8.sınıf 1.ünite

ÜNİTE 1-BİR KAHRAMAN DOĞUYOR
A. MUSTAFA KEMAL ATATÜRK'ÜN HAYATI
 Mustafa Kemal, Harp Akademisini kurmay yüzbaşı olarak
1.Çocukluğu, Ailesi, İçinde Yaşadığı Sosyal Ortam ve Yetişme
bitirdi (11 Ocak 1905). Böylece orduda görev almaya hazır bir
Tarzı
kurmay subay oldu.
 Mustafa Kemal, 1881 yılında Selanik'te doğdu.
3. Askerlik Hayatı
 Babası Ali Rıza Efendi, annesi Zübeyde Hanım'dır.
 Ali Rıza Efendi, önceleri gümrük memurluğu yapıyordu. Daha
 Mustafa Kemal'in askerlik mesleğine merakı çocukluk
sonra bu görevinden ayrıldı ve kereste ticaretiyle uğraşmaya
yıllarında başladı. Bunun sonucunda asker olmaya karar
başladı.
verdi.
 Zübeyde Hanım; zeki, sağduyulu, sağlam karakterli, gelenek
 İlk görev yeri 5. Ordu emrindeki 30. Süvari Alayı'ydı. Burada
ve göreneklerine bağlı bir hanımefendiydi.
subaylara askeri bilgiler verecek ve bölgedeki asayişi
 Mustafa Kemal'in en iyi şekilde yetişmesi için anne ve
sağlayacaktı.
babasının çok büyük katkıları olmuştur.
 Suriye'de bulunduğu sırada yakın arkadaşlarıyla Vatan ve
 Mustafa Kemal'in çocukluk ve gençliği, Osmanlı Devleti’nin en
Hürriyet Derneğini kurdu (Ekim 1906).
sıkıntılı yıllarına rastlar. Onun yaşadığı şehir olan Selanik, 19.
 1907'de kolağası olarak Şam 5. Ordu Komutanlığında, oradan
yüzyılın sonlarında sık sık çatışmalara sahne olan
da aynı yıl içerisinde Manastır 3. Ordu Komutanlığında
Makedonya bölgesindedir.
görevlendirildi.ı
 Bu bölge aynı zamanda Avrupa’daki kültür hareketlerinin ve
 İstanbul'da çıkan 31 Mart Ayaklanmasını bastırmak ve düzeni
siyasi gelişmelerin etkisi altındaydı.
sağlamak amacıyla hazırlanan Hareket Ordusu’nda kurmay
 Mustafa Kemal'in kişiliğinin oluşmasında ailesinin, aile
yüzbaşı olarak görev yaptı.
çevresinin, öğrenim gördüğü okulların ve yaşadığı ortamın
 İtalya'nın Trablusgarp'a saldırması üzerine kaçak yollarla
etkili olduğu görülmektedir.
Mısır üzerinden Trablusgarp'a gitti. Mustafa Kemal, Enver
 Mustafa Kemal, aile hayatına önem vermiş, ailesini yaşamı
Paşa ve Fethi Bey Derne ve Tobruk'ta İtalyanlara karşı
boyunca yalnız bırakmamıştır. Askerliği sırasında görevden
başarılı savunma savaşları yaptı. Bu başarılarından dolayı
döndüğünde sık sık annesi ve kız kardeşini Selanik'te ziyaret
Mustafa Kemal binbaşılığa terfi ettirildi.
etmiştir.
 Balkan Savaşlarının başlamasıyla Trablusgarp'tan ayrılmak
 Selanik'in Osmanlı Devleti’nin elinden çıkmasından sonra
zorunda kaldı.
annesi ve kız kardeşini yanına aldırmış, kardeşi Makbule
 Mustafa Kemal Sofya Askeri Ataşeliği’ne atandı (27 Ekim
Hanım'ı, Cumhuriyetin ilanından sonra da yanından
1913). Mart 1914'te yarbaylığa yükseldi.
ayırmamıştır.
 Dünya Savaşı başladığında Mustafa Kemal Osmanlı
Devleti'nin hemen savaşa girmesini doğru bulmuyordu. Ancak
2. Eğitim ve Öğrenim Hayatı
Osmanlı Devleti bir oldu bittiyle savaşa katılınca savaşta rol
 Mustafa, önce annesinin isteğiyle mahalle mektebine gitti.
almak için 2 Şubat 1915’te kurulmakta olan 19. Tümen
Burada modern eğitim uygulanmadığından Şemsi Efendi
