi
paylaşan bir hücre veya hücre grubu tarafında salınır ve yakın çevredeki
diğer hücreleri etkiler (nörotransmitterler ve nörohormonlar).
3. Autokrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri bir hücre veya hücre
grubundan salınır ve sadece kendileri yanıt oluştururlar (bir çok büyüme
faktörü).
4. Hücre-hücre ve hücre-matriks arası etkileşimlerde işe karışan
moleküller.
Eksternal sinyal iletimi: Hedef hücrelere sinyal iletimi
1. Endokrine sinyal iletimi: sinyal molekülleri (hormonlar) endokrin
organ hücrelerince sentezlenirler – sentezlendikleri yerin uzağında başka
bir mikroçevredeki hedef hücrelere etki ederler.
2. Parakrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri aynı mikro çevreyi
paylaşan bir hücre veya hücre grubu tarafında salınır ve yakın çevredeki
diğer hücreleri etkiler (nörotransmitterler ve nörohormonlar).
3. Autokrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri bir hücre veya hücre
grubundan salınır ve sadece kendileri yanıt oluştururlar (bir çok büyüme
faktörü).
4. Hücre-hücre ve hücre-matriks arası etkileşimlerde işe karışan
moleküller.
Eksternal sinyal iletimi: Hedef hücrelere sinyal iletimi
1. Endokrine sinyal iletimi: sinyal molekülleri (hormonlar) endokrin
organ hücrelerince sentezlenirler – sentezlendikleri yerin uzağında başka
bir mikroçevredeki hedef hücrelere etki ederler.
2. Parakrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri aynı mikro çevreyi
paylaşan bir hücre veya hücre grubu tarafında salınır ve yakın çevredeki
diğer hücreleri etkiler (nörotransmitterler ve nörohormonlar).
3. Autokrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri bir hücre veya hücre
grubundan salınır ve sadece kendileri yanıt oluştururlar (bir çok büyüme
faktörü).
4. Hücre-hücre ve hücre-matriks arası etkileşimlerde işe karışan
moleküller.
Eksternal sinyal iletimi: Hedef hücrelere sinyal iletimi
1. Endokrine sinyal iletimi: sinyal molekülleri (hormonlar) endokrin
organ hücrelerince sentezlenirler – sentezlendikleri yerin uzağında başka
bir mikroçevredeki hedef hücrelere etki ederler.
2. Parakrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri aynı mikro çevreyi
paylaşan bir hücre veya hücre grubu tarafında salınır ve yakın çevredeki
diğer hücreleri etkiler (nörotransmitterler ve nörohormonlar).
3. Autokrin sinyal iletimi: sinyal molekülleri bir hücre veya hücre
grubundan salınır ve sadece kendileri yanıt oluştururlar (bir çok büyüme
faktörü).
4. Hücre-hücre ve hücre-matriks arası etkileşimlerde işe karışan
moleküller.
Özet
(1) Sinyal üreten hücre tarafından sinyal molekülünün sentezlenmesi
(2) Sinyal üreten hücre tarafından sinyal molekülünün salınması.
(3) Sinyal molekülünün hedef hücreye taşınması
(4) Sinyalin hedef hücrede özgül reseptör protein tarafından tutulması
(5) Hücre içi sinyal transdüksiyon yolunu tetiklemesi
(6) Hücre metabolizmasında veya gen ekspresyonunda değişiklikler
(hücresel yanıt).
(7) Sinyalin sönümlenmesi, çoğunlukla hücresel yanıtın sonlandırılması.
Özet
(1) Sinyal üreten hücre tarafından sinyal molekülünün sentezlenmesi
(2) Sinyal üreten hücre tarafından sinyal molekülünün salınması.
(3) Sinyal molekülünün hedef hücreye taşınması
(4) Sinyalin hedef hücrede özgül reseptör protein tarafından tutulması
(5) Hücre içi sinyal transdüksiyon yolunu tetiklemesi
(6) Hücre metabolizmasında veya gen ekspresyonunda değişiklikler
(hücresel yanıt).
(7) Sinyalin sönümlenmesi, çoğunlukla hücresel yanıtın sonlandırılması.
Özet
(1) Sinyal üreten hücre tarafından sinyal molekülünün sentezlenmesi
(2) Sinyal üreten hücre tarafından sinyal molekülünün salınması.
(3) Sinyal molekülünün hedef hücreye taşınması
(4) Sinyalin hedef hücrede özgül reseptör protein tarafından tutulması
(5) Hücre içi sinyal transdüksiyon yolunu tetiklemesi
(6) Hücre metabolizmasında veya gen ekspresyonunda değişiklikler
(hücresel yanıt).
(7) Sinyalin sönümlenmesi, çoğunlukla hücresel yanıtın sonlandırılması.
Özet
(1) Sinyal üreten hücre tarafından sinyal molekülünün sentezlenmesi
(2) Sinyal üreten hücre tarafından sinyal molekülünün salınması.
(3) Sinyal molekülünün hedef hücreye taşınması
(4) Sinyalin hedef hücrede özgül reseptör protein tarafından tutulması
(5) Hücre içi sinyal transdüksiyon yolunu tetiklemesi
(6) Hücre metabolizmasında veya gen ekspresyonunda değişiklikler
(hücresel yanıt).
