5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu ve Sağlık Hukuku

HEMŞİRELİKTE
TIBBİ MÜDAHALEDEN
DOĞAN HAK VE
YÜKÜMLÜLÜKLER
SORUMLULUKLARI
Av. Halide SAVAŞ
Sağlık Kurumları Yönetimi
Bilim Uzmanı
SAĞLIK ÇALIŞANLARININ
KANUNİ SORUMLULUKLARI
Ceza Kanunu’ndan Kaynaklanan
CEZAİ SORUMLULUKLAR

Borçlar Kanunu’ndan Kaynaklanan
TAZMİNAT SORUMLULUKLARI

İdari Düzenlemelerden Kaynaklanan
DİSİPLİN SORUMLULUKLARI

© 2014 Av. Halide Savaş
 YARGIYA
YANSIMIŞ
SONUÇLANMIŞ
 120 OLAY DAN
 KAÇ TANESİ
 HEMŞİRELİK HATASI OLABİLİR?
HATALARIN MESLEKLERE
GÖRE DAĞILIMI
1
.
2
.
3
.
4
.
SAĞLIK MESLEKLERİ
Hekimlik hataları
n
112
%
%82
Hemşirelik(ebelik) hataları
20
%14.5
Sünnetçilik hataları
3
%2.1
Eczacılık hataları
2
%1.4
137
%100
TOPLAM
HEMŞİRELİK HATALARININ
SONUÇLARINA GÖRE DAĞILIMI
1
.
2
.
3
.
4
.
5
.
SONUÇLAR
Uzuv Zaafı
n
7
%
%35
Ölüm
4
%20
Uzuv Kaybı
4
%20
Cismen Eza Görme
4
%20
Bebek Karışması
1
%5
TOPLAM
20
%100
HEMŞİRELERİN
TIBBİ MÜDAHALEDEN
DOĞAN
CEZA
SORUMLULUKLARI
TAKSİRLE ADAM ÖLDÜRME md.85
Basit taksirle Adam Öldürme
Bilinçli taksirle Adam Öldürme
TAKSİRLE YARALAMA md.89
Basit taksirle yaralama
Bilinçli taksirle yaralama
© 2014 Av. Halide Savaş
Basit Taksir Md. 22/2



Dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı
davranılması sonucunda
Öngörülebilir ve önlenebilir bir suçun
ÖNGÖRÜLEMEMESİ,
İstenmeyen neticenin (SUÇUN) oluşması
© 2014 Av. Halide Savaş
Taksirle İşlenen Suçlardan
Dolayı Kusurluluk, Md.22/4,5


Taksirle işlenen suçlarda, herkes kendi
kusurundan dolayı sorumlu olur.
Kusurluluğun matematiksel olarak ifadesi
mümkün değildir.
© 2014 Av. Halide Savaş
İnsan Üzerinde DENEY Md.90




Kanuna aykırı olarak insan üzerinde bilimsel
deney yapmak 1-3 yıl hapis,
RIZAYA DAYALI BİLİMSEL DENEY
90.md.deki şartların gerçekleştirilmesi halinde
ceza gerektirmez
Çocuklar üzerine bilimsel deney kanundaki
şartlarla yapılabilir
Fiil sonucu ölüm yada yaralanma olursa
-kasten işlenmiş suç hükümleri© 2014 Av. Halide Savaş
Organ Veya Doku Ticareti Md.91




