what ıs comparatıve polıtıcs?
advertisement
Uluslararası Ekonomi Politik Nedir? Ekonomi politik kavramı-1 • ekonomi: ev (oikos) ve yasa (nomos) • “ bir ailenin tümünün ortak iyiliği için evin bilgece ve dürüstlükle yönetilmesi” • daha sonra büyük bir aileyi yani devleti kapsayacak şekilde genişletildi politik ekonomi • Aristoteles, Politika: evin yönetilmesi efendi ve köle, koca ve karı, baba ve çocuklar “Mülk ailenin, mülk edinme de aile ekonomisinin bir parçasıdır...” • Para kazanmanın iki yolu: 1) Zorunlu, kullanım değeri olan, oekonomik (doğal ekonomi) 2) Ticari, değişim değeri olan, chrematistik (etik değil) • Ev vs. piyasa • justum pretium (adil fiyat)maliyet ilkesi Ekonomi politik kavramı-2 • Erken orta çağ düşünürleri (17-18.yy) adil fiyat konusunda Aristo’yu izledi • adil fiyat: bir şehrin (town) bütün sakinlerinin bir araya geldiği pazar yerinde oluşan fiyat • Roma hukukunda communis aestimatio • Normal kârı aşan kâr kabul edilemez • Fiyat, ortak bir yargıyla etik olarak belirlenir • 18.yy sonu-Adam Smith: artık adil olması gerekmiyor, • Rekabetaşırı kârlar ortadan kalkardoğal fiyat Tarihsel bağlam • • • • • • • • • • • Batı Avrupa, 1500-1800 Feodalizmin çözülüşü, piyasanın zorunluluk haline gelişi Piyasada satılmak üzere mal üretimi Ticari kapitalizm -merkantilist dönem-sermaye birikimi Servetin kaynağı sorusu Ulus-devletin zor kullanma ve vergi toplama tekeli, feodal vergilerin kaldırılması Politik yön: devlete ilişkin, temel mesele: devlet işleri nasıl yönetilir Serbest ticaret, işgücü piyasası, para politikaları/modern devletin ortaya çıkışı/ulusal ekonomiler/dünya ekonomisi Politik iktisatçılar aynı zamanda politikacıydı Toplumsal-sınıfsal çelişkilere dikkat çekiyordu Aydınlanma, bilimsel devrim Klasik politik ekonomi • Büyük dönüşüm: kapitalizm • Eski rejime karşı kapitalizmi savundular • Özel mülkiyet, piyasa, bankacılık sistemi, kapitalist sistemin kurumları nasıl kurulacak? Politik sorular • Politik ekonomi: üretim, istihdam, tüketim arasında para dolayımıyla kurulan ilişkiler döngüsü Ekonomi politik yaklaşım • Ekonomik ve politik süreçler arasında sistematik ilişki vardır • Üretim ve bölüşüm ilişkileri değiştikçe toplumsal ve politik yapılar da değişir Fizyokratlar • • • • • Fizyokrasi: doğanın yönetimi François Quesnay (1694–1774) Servetin kaynağı: ticarileşmiş tarımsal üretim Üretim, yeniden üretim ve bölüşüm James Steuart (1713-1780):An Inquiry in to the Principles of Political Economy • “Bir ailede ekonomi ne ise bir devlette ekonomi politik odur” • Nüfus ve Tarım, Ticaret ve Endüstri, Para, Kredi ve Borçlar, Vergiler. • bir “devlet adamı”, ülkenin refahını arttırmak için bütün bu sorunlarla ilgilenmelidir. Adam Smith (1776), Ulusların Zenginliği • Sanayi Devrimi’nin bir ürünü • Servetin kaynağı: manifaktür üretimi • Sanayiişbölümüverimlilikzenginlik (genel olarak emek: değerin kaynağı) • üç toplumsal sınıf (kapitalistler, işçiler, toprak sahipleri) arasındaki bölüşüm kapitalistler lehine sürekli gerçekleşmeli • ulusal servet artışının sürükleyicisi kâr (kapitalistin • “özel çıkar” peşinde edindiği gelir) ulusal zenginliğin artması (birikim/büyüme)“özel çıkarlar” ile “genel çıkarlar” uyumlu • “ekonomi politik hem halkı (people) hem de hükümdaı› • (sovereign) zenginleştirir • ”Ulusların zenginliği”ni sağlayacak bilim • Hem iktisat teorisi, hem iktisat politikası • Olan/olması gereken henüz ayrılmamış David Ricardo, Principles of Political Economy and Taxation (1817) • “Yer yüzünün ürünleri ... toplumdaki üç sınıf arasında paylaşılır: toprak sahipleri, sermaye sahipleri ve emekçiler. ... • Toplumun değişik aşamalarında yeryüzünden sağlanan toplam üretimin bu üç sınıf arasında rant, kâr ve ücret olarak paylaşımı farklı olacaktır • bu bölüşümü düzenleyen yasaların belirlenmesi ekonomi politiğin baş sorunudur” • emek: değerin kaynağı ücretler arttıkça kâr düşer • Marx (1867) “Kapital: Politik Ekonominin Eleştirisi”çelişkili bir sistem olarak kapitalizm Neo-klasik iktisat • 1870’lerde tepki: piyasa ilişkilerini ele alan “saf” ekonomi bilimi olarak neo-klasik iktisat • 1890: Alfred Marshall: Principles of Economics John Staurt Mill (1848) Principles of Political Economy’nin yerini aldı • “Politik” yanlış anlamalara yol açan bir kavramdır; çünkü “politik çıkarlar genellikle, bir ulusun bir kısmının çıkarları anlamına gelmektedir” Keynes, The General Theory of Employment, Interest and Money, 1936 • 1929 krizi sonrası • kendi-kendini düzenleyen piyasalar fikrine karşı çıktı • Heterodoks iktisat • 2.Dünya Savaşı sonrasında Keynes’in görüşleri hem akademiyada hem de hükümetler nezdinde kabul ve itibar bulup uygulanmaya konuldu • Refah devleti-piyasa başarısızlıkları • 1970’ler-Keynes’in eleştirisi-devlet başarısızlıkları Uluslararası Ekonomi Politik (UEP) • • • • • • akademik bir çalışma alanı olarak 1960’ların sonu, 70’lerin başında ortaya çıktı ana akım ABD’de ortaya çıktı Japon ve Avrupa ekonomilerinin hızla toparlanması, Amerikan ekonomisi karşısında güçlenmesi Dünya ekonomisinin bütünleşmesi, yumuşama (detente) dönemi, ulusal güvenlik sorunlarının ikinci plana düşmesi İktisadın değil uluslararası ilişkilerin bir alt disiplini İktisat disiplininin soğukluğunun nedenleri: 1)İdeolojik (politik iktisat anti-kapitalizmle özdeşleştiriliyordu) 2)Ontolojik (konu olarak kamusal alanla ilgilenmiyor) 3)Epistemolojik (neo-klasik iktisadın nicel yöntemi) Amerikan Ekolü • Robert Keohane and Joseph Nye (karmaşık birbirine bağımlılık complex interdependence) • Robert Gilpin (realist) • Peter Katzenstein (iç dinamiklerin önemi-karşılaştırmalı politik iktisat) • Stephen Krasner (küresel ekonomiyi yöneten kurumlar-rejim teorisi) İngiliz ekolü neden farklı? • Tarihsel bağlam (İngiltere’nin uzun süreli çöküşü)varolan sistemin eleştirisi • Düşünsel bağlam (Marksizme ve politik ekonomiye yakınlık) Amerikan vs. İngiliz Ekolü Amerikan Ekolü İngiliz Ekolü Ontoloji devlet-merkezli devlet pekçok aktörden biri Disiplin uluslararası ilişkilerin alt disiplinlerarası dalı Problematik devlet politikaları daha geniş anlamda toplumsal sorunlar Amaç açıklama dönüştürme Epistemoloji pozitivist tarihselci Öncüler Robert Keohane, Joseph Nye, Robert Gilpin, Peter Katzenstein, Stephen Krasner Susan Strange Robert Cox Dergiler International Organization Review of International Political Economy
