PowerPoint Sunusu
advertisement
İşletme Fakültesi Turizm İşletmeciliği Bölümü Turizmin Güncel Sorunları www.sakarya.edu.tr Turizmin Sosyo-Kültürel Etkileri Yard. Doç. Dr. Şevki ULAMA www.sakarya.edu.tr Giriş • Bazı yazarlar yapı hususunda sosyal yapı ve kültürel yapı olarak iki yapıdan söz etmektense sosyo-kültürel yapı şeklinde sosyo kültür birlikteliğini savunmaktadır. • Bu görüşe göre sosyo kültürel yapı, kültür unsurlarının ve sosyal kurumların zaman içinde tekrarlanarak meydana getirdikleri ve onların karşılıklı etkileşimleri sonucu oluşan sosyal dengenin adı olarak ele alınmaktadır. www.sakarya.edu.tr • Turistik ürünün sosyo kültürel faktörlere bağlı oluşu, yerel halkın yaşantısı ile yakından ilgilidir. Yerel halk genel olarak doğa ile bütünleşmiş çevrede yaşar. • Büyük şehir merkezlerinden uzak olan bu insanların kültürü, öğrenilenden çok yaşanan kültürdür. Üstelik bu kültür, şehir halkından farklı olarak daha çok, gelenek ve göreneklere bağlıdır. www.sakarya.edu.tr • Turizm, ekonomik etkilerinin yansıra bir bütün olarak toplumların yaşam biçimleri ve gelenekleri açısından büyük öneme sahiptir. • Turizm bir toplumun dünya görüşünü, anlayışını ve başka dünya insanları hakkındaki görüşlerini etkileyen sosyal ve kültürel bir olaydır. www.sakarya.edu.tr Turizmin Sosyal Etkileri • Turizm birbirinden farklı yapılara sahip toplumların birbirleriyle ilişkiler kurmasına; farklı bilgi, görgü, gelenek ve kültür düzeyleri arasında etkileşmeye yol açan sosyal olaydır. • Turizm insandan insana, toplumdan topluma doğru hareketi ifade eden bir olaydır. Turistler sürekli oturdukları yeri geçici bir süre için terk ederek başka bölgelere, yerlere veya başka ülkelere gitmekte, buralarda yeni insanlarla, toplumlarla iletişim kurmakta, yepyeni sosyal ilişkilere girmektedirler. www.sakarya.edu.tr • Turizmin sosyal bakımdan önemi, iki yönlü bir nitelik taşımaktadır. Bir yandan turistler gittikleri yerleri her açıdan etkilemekte, diğer yandan bu yerlerden kendileri de etkilenmektedirler. • Turizmin gidilen ülkedeki sosyal etkileri genel olarak şöyle sıralanmaktadır: www.sakarya.edu.tr i. Turizm sosyal yapı değişikliklerine neden olmaktadır. ii. Turizm toplumun değer yargılarını değiştirmektedir. iii. Turizm kültürel çevrede değişimlere neden olmaktadır. iv. Turizm halkın gelenek ve göreneklerini etkilemektedir. Turistler de benzeri etkileri ve değişimleri yaşamaktadır. www.sakarya.edu.tr • Turizmin sosyal etkileri bütünüyle olumlu veya bütünüyle olumsuz değildir. Olumlu ve olumsuz sosyal etkiler genellikle birbiri içine geçmiş haldedir. • Turizmin sosyal etkileri; (i) birey, (ii) aile, (iii) toplum, (iv) eğitim, (v) hayat standardı ve (vi) toplumdaki sosyal sınıflar üzerindeki etkiler olarak sıralanabilir. www.sakarya.edu.tr Turizmin Birey Üzerindeki Etkileri • Yabancı bir yere seyahat eden bir kimse, sadece coğrafi olarak değil, kişisel, toplumsal ve kültürel olarak da yabancı bir ortamla karşı karşıya gelir. • Seyahat eden bireyler bir taraftan seyahat tecrübesi kazanırken diğer taraftan da seyahat ettikleri yöre veya ülke insanlarından etkilenmekte ve gittiği yerin insanlarını da etkilemektedir. www.sakarya.edu.tr