18.01.2012 - Betam - Bahçeşehir Üniversitesi

Kadın istihdamına ilişkin sorunlar
ve çözüm önerileri
Yrd. Doç. Dr. Gökçe Uysal-Kolaşin
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (Betam)
21/07/2017
1
Talep yönlü sorunlar ve çözüm önerileri
•
•
Ekonomik faktörler
•
Bir çalışan daha işe almak isteyen firma için maliyetler nelerdir?
•
Kadın çalışanlar için bu maliyetler düşürülebilir mi?
Kültürel faktörler
•
Kadın çalışanların işveren için başka maliyetleri olabilir mi?
•
Bu maliyetleri düşürmenin yolu var mı?
21/07/2017
2
Talep yönlü sorunlar ve çözüm önerileri: Ekonomik faktörler
•
Kadın çalışan mı? Erkek çalışan mı?
•
Yasal düzenlemeler:
•
•
•
•
•
Kreş açma zorunluluğu
Gebelik izni ve süt izni
Yer ve su altında çalıştırma yasağı
Evlendiğinden itibaren bir yıl içerisinde istifa edenlere kıdem tazminatı
Çözüm önerileri
•
•
•
•
•
21.7.2017
Kadın çalışanların daha maliyetli kılan düzenlemeler kaldırılmalı
Çocuk bakımı sağlamayana ceza yerine sağlayana teşvik
Çalıştırma yasağı hamilelikle kısıtlı olmalı
Kadın çalışan oranı yüksek olan firmalara teşvik
SGK prim indirimi
3
Farkların farkı analizi
•
Farkların farkı =
( Kadın 30 üstü (t+1) – Kadın 30 üstü (t) )
- ( Erkek 30 üstü (t+1) – Erkek 30 üstü (t) )
•
Etkiler:
•
•
•
•
Kayıtlı istihdamda
Sanayi sektöründe
Büyük şirketlerde
Lise mezunu olmayan kadınlarda
daha belirgin.
21/07/2017
4
Talep yönlü sorunlar ve çözüm önerileri: Kültürel faktörler
•
Firmalar için kadın çalışanların ekonomik olmayan maliyetleri
•
•
•
•
•
•
Başörtülü çalışanlar
KOBİ’ler oldukça küçük firmalar: ‘‘Ataerkil yapı’’
‘‘Erkeklere iş yok’’
‘‘Kadın makina kullanamaz’’
‘‘Tacizle dedikoduyla uğraşamayız’’
Çözüm önerileri?
•
•
21.7.2017
İş Kanunu’nda toplumsal cinsiyet bazlı ayrımcılığın ele alınması ile
firmaların işe alımda cinsiyet bazlı ayrımcılık yapmasının
engellenmesi
Bu düzenlemeyle ilgili bilgilendirme yapılması
5
Arz yönlü sorunlar ve çözüm önerileri
•
•
Ekonomik faktörler
•
Kadınların işgücüne katılım kararını etkileyen ekonomik faktörler
•
Bu faktörleri politikayla ne kadar değiştirebiliriz?
Kültürel faktörler
•
Kadınların işgücüne katılımını etkileyen kültürel faktörlerin büyüklüğü
•
Bu faktörlerin toplam etkisini ölçebiliyor muyuz?
21/07/2017
6
Arz yönlü sorunlar ve çözüm önerileri: Ekonomik faktörler
•
Kadın zamanını neye ayırmalı?
•
Ev işinin getirisi nedir?
Çocuk ve bakıma muhtaç yetişkin bakımı
Temizlik, ütü, yemek vs.
Evli kadınların işgücüne katılım oranları
Psikolojik getiri
•
İşgücü piyasasında çalışmanın getirisi nedir?
Ücret: En önemli belirleyicisi eğitim
Eğitim seviyesine göre işgücüne katılım oranları
Psikolojik getiri
21/07/2017
7
Medeni duruma göre İKO (2010, Kent)
21/07/2017
8
Yaşam döngüsünde kadın İKO (Kent)
Kadın
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
2010
21/07/2017
2005
65
+
4
60
-6
9
55
-5
4
50
-5
9
45
-4
4
40
-4
9
35
-3
4
30
-3
9
25
-2
4
20
-2
15
-1
9
0%
1990
9
Arz yönlü sorunlar ve çözüm önerileri: Ekonomik faktörler
•
Kadın zamanını neye ayırmalı?
•
Ev işinin getirisi nedir?
Çocuk ve bakıma muhtaç yetişkin bakımı
Temizlik, ütü, yemek vs.
