Çocuklarda Göz Muayenesi ilk ne zaman yapılmalıdır

Çocuklarda Göz Muayenesi ilk ne zaman yapılmalıdır ?
Açıklama: Özel Tekirdağ Yaşam Hastanesi Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. İlhami Aydın,"
Çocuklarda Göz Muayenesi ilk ne zaman yapılmalıdır?" konusunda şu bilgileri verdi... PHA
Tekirdağ
Kategori: Eğitim-Bilim-Sağlık
Eklenme Tarihi: 04 Haziran 2015
Geçerli Tarih: 19 Temmuz 2017, 02:36
Site: Portakal Haber Ajansı
URL: http://www.portakalhaber.com.tr/haber/haber_detay.asp?haberID=4190
Op. Dr. İlhami Aydın / Göz Hastalıkları Uzmanı
Çocuklarda Göz Muayenesi
ilk ne zaman yapılmalıdır ?
Özel Tekirdağ Yaşam Hastanesi Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. İlhami Aydın, çocuklarda
göz muayenesinin yeni doğan döneminden başlayarak yapılması gerektiğini ifade ederek, ilk
muayenenin çocuk hastalıkları uzmanı tarafından yapıldığını, göz doktoru tarafından
ise muayenenin ilk 1 yaş içinde (6-8. aylarda), 18. ayda ve 3 yaşında yapılması gerektiğini
kaydetti.
Özel Tekirdağ Yaşam Hastanesi Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. İlhami Aydın, konuyla
ilgili şu bilgileri verdi:
Konuya girmeden önce kısaca
göz gelişimi hakkında bilgi verelim.
Göz küresi: Gözümüz doğumda en iyi
gelişmiş organlarımızdan birisidir.Ancak
doğumdan sonra gelişmeye
devam eder.Gözün sagittal (önarka) boyutu ilk 1 yaşına kadar hızlı
bir gelişme gösterir.6-8 ayda 17 mm , 1
yaşında 20.5 mm 'ye ulaşır.Erişkinde
ortalama 23 mm çapa ulaşır.
Gözün önündeki saydam tabakaya
kornea diyoruz.Kornea çapı doğumda
9.5 mm olup 2 yaşında 11.5 mm'ye
ulaşır.Kornea renginin bulanık grimavimsi renkte olması doğumsal gelişim
bozukluğuna işaret eder.Korneanın
40 diyoptri kırma gücü vardır.
İris, gözün dışardan bakıldığında renkli
görünen kısmıdır. Doğumdan itibaren ilk 6
ay da son renk durumuna ulaşır.
Göz bebeği irisin ortasındaki siyah
renkte görünen delik olup göz içine ışığın
geçmesini sağlar.Göz bebeğinin çapı iki
gözde genellikle eşittir.Ancak nüfusun
%40 da 0.5 -1 mm fark olması
fizyolojiktir. Ortamın ışığına bağlı olarak
göz bebeğinin çapı değişir (karanlıkta büyür ve ışıklı ortamda küçülür.)
Lens (göz içi merceği), göz bebeğinin arkasında damarsız, disk şeklinde saydam bir cisimdir.
Doğumda küreye yakın biçimde 6 mm çapındadır.Lens hayat boyu büyümeye devam eder.
Bebekte 28 dioptri kırıcılığı vardır. Erişkin yaşa gelince 22 dioptri'ye düşer. Kornea ve lens
görüntüyü retina üzerine düşürür. Lensin şeffaflığının olmaması doğuştan katarakt belirtisidir.
Retina , yeni doğanda henüz gelişimini tamamlamadığı için bebeğin görme,
izleme, annesine bakması gibi faaliyetleri 3. ayda başlar. Binoküler stereopsis (iki gözle
görme) 6. ay da gelişir.
Görme ışığa bağlı bir olay olduğu için ışığın göz içine ulaşmasını engelleyen durumlarda
göz gelişimini tamamlayamaz. Yani göz ve beyin arasında koordinasyon eksik kalır. Bu
durumda deprivasyon (yoksunluk) ambliyopisine yolaçar (göz tembelliği.) Ayrıca yüksek göz
kusurları, iki göz arasında farklı kırıcılık olması ve şaşılık göz tembelliğine yol açar. Ambliyopi
dediğimiz göz tembelliği geçikmeden tedavi edilmelidir.
Çocuklarda göz muayenesi yeni doğan döneminden başlayarak yapılmalıdır.İlk muayene
çocuk hastalıkları uzmanı tarafından yapılır.Herhangi bir anomali durumunda göz doktoruna
yönlendirilir.
Göz doktoru tarafında muayene ilk 1 yaş içinde (6-8 .aylarda),18.aylarda ve 3 yaşında
yapılmalıdır.