Turizmin Aile Üzerindeki Etkileri • Turizm olayının gerçekleştiği bölgelerde yaşayan köy veya kent aileleri turizmin etkilerini farklı farklı hissedecektir. • Bir görüşe göre turizm az gelişmiş ülkelerde geleneksel temellere dayanan karşılıklı yardım ve işbirliğini azaltmakta, kuşaklar arasındaki çatışmayı arttırmakta, daha geç evlenilmesine ve daha çok boşanmalara neden olmaktadır. • Kişisel, yakın ve içten ilişkiler ortadan kalkabilmektedir. www.sakarya.edu.tr • Turizmin aile yapısı üzerindeki etkisi ile ilgili olarak üzerinde en çok durulan konu, kadınların rollerindeki değişme ve daha özgür bir duruma gelmeleridir. • Turizmin İslam ülkelerindeki etkilerinin incelendiği bir çalışmada; kadınların turizm sektöründe çalışmaya başlaması ile birlikte geleneksel rollerinin değiştiği, ailenin geçimini üstlendiği belirlenmiştir. www.sakarya.edu.tr Turizmin Toplum Üzerindeki Etkileri • Turizm olayında farklı toplumların insanlarının karşılaşması ve etkileşimi söz konusudur. • Ziyaret edilen ülkede yaşayan yerel halkın hayat tarzı, ziyaretçinin kendi toplumundan farklıdır. • Genel olarak yabancı ziyaretçilerin varlığı ziyaretin gerçekleştiği bölgedeki yerel halkın hayat tarzını etkilemektedir. www.sakarya.edu.tr • Yapılan araştırmalar ziyaretçilerin ev sahibi ülkenin yurttaşlarıyla kurdukları kişisel ilişkiler neticesinde; ziyaretçilerin kendilerine ilişkin davranışları yerel halkın hayat tarzı ve tutumları üzerinde etkili olduğunu göstermiştir. www.sakarya.edu.tr • Yerel insan gruplarının yaşam tarzındaki bu farklılık bazen ziyaretçinin kendi ülkesinde iken günlük yaşamında ilişki kurduğu grupların yaşam tarzından daha cazip hale gelebilir. • Bazen de ziyaret edilen ülke insanlarının hayat tarzı turistin gelecekteki yaşam tarzına dönüşebilir. Ancak bu tür durumlar enderdir. www.sakarya.edu.tr Turizmin Eğitim Üzerindeki Etkileri • Turizmden yararlanılabilmesi bu konuda eğitim almış insanların çoğalmasına bağlıdır. İnsanlara turizm olayının ve turizm ekonomisinin öğretilmesine, turizmle ilgili bilgi, beceri ve anlayış kazandırılmasına turizm eğitimi denir. • Türkiye’deki okullarda örgün ve yaygın eğitim olmak üzere iki grupta turizm eğitimi verilmektedir. www.sakarya.edu.tr Turizmin Hayat Standardının Yükselmesi Üzerindeki Etkileri • Turizm yerel halkın yaşam seviyesini yükseltir ve yeni iş olanakları yaratır. • Ekonomik gelişme, sosyal kültürel gelişmeyi de beraberinde getirir. • Yerel halkın toplum bilincinin yükselmesi, korumaya yönelik yatırımların da artmasını sağlar. www.sakarya.edu.tr • Ancak, turizmin üretim ilişkisiyle sadece oteller, restoranlar, eğlence yerleri ve seyahat acentaları yaratılmaz; aynı zamanda yerel kültür yok edilerek onun yerine olumsuz nitelikli mevsimlik ekonomiyle birlikte olumsuz bir kültür de yaratılır. • Turizm hizmetleri sunan ekonomik örgütlenmelerin sahipleri yerel halk veya köylü değildir. Turizm sanayisinin yerel olduğu sahtedir; çünkü bu sanayinin yerellikle ilişkisi yereli hammadde ve ucuz işgücü olarak sömürmesi biçimindedir. www.sakarya.edu.tr Turizmin Sosyal Sınıflar Üzerindeki Etkileri • Turizm içinde sosyal gerilimleri saklar ve sosyal sınıflar arasındaki