Evli kadınların işgücüne katılım oranları
Psikolojik getiri
•
İşgücü piyasasında çalışmanın getirisi nedir?
Ücret: En önemli belirleyicisi eğitim
Eğitim seviyesine göre işgücüne katılım oranları
Psikolojik getiri
21/07/2017
10
Eğitim seviyesine göre İKO (2010, Kent)
21/07/2017
11
Arz yönlü sorunlar ve çözüm önerileri: Ekonomik faktörler
•
Çözüm önerileri
•
Eğitim seviyelerinin artırılması
Kadınların eğitim seviyeleri hala çok düşük
MEB ile örgün eğitim
İŞKUR ile eğitim sisteminin dışındaki kadınlar için eğitim
Sadece geleneksel kadın rollerine yönelik meslekler olmamalı
•
Emeklilik yaşlarının eşitlenmesi
•
Sosyal yardımlar
Sosyal yardımlar kadınları işgücü piyasasından uzak tutmamalı.
Kadınlar istihdam ediliyor olsalar da sosyal yardım alabilmeli.
Sosyal yardımların işgücü piyasasına entegrasyon için bir bileşeni
olmalı.
21/07/2017
12
Arz yönlü sorunlar ve çözüm önerileri: Ekonomik faktörler
•
Çözüm önerileri
•
Ev işlerinin dışarıdan alınmasının maliyetini düşürme
Kreşler ve bakım evleri: Ebeveynleri kayıtlı çalışan çocuklar için
Ev işlerinde çalışan kadınların kayıt altına alınması: Arzı artırmak
•
Esnek çalışma
Toplam süre aynı kalacak şekilde iş saatlerini ayarlama
Kısmi zamanlı çalışma
Güvenceli esneklik
•
İşe gitmenin maliyetleri düşürülebilir
Kayıtlı çalışanların toplu taşıma araçlarından ücretsiz faydalanması
Duraklara ışıklandırma ve güvenlik telefonları
21/07/2017
13
Arz yönlü sorunlar ve çözüm önerileri: Kültürel faktörler
•
Kültürel faktörler
•
•
Ataerkil yapıda kadının rolü
Dedikodu
•
Sadece çocuk bakımı çözüm olamaz
•
Sadece eğitim çözüm olamaz
•
Kültürel faktörlerin görece boyutu nedir?
21/07/2017
14
Arz yönlü sorunlar ve çözüm önerileri: Kültürel faktörler
•
Çocuk ve/veya bakıma muhtaç yetişkinlere baktığını söyleyen
kadınların yüzde 73’ü bunun kendi tercihi olduğunu söylüyor.
Yüzde
Bakım hizmetleri pahalı
Kalitesine güvenmiyor
3,4
Yakında hizmet veren yer yok
0,7
Kişisel tercihi
Diğer
•
23,8
72,0
0,2
Kendi tercihi olanların oranı eğitim seviyesiyle birlikte artıyor.
Diğer sebepler
Kişisel tercihi
En fazla ilköğretim
28,8
71,2
Lise
25,5
74,5
Yüksekokul
24,0
76,0
21/07/2017
15
Eğitim seviyesine göre işgücüne katılım oranları
İşgücüne katılım oranları (Kent)
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20
Lise altı
21/07/2017
Okuryazar değil
Lise
Yükseokul
16
Arz yönlü sorunlar ve çözüm önerileri: Kültürel faktörler
•
Eğitim seviyeleri bazında kadın İKO düşmüş.
•
Eğitim seviyeleri Türkiye ile aynı olsaydı, İKO ne olurdu?
•
Kadın İKO
Farazi Kadın İKO
Yunanistan
% 56,5
% 46,5
İspanya
% 65,7
% 57,9
İtalya
% 51,1
% 41,3
Portekiz
% 69,0
% 66,9
Türkiye
% 27,8
Aradaki farkın en fazla yüzde 30’u eğitim farklılıklarından
kaynaklanıyor.
21/07/2017
17
Arz yönlü sorunlar ve çözüm önerileri: Kültürel faktörler
•
Çözüm önerileri?
•
•
•
•
•
•
İş Kanunu’nda toplumsal cinsiyet bazlı ayrımcılığın ele alınması
Madde 5 ile ilgili geliştirme, tanıtma, analiz ve destekleme
çalışmaları gerekli
İş Kanunu’nda cinsel tacizin ele alınması
İfade veren tüm çalışanların korunması
Kültürel faktörlerin boyutunun belirlenmesi
Sosyal bilimciler tarafından kültürel faktörlere yönelik politikalar
geliştirilmesi
21/07/2017
18
Teşekkür ederim
21/07/2017
19