Bebekte göz kayması, kapak düşüklüğü, sık göz kırpma, gözleri ovuşturma gibi normal dışı
bir bulgu görüldüğünde gecikmeden göz doktoruna başvurmalıdırlar. Ailede bilinen bir göz
hastalığı varsa çocuğun erken dönemde izleme alınması gerekir. Gözler tamamen
normal görünümünde olsa bile her çocuk 3 yaşına kadar mutlaka göz muayenesi yaptırılmalıdır.
Genellikle tek gözde ortaya çıkan göz tembellikleri muayene edilmedikçe bulgu vermez ve
anlaşılmaz. Daha sonra 5 yaşında ve okula başlarken muayeneler tekrarlanır.
Çocuklarda en sık görülen göz kusurları:
Gözde kırma kusuru deyince miyop, hipermetrop, astigmat akla gelir. Ayrıca gözler arasında
farklı kırma kusuru olması anizometropi adı alır. 1yaşındaki çocuklarda +3.00
dioptri'den yüksek hipermetropi %5, -3,00 dioptri'den yüksek miyopi 0.05, 1 dioptri'den yüksek
astigmatizma %8 oranında görülür. Refraksiyon ölçümü 8. aydan itibaren daha doğru sonuç
verir. Bebeklerde 1 dioptri'ye kadar astigmatizma sık görülür.
Okul öncesi gözlük kullanma sebebleri olarak göz tembelliği, hipermetropi, astigmatizma
anizometropi ve şaşılık; okul döneminde ise günümüzde miyopi daha sık görülür.
Çocuklarda en çok görülen göz bozuklukları; düzeltilmemiş kırma kusurları ve
şaşılıktır. Kayan gözün görmeyi öğrenebilmesi için şaşılığın çocukken ve en erken
yaşta gözlükle veya ameliyatla tedavi edilmesi gerekir. Şaşılık düzeltilse bile tembellik için
kapatma tedavisi uygulanır. 7-8 yaşına kadar tedavi edilmeyen, görme bozuklukları sonucu
gelişen tembelliğin ileri yaşlarda tedavisi mümkün olmaz.
Göz tembelliği
Gözün anatomik yapısı doğal olduğu halde görme işlevinde yetrsiz olmasına göz tembelliği
(ambliyopi) diyoruz. %2-3 oranında görülür.
Çocuklarda görme yakına odaklı olduğu için küçük numaralarda miyopi göz tembelliğine yol
açmaz.Hipermetropide ise çocuklar yakını iyi göremediğinden ambliyopi hipermetroplarda daha
sık görülür.
Miyoplarda iki göz arasında 3 dioptri'den yüksek fark,hipermetrop ve astigmatlarda 1
dioptriden fazla fark, +4 dioptriden yüksek hipermetropi ve 1,5 dioptri'den yüksek
astigmatizmada ambliyopi gelişme riski yüksektir.Kırma kusurundan başka ilk 3 ayda görmeyi
engelleyen kapak düşüklüğü , kornea ve lens opasiteleri (katarakt) yoksunluk ambliyopisine
sebep olur. Şaşılık ve anizometropi ambliyopinin en sık nedenidir. Ayrıca görme sinirinde
hipoplazi ve kolobom (doğuştan göz sinirinin iyi gelişmemiş olması) gibi organik
nedenlere bağlı düzeltilemeyen ambliyopi de görülmektedir.
Ambliyopi tedavisinde başarı erken tedaviye başlamaya bağlıdır.Gözlük kullanımı,kapatma
aileye sorumluluk yükler.Tedavi 10-12 yaşına kadar sürdürülmelidir.
Şaşılık göz tembelliğine neden olur mu?
Şaşılık, gözlerin paralel bakamaması durumudur. Gözlerin bir tanesi hedefe bakarken diğeri
başka bir yere yönelmiştir. Şaşılık tek gözde ise şaşı göz az görür ve tembel kalır.Eğer sürekli
bir gözünü kullanıyorsa diğer gözde tembellik derinleşir.Gözlerin her ikisinide ayrı ayrı
odaklıyorsa (alternan şaşılık) ambliyopi daha hafif olur veya hiç olmaz. Şaşı gözlerde derinlik
hissi yoktur veya çok az gelişmiştir.Şaşılık tedavisinde geç kalınmamalı; bazen gözlük ile
tedavi olur; bazende cerrahi ilk seçenektir.
Gözlük kullanmak göz numarasını etkiler mi?