dengesizlikleri arttırır. Bir görüşe göre turizm endüstrisinin üretim koşullarına göre, yerel halk kışın yatıp yazın sömürüye ve kendi sömürüsüne katılma zorunda bırakılan ücretli/maaşlı köleler veya satıcılar durumuna sokulur. www.sakarya.edu.tr Turizmin Kültürel Etkileri • Kültür; bir insan topluluğunun yetenek ve becerileri, sanatları ve gelenekleri olmak üzere topyekûn yaşama tarzı olarak tanımlanabilir. • Turizmin kültürel önemini açıklayabilmek için kültür ve turizm arasındaki ilişkinin ortaya konması gereklidir. Bu ilişki iki şekilde ortaya çıkmaktadır. İlki kültürün turizme yol açması, diğeri de turizmin kültürü etkilemesidir. www.sakarya.edu.tr • Kültürel etkileşim çeşitli sonuçların doğmasına yol açar. Turizmin kültürel etkileri aşağıdaki gibi sıralanabilir: i. Kültür yayılması, ii. Kültürel kirlenme, iii. Kültür şoku, iv. Kültürel yozlaşma ve v. Kültürel değişim. www.sakarya.edu.tr Kültür Yayılması • Turizm bir toplumun dünya görüşünü, anlayışını ve başka ülke insanları hakkındaki düşüncelerini etkileyen bir olaydır. • Turizm etkinliklerine katılarak başka ülkelere seyahat eden insanlar, o ülke insanlarını çeşitli açılardan etkileyebilecekleri gibi onlardan da önemli ölçüde etkilenebilecektir. www.sakarya.edu.tr Kültürel Kirlenme • Her insan turist olduğu andan itibaren, moral ve fiziksel açıdan değişiklik göstererek kendi gerçek kişiliğinden daha rahat, özgür ve bağımsız bir imaja bürünür. • Hiç kuşkusuz turistin moral ve fiziksel baskı ile girdiği bu yeni zihniyet ve davranış, ziyaret ettiği ülke ve bölgenin gelenekleri üzerinde etki göstermektedir. Yabancıya atfedilen saygınlık, yerel halkta hızla turiste benzeme arzusunu kamçılamaktadır. Bu kültürel kirlenmedir. www.sakarya.edu.tr Kültür Şoku • Kültür şoku, yeni bir kültüre ya da topluma uyum sağlanamadığında, ya da uyum sağlayana kadar geçen süre içerisinde verilen tepkilerdir. • Adaptasyon, değişim, düşmanlık ve çevrede olan biteni daha iyi algılama gibi durumları içeren bir olaydır. • Bu kavramların tümü birbirleriyle etkileşim halindedir ve sonuçta ortaya kültür şoku çıkar. www.sakarya.edu.tr Kültürel Yozlaşma • Kültürler arası etkileşim ve diyalog, hem kaçınılmaz, hem de insanların barış, huzur, anlayış ve işbirliği içerisinde yaşayabilmeleri, bireylerin ve toplumların gelişip ilerleyebilmesi için bir zorunluluktur. www.sakarya.edu.tr • Ama kendi kültürünü tanıyıp özümsemeden, başka kültürleri körü körüne taklit edip, bilinçsizce onlara öykünmek, kendi kültüründen habersiz yığınlara yabancı kültür unsurlarını (örneğin yabancıların dilini, sanatını, müziğini vs) benimsetmeye çalışmak, kültürel gelişmeye değil, yozlaşmaya ve bozulmaya neden olur. • Turizm yerel kültürün özelliğini bastırabildiğinden neticesi itibariyle kültürel yozlaşmaya sebep olabilmektedir. www.sakarya.edu.tr Kültürel Değişim • Turizm nedeniyle gerçekleşen kültürel değişim, tarih süreci içerisinde normal kabul edilebilecek bir değişimin dışında değerlendirilmelidir. • Normal toplumsal değişim, bir toplumun uzun bir dönemde, yani birkaç neslin yaşamını aşan bir süreçte yaşadığı değişikliklerin tümü olarak kabul edilir. • Oysaki toplumsal değişimin daha kısa bir zaman