4. tasarruf, yatırım, finansal sistem
advertisement
TASARRUF, YATIRIM VE FİNANSAL SİSTEM Sermaye Birikimi ve Finans • Sermaye stoğu tasarrufla ve yatırımla artar. • Finansal sistem bu süreçte hayati rol oynar. • Her tasarruf eden yatırım yapmak zorunda değildir. • Bazı firma ve ev halkı kazandığından az harcar yani tasarruf eder. • Bazıları da kazandığından çok harcar yani yatırım (investment) yaparlar. • Finansal sistem sayesinde tasarruflar, ihtiyaç sahiplerine ulaşır. Finansal Sistem Tasarruflar → Finansal Sistem→Yatırım Finansal Sistem • Yatırımcıları ve tasarrufçuları koordine eden kurumlardan oluşur. • Kaynakların tasarruf edenden, ihtiyacı olana geçmesini sağlar. • Finansal aktiviteler milli gelirin yaklaşık %5 ini oluşturur. • 3 kısımdan oluşur: – Finansal Piyasalar – Finansal Aracılar – Finansal kurumları denetleyen kamu kurumları Piyasalar ve Aracılar • Finansal piyasalar: Tasarrufçu direk borçluya finansman sağlar. – Bono piyasası – Hisse senedi piyasası • Finansal Aracılar: Tasarrufçu borçluya dolaylı yoldan finansman sağlar. – Bankalar – Mutlak fonlar • Leasing, faktöring şirketleri de finansal aracılardır. • Menkul Değer Şirketleri finansal piyasalardır. Finansal Sistemin Düzenlenmesi • Hükümet tarafından düzenlenir. • Türkiye’de 4 kurum – TCMB Merkez Bankası – Hazine – BDDK Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu – SPK Sermaye Piyasası Kurulu Bono Piyasası • Bono, borçluluk sertifikası. • Hazine, bono satışa çıkararak borç finansmanı sağlar. • Özellikleri – Vade – Faiz oranı, sabit getiri. – Vergi • Türkiye’de Hazine bonosu mevcut • Özel şirket bonosu yok. Hisse Senedi Piyasası • Bir firmaya küçük bir ortaklık. • Firmanın hisse senedi satışı ile fonunu arttırması →sermaye finansmanı • Bonoya göre daha yüksek risk fakat potansiyel yüksek getiri. • Bono sahipleri, borçlunun karlılığından bağımsız faizini alır. • Hisse senedi sahipleri, eğer firma kar yapıp dağıtıyorsa kardan pay alır. • Önemli hisse senedi piyasaları: New York, London, Tokyo, Frankfurt, Paris vs... • İMKB: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Bankalar • Tasarruf eden firma ve ev halkından mevduat alır, kredi kullanmak isteyen firma ve ev halkına verir. • Bankalar, mevduat sahiplerine faiz öder. • Kredi kullananlardan ise daha yüksek faiz alır. • Ziraat ve Halk devlet bankaları • Garanti, İş, Akbank ve Yapı Kredi özel bankalar. • Bankalardaki toplam mevduat, milli gelirin %50si. Mutlak Fonlar • Türkiye’de yatırım fonları • Bono ve hisse senedi karışımı, riski dağıtır. – A tipi fon: hisse senedi – B tipi fon: bono + repo Milli Gelir Özdeşliği Tasarruf = Yatırım Klasikler: Faiz Borçverilebilir Fonlar Piyasasında Denge Modele Devlet Giriyor Tasarruf: Özel ve Kamu Kamu Bütçesi • Kamu bütçesi: Millet Meclisi tarafından onaylanıp kanunlaşan ve devletin planlanan gelir ve harcamalarını gösteren yıllık bir programdır. • Devlet Gelirleri =Vergiler =T • Devlet Harcamaları =G • T=G → Denk bütçe • T>G → Bütçe fazlası • T<G → Bütçe açığı Klasikler ve Devlet Kamu Açığı ve dışlama etkisi (crowding out) Kamu Açığı ve dışlama etkisi (crowding out) Maliye Politikası • Hükümetin vergilerde ve kamu harcamalarında değişiklikler yaparak ekonomide arzu edilen hedeflere ulaşmaya çalışması • Devlet Harcamaları Çarpanı Tasarruf Teşvikleri: vergi indirimi Yatırım Teşvikleri: Vergi muafiyeti
