DNA - files.eba.gov.tr

DNA



Hücrelerdeki yönetici
molekül DNA’dır.
Bir canlıya ait tüm özellikler
DNA’da saklanır.
İnsan, hayvan, bitki ve
mantarlarda çekirdekte,
bakterilerde stoplazmada
bulunur.
2
DNA


DNA’yı oluşturan
küçük yapı
birimlerine Nükleotit
denir.
Nükleotitler
yapılarındaki bazlara
göre isimlendirilir.
3
Nükleotidi oluşturan
yapılar
Organik baz
* Adenin
* Guanin
* Sitozin
* Timin
Şeker
Fosfat
* Deoksiriboz
şekeri
4
DNA
“Canlılarda çeşitliliği DNA’ların farklı olmasından
kaynaklanır. Bu farkı ise nükleotitlerin sayısı ve
dizilişinin farklı olması belirler.’’
5
DNA




DNA çift zincirlidir.
İki zincir birbiri etrafına
dolanmıştır.
DNA’nın bu yapısına ikili
sarmal denir.
Her zaman Adeninin
karşısına Timin, Guaninin
karşısına Sitozin gelir.
“DNA’nın ikili sarmal yapısını James WATSON ve Francis
CRİCK bulmuştur.’’
6
DNA’nın Görevleri




Hücre yönetimi
Karakterlerin oluşumu
Üreme
Kalıtım
DNA’nın yapısında şu eşitlikler bulunur.
Adenin sayısı
Guanin sayısı
Nükleotit sayısı
Şeker sayısı
Fosfat sayısı
= Timin sayısı
= Sitozin sayısı
= Şeker sayısı
= Baz sayısı
= Şeker sayısı
7
DNA EŞLENMESİ



Bir DNA’dan aynı
özelliklerde 2 yeni DNA
üretilmesidir.
Amaç kalıtsal bilgilerin
yeni hücrelere
aktarılmasıdır.
Hücre bölünmesinden
önce gerçekleşir.
8
GEN-KROMOZOM




Bir özellikten sorumlu olan
belli büyüklükteki DNA
parçalarına gen denir.
Genler DNA’nın görev
birimleridir.
Bir gen yaklaşık 1000-1500
nükleotitten oluşur.
DNA ve proteinden oluşan
yapıya kromozom denir.
Kromozom > DNA > gen > nüleotit
9
10
 Günümüzde genler ve DNA ile
ilgili çalışma yapan insanlara
genetik mühendisi denir.
Genetik mühendisleri insan
genom projesi ile insan DNA’sının
şifrelerini çözmeye çalışmaktadır.
 Bitki ve hayvan ıslahı
 Hastalık genlerinin tespit edilmesi
 Canlıların çevre şartlarına
dirençlerini arttırma
 Özel ilaç geliştirme
 bitkilerden antibiyotik ve hormon
elde etme
* Canlı hücreler kullanılarak çeşitli ürünlerin elde edilmesidir.
 İnsülin ve büyüme hormonun
bakterilere ürettirilmesi
 Meyveli yoğurt ve vitamin üretimi
 Nitelikli tohum ve fide üretimi
 Gen klonlanması
DNA Parmak izi
 Tek yumurta ikizleri hariç her bireyin
DNA dizilimi kendine özgüdür
 Her insanın DNA’sının farklı olması
DNA parmak izi terimiyle açıklanır
 DNA parmak izi yöntemi, bir insanin
DNA'sını oluşturan baz sırasının diğer
insanların DNA baz sıralarından farklı
olmasına dayanır.
 DNA parmak izi suçluların tespitinde
kullanılan yaygın bir yöntemdir.
 X ışınları
 Radyasyon
 Ultraviyole ışınları
 Bazı kimyasal maddeler
 Yüksek sıcaklık
 Bazı ilaçlar
DNA ve kromozomlarda meydana gelen
bozulmalardır.
 Hemofili
 Albinoluk
 Van kedisi
 Down sendromu
 Altı parmaklılık
 Orak hücreli anemi
 Kanser oluşumu
Üreme hücrelerinde meydana gelen
mutasyonlar kalıtsaldır.
Çevre etkisiyle meydana gelen ve kalıtsal olmayan değişmeler





Vücut geliştirme
Bronzlaşma
Çuha çiçekleri
Himalaya tavşanları
Arılarda cinsiyet
1- Toplam 1200 şeker taşıyan bir DNA’nın 150 adenin
nükleotidi bulunmaktadır.
Bu DNA’daki toplam timin sayısının, sitozinlere oranı
nedir?
A)1/6
B)1/3
C)1/4
D)1/2
2- Bir DNA’nın yapısında aşağıdaki birimlerin hangisinin sayısı her zaman
birbirine eşittir?
A)
B)
C)
D)
Deoksiriboz ile fosfatın sayısı
Adenin ile guaninin sayısı
Sitozin ile deoksiribozun sayısı
Timin ile fosfatın sayısı
CEVAPLAR
1) B
2) A
23