sürecinde gözlenebiliyor olması, başka faktörlerin varlığının ispatıdır. www.sakarya.edu.tr Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerinin Olumlu Sonuçları • Turist ile turist kabul eden yöre halkının birbirleriyle iletişim ve etkileşime girmeleri sonucunda ortaya çıkabilecek olumlu toplumsal etkiler şu şekilde sıralanabilir: i. ii. iii. iv. Hoşgörü ortamını geliştirir, Kırsal bölgelerin kentleşmesini hızlandırır, Kadın hakları konusunda ilerlemeye neden olur, Boş zaman kullanma alışkanlığını geliştirir, www.sakarya.edu.tr v. Temizlik bilincinin gelişmesini sağlar, vi. Yeni toplumsal kurumların ortaya çıkmasına neden olur, vii. Yeni mesleklerin ortaya çıkmasına neden olur, viii. Yerel halkın tarih ve kültür değerlerine sahip çıkma bilinci gelişir, ix. Yabancı dil öğrenmeye yönlendirir, x. Aile bağlarını güçlendirir. www.sakarya.edu.tr Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerinin Olumsuz Sonuçları • Turizm olgusunun turist kabul edilen ülkenin toplumsal yapısı üzerinde olumlu etkileri olabileceği gibi beraberinde getirmiş olduğu bazı olumsuz etkileri de bulunabilir. Bu olumsuz etkiler aşağıda sıralanmaktadır: i. ii. iii. iv. Yabancı düşmanlığını artırabilir, Suç oranında artış olabilir, Kültür ticarileşebilir, Turistleri taklit olumsuz yönlenmeye neden olabilir, www.sakarya.edu.tr v. Aşırı kalabalık, vi. Yerel geleneklerde bozulma, vii. Dilde bozulma, viii. Gösterim etkisi, ix. Geleneksel sektörlerin yok olması, x. Toplumun parçalanması, xi. Dinî değerlere kayıtsızlık, xii. Sosyal sorunların artışı. www.sakarya.edu.tr Yabancı Düşmanlığını Artırabilir • Turizmdeki gelişmeye bağlı olarak bölge halkı, sürdürmekte olduğu yaşam biçimine etki edilmesinden rahatsızlık duyabilir, kendisini yeni bir çevreye ve yaşam biçimine alıştırmada sorunla karşılaşılabilir. • Örneğin; çeşitli hizmetlerin sunulmasında yığılmaların (kuyrukların) başlaması, yerlilerin yerine yabancıların tercih edilmesi, bölge halkının kendilerini yalnızca turistlere hizmet etmekle görevli kişiler olarak algılamaya başlamaları gibi. www.sakarya.edu.tr Suç Oranında Artış Olabilir • Suç oranında ve uyuşturucu kullanımında artış gözlenebilir. Günümüzde uluslararası turizm hareketlerinde önemli bölgeler olarak kabul edilen New York, Londra, Hawai, Miami ve Corfu gibi yerleşimlerde suç oranlarının yüksek olması, hem bölge halkını hem de söz konusu bölgelere gitmek isteyen turistleri düşündürmektedir. www.sakarya.edu.tr Kültür Ticarileşebilir • Turizmin beraberinde getireceği ticarileşme düşüncesi sonucunda bölgedeki tarihsel ve kültürel değerler ya ilgisizlikten ya da bilinçsiz kullanım nedeniyle yok edilebilir. • Bölgedeki mevcut her değer, gelir getiren unsurlar olarak görülebilir. • El işçiliği yerini toplu üretime bırakabilir. • Eski eserler bilinçsiz bir şekilde turizm amaçlı kullanılabilir. www.sakarya.edu.tr • Sanat değeri taşıyan eserler yok edilerek, yerini yapay çalışmalar alabilir. • Yabancı sözcükler sonucunda dilde yabancılaşma kendisini gösterebilir. • Benzer şekilde toplumda var olan dostluk, arkadaşlık ve konukseverlik gibi manevi (düşünsel) değerlerin yerini ekonomik çıkar grupları alabilir. www.sakarya.edu.tr