(7) Sinyalin sönümlenmesi, çoğunlukla hücresel yanıtın sonlandırılması.
Özet
(1) Sinyal üreten hücre tarafından sinyal molekülünün sentezlenmesi
(2) Sinyal üreten hücre tarafından sinyal molekülünün salınması.
(3) Sinyal molekülünün hedef hücreye taşınması
(4) Sinyalin hedef hücrede özgül reseptör protein tarafından tutulması
(5) Hücre içi sinyal transdüksiyon yolunu tetiklemesi
(6) Hücre metabolizmasında veya gen ekspresyonunda değişiklikler
(hücresel yanıt).
(7) Sinyalin sönümlenmesi, çoğunlukla hücresel yanıtın sonlandırılması.
Özet
(1) Sinyal üreten hücre tarafından sinyal molekülünün sentezlenmesi
(2) Sinyal üreten hücre tarafından sinyal molekülünün salınması.
(3) Sinyal molekülünün hedef hücreye taşınması
(4) Sinyalin hedef hücrede özgül reseptör protein tarafından tutulması
(5) Hücre içi sinyal transdüksiyon yolunu tetiklemesi
(6) Hücre metabolizmasında veya gen ekspresyonunda değişiklikler
(hücresel yanıt).
(7) Sinyalin sönümlenmesi, çoğunlukla hücresel yanıtın sonlandırılması.
Özet
(1) Sinyal üreten hücre tarafından sinyal molekülünün sentezlenmesi
(2) Sinyal üreten hücre tarafından sinyal molekülünün salınması
(3) Sinyal molekülünün hedef hücreye taşınması
(4) Sinyalin hedef hücrede özgül reseptör protein tarafından tutulması
(5) Hücre içi sinyal transdüksiyon yolunu tetiklemesi
(6) Hücre metabolizmasında veya gen ekspresyonunda değişiklikler
(hücresel yanıt).
(7) Sinyalin sönümlenmesi, çoğunlukla hücresel yanıtın sonlandırılması.
 Sinyal transdüksiyonu bilginin, hücre dışından sitoplazmaya veya
çekirdeğe taşınması için gerçekleşen moleküler olayların tamamıdır.
 Amplifikasyon (zaman ve nitelik) ikinci haberciler aracılığı ile
sinyallerin amplifikasyonu (genellikle küçük moleküllerin turnover’leri
oldukça hızlıdır).
 Çoklu kontrol
sinyal
Algılama - Kabul etme
Amplifikasyon
Transdüksiyon
Hücresel yanıtlar
Hücresel yanıtlar özellikle sinyal iletim yollarının
açılmasına ve sonuçta aşağıdaki hücresel
değişikliklere neden olabilir:
hücre döngüsü ilerleyişi
gen ekspresyonu
protein artışı ve yönlendirilmesi
hücre göçü
hücre iskeleti oluşumu
hücresel konumlanma
metabolizma
hücresel devamlılık
Farklı hücreler aynı sinyal molekülüne farklı
yanıtlar üretebilirler
Nörotransmitter:
(a) Kalp kas hücresi: kontraksiyon gücünde ve
oranında azalma
(b) İskelet kas hücresinde: kontraksiyon
(c) Düz kas hücresinde: relaksiyon
(d) Tükrük bezi hücresinde: salgı salgılama
Reseptörler
Hücre reseptörleri
toplamışlardır
dört
farklı
1- Enzim bağımlı reseptörler
2- Enzimli reseptörler
3- İyon-kanalına bağlı reseptörler
4- G-proteinlere bağımlı reseptörler
grupta
Reseptör tipleri
1. Enzim bağlı reseptörler
örn. Protein kinaz reseptörleri, PKR
Ligand
Membran
Inaktif enzim
Reseptör tipleri
1. Enzim bağlı reseptörler
örn. Protein kinaz reseptörleri, PKR
Ligand
Aktif enzim
Reseptör tipleri
2. Enzimli reseptörler
örn. sitokin reseptörler, büyüme hormonu reseptörleri ve
interferonlar
İnaktif enzim
Reseptör tipleri
2. Enzimli reseptörler
örn. sitokin reseptörler, büyüme hormonu reseptörleri ve
interferonlar
Aktif enzim
Reseptör tipleri
3. İyon-kanalına bağlı reseptörler
örn. nörotransmitter-geçitli iyon kanalları
Ions
Reseptör tipleri
3. İyon-kanalına bağlı reseptörler
örn. nörotransmitter-geçitli iyon kanalları
Reseptör tipleri
3. İyon-kanalına bağlı reseptörler
örn. neurotransmitter-geçitli iyon kanalları
Reseptör tipleri
4. G-protein bağımlı reseptörler
örn. epinefrin, serotonin ve glukagon reseptörleri
G protein
enzyme
Reseptör tipleri
4. G-protein bağımlı reseptörler
örn. epinefrin, serotonin ve glukagon reseptörleri
enzyme
Reseptör tipleri
4. G-protein bağımlı reseptörler
örn. epinefrin, serotonin ve glukagon reseptörleri
enzyme
Activated G protein
Reseptör tipleri
4. G-protein bağımlı reseptörler
örn. epinefrin, serotonin ve glukagon reseptörleri
enzyme
Reseptör tipleri
4. G-protein bağımlı reseptörler
örn. epinefrin, serotonin ve glukagon reseptörleri
Activated enzyme