Gözün numarası gözün kırıcılık değerinin sonucudur. Bu değeri korneanın eğimi ve gözün
uzunluğu belirler. Gözlük kullanmak, yüksek veya düşük numaralı gözlük kullanmak göz
kusurunu değiştirmez, eksik olan görmeyi tamamlar yani gözü bozmaz.Ancak
günümüzde çocuklarda sürekli bigisayar,tablet,cep telefonu kullanımı gibi aşırı
yakına odanlanma miyopide artışa neden olur.Bu nedenle çocukları açık hava ve
spor aktivitelerine yönlendirmekte fayda vardır.
Doğuştan Göz içi Basınç Yüksekliği (Doğumsal Glokom)
Gözün anne karnında gelişimi esnasındaön segmentinde kalıtımsal veya başka sebeblerle
kusurlu olması göz tansiyonuna yol açar. Doğumda var olan glokom farkedilmezse gözde
büyümeye sebep olur. Bebekte 11mm'den büyük kornea olduğunda glokomdan
şüphe edilmelidir.
Çocukta ışıktan etkilenme(fotofobi), sulanma, gözlerini kısma(blefarospazm) ve gözün
ortasında yer alan kornea ismini verdiğimiz saydam yapının ve gözün renkli tabakasının
büyümesi en önemli belirtileridir. Göz içi basıncı yüksek seyretmeye devam ederse göz sinirinde
çukurlaşma yani sinir hücrelerinde ölme meydana gelir. Ve maalesef görme sinirlerinde oluşan
hasar herhangi bir tedavi ile iyileşmez; uygulanan tedavi hasar görmemiş olan sinir dokularının
korunmasına yöneliktir. Tanı ancak göz tansiyonun ölçümü yapılarak konulabilmektedir.
Gözde Sulanma (Göz Yaşı Kanal Tıkanıklığı)
En sık görülen nedeni gözyaşı kanallarının tıkanıklıkları veya darlıklarıdır. Bu duruma bazen
gözde kızarıklık olmaksızın oluşan çapaklanma eşlik edebilir. Burun köküne basıldığında
çapaklanmaya neden olan iltihabi sıvılar çıkar. Bu durum ilk bir yaş içerisinde anne-babalar için
sıkıntılı bir durum oluşturur, fakat genellikle bu sürenin sonunda kanal açılır ve çocuğun
şikâyetleri kaybolur. Bu dönem içerisinde kanalın açılmasını kolaylaştırmak için burun köküne
masaj önerilir. Çapaklanmanın olduğu dönemlerde ise antibiyotikli damlalar kullanılır.
Bir yaşın sonunda kanal hala açılmamış ise genel anestezi altında sondalama yapılabilir.
Sondalama işlemi başarısız olduğu takdirde bir defa daha tekrarlanabilir. Buna rağmen kanal
açılmazsa 3–4 yaşlarını geçtikten sonra ise tedavi cerrahi müdahaledir.
Çocukluk çağında gözde sulanma ile beraber inatçı kaşıntı olması, mevsimsel özellik
göstermesi allerji olduğunu gösterir. Ayrıca güneş allerjisi de bahar ve yaz döneminde sık
görülmektedir.Allerjik rinit durumunda yine gözlerde sulanma görülür.
Özetle çocuklarda görülen göz hastalıklarının belirtileri olarak aşağıdaki bulgular dikkate
alınmalıdır:
1. Göz kayması
2. Göz kapağı düşüklüğü
3. Göz yaşarması
4. Çapaklanma, kaşıntı, sulanma
5. Gözlerinde kanlanma
6. Göz kapaklarında şişlik
7. Işıktan rahatsız olma
8. Bir gözü kapayarak bakma
9. Gözlerini kısarak bakma
10. Başını yana çevirerek veya eğerek bakma
11. Çok yakından okuma
12. TV’yi yakından izleme
13. Okuduğu yeri kaçırma
14. Okuduğu yeri belirlemek için parmak kullanma
15. Baş ağrısı
16. Baş dönmesi
17. Bulantı
18. Sakarca davranış
19. Dalgınlık
20. Bebek 4-6 aylık olmasına rağmen hareketli cismleri takip etmemesi.
21. Normalde siyah olan göz bebeğinin beyaz, gri renkte olması
ÖZETLE
***Bebeklerde ve çocuklarda görme nitelik olarak yalnızca göz hekimi tarafından
değerlendirilebilir.
**Tüm bebekler hayatlarının ilk yılında göz hekimi tarafından muayene edilmelidir.
**Ailede göz hastalığı bulunması durumunda çocukların yılda bir kere; gözlük kullanan
çocukların da 6 ayda bir muayene edilmesi gereklidir.
**Göz sağlığı açısından sebze ve meyveden zengin dengeli beslenme, erken yaşlardan
itibaren güneş gözlüğü kullanma, uygun aydınlatma ortamında çalışma;
günümüzde telefon, tablet ve bilgisayar kullanımında sınırlı olmak önem arzetmektedir.