Turistleri Taklit Olumsuz Yönlenmeye Neden Olabilir • Bölge halkının turistlere özenerek, onları taklit etmek istemeleri de bir olumsuz etki göstergesidir. Oysa turistler, “tatil psikolojisi”nin bir sonucu olarak gittikleri yerlerde kendi ülkelerinde sahip oldukları temel alışkanlık ve davranış biçimlerinin çok dışında davranırlar. • Ev sahibi ülkelerde yaşayan yeniliğe ve maceraya hevesli gençler yabancılarla tanışmak ve onlar gibi yaşamak istedikleri için turistleri taklit etmeye daha fazla eğilim göstermektedirler. www.sakarya.edu.tr Aşırı Kalabalık • Turistik bölgeye olan turist akını orada sürekli ikamet edenlerin günlük hayat akışını değiştirir ve rahatlarını bozar. Bu durum, yörede sürekli ikamet edenlerin turistlere kızgınlık ve düşmanlık duymalarına yol açabilir. • Böyle bir sorun artan turist talebine oranla kaynakların, hizmetlerin ve altyapının yetersiz olduğu tatil kasabalarında daha fazla hissedilir. www.sakarya.edu.tr Yerel Geleneklerde Bozulma • Turistler yöreye özgü olmayan müzik, dans gibi kültürel öğelerin yerleşmesini sağlar. • Örneğin, yerel halk turistler olmadan önce yapmadıkları yeni dans türlerini öğrenebilir. www.sakarya.edu.tr Dilde Bozulma • Çok sayıda turistin uzun süre ziyaret ettikleri bölgelerde yerel dilde bozulmalar görülebilir. • Bu bölgelerdeki otellerde, restoranlarda ve barlarda konuşulan dil, anadil yerine bölgeyi çok ziyaret eden ülke dilleri haline gelebilir. www.sakarya.edu.tr Gösterim Etkisi • Özellikle gelişmekte olan ülkelerde sık rastlanan bir durum olarak farklı kültürlerle ilişki içinde olan yerel halk, özellikle genç kuşak, turistlere özenebilir ve onların sahip oldukları mallara sahip olmaya heveslenebilir. • Bu durum, yerel halkın bir kısmının sosyal ve siyasal değerlerini kesin biçimde değiştirebilir ve bazen sömürgeleşme etkisi oluşabilir. www.sakarya.edu.tr Geleneksel Sektörlerin Yok Olması • Turizm bölgesindeki balıkçılık, ormancılık, madencilik ve tarım gibi sektörler insanların turizm sektöründe istihdam edilmesi nedeniyle azalabilir veya yok olabilir. • Eğer artan talebi karşılamak için kitlesel turizm malları ithal edilirse yöresel el sanatları üretimi azalabilir. www.sakarya.edu.tr Toplumun Parçalanması • Popüler turistik bölgelere büyük sayılarda yurt içinden ve yurt dışından ikincil konut sahipleri yerleşebilirler. • İkincil konut almak isteyenlerin evlere yüksek fiyatlar ve kiralar önermeleri yerel halkın bölgeden uzaklaşmasına neden olabilir. • Bu durum, siyasal ve kültürel yapıyı kalıcı biçimde değiştirebilir. www.sakarya.edu.tr Dinî Değerlere Kayıtsızlık • Tatil yöresindeki turizm işletmeleri turistlerin isteklerini yerine getirmek için dinî değerlere veya geleneklere önem vermeyebilirler. • Örneğin, ibadet esnasında ibadet yerine yakın barlarda müzik yayını kesilmeyebilir. www.sakarya.edu.tr Sosyal Sorunların Artışı • Turizm çok sayıda sosyal sorunun ve anti sosyal davranış biçiminin ortaya çıkmasına neden olabilir. • Kötü turist davranışlarına göz yumulmasıyla birlikte turizm yerel halkı suç işlemeye yöneltebilir. • Dolandırıcılık, fuhuş, uyuşturucu madde kullanımı, vb. gibi sosyal hastalıklar artabilir. www.sakarya.edu.tr
