brexıt`e dair herşey
advertisement
Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası BREXIT’E DAİR HERŞEY 14 HAZİRAN 2016 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası BİRLEŞİK KRALLIK ve REFERANDUM İngiltere, Galler, İskoçya, İrlanda’dan oluşan Birleşik Krallık 1 Ocak 1973’ten beri AB üyesi olmakla beraber euro birliğinde ve Schengen içinde yer almamaktadır. Schengen ve Euro Alanı Schengen Alanı’nın parçası olmayı ve tek tip vize politikası uygulamayı tercih etmeyen Birleşik Krallık aynı zamanda euro yerine kendi para birimi sterlini kullanmaktadır. 23 Haziran’daki referandum, Birleşik Krallık’ın ilk Avrupa referandum girişimi olmayacak. 1975 yılında, yani topluluğa katılmalarından iki yıl sonra da böyle bir girişimde bulunup, o zamanki adı ile Avrupa Ekonomik Topluluğu’ndan yol yakınken ayrılmak istemiştir. Ama o tarihte İşçi Partisi Hükümeti’nin Başbakanı olan Harold Wilson, kabinedeki bölünme yüzünden bu işi askıya almıştır. Geçmişte üyelik talebi iki kez Fransa’nın vetosuna takılmış olan Birleşik Krallık, AB içinde öteden beri esnek işbirliğini, teknik tabirleriyle “iki vitesli”, “à la carte” ya da “değişken geometrili” Avrupa’yı savunmaktadır. Bunun örneklerini; Euro ve Schengen bölgeleri dışında kalması, ulusal çıkarlarını AB’ninkilerin önünde tutarak, Brüksel’e daha çok yetki veren her türlü önerinin karşısında olmalarından görmekteyiz. Raporumuzda da görüleceği üzere halkı ekonomik argümanlarla ayrılmaya ikna etmek oldukça zor. O yüzden «Egemenlik» ve «Göç politikaları» üzerinden «ayrılalım» kampanyası sürdürülmektedir. Diğer bir çıkarım ise; kimse aslında Brexit sonrası İngiltere’nin Avrupa Birliği ve Tek Pazar ile ilişkilerinin ne duruma geleceğini de bilmediğidir Alman Maliye Bakanı Schauble özeti veriyor zaten; «İngiltere olmadan AB daha az liberal, daha verimsiz ve dünyadaki etkisinin azaldığı bir sürece girer» Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 1 BİRLEŞİK KRALLIK ve REFERANDUM NERDEN ÇIKTI BU BREXIT HİKAYESİ ? Son dönemlerde Brüksel’e devredilen yetkilerinin bir kısmının geri alınması, göçmen sorunu, AB bütçesi ve bunun ekonomiye geri dönüşü gibi konularda AB karşıtlığının yükselmesi ile Başbakan Cameron, 2015 yılında genel seçimi kazanırsa genel başkanı olduğu Muhafazakar Parti’de yükselen AB karşıtlığının da etkisiyle ülkesinin AB üyeliğini referanduma götüreceğini belirtmişti. • BÜTÇE SORUNU: İngiltere, AB bütçesine sağladığı katkıdan daha az harcama yapıyor. Böylece Fransa ve Almanya gibi AB bütçesine net katkı yapan ülkeler arasında yer alıyor. Bütçe için yapılan harcamalar diğer AB ülkelerine yatırım yapılması için kullanıyor olsa da İngiltere ekonomisi güçlendikçe bütçenin faturası arttığı için sorun yaratıyor. 2008 yılında İngiltere’nin bütçeye sağladığı net katkı 2.7 milyar pound iken, 2014 yılında 11.34 milyar pounda ulaşmıştır. • GÖÇMEN SORUNU: Serbest dolaşım ile sınır kontrolü, ülke içi ucuz iş gücü artışı ve çalışmak amacıyla diğer Avrupa ülkelerinden gelen insan sayısının düşürülememesi argümanları yükseliyor. • PARA POLİTİKASI: Çıkışı destekleyenler İngiltere’nin euro yerine kendi para birimini kullanıyor olması nedeniyle ülkenin, AB’nin finansal karar mekanizmalarında yeterince etkili olamadığını düşünüyor. Bu görünen sebeplerin dışında dikkate alınması gerektiğini düşündüğümüz diğer çıkış noktaları ise; • İskoçya bağımsızlık hareketine karşı gösterilen tepki ve Brexit tehdidi ile önünü kesmeye çalışmak; • Zaten AB ile Para Birliği ve Schengen gibi bağları olmayan Birleşik Krallık’ın, AB pazarı ile ilgili yeni tavizler kapmasını sağlamak; • Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı anlaşmasında tam da coğrafi konumuna uygun bir aracı rolü üstlenmek; • TTIP aracılığı ile ABD’ye, AB’nin geri kalanına göre daha yakın olmanın yollarını hazırlamak ve özellikle güvenlik açısından bundan daha fazla yararlanmak. Şimdi baktığımızda gördüğümüz; yapılan blöfe İngiliz halkının rest diyeceğinin hiç düşünülmemiş olduğu, Brexit’çiler çoğalınca da yukarıda belirtiğimiz 4 maddenin de değil kazanım, Brexit gerçekleşirse kayıp olacağının görülmesidir.. İngiltere, toplam ihracatının yaklaşık yüzde 45'ini, toplam ithalatının ise yaklaşık yüzde 54'ünü AB ülkeleri ile yapıyor ve yaklaşık 2 milyon AB üyesi vatandaşı Birleşik Krallık'ta çalışıyor. 2 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası BİRLEŞİK KRALLIK ve REFERANDUM AB İLE SON PAZARLIK… İNGİLTERE NE ALDI? AB üyeliğini referanduma götürme sözü veren İngiltere Başbakanı Cameron, 2016 yılının başında Londra'nın birlik içinde kalmak için talep ettiği düzenlemelerle ilgili olarak AB ile yürütülen müzakerelerde sağlanan özel statü nedeniyle «İngiltere'nin, yeniden düzenlenmiş bir Avrupa Birliği'nde kalarak daha güvenli, daha güçlü ve daha zengin olacağına» inandığını ifade etmiştir. Şimdi kısaca İngiltere’ye yapılan bu anlaşma ile verilen özel statünün detaylarına bakalım; • BBC’nin haberine göre; AB’den ayrılma argümanlarının başında gelen göçmenlik konusu ile ilgili olarak, diğer AB üyesi ülkelerden gelen göçmenler için bir emniyet freni sistemi uygulanması 7 yıllık bir süre için kabul edilmiştir. Buna göre; göçmenlerin sosyal yardım alabilmesi ancak 4 yıl sonra mümkün olacak. Ayrıca göçmenlerin İngiltere dışında yerleşik çocukları için verilen yardımlar da yerleşik oldukları ülkenin kendi yaşam maliyetlerine göre hesaplanacak. • AB’nin yetkilerini artıracak düzenlemelerin İngiltere için bir kapsayıcılığı olmaması karara bağlanmıştır ki ayrılık yanlıları aynı zamanda Birleşik Krallık’ın siyasi bir entegrasyonun bir parçası olmamasının AB tarafından da taahhüt edilmesini istemekte idi. • Euro Bölgesi dışında olunması nedeniyle İngiliz şirketlerinin Avrupa içine taşınmaya zorlanılmaması ve de herhangi bir ayrımcılığa maruz kalmamaları da söz konusu anlaşmanın içeriğinde yer almıştır. Yine de AB ile varılan bu anlaşmanın AB’den ayrılma taraftarlarını tatmin etmediğini söylemek mümkün. Yine BBC’de yer alan habere göre; AB'den ayrılmak için yürütülen kampanyanın lideri Matthew Elliott, anlaşmanın ardından Şubat 2016’da «Cameron'ın şimdi bir zafer kazandığını ilan edeceğini ancak bunun tam olarak tam olarak içinin boş olduğunu» ifade etmiştir. Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 3 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası TARAFLARIN ARGÜMANLARI AYRILIĞA OY VER BRİTANYA AVRUPA'DA DAHA GÜÇLÜ Göçmenler vergi ödüyor. Cameron'un yeni anlaşması sosyal yardımları zaten sınırlıyor. AB üyesi kalarak göçmenliği kontrol etmek neredeyse imkansız. Göçmenler ekonomiyi destekliyor. Göçmenlik, neden olduğu düşük ücretler nedeniyle, İngiliz uyruklu Ayrılmak sorunu çözmez çünkü İngiltere'ye sığınmacıları Fransa tarafında tutma işgücüne olumsuz yansıyor. hakkı veren "Le Touquet" anlaşmasının şartları değişir. Göçmen sayısının azalması ücretleri artırır. İlişkiler koptuğunda sığınmacılar artık Calais'teki sığınmacı kampında kalamaz ve İngiltere'ye taşınır. AB mahkemeleri suçluların sınır dışı edilmesini zorlaştırıyor. Terörle mücadelede şuan ABD ile olduğu gibi işbirliği yapılabilir, bunun için AB üyeliği gerekli değildir. Europol üyeliği, İngiltere'ye terörle sınır ötesi mücadele imkanı veriyor. Birleşik Krallık'ta geçerli olan yasaların pek çoğu Brüksel'de Birleşik Krallık yasalarının çok az bir kısmı AB tarafından üretilmiştir. yapılıyor. Cameron'un yeni anlaşması düzenlemeleri bloke etmede ulusal parlamentoya Hükümranlık hakkını tam olarak geri almanın yolu AB'den ayrılmak. yetki veriyor. İngiliz şirketleri AB regülasyonlarının yükünden kurtarılmalı. İngiltere'nin pek çok önemli konuda veto yetkisi var. AB ile ticaret, Brexit olsa bile, devam edecektir çünkü ihraç edilen fazlasını Birleşik Krallık AB'den ithal ediyor. Birleşik Krallık, 3.ülkelerle kendi ticaret anlaşmalarını müzakere edebilmeli. Brexit ekonomik bir şoka ve daha zayıf bir büyümeye neden olacaktır. İngiltere ihracatta AB'ye, AB'nin kendilerine olduğundan daha fazla bağımlı. Birleşik Krallık Ortak Pazar'a ulaşmak istiyorsa AB'den çıksa bile AB yasalarını uygulayacaktır. Brexit ile regülasyonlar hafifler ve daha az düzenleme daha fazla iş AB ile ticaret sadece istihdama 3 milyon adetlik katkı yapıyor. olanağı yaratır. Doğum izni, ücretli izin gibi konularda yalnızca İngiltere karar AB yasaları ücretli izin, doğum izni vb alanlarda iş yaşamında daha korumacı bir verebilmelidir. ortam sağlıyor. Kaynak : BBC News Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 4 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası TARAFLARIN ARGÜMANLARI AYRILIĞA OY VER BRİTANYA AVRUPA'DA DAHA GÜÇLÜ AB bürokrasisi mal ve hizmetleri pahalı hale getiriyor. Tampon vergi konusu AB'nin gücünü artırıyor, İngiltere kendi KDV'sini uygulayabilmelidir. AB bürokrasisi çok maliyetli. AB'den çıkış, AB dışından çok daha fazla yatırım çekilmesini sağlar. AB üyeliğinin fiyatları düşük tutması ile insanlar daha fazla birikim yapabiliyor. Uçak bileti, yurt dışında telefonla konuşma vb hizmetlere çok daha ucuza ulaşılabiliyor, İngiliz turistler Avrupa'da bedava ya da çok ucuza sağlık hizmeti alabiliyor. AB'den Birleşik Krallık'a kayda değer boyutlara yatırım geliyor. AB'nin sağladığı ekonomik faydalar, katlanılan maliyetleri hafifletiyor. AB'den ayrılık durumunda AB bütçesine giden milyarlarca sterlin başka öncelikler için kullanılabilir. İngiltere AB'nin kendisi için ayırdığı fonun kullanım alanlarına karar veremiyor. Brexit olsa bile Ortak Pazar'a ulaşım için AB bütçesine katkıya devam etmek gerekebilir. Birleşik Krallık'taki AR-GE harcamalarının yalnızca %3'ünü AB fonluyor. AB üyeliği için ödenen fonlar bilimsel araştırmalara ayrılabilir. Birleşik Krallık'taki üniversiteler AB'den milyonlarca euro araştırma fonu alıyor. İngiltere'nin en başarılı bilim insanlarının pek çoğu diğer AB ülkelerinden geliyor. Erasmus programı sayesinde İngiliz öğrenciler yurtdışında okuyor. Birleşik Krallık'ın gaz ithalatının büyük kısmı Noveç'ten geldiği için Rus gazına bağımlılık söz konusu değil. AB'de ayrılmak enerji faturasını 500 milyon sterlin artıracaktır. Ortak tarım politikası için AB'ye ödenen paradan daha azı İngiltere'ye dönüyor, ayrılık halinde tarıma daha çok kaynak aktarılabilir. Birleşik Krallık'ın tarım ihracatının %73'ü AB'ye yapılıyor. Ayrıca AB'nin, Almanya ve Fransa'nın et ithalatını kaldırmasındaki etkisi gibi, İngiltere için destekleyici adımları da oluyor. Savunmada Birleşik Krallık dünya sahnesinde çok daha etkili. AB'den ayrılmak, savunma alanında, İngiltere'nin dünya sahnesindeki etkinliğini azaltacaktır. AB'nin parçası olmak İngiltere'nin enerji güvenliğini artırıyor. Kaynak : BBC News Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 5 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası BİRLEŞİK KRALLIK ve REFERANDUM ÇIKIŞ SÜRECİ NASIL İŞLEYECEK? Mevcut durumda Birleşik Krallık, 23 Haziran 2016 günü AB’de kalıp kalmama kararını vereceği referanduma gidiyor. Referandumdan AB’den ayrılma yönünde bir karar çıkması halinde bunun hızlı bir süreç olarak gerçekleşmesi mümkün görünmüyor. Fransa ve Hollanda’nın itirazları üzerine AB Anayasası’nda değişiklikler öngören ve esasında AB Temel Anlaşması olan Ekim 2007’deki Lizbon’da yapılan zirvede imzalanan Lizbon Anlaşması 50.madde nedeniyle üye bir ülkenin AB’den çıkması sürecinin belli prosedürlerin yerine getirilmesi bakımından zamana yayılması öngörülüyor. İngiltere de şayet referandumdan AB’den ayrılma gibi bir sonuç ile çıkarsa bu durumda bu sürecin en az 2 yıla yayılması ve bu süreç içerisinde de AB kurallarının uygulanmaya devam edilmesi bekleniyor. Ancak özellikle ticaret anlaşmaları (FTA) ve İsviçre modeli, Norveç modeli gibi ticari konuların görüşülmesi yıllar sürebileceğinden konu 2019’da tam olarak bitmiş olmayabilecektir. Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 6 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası İNGİLTERE & AB İLİŞKİLERİ - BÜTÇE İngiltere’nin AB’den ayrılma taraftarlarının öne sürdüğü gerekçelerin başında gelen bütçe konusunun detaylarında; 2014 AB resmi verilerine göre; AB'nin İngiltere'de harcamaları : 6,98 milyar euro AB'nin İngiltere'de yaptığı harcamaların İngiltere'nin milli gelirine oranı : İngiltere'nin AB bütçesine katkısı : 11,3 milyar euro İngiltere’nin AB bütçesine katkısının İngiltere milli gelirine oranı : 0,32% 0,52% AB bütçesinin (2013 verilerine göre) %74’ü üye ülkelerin milli gelirleri oranında sağladığı katkılardan oluşmakta, kalanı ise gümrük birliği dışından yapılan ithalattan alınan gümrük vergileri ile KDV gibi diğer vergilerden oluşmaktadır. Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 7 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası İNGİLTERE & AB İLİŞKİLERİ - BÜTÇE AB bütçesinin nasıl harcandığına bakacak olursak; Harcamaların en büyük iki kalemi (ki toplam bütçe harcamalarının %76’sını oluşturmaktadır) doğal kaynaklar ve sürdürülebilir büyüme ile ekonomik, sosyal ve bölgesel uyuma ayrılmaktadır. 