GEN**LEME - WordPress.com

1
AB’NİN
GENİŞLEMESİ
GENİŞLEME-Genişleme Dalgaları
2
1951 AKÇT:
Fransa, Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda,
Lüksemburg
1973:
Danimarka, İrlanda, İngiltere
1981: Yunanistan
1986:
İspanya ve Portekiz
1995:
Avusturya, Finlandiya, İsveç
2004:
Çek Cumhuriyeti, Estonya, GKRY, Macaristan,
Letonya, Litvanya, Malta, Polonya, Slovakya,
Slovenya
2007
Romanya, Bulgaristan
2013
Hırvatistan
GENİŞLEME
3
SON DURUM
Yeni Üyeler

Bulgaristan ve Romanya (2007)

Hırvatistan (2013)
Aday Ülkeler:

Arnavutluk(2009)

İzlanda (2009-2015)

Karadağ(2008)

Makedonya(2004)

Sırbistan(2009)

Türkiye (1987)
Muhtemel aday ülkeler

Bosna-Hersek

Kosova
GENİŞLEME
4

Roma Antlaşması’nın orijinal metninde 237. madde
katılmayı düzenlemektedir:
“Her Avrupalı devlet Topluluğa üye olmayı isteyebilir. İstemini
Konseye iletir. Konsey de Komisyonun görüşünü aldıktan ve kendini
oluşturan üyelerin mutlak çoğunluğu ile karar alan Avrupa
Parlamentosunun uygun görüşünü aldıktan sonra oybirliğiyle karar
verir.”

İlk dört genişleme bu yönteme göre gerçekleştirilmiştir.

Doğu blokunun dağılmasından sonra birliğe katılma
koşulları ağırlaştırılmıştır.
GENİŞLEME
5

Giriş koşullarındaki bu değişiklikler Maastricht
Antlaşması’nın 49. maddesinde düzenlenmiştir:
“6. maddenin ilk paragrafında belirtilen ilkelere uyan her Avrupa
devleti Birliğin üyesi olmayı isteyebilir. Bu devlet başvurusunu
Konseye gönderir. Konsey Komisyona danıştıktan ve kendini
oluşturan üyelerin mutlak çoğunluğu ile karar alan Avrupa
Parlamentosunun uygun görüşünü aldıktan sonra oybirliğiyle karar
verir.”

6. maddede AB’nin ortak değerleri belirtilmektedir:
Özgürlük, demokrasi, insan hakları ve temel özgürlüklere
saygı, hukuk devleti.
GENİŞLEME
6


Söz konusu maddeler antlaşma yürürlüğe girmeden
başvuruda bulunan ülkeler için de geçerli sayılmıştır.
1993 Kopenhag Zirvesi’nde birliğe katılmak isteyen
ülkelerin uyması gereken koşullar detaylı olarak
saptanmıştır:
Coğrafi
 Siyasi
 Ekonomik
 Mevzuata Uyum
 Hukuki

GENİŞLEME
7





Coğrafi: Avrupalı ülke olmak
Siyasi: Demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan hakları, azınlıklara
saygı ve bunların korunmasını garanti altına alan kalıcı kurumların
varlığı
Ekonomik: Pazar ekonomisi, AB iç pazarının getireceği rekabet
baskısına direnebilecek bir ekonomik kapasite.
Mevzuata Uyum: AB Mevzuatına uyum sağlama kapasitesi
Hukuki: Katılımın Parlamentoda salt çoğunlukla onaylanması,
Konseyde oybirliğiyle kabul edilmesi
GENİŞLEME
8







AET dışında kalan İngiltere EFTA’yı kurmuştu.
AET’nin ekonomik başarısı üzerine İngiltere, Danimarka ve İrlanda
ile birlikte 1961’de üyelik başvurusunda bulundu.
Fransa dışındaki diğer ülkeler, İngiltere'nin üyeliğine sıcak
bakarken, dönemin Fransa Cumhurbaşkanı Charles De Gaulle,
ülkenin Kıta Avrupa'sından oldukça farklı olduğu,
ekonomik sıkıntılar yaşadığı,
Amerika Birleşik Devletleri'ne askeri ve diplomatik açıdan bağımlı
olduğu,
bu yüzden Birliğin gelişimini engelleyeceği gibi gerekçelerle bu
üyeliğe karşı çıktı.
GENİŞLEME
9




1967’de İngiltere, Danimarka, İrlanda ve Norveç yeniden
başvurdu.
De Gaulle, İngiltere’nin üyeliğinin ortak pazarı bir serbest
dolaşım bölgesine indirgeyeceğini gerekçe göstererek
başvuruyu ikinci kez veto etti.
1969’da Fransa’da De Gaulle’ün iktidardan çekilmesinin
ardından 1 Ocak 1973’te İngiltere, İrlanda ve Danimarka
Topluluk’a üye oldular.
Norveç’te yapılan halkoylamasında ise üyelik reddedildi.
GENİŞLEME
10

Türkiye’nin 1974 Kıbrıs müdahalesi sonrasında
Yunanistan’da 1967’den beri iktidarda olan cunta
devrildi.