Komutanlığına getirildi.
İlkokuluna başladı.
 Mustafa Kemal'in askeri yönden tanınmasını sağlayan, I.
 Şemsi Efendi İlkokuluna devam ederken babasını kaybetti.
Dünya Savaşı'nda Çanakkale Cephesindeki savaşlar
Bunun üzerine kısa bir süre öğrenimine ara vermek zorunda
olmuştur.
kaldı.
 Mustafa Kemal Çanakkale Cephesi'nde üstün bir askerlik
 Babasının ölümüyle aile zor durumda kaldı. Zübeyde Hanım,
yeteneği sergileyerek önemli savunmalar yaptı ve büyük
oğlu Mustafa ve kızı Makbule ile birlikte Selanik yakınlarında
başarılar kazandı.
çiftlik işleten kardeşinin yanına gitti.
 Mustafa Kemal ve emrindeki tümen, Anafartalar ve
 Mustafa'nın öğrenim görmemesi annesini çok üzüyordu. Bu
Arıburnu'nda düşmanı ağır bir yenilgiye uğrattı. İtilaf
nedenle Zübeyde Hanım oğlunu öğrenimine devam etmesi
Devletlerinin Çanakkale'yi geçmelerine izin vermedi.
için tekrar Selanik'e gönderdi.
 Mustafa Kemal, Mondros'tan sonra yurdun işgal edilmesini
 Mustafa, Selanik'te Mülkiye Rüştiyesine (sivil ortaokul) yazıldı
önlemek amacıyla Anadolu'ya geçti.
(1892).
 Anadolu'da askerî niteliğinin yanında siyasi dehasıyla da halkı
 Mustafa Kemal'in arzusu asker olmaktı. Askerî okul sınavına
Kurtuluş Savaşı için örgütledi.
girdi ve başarılı oldu. Selanik Askerî Rüştiyesine (Selanik
Askerî Ortaokulu) kaydoldu.
 13 Kasım 1918'de İtilaf Devletlerinin donanmalarının
 Mustafa bu okulda, zekâsı ve üstün yetenekleriyle
İstanbul'a girdiğini gören Mustafa Kemal, yanında
öğretmenlerinin sevgisini kazandı.
bulunanlara, "Geldikleri gibi giderler." demiştir.
 Doğduğunda kendisine "Mustafa" adı verilmişti. "Kemal" adını
 Erzurum Kongresi'nden bir gün önce askerlik görevinden istifa
ise bu okuldaki matematik öğretmeninden almıştır.
etmek zorunda kalmıştır.
 Mustafa Kemal, Selanik Askerî Rüştiyesini bitirince Manastır
 Sakarya Meydan Savaşı'ndan önce meydana gelen
Askerî İdadisine yazıldı (1895).
gelişmeler onun tekrar askerliğe dönmesine yol açmış, geniş
 Manastır kenti ve girdiği bu okul Mustafa Kemal'in ülke
yetkilerle başkomutanlığa getirilmiştir (5 Ağustos 1921).
sorunları, vatan ve millet sevgisi, milliyetçilik, bağımsızlık,
 Sakarya Meydan Savaşı'nda, "Hatt-ı müdafaa yoktur, sath-ı
özgürlük gibi düşüncelerinin gelişmesinde önemli rol
müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır." emrini verdi. Bu
oynamıştır.
savaştan sonra kendisine gazilik ve mareşallik unvanı verildi.
 Mustafa Kemal, Manastır Askerî İdadisini bitirdik ten sonra
 26 Ağustos'ta Kocatepe'ye gelindi ve taaruza başladı.
İstanbul'a gelerek Harp Okulunun piyade sınıfına girdi (1899).
 30 Ağustos 1922'de Başkomutanlık Meydan Savaşı yapıldı.
 Bu okuldan sonra öğrenimine İstanbul Harp Akademisi,
Yunan kuvvetleri ağır bir yenilgiye uğratıldı.
kurmay sınıfında devam etti. (1902). Derslerinin yanı sıra,
ülkenin içinde bulunduğu siyası durum ve sorunları ile
yakından ilgilendi.
 Mustafa Kemal Paşa: "Ordular; ilk hedefiniz Akdeniz'dir, ileri!"
emrini vererek düşmanın süratle takip edilmesini sağladı. 9
Eylül'de İzmir kurtarıldı.