26 Kasım 2015 tarihinde kabul edilen 2016 AB Bütçesi’nde gelirler 155 milyar euro, harcamalar 144 milyar euro olarak belirlenmiştir ve harcama projeksiyonları 2015 bütçe gerçekleşmesine göre %1,8 oranında artış göstermiştir. Kaynak : European Union Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 8 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası İNGİLTERE & AB İLİŞKİLERİ - BÜTÇE AB bütçesi oluşturulurken İngiltere’nin yararlandığı bazı düzeltme süreçlerinden (Birleşik Krallık iadeleri) de bahsetmek gerekmektedir. AB Bütçesi’ne Katkılar - 2015 İngiltere, AB bütçesine katkısı ile bütçeden kendisine yapılan harcamalar arasındaki farkın %66’sını iade almaktadır. Bu iadeye AB bütçesine katkısı yüksek olan Almanya, Hollanda, Avusturya, İsveç haricinde tüm ülkeler AB içindeki milli gelir payına göre katılmaktadır. Bahsedilen 4 ülke ise kendi payının %25’ini ödemektedir. 2014-2020 yılları arası dönem için oluşturulmuş olan Çok Yıllı Mali Çerçeve’ye göre, 1985 yılından beri devam etmekte olan İngiltere/Birleşik Krallık iadelerinin ilgili dönemde de devam etmesi öngörülmektedir. Bu iadeler dikkate alındığında İngiltere’nin kendi milli gelirine göre yaptığı katkı AB bütçesi içinde önemli yer tutsa da iadeler yolu ile bunu telafi etmesi mümkün görünmektedir. 2014 yılın AB resmi verilerine göre AB bütçesi 142,7 milyar euro ve İngiltere’nin katkısının da 11,3 milyar euro olduğu dikkate alındığında, AB bütçesine verilen katkının yaklaşık 8% ile önemli seviyelerde olduğu görülmektedir. İngiltere için yapılan harcamalar ise toplam bütçenin %4,9’una denk gelmektedir. 2015 yılı rakamları ise katkı oranının %12,6’ya yükseldiğine işaret etmektedir. Dolayısıyla Brexit senaryosunun gerçekleşmesi durumunda, bunun AB bütçesinde daralmaya yol açacağı görülmektedir ancak yine de iadeler dikkate alındığında daralmanın sınırlı kalacağı söylenebilir. Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. Kaynak : GovUK, Financial Secretary to the Treasury, European Union Finances 2015 9 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası AB İLİŞKİLERİ ÇERÇEVESİNDE İNGİLTERE EKONOMİSİNE BAKIŞ - BÜYÜME 2008 yılı küresel mali krizden her ekonomi gibi olumsuz etkilenen İngiltere ekonomisi 2013 yılından itibaren ise ihracat, tüketici harcamaları ve işletme yatırımlarının desteği ile görece istikrarlı bir büyüme profili sergilemektedir. 2014 yılında, 2006 yılından bu yana en hızlı büyüme oranı olan %2,9’luk GSYH artışını kaydeden ekonomide 2015 yılında ise global ekonomik konjonktüre bağlı olarak bir ivme kaybı gözlenmektedir. Yine de düşük petrol fiyatlarına bağlı olarak iç talep ve işletme yatırımları görünümün göreceli olarak istikrarlı devam etmesine imkan sağlamaktadır. Mevcut durumda istihdamın %10’unu oluşturan imalat sektörünün 1997-2015 dönemi performansı hizmetler sektörleri ile kıyaslandığında istihdamın %80’ini oluşturan hizmetler sektörünün ekonomi için önemi daha belirgin hale gelmektedir. Son yapılan toplantısında İngiltere Merkez Bankası BOE, 2016 yılı için büyüme beklentisi yüzde 2,2'den yüzde 2,0'ye, 2017 için yüzde 2,4'ten yüzde 2,3'e ve 2018 yılı için yüzde 2,5'ten yüzde 2,3'e düşürmüştür. Sektörel Yıllık Ortalama Büyüme Oranları (1997-2015) Tarım, orman, balıkçılık İnşaat İmalat Enerji ve su Otel, restaurant, dağıtım Ulaşım ve haberleşme Finansal hizmetler Ticari hizmetler Kamu, savunma, güvenlik Eğitim, sağlık Diğer hizmetler Kaynak : Dünya Bankası Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. -0,9% 1,1% -2,6% 0,8% 0,5% 1,6% 0,2% 2,8% -0,4% 2,0% 1,5% Kaynak : PwC, ONS 10 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası AB İLİŞKİLERİ ÇERÇEVESİNDE İNGİLTERE EKONOMİSİNE BAKIŞ - ENFLASYON Ekonomide tüketici fiyat endeksi gelişimine baktığımızda; fiyatların 2011 yılı son çeyreğinden bu yana bir düşüş eğilimi sergilemekte olduğu, hatta küresel mali kriz döneminin de altını test eden aylık enflasyon oranları seviyesine gelindiği görülmektedir. Ekonomide canlılık yaratmak, enflasyonu hedeflenen %2’lik seviyelere ulaştırmak adına genişlemeci para politikası uygulayan merkez bankalarından biri olan İngiltere Merkez Bankası BOE, 2016 yılı Mayıs toplantısında da faiz oranını yüzde 0,50 ve varlık alım programını da 375 milyar sterlin düzeyinde tutmaya devam kararını oybirliği ile almıştır. BOE 2008 Küresel Mali Kriz sonrası Mart 2009’dan bu yana ekonomiyi desteklemek üzere faizleri %0,5 seviyesinde tutmaya devam etmektedir ancak özellikle son yıllarda küresel ekonominin genelinde gelişmiş ülkelerin enflasyon yaratmada yüzleştiği zorlukların etkisi ile 2014 yılı 2.çeyrekten bu yana fiyatlardaki baskının da İngiltere ekonomisinde belirgin hale geldiği gözlenmektedir. Kaynak : Office for National Statistics Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 11 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası AB İLİŞKİLERİ ÇERÇEVESİNDE İNGİLTERE EKONOMİSİNE BAKIŞ - TİCARET DENGESİ Yapısal olarak dış ticaret açığı veren bir ekonomi olan İngiltere’de 2008 yılında 44,9 milyar sterlin olarak gerçekleşen ticaret açığı 19992014 döneminin en yüksek seviyesini test etmiş, sonrasında girdiği düşüş eğilimi ile 2014 yılında dış ticaret açığı 33,7 milyar sterlin olarak gerçekleşmiştir. ONS (Ulusal İstatistik Kurumu) tarafından açıklanan veriler, 2016 yılının Ocak-Mart döneminde İngiltere’nin dış ticaret açığının 13,3 milyar sterlin ile 2008 yılından bu yana en yüksek seviyede gerçekleştiğini göstermektedir. Ekonomik büyümede yavaşlama ve global talepteki azalış ihracat artışını sınırlandırırken makine, giyim, araba vb kalemlerde artışın ithalatı ihracattan daha hızlı yükseltmesi dış ticaret açığında genişlemeye neden olmuştur. Brexit gibi kritik bir gündem öncesi ticarette AB etkisine baktığımızda 1999 yılından bu yana ihracatta AB dışı ülkelerin payının artmakta olduğu, ithalatta ise AB payı düşüş eğiliminde olsa da 2012 yılından bu yana yeniden hafif ivme kazanmış görünmektedir. Kaynak : Office for National Statistics Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 12 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası AB İLİŞKİLERİ ÇERÇEVESİNDE İNGİLTERE EKONOMİSİNE BAKIŞ - TİCARET DENGESİ 2014 yılı verilerine göre; AB, İngiltere’nin mal ve hizmet ihracatının %44,6’sını, oluştururken mal ve hizmet ithalatının ise %53,2’sini karşılamaktadır. İngiltere’nin AB ile olan ticari ilişkilerinin detayında Mart 2016 verilerine göre ihracat ve ithalat alt kalemlerine bakıldığında; motorlu taşıtlar, mekanik araçlar, farmakolojik ürünler, mineral yakıtlar ve elektronik ihracatta ilk sıralarda yer alırken, ithalatta ise motorlu taşıtlar, mekanik araçlar, elektronik, farmakolojik ürünler ve plastik ürünler öne çıkmaktadır. Open Europe tarafından yapılan bir çalışmaya göre mal ticaretinde ihracatın %35’ini oluşturan otomotiv, kimyasallar, giyim, gıda, içecek, tütün kalemlerinin Brexit durumunda yeni ve yüksek tariflere maruz kalabileceğine dikkat çekmektedir. Kaynak : UK Trade Info Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 13 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası AB İLİŞKİLERİ ÇERÇEVESİNDE İNGİLTERE EKONOMİSİNE BAKIŞ - TİCARET DENGESİ Oxford Economics tarafından yapılan bir çalışmada; Birleşik Krallık’ın 2025 yılına kadar ihracat performansı tahminlenmiştir. Yapılan çalışmaya göre; gelecek yaklaşık 10 yıllık süreçte de Avrupa Birliği’nin, Birleşik Krallık’ın en büyük ihracat pazarı olarak kalmaya devam etmesi beklenmektedir. Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 14 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası AB İLİŞKİLERİ ÇERÇEVESİNDE İNGİLTERE EKONOMİSİNE BAKIŞ – DOĞRUDAN YATIRIMLAR ONS verilerine göre; 2004-2013 yılları arasında İngiltere’deki yerleşiklerin yurt dışı yatırımlarının varlıklarına oranı yıllık ortalama %5,4 artış kaydederken yurtdışı yerleşiklerin İngiltere’ye doğrudan yatırımları ise %11,6 artmıştır. Doğrudan yabancı yatırımlar özellikle 2014 yılında rekor seviyeyi gören cari açıkta ticaret açığının yanı sıra etkili olan en önemli etken olmuştur. Yatırımların dağılımı açısından bakıldığında ise; İngiltere’nin yurt dışında doğrudan yatırımlarının %43,2’si AB’deyken İngiltere’nin çektiği doğrudan yabancı yatırım girişlerinin %46,4’ü ise AB ülkelerinden gelmektedir. 2009 yılında ise İngiltere’ye doğrudan yabancı yatırım girişlerinin %53,2’si AB ülkelerinden gelmekte idi. Yandaki grafiklerden görüleceği üzere İngiltere’nin AB’deki yatırımları 2010 yılından bu yana düşüş eğilimi sergilerken AB ve AB dışından doğrudan yatırım girişleri artış eğilimini korumaktadır. Sektörel dağılım bakımından ise finansal hizmetler sektörü, doğrudan yatırımların %45’ini alması bakımından ön plana çıkmaktadır. Kaynak : ONS Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 15 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası AB İLİŞKİLERİ ÇERÇEVESİNDE İNGİLTERE EKONOMİSİNE BAKIŞ – DOĞRUDAN YATIRIMLAR UNCTAD verilerine göre; Birleşik Krallık, Avrupa Birliği içerisinde toplam doğrudan yabancı sermaye girişlerinden en fazla yarar sağlayan ülke olarak öne çıkmaktadır. Doğrudan yatırım girişlerinin sıralamasında; İngiltere’ye doğrudan yatırımı en yüksek olan ülke ABD olarak görünmekle beraber Avrupa ülkelerinin toplamını aldığımızda AB’nin ilk sırada yer aldığı görülebilmektedir. Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 16 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası AB İLİŞKİLERİ ÇERÇEVESİNDE İNGİLTERE EKONOMİSİNE BAKIŞ - BÜTÇE AÇIĞI İngiltere ekonomisi 1980 yılından bu yana kronik bütçe açığı vermektedir. 2009 mali yılını takiben Küresel Mali Kriz etkisi ile de 154,7 milyar sterlin bütçe açığı verilmiştir. 2015-2016 mali yılında ise açık 74 milyar sterline dek gerilemiştir ki tarihsel verilerle bir kıyaslama yapıldığında bu rakam 2007-2008 mali yılından bu yana en düşük bütçe açığına işaret etmektedir. Zirve yaptığı 2010/2011 mali yılından bu yana bütçe açığının azalma eğiliminde olmasına rağmen Kamu Borcu/GSYH oranının küresel mali krizden bu yana yükseliş eğilimi devam ettirdiği görülmektedir. Kaynak : ONS Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 17 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası AB İLİŞKİLERİ ÇERÇEVESİNDE İNGİLTERE EKONOMİSİNE BAKIŞ - İSTİHDAM ve İŞSİZLİK İstihdam cephesine bakıldığında; 2007-2015 yılları arasına çeyreklik bazda bakıldığında; İngiltere dışındaki diğer AB ülkelerinin istihdam içinde aldıkları payın artma eğilimine devam ettiği soldaki grafikte görülmektedir. 2015 yılı son çeyrek itibariyle toplam istihdamın %89,8’ini İngiltere uyruklular oluştururken %7,2’si diğer diğer AB ülkelerinin vatandaşlarından oluşmaktadır. İşsizlik oranı ise 2008 Küresel Mali Kriz ile beraber girdiği artış eğilimini 2011 yılı sonlarına tersine çevirmiş ve %8,5’lerde seyreden oran 2016 yılında %5,1 seviyelerine dek gerilemiştir. Kaynak : Labour Force Survey Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. Kaynak : ONS 18 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası AB İLİŞKİLERİ ÇERÇEVESİNDE İNGİLTERE EKONOMİSİNE BAKIŞ - GÖÇMENLİK ONS verilerine göre; 1964-1979 yılları arası Birleşik Krallık’tan göç edenlerin sayısının gelen göçmen sayısının üzerinde olmasına karşın 1994 yılından bu yana ise Birleşik Krallık’a gelen göçmen sayısı her yıl bölgeden ayrılanların sayısının üzerinde gerçekleşmektedir. 1998 yılından bu yana ise yani yaklaşık son 20 yılda her yıl gelen göçmen sayısı gidenlerin 100.000 üzerinde gerçekleşmektedir. ONS tahminleri 2015 yılında 630.000 kişinin Birleşik Krallık’ta yaşamak üzere göç ettiğini, Birleşik Krallık’tan yurt dışına göç edenlerin sayısının ise 297.000 olduğunu öngörmekte, dolayısıyla 333.000 kişilik net göçmen tahmini ortaya koymaktadır. Önceki sayfada yer alan grafikte görüleceği üzere diğer AB ülkelerinden gelenlerin sağladığı katkının artması ve bunun İngilizlerin iş olanaklarını sınırlandırdığı gerekçeleri ile göçmenlik konusu AB’den ayrılma yanlısı olan grupların en temel argümanlarının başında gelmektedir. Kaynak : ONS Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. Kaynak : ONS 19 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası TİCARETTE OLASI MODELLER Brexit olarak isimlendirilen Birleşik Krallık’ın AB’den çıkması senaryosunun en belirleyici unsurlarından biri ticaret anlaşmalarının ve tarifelerin nasıl şekilleneceği olacaktır. Mevcut durumda İngiltere, Avrupa’da Serbest Ticaret Alanı, Ekonomik Alan ve Gümrük Birliği içerisinde yer almaktadır. Bu şekilde ortak para birimini kullanmayarak parasal birlikte yer almamasına ve daha az AB regülasyonuna maruz kalmasına karşın Birleşik Krallık ticaret serbestliğinin sunmuş olduğu avantajlardan yararlanabilmektedir. Tarifeler üzerinde yük yaratamayacak şekilde Norveç* veya İsviçre* modellerini uygulayarak, yeniden tesis edilecek ikili anlaşmalar gibi yöntemlerle çıkış sürecinin yumuşak bir geçiş şeklinde yönetilmesi durumunda bu ayrılığın olası piyasa etkilerinin de daha sınırlı olabileceğini düşünüyoruz. (*Norveç oy hakkı bulunmasa da AB düzenlemelerine büyük ölçüde uyum sağlıyor ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği üyesi konumunda, mal ve hizmetler yanı sıra sermaye ve bireyler de serbest dolaşımdan yararlanmakta. İsviçre ise AB ikili anlaşmalar ile ticari ilişkilerini yürütüyor.) Bu noktada önemli olan olası bir ayrılığın öncelikli olarak İngiltere ekonomisine ve AB ekonomisine nasıl yansıyacağı ve dolaylı ve nihai olarak küresel ekonomi ve piyasalarda ne gibi yansımaları olacağıdır. Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 20 TİCARETTE OLASI MODELLER Norveç Modeli : AB’ye üye olmadan Avrupa Ekonomik Bölgesi (EEA) anlaşması ile tek pazarda aktör olarak ticari ilişkilerini sürdürmeye devam ederken, AB’den bağımsız olarak ticari anlaşmalarda yapabiliyorsunuz. Tek Pazar’da ortaklar arasında sınır veya vergi gibi engeller bulunmuyor. Bu cazipliğinin yanında ; bu model de İngiltere AB’den çıksa bile AB bütçesine katkıda bulunmaya devam edecek( Kişi başına AB bütçesine Norveç’in katkısı İngiltere’nin ödediğinden %80 fazladır), AB’ye ihracat ve anti-damping önlemleri konusunda AB’nin kurallarına uyum sağlamak zorunda kalacak. İsviçre Modeli (Bilateral Agreements) : Ne AB ne de EEA’ya üye olmadan AB ile ‘iki taraflı’ anlaşmalarla mal ve kişilerin serbest dolaşımı sağlanabilir. AB’den bağımsız olarak ticari anlaşmalar da yapabilir. İsviçre 17 anlaşması ve bunların üzerinden 120 ikili anlaşma ile AB ilişkilerini yönetmektedir. Mevcut düzenlemelerin ilk kısmı 9 yıl mevcut hale gelmesi ise 16 yıl sürmüştür. Bu modelde de EEA anlaşması kadar olmasa da AB programlarına katılım ücreti ödemesi gerekecek. Hizmet ticaretinde AB ile anlaşması olmadığından sadece mal ticaretinden yararlanabilecek ve de ikili anlaşmalar AB kurallarına uyumu gerektirdiği halde İngiltere AB’nin karar alma sürecinde bir hakka sahip olamayacak. Avrupa Serbest Ticaret Birliği (European Free Trade Association) : AB’ye alternatif olarak kurulan bu birlikle İngiltere AB ile serbest mal ticaretini yürütebilir. Bu birlikle İngiltere’nin AB bütçesine katkıda bulunmasına ve AB ekonomi politikası ve düzenlemelerine uyum sağlama zorunluluğu bulunmayacaktır. Fakat bu modelde de; AB ile şahısların serbest dolaşımı olmaması bulunmamakta, hizmet sağlayıcılar için AB pazarlarına ulaşım hakları bulunmamakta ve de AB’ye yapılacak ticarette ürünlerin AB ürün standartlarını karşılamak zorunda olması gerekmektedir. Dünya Ticaret Örgütü (World Trade Organization) : AB’den bağımsız olarak ticari anlaşmalar yapabilir, AB ekonomi politikası ve düzenlemelerine uymak gerekmiyor ve de AB bütçesine katkıda bulunmuyorsun. Fakat bu modelde de ; AB ile şahısların serbest dolaşımı olmaması bulunmamakta, hizmet sağlayıcılar için AB pazarlarına ulaşım hakları bulunmamakta, ve de AB’ye yapılacak ticarette ürünlerin AB ürün standartlarını karşılamak zorunda olması gerekirken, AB ile ticaretin ayrıcalıklı millet (Most Favoured Nation) için uygulanan tarife ve Dünya Ticaret Örgütü (WTO) anlaşmalarına uyumlu tarife dışı bariyerler bulunmaktadır. 21 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası BREXIT’İN OLASI SONUÇLARI Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 22 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası BREXIT’İN OLASI SONUÇLARI – GENEL ÇERÇEVE 23 Haziran 2016 tarihinde yapılacak referandumdan AYRILMA kararının çıkması durumunda genel olarak; • • • • • • • • • • 2013 yılından bu yana ihracat, tüketici harcamaları ve işletme yatırımları desteği ile görece istikrarlı bir büyüme profili sergileyen İngiltere ekonomisinde tüketici güveninde bozulma, yatırımlarda azalış ve ihracatın (yeni ticaret anlaşmalarının gelişimine bağlı olarak) zayıflaması ile büyüme görünümünde güç kaybı, Sterlinde euro ve dolar gibi diğer major para birimlerine karşı ilave değer kayıpları, Sterlinde değer kaybının ihracata rekabet gücü kazandırması (ancak ticaret anlaşmalarının yeniden nasıl tesis edileceği bu rekabet gücü avantajının kullanımında etkili olacaktır), İşgücüne AB’de katılımın zayıflaması, Tüketici güveninde bozulma ve dolayısıyla harcamalarda düşüş, Göçmen sayısının azalışı ve bu azalış konut fiyatlarına olumsuz yansıması, «Kamu harcamalarında artış ve bunun bütçe açığını genişletmesi», «bütçe açığının finansmanının daha pahalı hale gelmesi, Yabancı para yükümlülüğü yüksek olan ve harcamalarında yabancı para cinsinden olan kısmın payı yüksek olan sektörler (örneğin; havayolu taşımacılığı) ve şirketlerde sterlinin değer kaybının olumsuz etkileri, Finansal piyasalarda Brexit etkisi ile artan volatilite ve portföy yatırım çıkışları, bu çıkışların uzun vadeli olması durumunda %5 seviyelerinde cari açık/GSYH oranı olan İngiltere’de cari açığın finansmanının zorlaşması beklenebilecektir. Yani KISACASI; İngiltere'nin AB'den ayrılması durumunda dış finansmanda keskin bir düşüşe bağlı olarak sterlinin önemli ölçüde değer yitirebilir, yatırım ve tüketimde büyük daralma olabilir, bu da üretimi düşürür, büyümeyi yavaşlatır, fiyatlar da artabilir. İleriye dönük olarak, artan ve devam eden belirsizliğin İngiliz varlıklarına yönelik yatırımcı risk primini artırma potansiyeli bulunmaktadır. Bu durum sterlinin değer kaybını artırabilir, İngiltere’deki borçlanıcılar için finansman imkanını azaltabilir, maliyetleri yükseltebilir. Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 23 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası BREXIT’İN OLASI SONUÇLARI – BİRLEŞİK KRALLIK ÖZELİNDE DETAYLAR 23 Haziran 2016 tarihinde yapılacak referandumdan AYRILMA kararının etkilerine daha detaylı bakıldığında; • İngiltere’nin çıkabiliyor olması diğer bazı ülkelere de kapıyı açabilecek ve Avrupa'daki bir parçalanmanın finansal piyasalarda netliğin kaybolmasına ve ticaretin istikrarsızlaşmasına yol açarak küresel ekonomiyi olumsuz etkileyebilecektir, • AB'den ayrılmanın sonucu; AB ile yeni ticaret anlaşmaları yapmak gerekebilecektir (yaklaşık 100 adet), İngiltere ortak pazardan çıkarsa Dünya Ticaret Örgütü kurallarına bağlı kalmak durumunda kalabilir. Bu da önümüzdeki 15 yıl boyunca her yıl yaklaşık 200 milyar sterlin seviyesinde daha az ticaret ve 200 milyar sterlin dış yatırım kaybına neden olabilecektir. • Merkezi Londra'da bulunan Mali Çalışmalar Enstitüsü (IFS) göre ; İngiltere'nin AB'den ayrılmasının, 2019-2020 dönemine kadar kamu finansmanına yaklaşık 20 ile 40 milyar sterlin arasında bir maliyeti olabilir. İngiltere’nin kamu finansmanı ihtiyacını, AB’ye ödenen yıllık yaklaşık 8 milyar sterlini kasasında tutarak bir miktar hafifletebilir fakat buna rağmen İngiltere'nin birlikten çıkışının negatif etkileri, bu tasarrufu gölgede bırakabilecektir, • Brexit durumunda ekonomi 2030 yılına kadar %6 daralabilir. 