Yunanistan yeni lideri Karamanlis önderliğinde AT’ye
üyelik başvurusunda bulundu.

Komisyonun görüşü (avis) olumsuzdu.

Konsey siyasi bir değerlendirmeyle üyelik müzakerelerini
1976’da başlattı.

Yunanistan 1 Ocak 1981’de üye oldu.
GENİŞLEME
11




3. genişleme İspanya ve Portekiz’in katılımıyla
gerçekleşti.
Portekiz’de Salazar, İspanya’da Franco yönetimlerinin
devrilmesinden sonra müzakereler başlatıldı. (1982)
Fakat Komisyon Yunanistan örneğinde olduğu gibi
olumsuz görüş bildirmiştir.
O dönemde üyelik için iki koşuldan bahsedilebilir:
Coğrafi bakımdan Avrupa’da olmak
 Demokrasiyle yönetilmek

GENİŞLEME
12

İspanya ve Portekiz ile müzakereler 1984 yılında tamamlandı.

İki ülke 1 Ocak 1986’dan geçerli olmak üzere üye oldular.



1990’ların ortalarına gelindiğinde AB adı altında ilk, ancak genel
anlamda dördüncü bir genişleme süreci yaşandı.
Avusturya ve İsveç 1989’da, Finlandiya ise 1992’de AB’ye üyelik
başvurusunda bulundu.
Bu kez genişleme hem daha sorunsuz hem de daha karlı bir
genişleme oldu. Çünkü üye olan üç ülke, Avusturya-İsveçFinlandiya, ekonomik anlamda çok fazla sorunu olmayan
ülkelerdi.
GENİŞLEME
13



Norveç de üyelik için ikinci kez başvurduysa da yapılan
referandumda üyelik bir kez daha reddedildi.
Dördüncü genişlemenin sonucunda AB’nin GSYH’si % 7 oranında
arttı.
Fakat yeni katılımlar hem birliğin bürokratik yapısını daha
karmaşık hale getirdi hem de karar alma mekanizmaları daha
yavaş çalışmaya başladı.
GENİŞLEME
14




5. genişlemeyle bir zamanlar birliğin temel ilkelerine tamamıyla
aykırı rejimlere sahip olan MDA ülkeleri birliğe üye oldular.
Sovyetlerin dağılmasından sonra bu ülkeler gerek ekonomilerini
canlandırmak gerekse demokrasilerini güçlendirmek amacıyla
üyelik başvurularında bulundular.
Daha 1989 gibi erken bir tarihte AB, Polonya ve Macaristan
ekonomilerini kalkındırmak için PHARE programını tasarladı.
PHARE: Poland and Hungary: Assitance for Restructuring Their
Economies.
GENİŞLEME
15




Bu program daha sonra 8 MDA ülkesini daha kapsayacak şekilde
genişletildi.
Bu ülkeler: Slovakya, Slovenya, Çek Cumhuriyeti, Letonya,
Litvanya, Estonya, Bulgaristan ve Romanya idi.
Bu sürece Malta ve GKRY’nin de katılmasıyla 5. genişlemenin
aktörleri ortaya çıkmış oldu.
İlk başlarda bu ülkeler iki grup halinde değerlendirilmişti. Buna
göre daha iyi durumda olan bir grup ülke diğerlerinden daha
önce üye olacaktı.
GENİŞLEME
16





1997 Lüksemburg Zirvesi’nde GKRY, Estonya, Macaristan,
Çek Cumhuriyeti ve Slovenya ile müzakereler başladı.
1999 Helsinki Zirvesi’nde ise kalan 6ülke (Polonya, Letonya,
Litvanya, Slovakya, Bulgaristan, Romanya) ile müzakereler
başlatıldı.
Nisan 2003’te Bulgaristan, Romanya ve Türkiye dışındaki
aday ülkelerle katılım anlaşmaları imzalandı. Böylece
birliğin üye sayısı 25’e çıktı.
Bulgaristan ve Romanya- 1 Ocak 2007’de
Hırvatistan-1 Temmuz 2013’te Birlik’e üye olmasıyla,
AB’nin üye sayısı 28’e ulaştı.