kalıtım #1 - Selin Hoca

KALITIM #10
GENETİK VARYASYON
MUTASYON
MODİFİKASYON
ADAPTASYON
REKOMBİNASYON
SELİN HOCA
GENETİK VARYASYON
Aynı türün bireyleri arasındaki farklılığa VARYASYON denir.
Varyasyonların hepsi kalıtsal değildir. Kalıtsal olmayan varyasyonların evrime katkısı yoktur.
Bireylerin arasındaki genetik farklılıklar GENETİK VARYASYON olarak tanımlanır.
Genetik varyasyonlar MUTASYON ve REKOMBİNASYONLA meydana gelir.
Ayrıca;
krossing-over
kromozomların bağımsız dağılması
rastgele döllenme
de genetik varyasyona neden olur.
MUTASYON
Genetik maddede meydana gelen değişikliklere MUTASYON denir.
Bazı mutasyonlar canlının ölümüne yol açar. Bunlara ÖLDÜRÜCÜ (LETAL) MUTASYON denir.
Bazı mutasyonlar ise canlının çevreye uyumunu artırarak yaşamasını kolaylaştırır. Bu mutasyonlar ADAPTASYONA
neden olur.
Kaktüslerin köklerinin ozmotik basıncının diğer bitkilerden daha yüksek olması
Kutup ayılarının kürklerinin beyaz olması…
Mutasyon canlının vücut hücrelerinde meydana gelirse sadece kalıcı olur ve o canlıyı ilgilendirir.
Mutasyon canlının üreme ana hücrelerinde ya da ürene hücrelerinde meydana gelirse dölden döle aktarılabilir ve
kalıtsal olmuş olur.
Mutasyona neden olan maddelere MUTAJEN denir. Mutajenler; kimyasal maddeler, zararlı ışınlar… dır.
Mutasyonlar kromozomların yapısını, kromozomların sayısını ve genlerin yapısını değiştirebilir.
1.
Kromozom yapısının değişmesi:
Kromozomların belirli bölgelerden kopması sonucunda kromozom yapıları değişebilir. Bu değişimler;
Kromozomun parçasının kaybolması DELESYON
Kopan parçanın dönü yeniden bağlanması İNVERSİYON
Kopan parçanın homolog kromozomuna bağlanmasıyla aynı bölgeden iki tane olması DUPLİKASYON
Homolog olmayan kromozomlar arasında parça değişimi olması TRANSLOKASYON olur.
2.
Kromozom sayısının değişmesi:
Kromozomlarda ayrılmama sonucunda kromozom sayıları farklı gametlerin oluşması ve bu gametlerin normal
gametlerle döllenmesi sonucunda farklı kromozom sayısına sahip bireyler oluşur. Genellikle canlının gelişimini
olumsuz etkiler.
3.
Gen (nokta) mutasyonları:
Nokta mutasyonlarında kromozomun yapısında ya da sayısında değişiklik olmaz. Bir genin nükleotid diziliminde
meydana gelir. Nükleotid çeşidini değiştirebilir ya da bir nükleotid ekleyip çıkartabilir. Orak hücreli anemi hastalığı bu
şekilde ortaya çıkmıştır
Ata bireylere bulunan genlerin farklı kombinasyonlar oluşturmasına REKOMBİNASYON denir.
Doğal Seçilim: Çevreye daha iyi uyum sağlayan bireyler yaşar, uyum sağlayamayanlar ölür.
Genetik Sürüklenme: Bir grup canlının genetik havuzunda meydana gelen değişikliklerdir. Genetik sürüklenme nedeni
ile bir gen tamamen yok olabilir ve güçlü olan genler de ortaya çıkabilir. Populasyonda üreme yapabilen birey sayısı ne
kadar fazlaysa genetik sürüklenmenin etkisi o kadar çok azalır.