yapay zeka - BTYonetim

YAPAY ZEKA
ARTIFICIAL INTELLIGENCE
Kamran KURU & Hüseyin MERCAN

Zeka, karmaşık bir problemi çözmek için gerekli bilgileri toplayıp
birleştirme kabiliyetidir.

Yapay zeka, insan zekasına özgü olan,
algılama, öğrenme, düşünme, sorun çözme, çıkarım yapma, karar verme
gibi davranışları sergilemesi beklenen sistemlerdeki zekadır.

İnsan zekasının bilgisayar tarafından taklit edilmesini sağlamaya
yönelik metotlarla ilgilenir.

Hedefi insanı modellemektir.
Yapay Zekanın amaçları arasında;

İnsanların yaptığı işleri yapabilecek
sistemler üretmek,

İnsan beyninin fonksiyonlarını
bilgisayar modelleri yardımıyla
anlamaya çalışmak,

Yapay uzman sistemler oluşturmak,

Yapay zekaya sahip robotlar geliştirmek,

Makineleri daha akıllı hale getirmek
bulunur.
Yapay zekanın ilgilendiği konular;

Arama (Arama Motorları)

Oyun teorisi (Oyun Yazılımları)

Planlama (Navigasyon)

Belirsiz durumlarda muhakeme yürütme(Satranç)

Robotik (Cerrahi Robotlar)

Öğrenme (Lessons Learned)
YAPAY ZEKANIN TEMELİ
Bilgisayar
Bilimi &
Mühendisliği
Felsefe
Matematik
Yapay Zeka
Psikoloji
Kavram Bilimi
Dilbilim

Yapay zeka ve bilgisayar bilimi kavramları,
II. Dünya Savaşı sırasında Kripto Analizi için
üretilen cihazlar sayesinde doğmuştur.

1970'li yıllarda Microsoft, Apple, IBM gibi şirketler kişisel
bilgisayar
modeli
ile
bilgisayarı
popüler
hale
yaygınlaştırmış olup,
yapay zeka çalışmaları ise daha dar bir araştırma
çevresi tarafından geliştirilmeye devam etmiştir.
getirmiş
ve

1952-1962----IBM, satranç oynayabilen ilk programı geliştirdi.

1971------------MIT’de
geliştirilen
robot
kol,
İngilizce
söylenen
komutları yerine getirebildi.

1997------------The Deep Blue isimli satranç programı, dünya satranç
şampiyonu Garry Kasparov’u yendi.

2000------------Sevimli oyuncaklar olarak adlandırılan etkileşimli robot
oyuncaklar piyasaya sürüldü.

2001------------Yapay Zeka isimli film, sinema endüstrisinde dev bir
proje olarak Steven Spielberg yönetmenliğinde beyaz perdeye
aktarıldı.
Bilimde ve teknolojide yapay zekanın uygulama
alanları;

Biyoloji (Kompleks organik moleküllerin tasarımı)

Elektronik (Devre arıza teşhisi yardımcısı)

Tıp (İlaçların birbirleriyle etkileşimine ilişkin öneri sunma)

Robotik (Cerrahi robotlar, İnsansı robotlar)

Askeriye (Savaş taktik önerilerinin verilmesi)

Mühendislik (Petrol kuyularının verilerinin yorumlanması)

Hava tahmin sistemleri

Oyun Teknolojileri

Astronomi Gözlemleri
Günlük
yaşamda
yapay
zekanın
alanları;