Hukuken geçerli rıza olmaksızın CANLIDAN
organ alınması (5-9 yıl hapis)
doku alınması (2-5 yıl hapis)
Hukuka aykırı olarak KADAVRADAN organ
yada doku alınma 1yıl hapis
Hukuka aykırı yolla elde edilmiş organı
saklama, nakletme, aşılama (2-5 yıl hapis)
ÖLÜM HALİNDE kasten adam öldürme suçu
oluşur
© 2014 Av. Halide Savaş
Kişisel Verileri, Hukuka Aykırı Olarak
Kaydetme, Verme Ve Ele Geçime (135, d.136)
Kişisel verileri, ( md.137 )
 Kamu Görevlisinin YETKİSİNİ KÖTÜYE
KULLANMAK suretiyle
 Meslek Mensubunun MESLEĞİN SAĞLADIĞI
KOLAYLIK tan yararlanmak suretiyle
Kaydetmesi halinde 1-6 sene hapis cezası,
Başkasına vermesi, yayması ve ele geçirmesi
halinde
2-8 yıl hapis cezası,
© 2014 Av. Halide Savaş
Md.99
--RIZA OLMAKSIZIN ÇOCUK DÜŞÜRTME (5-10yıl
hapis)
--YETKİLİ OLMAYAN KİŞİNİN ÇOCUK DÜŞÜRTMESİ
(2 – 4 yıl hapis)
--ON HAFTADAN FAZLA SÜRELİ GEBELİĞİN (tıbbi
zorunluluk olmaksızın) SONLANDIRILMASI ( 2 – 4 yıl
hapis) Yetkili olmayan kişi işlerse ağırlaşmış ceza
Md.101
RIZASI OLMAKSIZIN KISIRLAŞTIRMA (3 -6 yıl hapis)
Yetkili olmayan kişi işlerse ceza üçte bir oranında
artırılır
© 2014 Av. Halide Savaş
Resmi Belge Hükmünde Belgeler
Md. 210/2
Gerçeğe Aykırı Belge Düzenleyen;
 Tabip,
 Diş Tabibi,
 Eczacı,
 Ebe,hemşire Veya,
 Diğer SAĞLIK MESLEĞİ MENSUBU,
 3ay-1yıl hapis cezası.
© 2014 Av. Halide Savaş
Resmi Belge Hükmünde Belgeler
Md. 210/2






Gerçeğe aykırı düzenlenen belgenin
Kişiye haksız menfaat sağlaması
Kamunun yada kişilerin zararına sonuç
doğuracak nitelik taşıması
RESMİ EVRAKTA SAHTECİLİK (md.204)
KAMU GÖREVLİSİ, 3-8 yıl Hapis , Ağır Ceza
KAMU GÖREVLİSİ OLMAYAN,2-5 yıl, Asliye
Ceza
© 2014 Av. Halide Savaş
Çocuğun Soybağını Değiştirme
Md.231/2



Özen yükümlülüğüne aykırı davranarak
Sağlık kurumundaki bir çocuğun başka bir
çocukla karışmasına neden olan kişi
1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır
© 2014 Av. Halide Savaş
Görevi Kötüye Kullanma Md.257






Kanunda ayrıca tanımlanmış suçlar dışında
Görevin gereklerine aykırı hareket etme
Görevin gereklerini yapmakta ihmal ve
gecikme gösterme
Kişi mağduriyeti, kamu zararı , kişilere ve
kendisine haksız kazanç
Kamu görevlisi
1-3 yıl, 6ay-2yıl hapis cezası
© 2014 Av. Halide Savaş
Sağlık Mesleği Mensuplarının
Suçu Bildirmemesi Md.280




Görev sırasında
Bir suçun işlendiği yönünde bir belirti
Durumu yetkili makamlara bildirmeme
Bu hususta gecikme gösterme
1 yıla kadar hapis cezası
© 2014 Av. Halide Savaş
Genital Muayene Md.287

Hukuka aykırı bir şekilde
Yetkili hakim yada savcı kararı olmaksızın

Genital muayene yapan fail hakkında

3 aydan 1 yıla kadar hapis cezasına
hükmolunur
© 2014 Av. Halide Savaş
HEMŞİRELİK YÖNETMELİĞİ
6-D maddesi


d) Tıbbi tanı ve tedavi işlemlerinin hizmetten
faydalanana zarar vereceğini öngördüğü
durumlarda, müdavi hekim ile durumu görüşür,
hekim işlemin uygulanmasında ısrar ederse
durumu kayıt altına alarak hekimin yazılı talebi
üzerine söz konusu işlemi uygular.YANLIŞ
KONUSU SUÇ OLUŞTURAN HİÇBİR
YAZILI EMİR GERÇEKLEŞTİRİLMEZ
© 2014 Av. Halide Savaş
KAMUDA ÇALIŞAN HEMŞİREYE
CEZA SORUŞTURMASI
Kamu görevlisi hakkında tıbbi hata sebebi
ile ceza davası açılabilmesi için
 illerde valilikten ilçelerde kaymakamlıktan
 soruşturma izni alınması gerekir.
 Rüşvet, zimmet, irtikap suçlarından dolayı
yapılan soruşturmalarda
 izin gerekmez
 Direkt savcılık soruşturma yapar.