Sahip olduğu askerî özelliklerle Mustafa Kemal, 20.yy’ın en
büyük asker ve komutanlarından biri olmuştur.

4. Siyasi Hayatı









Mustafa Kemal, büyük bir asker olduğu kadar eşsiz bir devlet
adamıdır.
O, gençlik yıllarından itibaren Osmanlı Devleti'nin geçirdiği
büyük sıkıntıları görmüş ve çareler aramaya başlamıştır. Bu
sebeple Harp Okulu ve Harp Akademisindeki öğrenimi
sırasında bazı siyasi faaliyetlere de katılmıştır.
19 Mayıs 1919'da millî birlik ve beraberliği sağlamak amacıyla
Samsun'a gitti. Buradan Havza'ya geçerek bildiriler yayımladı.
Amasya Genelgesi'ni yayımladı. Doğu Anadolu'nun kurtuluşu
için Erzurum Kongresi'ne başkanlık etti.
Sivas Kongresi'nde bütün cemiyetleri aynı çatı altında
birleştirdi.
27 Aralık'ta Ankara'ya geldi ve çalışmaları buradan takip etti.
23 Nisan 1920'de TBMM'yi açtı ve Meclis'e başkan olarak
seçildi.
Kurtuluş Savaşı sırasında I. İnönü Savaşı'ndan sonra Londra
Konferansı; Sakarya Zaferi'nden sonra imzalanan Ankara ve
Kars antlaşmaları onun siyasi başarılarıdır. Kurtuluş Savaşı
sonucunda imzalanan Mudanya ve Lozan Barış
Antlaşmalarıyla başarılarını devam ettirdi.
Mustafa Kemal, ülkenin çağdaş medeniyetler seviyesinde
çıkması için çeşitli alanlarda inkılaplar yapmıştır. O,
inkılaplarını gerçekleştirirken, ülkenin iç ve dış sorunlarını
çözerken her zaman millî çıkarları göz önünde tutmuştur.
29 Ekim 1923'te Cumhuriyeti ilan etti ve Türkiye
Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı oldu. 1934'te Atatürk
soyadını aldı.
5. Medeni Hali






Mustafa Kemal, Türk toplumunda kadının layık olduğu yeri
alması için çok çaba harcadı.
O, sağlıklı bir toplumun güçlü bir aile yapısıyla kurulacağına
inanıyordu.
Atatürk'e göre, toplumun temeli sağlıklı bir aile yaşamı ile
oluşurdu. Sağlıklı ve dengeli fertler ancak sıcak ve mutlu bir
aile ortamında yetişebilirdi. Bu yüzden aileyi toplumun temeli
olarak kabul etmiştir.
29 Ocak 1923'te İzmir'de Latife Hanımla evlendi.
Mustafa Kemal, çıktığı yurt gezilerine eşini de yanında
götürürdü.
Kadınla erkeğin hayatın her alanında birlikte yer almasını
isterdi. Bu yüzden kendi evliliği ve aile hayatıyla Türk
toplumuna örnek olmaya çalıştı.
B. KİŞİSEL ÖZELLİKLERİ
Mustafa Kemal; çok yönlü, üstün yetenek, zeki ve kuvvetli
iradeye sahiptir. Bunlar Mustafa Kemal'in Türk milletinin en büyük lideri
olmasında ve tüm dünyaca kabul edilmesinde etkili olan özellikleridir.
1. Vatanseverliği
 Mustafa Kemal, bir asker olarak birçok cephede vatan
savunmasının en güzel örneklerini verdi.
 Vatanı savunmanın yüce bir görev olduğunu belirtti.
Çanakkale Cephesi'nde askerlerine: "Size ben taarruzu

emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar
geçen zaman içinde yerimize başka kuvvetler ve başka
komutanlar gelebilir." diyerek Türk ordusunun Çanakkale
Savaşlarındaki başarısının nasıl gerçekleştiğini ortaya
koymuştur.
Sakarya Meydan Savaşı'nda Mustafa Kemal askerlerine şu
emri verdi: "Hatt-ı müdafaa yoktur, sath-ı müdafaa vardır.
O satıh, bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı
vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça terk edilemez." Bu emrin
harekete geçirdiği vatanseverlik duygusu Türk ordusuna
büyük bir zafer daha kazandırdı.
2. İdealistliği
 Atatürk'ün ideali; Türk milletinin çağdaş, hayat seviyesi içinde
yaşayan bir millet olarak varlığını yükseltmektir.
 Onun ilkeleri bu ideali gerçekleştirmeye yöneliktir.
 Mustafa Kemal, Onuncu Yıl Nutku'nda, az zamanda çok
büyük işler yapıldığını belirtmiş, ancak bunları yeterli
görmemiştir.
 Mustafa Kemal, idealistliğinin bir gereği olarak şunları
söylemiştir: "Yurdumuzu dünyanın en mamur ve en
medeni memleketleri seviyesine çıkaracağız. Milletimizi
en geniş refah vasıta ve kaynaklarına sahip kılacağız. Millî
kültürümüzü muasır medeniyet seviyesinin üstüne
çıkaracağız." Bu ideal yalnızca Atatürk'ün değil, aynı
zamanda Türk milletinin de idealidir.
3.Hakikati (Gerçegi) Arama Gücü
 Mustafa Kemal, gerçekçi bir insandı. Gerek dış politikada
gerekse iç politikada hiç hayalci olmamış,
 milleti gerçekleşmesi mümkün olmayan emeller peşinde
koşturmamıştır.
 "Bizim; akıl, mantık, zeka ile hareket etmek en büyük
özelliğimizdir." sözü bu özelliğine en güzel örnektir.
4. Çok Cepheliliği (Yönlülüğü)
 Mustafa Kemal, üstün bir komutan eşsiz bir devlet adamıdır.
 O, pek çok alanda ortaya koyduğu görüşleriyle milletini
aydınlatmış; kalkınmanın, gelişmenin ve çağdaşlaşmanın
yollarını göstermiştir.
 Mustafa Kemal, hem fikir hem de hareket adamıdır.
|
 Askerlik, tarih, eğitim, sanat ve ekonomi konularında
görüşlerini açıklamakla kalmamış aynı zamanda bu
görüşlerini uygulamıştır.
 Mustafa Kemal, bu özelliklerinin yanında kendine güveni,
göreve bağlılığı, çabuk ve doğru karar verme gücü ile de çok
cepheli bir önderdir.
5. Gurura ve Ümitsizliğe Yer Vermemesi
 Mustafa Kemal, gerçekleştirdiği büyük ve küçük bütün
işlerinden sonra gurura veya büyüklenmeye kapılmamıştır.
Kendisine farklı davranılmasından hoşlanmazdı.
 "Benim müstesna olduğuma dair bir kanun yoktur." sözü
bu özelliğini vurgulamaktadır.
 Mustafa Kemal, hayatı boyunca yapacağı bütün işlerde şu
şekilde düşünürdü: "Ben bir işte nasıl muvaffak olacağımı
düşünmem. O işe neler engel diye düşünürüm. Engelleri
kaldırdım mı iş kendi kendine yürür."
 Çanakkale Savaşları sırasında cephanesi olmayan asker
karşısında süngü tak emrini vermesi onun : zor durumlarda
bile ümitsizliğe düşmediğini göstermektedir.

6. İleri Görüşlülüğü
 Mustafa Kemal, olayların gelişmesini sezgileriyle
değerlendirerek sonucunda neler olabileceğini isabetli bir
şekilde tespit ederdi. Onun ileri görüşlülüğünü gösteren pek
çok örnek vardır.