2020 yılına kadar istihdam yaklaşık 950 bin daralabilecektir, • Brexit'in etkisi Çin'deki yavaşlamayla aynı seviyede olabilir, Brexit ile birlikte İngiltere'ye yapılan ticarette bu iki ülkenin İngiliz rakipleriyle rekabet etme şansları azalabilecektir, • Eğer Brexit gerçekleşirse İskoçya’da bağımsızlık referandumu yeniden yapılabilecektir. (Önceki İskoçya bağımsızlık referandumdan bağımsızlık yönünde bir sonuç çıkmamasının nedeni; «Cameron hükümetinin “daha çok özerklik” olarak nitelenebilecek vaatleri ve bağımsızlığını ilan etmesi halinde İskoçya’nın AB dışında kalacağı gerçeğiydi.) İngiltere AB’den ayrılır ve İskoçya AB’ye katılırsa Londra’daki finans kuruluşları merkezlerini Avrupa’ya değil Edinburgh'a taşıyabilir. • En kötü senaryonun gerçekleşmesi halinde yoksul kesimin farklı katmanları, 2020 yılında 1,861 sterlin ile 5,542 sterlin (2,692 dolar ile 8,018 dolar) arası daha az vergi kredisi ve sosyal yardım ödemesi alabilecektir. • İngiliz vatandaşlarının AB’ye seyahatlerinde ve çalışma vize konusu AB ile varılacak anlaşmaya göre belirlenecektir. Çıkışa rağmen ortak pazarda kalınması halinde ise İngiliz vatandaşları AB ülkelerinde çalışmaya devam edebilecektir. Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 24 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası BREXIT’İN OLASI SONUÇLARI – DİĞER ÜLKELERE ETKİLERE DAİR DETAYLAR 23 Haziran 2016 tarihinde yapılacak referandumdan AYRILMA kararının etkilerine daha detaylı bakıldığında; • Brexit, Cebelitarık’ın güvenliği ve egemenliğine yönelik bir tehdit oluşturabilir. Birleşik Krallık, AB üyeliğinden ayrılırsa, Brüksel'de kararların alındığı masadan kalkarsa, İngiltere’nin Cebelitarık'ın çıkarlarını koruma becerisi zaafa uğrayabilir. Bunu da Cebelitarık hükümeti başkanı Picardo’nın , İngiltere'nin AB'den ayrılması durumunda İspanya'nın Cebelitarık üzerinde ortak egemenlik teklifini yeniden gündeme getirebileceğini söylemesi ile görmekteyiz. • Diğer taraftan Brexit gerçekleşirse Almanya’ya etkisi bu yılın ikinci yarısından itibaren daha düşük büyüme olarak karşımıza çıkabilir. İngiltere, Amerika ve Fransa’dan sonra Almanya’nın en büyük ticari ortağıdır. Almanya ve İngiltere arasındaki dış ticaret hacmi Almanya lehine 50 milyar euro fazla vermektedir. • Alman araştırma kurumu Bertelsmann Vakfı, İngiltere’nin çıkışının Alman gayri safi milli hasılasında yıllık %2’lik daralma yaratabileceğini , bu durumda Almanların aynı zamanda bloğu idare etmeye daha fazla katkıda bulunmak zorunda kalacakları bu da yılda 2,8 milyar dolarlık fazladan harcama demek olduğunu açıklamıştır. İngiltere yabancı yatırımcıları çekmek için mevzuatında esneklik sağlayabilir, bu da Almanya'ya yönelik yatırımları azaltabilir. Almanya’nın ayrıca blok içinde İngiltere olmadan ekonomik korumacılığa karşı serbest ticareti savunması zorlaşabilir. • Macaristan, Belçika, Polonya ve Hollanda ekonomileri ise İngiltereye göre oransal olarak Almanya’dan çok daha yüksek ticaret fazlası veren ülkeler olduğundan Brexit’ten Almanya’ya göre daha fazla etkilenecektir. Brexit gerçekleşmesi durumunda Polonya'nın Zlotisi ve Macar forintininde volatilite yükselecektir. • İngiltere'nin AB'den çıkmaya karar vermesi halinde uluslararası finans kuruluşları için İrlanda'nın öncelikli seçenek olarak öne çıkabilir, yasal çerçevesi ve İngilizce konuşulması sebebiyle İrlanda'da şube ya da iştirak kurması düşünülebilir. • Kıta Avrupa’sına göre çok daha liberal bir görüşü temsil eden İngiltere'nin felsefi olarak da ayrılması; daha kuralcı ve esnekliği düşük bir AB oluşması demek.. Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 25 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası BREXIT’İN OLASI SONUÇLARI - SEKTÖREL Elbette bu potansiyel etkilerin gücü ve kalıcılığı çıkış sürecinin yönetimine ve ek olarak Brexit sonrası ilişkilerin yeniden nasıl tesis edileceğine sıkı sıkıya bağlı olacaktır. Düzenli bir çıkış olması ve akabinde AB ile ticari anlaşmaların yeniden düzenlenerek yürürlüğe girmesi durumunda ise; • • • Sterlinde değer kaybının ardından dengelenme, Büyümede zayıflığın sınırlı kalması, Yatırımlar bakımından da İngiltere’nin cazibesini koruması söz konusu olabilecektir. Olası Brexit senaryolarının SEKTÖREL ETKİLERİ bakımından konuyu ele aldığımızda ise; AB’den ayrılığın gerçekleşmesi durumunda özellikle dış açık verilen mal ticaretinde İngiltere, AB için önemli bir pazar olduğu ve İngiltere mal ticaretinde dış açık verdiği için tercihli ticaret anlaşmalarının yeniden tesis edilmesi olası bulunmaktadır. Ancak yine de bu durumda otomotiv, farmakolojik ve kimyasal ürünler, giyim, gıda gibi kalemleri içine alan ve İngiltere’nin AB’ye olan mal ihracatının da %35’ini oluşturan kısımda daha yüksek tarifelerin uygulanması da göz ardı edilemeyecek bir ihtimal olarak değerlendirilmektedir. Ticaret anlaşmalarının AB ile yeniden tesis edilememesi gibi bir durumda ise; İngiltere’nin ihracatının %44,6’sı AB’ye, ithalatının da %53,2’si AB’den olduğu için bu taraftaki olası kayıpların telafisi için ABD ve Uzakdoğu pazarları ile ilişkiler önemini artıracaktır. AB ile Ticaret Açığı/Fazlası (milyar sterlin) Otomotiv Kimyasallar Mal Havacılık Ticareti Makine aksamı Gıda, içecek, tütün Finansal hizmetler Hizmet Sigortacılık Ticareti Profesyonel hizmetler Brexit Durumunda AB pazarına Ulaşımda Karşılaşılabilecek Bariyerler -13,95 %10 tarife -7,82 %4,6 tarife 2,56 %0 tarife -5,47 %1,7-%4,5 tarife -16,56 Ortalama %20 ve üzeri tarife 16,06 AB regülasyonları 3,85 AB regülasyonları -1,92 Ulusal Pazar regülasyonları Kaynak : Open Europe Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 26 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası BREXIT’İN OLASI SONUÇLARI - SEKTÖREL Her ne kadar ayrılık yanlılarının tezleri arasında 3.ülkelerle daha avantajlı ticaret anlaşmaları kurulması da bulunuyor olsa da Financial Times’da bir makalede yer verilen ABD Başkanı Obama’nın danışmanı Michael Froman’ın sözleri oldukça dikkat çekicidir. Ticaret danışmanı olan Froman, AB’den ayrılma taraftarlarının yürüttüğü kampanyanın tezlerine aykırı şekilde, ABD’nin bağımsız ülkelerle serbest ticaret anlaşmaları yapma tarafında olmadığını söylemiştir. Birleşik Krallık’ın AB’den ayrılması ile beraber AB’de oy haklarının kaybedilmesinin de ek olarak gelecek yeni potansiyel regülasyonlar bakımından da hemen hemen tüm ihracatçı sektörlere olumsuz yansımaları söz konusu olabilecektir. Tercihli ticaret anlaşmaları tesis edilse dahi gıda ve kimyasallar gibi sektörlerin dış ticarette göreceli olarak çok daha fazla ve detaylı düzenlemelere tabi tutulması gibi ticaretin önünde bariyerler oluşması da diğer bir dezavantaj olarak görülmektedir. Center for European Reform tarafından hazırlanan «The Great British Trade-Off» isimli çalışmada; AB ile yüksek entegre yapısı nedeniyle gıda sektörünün Brexit’ten olumsuz etkileneceğine ve yabancı sermayenin yöneldiği sektörlerin başında gelen bilgisayar yazılım endüstrisine dikkat çekilmektedir. Ek olarak, Nissan ve Jaguar Land Rover’ın da (sektörün en büyük 2 yatırımcısı) Brexit durumunda Birleşik Krallık’ın bir üretim üssü olarak cazibesini kaybedeceği yorumuna da yer verilmektedir. Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 27 BREXIT’İN OLASI SONUÇLARI - SEKTÖREL FİNANSAL HİZMETLER Londra; Finansal Hizmetler, Avukatlık konusunda bir üs'dür. Bir gecede bu unvanını kaybetmez fakat AB ve ötesinde Finansal Hizmetlerde küresel politika yapıcılığı nüfuzunu kaybedebirlir. "Karşılıklı Tanıma anlaşmasının" geçerliliğinin kalmaması; Bazı büyük finans kuruluşlarının Londra operasyonlarını kapatmak ve ya çalışan sayısını azaltmak yoluna gitmelerine neden olabilir. AB'de olmak pazarlara ulaşmak konusunda ve uyumlaştırılmış ticari kurallarla UK'da finansal pazarlara pek çok avantaj sağlamıştır, bunlar zarar görebilir. ULAŞIM AB'den UK'ın çekilmesinden en fazla etkilencek sektörlerden biri de Havacılık ve Ulaşım olacak. Havacılıkta her ülke ile iki'li müzakereler gerekecek. Ulaşım( Otobüs, tren ) tarafında teknik standarlar ve regulasyonlar yeniden düzenlenicek Çünkü güncel düzenleyici ve teknik standardları AB tarafında geliyor ve uygulanıyordu. İLAÇ İlaç sektöründeki büyük oyuncular ( Merck ve Eli Lily) sektörün son derece olumsuz etkileneceğini belirtmektedirler. İngilterenin güçlü eğitim sistemi AB kuruluşları tarafından finanse edilmektedir, bilimsel araştırma faaliyetlerine yine AB kuruluşlarının finanse edilmektedir. Avrupa İlaç Ajansı Londra'da ve ayrılmak ajansın AB'ye taşınması ve tıp düzenlemelerinin yeniden yapılanması demek ENERJİ Petrol ürünleri Ortadoğu, Hindistan ve Rusya'dan gelmektedir. Ürünler AB'ye ulaştığında İngiltere pazarına ithal edilmeden önce Rotterdam gibi depolama alanı olan Limanlara tutulur. Bugün UK'ın acil stokları bile Avrupa'da tutulmaktadır. Yeni deoplama alanı ve limanları inşa edilmesi gerekemektedir. TÜKETİM MALLARI UK'de üretilen tüketim mallarının %61'i AB'ye gitmektedir. AB'den ayrılmak malların dolaşım özgürlüğünün azalması ve yüksek tarifelerle cazibesinin azalması demektir. Düzenlemelerde ; güvenlik standardı , etiketleme , ürün bazlı vergilendirme vb yasalar yine AB ile pazarlıkla birlikte oluşturulacak bir süreçtir. İMALAT SANAYİİ AB'de olmak üreticilerin 500 milyon tüketiciye, kalifiye işgücüne hızlı ve hazır bir şekilde ulaşması anlamına gelmektedir. AB'de olmak yabancı yatırım fonlarıyla inovasyona yoğunlaşmak, potansiyel ve mevcut ticaret anlaşmalarıyla küresel pazarlara açılmak demektir. SAVUNMA Avrupa projesi sınırlayıcı adımlar olmadan işgücü piyasalarına ulaşım, bölgesel büyüme ve Ar-ge fonlarına ulaşıma açıktır ve rekabet gücümüzü artırmaktadır. Ayrılma durumunda Ortadoğu, Asya, Latin Amerika ihracat pazarının daralmasına imkan sağlayacaktır. DİJİTAL TEKNOLOJİ AB, "Dijital Tek Pazar" adı altında ileri dijital reform programı sürdürüyor. Bu gelişim sonucunda 2030 yılında UK'nın GDP'si 1,7 milyar pound artacak. Bunun için nitelikli iş gücüne ve erişimine ihtiyaç bulunmaktadır. 28 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası BREXIT’İN OLASI SONUÇLARI –FİNANSAL HİZMETLER SEKTÖRÜ Birleşik Krallık’ın AB ile olan ticari ilişkileri mevcut durumda mal ticaretinde dış açık ve hizmet ticaretinde dış fazlaya dayanmaktadır. Britanya’nın finansal hizmetlerde ticaret fazlası yaklaşık 20 milyar sterlin civarında olduğu için AB’den ayrılma senaryosunun gerçekleşmesine en kırılgan sektör finansal hizmetler ve sigortacılık olarak görülmekte, AB ile entegrasyonu ve maruz kaldığı riskler açısından ise sigortacılık sektörünün olası etkilere daha az açık olduğu değerlendirilmektedir. Open Europe tarafından hazırlanan bir çalışmaya göre; AB ile ticari ilişkilerde dış fazla veren finansal hizmetler sektörünün, olası bir ayrılık durumunda, yeni ve ek düzenlemeler ile karşı karşıya kalması en önemli risk ve bariyer olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca yeni düzenlemelere ek olarak, ortak pazara yeniden kesintisiz ulaşım sağlayabilmek için finansal hizmetler sektöründe faaliyet gösteren firmaların diğer AB ülkelerinde iştirakler kurmaları gerekebilecektir ki bu da ek bir maliyet baskısı oluşturabilecektir. Çıkış senaryosunda İngiltere odaklı faaliyet gösteren bankalar yerine uluslararası faaliyetlerine daha odaklı bankaların diğer AB ülkelerinde iştirak kurma çalışmalarını hızlandırması söz konusu olacaktır ki Fitch Ratings bu potansiyel etkilere açık bankalar arasında HSBC, Barclays gibi bankaları göstermektedir. Ek olarak İngiltere bankacılık sektöründeki en büyük yabancı yatırımcılardan biri olan Goldman Sachs, İngiltere’nin AB’den çıkması halinde Londra’daki faaliyetlerini Avrupa’daki başka finans merkezlerine taşımak suretiyle yeniden konumlandıracağını açıklamıştır. Goldman Sachs’ın yanı sıra JP Morgan CEO’su Jamie Dimon da Brexit’in gerçekleşmesi durumunda İngiltere’deki operasyonlarında 4.000 kadar çalışanın bu durumdan etkilenebileceğini söylemiştir. Diğer bir olumsuz etki ise; net faiz marjları tarafında oluşabilecektir. Brexit ile beklenen büyümede ivme kaybı ile değer kaybeden sterlinin yaratabileceği fiyat baskıları arasında faizlerde artabilecek oynaklık bankaların net faiz marjlarını baskılayabilecektir. Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 29 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası BREXIT’İN OLASI SONUÇLARI – FİNANSAL HİZMETLER SEKTÖRÜ Brexit senaryosunda diğerlerine kıyasla yüksek risk altında görülen finansal hizmetler sektörüne kısaca bakalım; • • • • • Finansal hizmetler sektörü Birleşik Krallık’ta toplam istihdamın %3,6’sını oluşturmaktadır, Finansal hizmetler ihracatının %41’i, sigortacılık sektörü ihracatının %18’i AB’ye yapılmaktadır, İngiltere’nin (UK) toplam ihracatı içinde finansal hizmetlerin payı %9,3, sigortanın payı %4,3 seviyesindedir, Finansal hizmetler ve sigortacılık, İngiltere’de brüt katma değerin %8’ini oluşturmaktadır ki bunun yarısı Londra’dadır. Adaya gelen doğrudan yabancı yatırımların %45’i finansal hizmetler sektörüne yönelmektedir ve bu da toplam doğrudan yabancı yatırımlar içindeki en büyük paydır. Kaynak : Open Europe Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 30 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası BREXIT HAKKINDA BAŞKA GÖRÜŞLERE DE BAKALIM…. • • • • • • • • • • • • Deutsche Bank: Oylama sonrasında yapılacak görüşmelerin 2-3 yıllık döneminde İngiltere’de GSYH her yıl ortalama yüzde 1’in üzerinde olumsuz etkilenecektir. 