Atmosfer Profili

Atmosfer Profili
• Atmosfer yer yüzünden
32000km uzaklığa kadar uzanır.
• Egzosfer’in üst sınırı 480km’ye
ulaşır.
• Atmosferde araştırılacak üç
kriter:
• Kompozisyon
(kimyasal bileşim)
• Sıcaklık
• Fonksiyon
Atmosfer Profili
Atmosferde Basınç Dağılımı
Yükseklik (km)
Atmosferin
üstü
Deniz
seviyesi
Basınç (mili bar)
Göreli
yoğunluk
Atmosferin Bileşimi
• Homosfer – iç atmosfer
• Yüzeyden 80 km
uzaklığa kadar
• Gazlar tamamen
karışmış durumda
• Heterosfer – dış atmosfer
• 80 km’den dış kısım
• Gaz tabakaları, kütle
çekim gücü nedeniyle
sıralı olarak bulunurlar
Homosferin Kimyasal
Bileşimi
Birim hacimde
Milyon parça
Gaz
bulunma yüzdesi
içinde ne kadarı?
Atmosferde Sıcaklık
• Troposfer
• Yüzeyden 18 km yüksekliğe
kadar uzanır
• Atmosfer kütlesinin %90’ı bu
bölgede bulunur
• Ortalama soğuma 6.4oC/km
değerindedir
Atmosferde Sıcaklık
• Stratosfer
• 18km-50km arası olan
bölgedir
• Mezosfer
• 50-80 km arasında bu bölge
vardır
• Termosfer
• Kabaca heterosfer ile aynıdır
• 80 km’den dışa doğru uzanır
Atmosferin Fonksiyonları
• Ozon tabakası
• Stratosferin bir tabakasıdır
• Ozon (O3) UV enerjiyi
soğurarak ısı enerjisine
dönüştürür
• İyonosfer
• Kozmik ışınları, gama
ışınlarını, X-ışınlarını ve bazı UV
ışınları soğurur
Atmosferin Değişen Kısımları
• Doğal kaynaklar
• Hava kirliliğine neden
olan doğal kaynaklar
• İnsanların neden
olduğu kirlenme
Doğal Değişken Gaz ve Materyal Kaynakları
Kaynak
Katkısı
Volkanlar
Sülfür oksit, partiküller
Orman yangınları
Karbon monoksit ve dioksit, azot oksit,
partiküller
Bitkiler
Hidrokarbonlar, polenler
Çürüyen bitkiler
Metan, hidrojen sülfit
Toprak
Toz ve virüsler
Okyanus
Tuz spreyi ve partiküller
Hava Kirliliğine Neden Olan
Doğal Faktörler
• Rüzgarlar
• Bitki toplulukları
• Sıcaklık değişmesi
Kuzey kutbu
Kutuptan
güneye esen
rüzgarlar
Kuzeye esen
güçlü rüzgarlar
Doğudan batıya
esen tropikal
rüzgarlar
Ekvator
Sıcaklığın tersine dönmesi, Yer yüzeyi üzerinde normal
atmosferde, yani yükseklik arttıkça sıcaklığın düştüğü bölgede
sıcak hava katmanlarının bulunması durumunda olur. Sıcak hava
katmanları içinde yükseklik arttıkça sıcaklık da artar.
Sıcaklığın Ters Dönmesi
Yükseklik artar
Atmosfere
karışım
Sıcaklık azalır
Yükseklik artar
Daha sıcak hava
Sıcaklık azalır
Dönüşüm katmanı
Atmosfere karışım
engellenir. Kirlilik
aşağı kısma hapsolur
İnsanların Neden Olduğu
Kirlilik
• Karbon monoksit
• Fotokimyasal sis (sanayi
bölgeleri)
• Endüstriyel sis ve sülfür
oksit
• Partiküller
Kirlilik Kaynakları
Radon
Kopyalama makinaları, tonerler
Dışarıdaki hava
Duvar kağıtları,
halılar, mobilyalar
Kimyasal
temizleme
maddeleri
Maya ve bakteri
polenleri (dış)
İnsanlar
Maya ve bakteri
polenleri (iç)
Fotokimyasal
Sis
Azotlu
oksitler
Fotkimyasal
reaksiyon
Fotokimyasal sis
Oksidanlar:
Atmosferik
oksijen
Azot oksit
Azot dioksit
Hidrokarbon
Azot oksitleri,
Fosil yakıtlarının
yanmasıyla üretilen
uçucu organik bileşikler
UV ışınlar
Azot oksit
Azot dioksit
Birincil kirleticiler:
Hidrokarbon
Gaz tanları, boyalar,
gaz istasyonları
PAN
Aldehit
Propenal
Bunlar, Güneş ışığı ile
etkileşerek yüzlerce
farklı ve zararlı
kimyasallar oluştururlar.
Bunlara da ikincil
kirleticiler denir.