© 2014 Av. Halide Savaş
HEMŞİRELERİN
TIBBİ MÜDAHALEDEN
DOĞAN
TAZMİNAT
SORUMLULUKLARI
TAZMİNAT SORUMLULUĞUNUN
ŞARTLARI
1.
2.
3.
4.
Zarar
Hukuka aykırı fiil
Nedensellik bağı
Kusur
Hastaya tıbbi müdahale sebebi ile, bedenen
veya ruhen zarar verilmişse; zarar veren kişi,
kusuru oranında, bu zararı tazminle mükelleftir.
© 2014 Av. Halide Savaş



SAĞLIK KABİNİ İŞLETEN HEMŞİRE
KAMU KURUMUNDA ÇALIŞAN
HEMŞİRE
ÖZEL SAĞLIK KURUMUNDA ÇALIŞAN
HEMŞİRE
© 2014 Av. Halide Savaş
SAĞLIK KABİNİ İŞLETEN HEMŞİRE




Hastanın kabine gelmesi ve hemşirenin
tıbbi müdahale için onu kabul etmesi ile
hemşire ile hasta arasında borçlar kanunu
çerçevesinde VEKALET SÖZLEŞMESİ
KURULMUŞ OLUR.
Muayenehaneye gelen hasta ile doktor
arasında olduğu gibi
Hemşire- vekil (avukat)
Hasta-müvekkil
© 2014 Av. Halide Savaş
KAMU KURUMUNDA ÇALIŞAN HEMŞİRE
Kamu görevlisinin
 Görevini yaparken verdiği zararı
 Çalıştığı kamu kurumu (idare) tazminle
yükümlüdür;
 ANCAK,
 bu zararın hizmet kusuru sebebiyle
oluşmuş olması gerekir,
 kişisel kusur sebebiyle oluşmamalı

© 2014 Av. Halide Savaş
KAMU KURUMUNDA ÇALIŞAN HEMŞİRE
İdare, hizmet kusuru sebebiyle oluşan
tıbbi hatadan doğan zararı öderse,
 ödediği miktarı
 kamu görevlisi hemşireden
 kusuru oranında (yargılamada kusur
tespit edilir)
 geri alır (RÜCU DAVASI)

© 2014 Av. Halide Savaş
KAMU KURUMUNDA ÇALIŞAN HEMŞİRE
Tek başına yapabileceği işlemlerden
 (hastanın banyosu, yara bakımı vb. gibi
hasta bakımı ile ilgili müdahalelerden)
 kaynaklanan zararlardan
 tek başına
 sorumludur

© 2014 Av. Halide Savaş
KAMU KURUMUNDA ÇALIŞAN HEMŞİRE
doktor talimatıyla yaptığı işlemlerden
 kaynaklanan zararlardan
 doktorla birlikte
 kusuru oranında
 sorumludur

