Ablativus Absolutus

ABLATIVUS ABSOLUTUS
Ablativus absolutus, ablativus halinde bir isim veya zamir ile bunu niteleyen ablativus halindeki bir
participium’dan oluşan ve yan cümle yerine geçen bir gramer yapısıdır. Bu yapı, zarf niteliği taşıyan ve
zaman, sebep, koşul veya karşıtlık ifade eden yan cümleler kurmak için kullanılır. Yani eylemin hangi
şartlar altında gerçekleştiğini belirtir. Genellikle cümle başında yer alır ve virgülle belirtilir.
Örnekler
Caesare ducente, milites non timebant - Caesar önderlik ederken askerler korkmuyorlardı.
Duce vulnerato, milites fugerunt – Komutan yaralanınca (yaralandığı için) askerler kaçtılar.
Roma visa, viri gaudebant – Roma görülünce (görüldüğü için) adamlar seviniyorlardı.
His rebus auditis, coepit timere – Bu şeyler duyulunca korkmaya başladılar.
Eo imperium tenente, eventum timeo – O gücü elinde bulundurduğu için sonucundan korkuyorum.
Civibus fortiter pugnantibus, urbs capietur – Vatandaşlar cesurca savaşırlarsa şehir ele geçirilecek.
Absolutus sözcüğü absolvo fiilinden gelir; “-den çözülmüş, -den ayrılmış” demektir. Cümlenin diğer
kısmından ayrılmış, cümlenin diğer öğeleriyle gramer açısından bir bağlantısı olmayıp yalnızca anlam
bakımından bağlı ablativus’u ifade eder. Esas cümleye bağlaç ile bağlanmaz, anlamı cümlenin
bağlamından çıkarılır. Ablativus absolutus ile kurulan cümlenin öznesi konumundaki ablativus
halindeki ismin esas cümleden gramer açısından herhangi bir işlevinin olmaması gerekir.
me epistulam legente te audiebam
Caesare duce nihil timebant
epistulam lgens te audiebam
Caesar ducens nihil timebant / Caesare duce milites nihil timebant
ABLATIVUS ABSOLUTUS
•
Deponens fiiller dışındaki fiiller, perfectum participiumları edilgen çatıda olduğu için ablativus
absolutus yapısında etken anlam ifade edecek şekilde kullanılamazlar. “Kral şehre varınca” ifadesi
ablativus absolutus ile yapılamaz (“rege in urbem pervento” denemez) zaman belirten bir bağlaç
ile yapılabilir.
•
Esas cümlenin öznesi ya da nesnesi konumundaki isimler ya da isim yerine kullanılan kelimeler
aynı cümle içerisinde ablativus absolutus’ta kullanılamaz. Yani ablativus absolutus’un
öznesinin esas fiilden tamamen bağımsız olması, esas cümlede herhangi bir işlev görmemesi
lazımdır.
•
Futurum participium ablativus absolutus ise nadiren kullanılır.
•
Esse fiilinin participium’u olmadığı için ablativus absolutus ile kurulan cümlede bir isim veya
zamir ile sıfat yan yana getirilir.
Te duce nihil timebamus – Sen komutanken hiçbir şeyden korkmazdık.
Me puero in horto nostro erant arbores – Ben çocukken bahçemizde ağaçlar vardı.
•
Olumsuzluk içeren ablativus absolutus Türkçeye “olmaksızın” diye çevrilebilir.
Te non adiuvante res magnas gesserunt – Senin yardımın olmaksızın büyük işler başardılar.
ABLATIVUS ABSOLUTUS ALIŞTIRMALAR
1.
Igne viso, omnes viri et uxores territae sunt et ultra urbem ad litus insulae navigaverunt; ubi
perfugium inventum est.
2.
Populo metu oppresso, istum imperatorem ex urbe pellemus.
3.
Orator, signo a sacerdote dato, eo die revenit et nunc totus populus Latinus gaudet.
4.
Imperio accepto, dux magnanimus fidem suam reipublicae ostendit.
5.
Ille, ab arce urbis reveniens, ab istis hominibus premi coepit.
6.
Cornu audito, ille miles, incertus consilii, copias ad mediam insulam vertit.
7.
Asia victa, dux Romanus felix multos servos in Italiam misit.
8.
Omnibus ferro militis perterritis, quisque se servare cupiebat.
9.
Nec tumultum nec hastam militis nec mortem violentam timebo, Augusto terras tenente!
10. Tarquinio expulso, nomen regis audire non poterat populus Romanus.