"Yolunda yürüyen bir yolcunun yalnız ufku görmesi
yetmez. Muhakkak ufkun ötesini de görmesi ve bilmesi
gereklidir." sözü bu özelliğini gösterir.
Çanakkale Savaşlarında düşmanın nereden çıkarma
yapacağını tahmin etmesi, II. Dünya Savaşı'nın çıkacağı
1932'de bir yurt gezisinde "Kırk asırlık Türk yurdu, düşman
elinde bırakılamaz." diyerek ilerde Hatay'ın ana vatana
katılacağını belirtmesi onun bu özeliğini en iyi şekilde ortaya
koymaktadır.
7. Yöneticiliği
 Mustafa Kemal, üstün nitelikli ve çok yönlü bir yöneticiydi.
 O, bu özelliğini cephede, mecliste ve cumhurbaşkanlığı
makamında bütün yönleriyle ortaya koymuştur.
 Atatürk'ün yöneticilik özelliklerinden biri, yeri ve zamanında en
doğru kararı alması ve bunu taviz
 vermeden uygulamasıdır. Onun başarısının sırrı bu
özelliğinde yatmaktadır.
 Yapacağı işlerde ani kararlar vererek değil, uzun uzun iyice
düşündükten sonra ve sırası geldikçe uygulama safhasına
koyarak başarılı olmasını bilmiştir.
 "Bir işi zamansız yapmak o işi bozmak, başarısızlığa
uğratmaktır. Her şey sırasında ve zamanında
yapılmalıdır." diyerek yöneticilikte nasıl başarılı olunacağını
göstermiştir.
8. Eğitimciliği
 Mustafa Kemal, birçok alanda olduğu gibi eğitim alanında da
milletimizin çağ atlamasını atılım yapmasını sağlayan büyük
bir önderdir.
 Mustafa Kemal, "Cumhurbaşkanı olmasaydınız ne olmak
isterdiniz?" sorusuna "Millî Eğitim Bakanı olarak millî
kültürü yükseltmeye çalışmak en büyük emelimdi."
karşılığını vermiştir.
 Mustafa Kemal, büyük bir eğitimci ve ebedi "başöğretmen"dir.
Yeryüzünde onun gibi yazı tahtası başında milletine ders
veren başka bir devlet adamı yoktur.
9.Sanatseverliği
 Mustafa Kemal, Türk toplumunun yüksek bir sanat yeteneğine
sahip olduğuna inanıyordu.
 Mustafa Kemal döneminde, sanatçı yetiştiren okullar açıldı.
Avrupa'ya öğrenci gönderildi.
 Mustafa Kemal, her fırsatta sanatçıları ve sanat eserlerini
takdir ederdi. Sanat ve sanatçıyla ilgili görüşlerini dile
getirerek özendirici bir rol oynardı. Onun bu konulardaki
sözlerinden bazıları şunlardır: "Yüksek bir insan toplumu olan
Türk milletinin tarihi bu özelliği de güzel sanatları sevmek ve
onda yükselmektir."
 Hepiniz milletvekili olabilirsiniz, bakan olabilirsiniz; hafta
cumhurbaşkanı olabilirsiniz, fakat sanatkâr olamazsınız."
sözleri sanatseverliğini vurgulamaktadır.

10. İnsan ve Millet Sevgisi
 Mustafa Kemal, bütün davranışlarıyla her şeyden önce, kendi
milletine karşı olan sorumluluğunu ortaya koymuştur.

Türk milletinin şerefi ve hakları söz konusu olduğunda,
bunların korunmasını görevlerin en kutsalı saymıştır.
Onun şu sözleri insan sevgisi hakkındaki düşüncelerini çok
güzel açıklamaktadır: "En uzakta zannettiğimiz bir olayın
bize bir gün etki etmeyeceğini bilemeyiz. Bunun için
insanlığın hepsini bir vücut ve bir milleti bunun bir organı
saymalı gerekir. Bir vücudun parmağının ucundaki acıdan
diğer bütün organlar etkilenir."
11.İyi Kalpliliği
 Mustafa Kemal iyi kalpli, temiz yürekli bir insandı. İnsanlığın
huzur ve barış içinde yaşaması için çaba sarf etmişti. Kalbi
insan sevgisiyle doluydu.
 İkinci Dünya Savaşı'nın belirtilerinin ortaya çıkmaya başladığı
sıralarda Mustafa Kemal, şunları söylemiştir:

"İnsanları mutlu edeceğim diye onları birbirlerine
boğazlatmak insani olmayan ve son derece üzücü olan bir
sistemdir." "İnsanları mutlu edecek tek vasıta, onları
birbirine yaklaştırarak, onları birbirine sevdirerek
karşılıklı maddi ve manevi ihtiyaçlarını karşılamaya
yarayan hareket enerjidir."
Arife AYDIN
Sosyal Bilgiler Öğretmeni