© 2014 Av. Halide Savaş
ÖZEL SAĞLIK KURUMUNDA
ÇALIŞAN HEMŞİRE





özel hastane ile sağlık kurumu arasında vekalet
sözleşmesi olduğundan,
özel hastanede çalışan hemşire, hastanenin
yardımcı şahsı olarak kabul edilir.
Hastane, tıbbi hatadan doğan zararı tazmin eder.
Ancak, ödediği miktarı hemşireden, kusuru
oranında geri alır.
Sadece hemşireye dava açılmışsa hemşire öder.
© 2014 Av. Halide Savaş
Tıbbi hata sonucu ÖLÜM
maddi tazminat
-Ölüme kadar hastane,ilaç, bakım masrafları,
-Defin, cenaze masrafları
-Ölenin maddi desteğinden yoksun kalan ailesi,
yakınları için ölenin sağlığında sağladığı destek
miktarında, tahmin edilen ölüm yaşına kadar
sağlayacağı destek miktarı kadar tazminat (aktüerya
hesabı)
manevi tazminat
Ölümden ruhen etkilenen yakınlarına makul bir miktar
© 2014 Av. Halide Savaş
Tıbbi hata sonucu yaralanma yada
sakat kalma
Maddi tazminat
 Hastane, bakım, ilaç vs. masraflar
 Kişinin malüliyet durumuna göre çalışma
gücünün (geçici veya sürekli) kaybından
dolayı elde edemeyeceği gelirler(müstakbel
gelir kaybı)
Manevi tazminat
Kişinin kendisi ve yaralanmasından dolayı
ruhen sıkıntıya girmiş acı çekmiş kişiler
© 2014 Av. Halide Savaş
HEMŞİRELERİN
CEZAİ VE HUKUKİ
SORUMLULUKLARINA İLİŞKİN
YÜKSEK YARGI KARARLARI
T.C.
DANIŞTAY 10. DAİRE
E. 1982/2908, K. 1985/26, T. 16.1.1985
“Sağ ayağının kırılması üzerine, tedavi için ...
Devlet Hastanesi Ortopedi servisine yatırılan
davacının kolunun, tedavi sırasında görevli
hemşire tarafından yapılan hatalı enjeksiyon
sonucu gangren olduğu, bu nedenle kesildiği
dava dosyasında mevcut belgelerin
incelenmesinden anlaşılmaktadır.”
© 2014 Av. Halide Savaş
T.C.
DANIŞTAY 10. DAİRE
E. 1996/2121 K. 1997/5476 T. 8.12.1997
“Davacının çocuğunun sol el 4.
parmağındaki siğilin tedavisi için enjekte
edilmesi gereken ve doktor tarafından
reçeteye yazılan "Mercaine" isimli ilaç
yerine "İl 33" isimli ilacın görevli hemşire
tarafından enjektöre çekilip, görevli doktor
tarafından enjekte edilmesi sonucu
Kangren olan parmağın kesilmesi
nedeniyle uğranılan maddi ve manevi
zararın idarece tazmini gerekir”
© 2014 Av. Halide Savaş
T.C.
YARGITAY 4. CEZA DAİRESİ
E. 2003/1064 K. 2004/2055 T. 11.2.2004

“Trafik kazası sonucu hastaneye yaralı
getirilen ölenin, görevli doktor ve hemşire
olan sanıklar tarafından yeterli kontrol ve
muayene ile gelişen klinik bulgulara uygun
müdahale yapılmadığından ölmesi
olayında, (…) ölüm kaçınılmaz ise görevi
savsama, ölümde bu savsama etkili ise
taksirle ölüme neden olma suçundan
hüküm kurulmalıdır.”
© 2014 Av. Halide Savaş
T.C.
YARGITAY 4. CEZA DAİRESİ
18181/10269 2.5.2006
“Sağlık ocağında görevli hemşire ve ebe olan
sanıkların vücuda enjeksiyon biçimi farklı olan
kızamık aşısı yerine gerekli dikkat ve özeni
göstermeyerek kızamık suyu ile sulandırılmış
verem aşısı yapmaları nedeniyle bebeklerden
Gamze’nin bir yıl süreyle gözlem altına
tutulmalarına yol açma ve kolunda iltihaplı ceviz
büyüklüğünde şişlik oluşturma eylemlerinin özel
hüküm niteliğindeki taksirle yaralama suçuna
uyması”
© 2014 Av. Halide Savaş
T.C.
YARGITAY 4. CEZA DAİRESİ
2004/7665 - 2006/12374 13.6.2006
“Sanık hemşire Ayşe B.’ın, katılanın doğumu
nedeniyle görevi olmadığı halde, epizyo
dikim işini yapmak ve sanık hekim Hafize
Ç.’nin epizyo dikimi kendisi yapmayıp,
hemşire sanığa yaptırmak suretiyle
katılanın doğum yarasının enfekte
olmasına yol açma eylemlerinin, (…)
taksirle yaralama suçuna uyması
karşısında”
© 2014 Av. Halide Savaş
ÖNERİLER






HASTA KAYITLARI çok iyi ve düzenli tutulmalı.
Hastaların AYDINLATILMIŞ ONAMLARI (rızaları)
usulüne uygun olarak mutlaka alınmalı.
Ulusal ve uluslararası TIP LİTERATÜRÜ takip edilmeli.
Tüm sağlık çalışanları MESLEKİ BİLGİ VE MEVCUT
HUKUK KURALLARI konusunda MESLEK ÖNCESİ VE
SONRASI periyodik olarak eğitilmeli.
EKSİK BOZUK MALZEME, CİHAZ bulundurulmamalı
varsa hemen TUTANAKLA yetkililere bildirilmeli.
Hasta Hakları ve tıbbi hatalar konusunda KURUM İÇİ
ÇÖZÜMLER, İLETİŞİMSEL BECERİ artırılmalı.
© 2014 Av. Halide Savaş
Teşekkürler...
[email protected]