2017 sonu için 1.15 olarak öngörülen sterlin/dolar ve 2019 sonu için öngörülen 82.00 euro/sterlin paritesi tahminleri sterlin aleyhine revize edilebilir. Societe Generale: On yıl boyunca GSYH her yıl ortalama yüzde 0.5-1.0 daha düşük olabilir. Morgan Stenley: Tüketim ve yatırımlarda meydana gelebilecek ciddi bir şok 2016-17’de büyümeyi 1.3 puan kayba uğratabilir. Sterlin/dolar yüzde 5 gerileyerek 1.39 seviyesine inebilir. İngiltere’de borsa, diğer büyük borsalardan yüzde 20 daha düşük performans sergileyebilir. Credit Suisse: İş dünyasına güvenin sarsılması, mali koşulların sıkılaşması, enfl asyonun yükselmesi ve reel gelirin düşmesi orta vadede GSYH’de yüzde 1.0-2.0 aralığında bir kaybe neden olabilir. Sterlinde kan kaybı sürer. Citi: 2017, 2018 ve 2019 yıllarında GSYH’nin yılda ortalama yüzde 1.0-1.5 darbe almasıyla ekonomide toplam kayıp yüzde 4’ü bulabilir. Sterlin şu an bulunduğu seviyenin yüzde 15-20 altına inebilir. Unicredit: Brexit, İngiltere ekonomisine geelcek 10 yılda ‘GSYH’nin yaklaşık yüzde 6’sına’ mal olabilir. Ödemeler dengesinde bozulma riski de var. Goldman Sachs: Sterlinde ticari ağırlıklı olarak değer kaybı yüzde 15-20’ye ulaşabilir. Sterlin/ dolar 1.15/1.20 düzeylerine inerken, euro/sterlin 90-95 pence düzeyine çıkabilir. Nomura: Yabancı yatırımcının vari açığı finanse etme konusunda temkinli davranmaya başlaması birkaç ay içinde sterlinde yüzde 10-15 çöküşe neden olabilir. JP Morgan: İngiltere Merkez Bankası faiz indirmek zorunda kalırsa, ülkenin 2 ile 5 yıllık tahvillerinin getirisi 25 ve 35 baz puan gerileyebilir. Sterlin 1.33 dolara kadar düşebilir. Moody’s Investor Service: AB’den çıkış kısa ve orta vadede İngiltere üzerinde önemli bir ekonomik baskı oluşturur. Ayrılmak için oy kullanılması halinde not görünü negatif olarak belirlenebilir. S&P: Brexit, İngiltere’nin cari açığının dış finansman kaynakları konusunda önemli riskler doğurabilir. En kötü senaryoya göre Brexit, sterlinin küresel para birimi konumuna tehdit oluşturabilir. Bu da AAA notunu tehlikeye atabilir. Fitch Ratings: Brexit, İngiltere’nin görünümü için negatif olur. Referandumdan sonra İskoçya’nın bağımsızlık için ikinci referanduma gitme yolu açılabilir. Bağımsızlık borç/GSYH oranını, tehlikeli bir seviye olan yüzde 10’a çıkarabilir. Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 31 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası BREXIT TÜRKİYE’Yİ ETKİLER Mİ? İngiltere Türkiye için oldukça önemli bir ticaret ortağı. Türkiye’nin Almanya’dan sonra en fazla ihracat yaptığı ülke olan İngiltere aynı zamanda en yüksek dış ticaret fazlası verdiğimiz Avrupa ülkesi olarak da dikkat çekiyor . 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 İHRACAT - 2015 (.000 $) Payı (%) Almanya 13 417 491 9,3 İngiltere 10 556 915 7,3 Irak 8 550 301 5,9 İtalya 6 887 674 4,8 ABD 6 395 896 4,4 Fransa 5 845 278 4,1 İsviçre 5 675 424 3,9 İspanya 4 742 556 3,3 BAE 4 681 278 3,3 İran 3 664 044 2,5 TOPLAM 143 844 200 Dış Ticaret Dengesi Almanya - 7 934 392 İngiltere 5 015 636 İtalya - 3 751 401 Fransa - 1 738 692 İspanya - 845 969 İsviçre 3 229 561 Polonya - 648 179 Hollanda 240 188 Kaynak : TÜİK Kaynak : TÜİK Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 32 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası BREXIT TÜRKİYE’Yİ ETKİLER Mİ? AB Gümrük Birliği anlaşması neticesinde , Türkiye’den İngiltere’ye ithal edilen sanayi ürünlerinde sıfır gümrük vergisi uygulanıyor. İngiltere’nin AB’den ayrılması EĞER İngiltere Gümrük Birliği’nden VE Avrupa Ekonomik Bölgesi’nden de ayrılırsa Türkiye dış ticaretini etkileyebilir. Bu durumda İngiltere ve Türkiye arasında gümrük tarifelerine ilişkin yeni anlaşmalar yapılması gerekecektir. Ancak 2015 yılı verilerine göre iki ülke arasındaki ticaretin büyüklüğünün 16 milyar dolar seviyelerinde olduğunu görmekteyiz. Dolayısıyla yapılacak ikili anlaşma/lar ile iki ülke arasındaki ticareti olumsuz etkilemeyeceğini düşünüyoruz. İngiltere Başbakanı’nın 24 Şubat’ta referandum tarihini açıklaması sonrası İngiltere para birimi sterlin TL karşısında %3,3 değer kaybetmiştir. İngiltere’nin AB’den ayrılması durumunda sterlinde kalıcı değer kayıpları yaşanması halinde ki böyle bir durumda kaçınılmaz olacaktır, dış ticaretimiz üzerinde olumsuz bir etkisi olur. İngiltere’nin AB’den ayrılsa dahi ticari ilişkilerde birlikteliğin devam etmesi ve birlik avantajlarından yaralanabileceği ÖZEL bir model benimsenebileceği konuşulmaktadır. Bu şekilde oluşturulacak yeni model Türkiye’nin tam üyelik dışında AB’ye dahil olma yolunu bile açabilir. Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 33 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası BREXIT ANKETLERİ Son olarak Financial Times’ta yer alan 2015 yılı Eylül ayından bu yana AB’den ayrılma referandumu için yapılan anketlerin sonuçlarına göz atacak olursak; 2015 yılı Eylül ayı başında AB’de kalmak isteyenlerin oranı çıkmak isteyenlerin kayda değer şekilde üzerinde seyrederken özellikle referandumun yaklaşması ile artan propaganda sürecinin iki karşıt görüş arası makası daralttığı ve dengenin ayrılmak isteyenlerin lehine değiştiğini söylemek mümkündür. 14 Haziran 2016 itibariyle; birlikten ayrılmak isteyenlerin oranı %47, kalmak isteyenlerin oranı %45 seviyesindedir. Kalanı ise kararsızlardan oluşmaktadır. Referanduma sayılı günler kala birlikte kalmak ve birlikten ayrılmak isteyenlerin oranının birbirine yakın seyretmesi nedeniyle kararsız oyların sonucu belirleyeceği söylenebilir. . Kaynak : Financial Times Lütfen son sayfadaki çekinceyi okuyunuz. 34 Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası KÜNYE : Mehmet Baki Atılal Araştırma - Bölüm Başkanı [email protected] Başak Erçevik Araştırma - Yönetmen Yardımcısı [email protected] 0 (212) 315 10 61 0 (212) 315 10 71 Turkish Yatırım Menkul Değerler A.Ş.’nin diğer raporlarına; www.turkishyatirim.com www.turkborsa.net https://twitter.com/turkishyatirim https://twitter.com/turkborsanet https://tr-tr.facebook.com/turkborsa adreslerinden ulaşabilirsiniz. ÇEKİNCE : Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bu rapordaki bilgi ve fikirler, Turkish Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan derlenerek ve sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır. Turkish Yatırım Menkul Değerler A.Ş., bu bilgilerin doğruluğu veya bütünlüğü konusunda bir garanti veremez. Bu rapordaki görüşler, tahmin ve projeksiyonlar, raporu hazırlayan analistlerin fikirlerini yansıtmaktadır. Analistler, görüş ve tahminlerini haber vermeksizin değiştirme hakkına sahiptirler. Turkish Yatırım Menkul Değerler A.Ş. ve personeli, bu rapordaki bilgilerin eksikliğinden veya yanlışlığından dolayı hiçbir şart altında sorumlu tutulamaz.