Araba: Ses Tanıma, Otomatik Park Etme

Bankacılık: Dolandırıcılık Tespiti

Robotbilim: Bilgisayarlı Görü, Yol Planlama

Cep Telefonları: Ses Tanıma

İnternet: Arama Makineleri, Sohbet Robotları

Güvenlik: Yüz, Parmak izi, İris tanıma
uygulama
Örnek Yapay Zeka Sistemleri;
Satranç Oynama: Deep Blue (IBM)
Algılama
: Satranç tahtasının ileri özellikleri
Eylemler
: Hareket seçme
Çıkarsama : Tahta konumlarını değerlendirme
Tıbbi Teşhis
Algılama
: Belirtiler, test sonuçları
Eylemler
: Test önerme, teşhis etme
Çıkarsama : “Bayesian Inference”,
Makine Öğrenmesi
YAPAY ZEKA
Bilinç Bilimi
Uygulamaları
Uzman Sistemler
Öğrenen Sistemler
Genetik Algoritmalar
Sinirsel Ağlar
Robotik Bilimi
Uygulamaları
Görsel Algılama
Dokunma
Yetenek
Hareket
Rotada Gitmek
Doğal Ara yüz
Uygulamaları
Doğal Diller
Konuşma Algılama
Algılayıcı Ara yüzler
YAZILIM
YAPAY ZEKA YAZILIMLARI
Değişik görevler yapma amaçlı
tasarlanmış elektronik araçların
birbirleriyle haberleşebilmesini
sağlayan makina komutlarıdır.
İnsanlar
tarafından
yapılan
görevlerin, makineler tarafından
yapılmasını
sağlamaya
çalışan
yazılımlardır.
Yazılım programlama ve
programlamayla ilgili konuların
geneline verilen isimdir.
Genel yazılım sistemlerinin bir alt
dalıdır.
Var olan bir problemi çözmek
amacıyla bilgisayar dili
kullanılarak oluşturulmuş
anlatımlar bütünüdür.
Yapay zeka sistemleri,
programlama dilleri kullanılarak
geliştirilir.
Kendi Başına Giden Araba: ALVINN
ALVINN, insanların sürüşünü izleyerek
taşıtları kontrol etmeyi öğrenen,
yapay sinir
sistemidir.
ağı
tabanlı
bir
algılama
ALVINN, genel amaçlı bir yol izleme sistemi
olarak birçok önemli özelliğe sahiptir.

Eğitildiği yol tipi için sürmeyi öğrenmektedir.

Yapısı basittir.

Farklı
durumlarda
çalışabildiği
kanıtlanmıştır.
Üç çeşit yol üzerinde gitmek üzere tasarlanmıştır

Tek şeritli toprak erişim yolu

Tek şeritli asfalt bisiklet yolu

İki şeritli çizgili yol
ASIMO (Honda’nın ürettiği insansı robot)
ASIMO gerçek dünyada işlemek üzere tasarlanmıştır.
Yürüyebilir, koşabilir, eğim inip çıkabilir, merdiven
inip çıkabilir, iletişim kurabilir, kişileri seslerinden
veya yüzlerinden tanıyabilir.
QRIO (Sony’nin ürettiği insansı robot)
QRIO, engebeli ve eğimli yüzeylerde yürüyebilir,
koşabilir,
seslerinden
zıplayabilir,
tanıyabilir,
insanları
yüzlerinden
öğrenebilir,
ve
sahibinin
ilgilendiğini düşündüğü metinleri internetten indirip
okuyabilir, şarkı söyleyebilir, dans edebilir, dengesini
kaybedip düşmesi durumunda kollarını öne uzatarak
kendini koruyabilir, kendi kendine tekrar ayağa
kalkabilir.
Türkiye’de yapay zeka alanındaki çalışmalar;
İTÜ, Boğaziçi, Koç, Sabancı, Yeditepe, Marmara, ODTÜ, Bilkent,
Hacettepe, Ege, Dokuz Eylül, Yaşar, Erciyes, Fırat, Selçuk
Üniversiteleri ve diğer üniversitelerde devam etmektedir.
Gelecekte yapay zeka çalışmaları;





Robotbilim Teknolojisi
Akıllı Taşıtlar
Akıllı Evler
Akıllı Cihazlar
Daha Zeki Yazılımlar, Gelişmiş Donanımlar ve İnternet
alanlarında gelişecek ve yaşamın ayrılmaz bir parçası haline
gelecektir.
Örgütleri birbiri içine geçmiş, insan, yapı,
makine/teknoloji ve veri alt sistemlerinin bir
bileşimidir.
 İnsan örgütün dinamik, yaratıcı ve üretken
yönünü
 Yapı, insan ile diğer örgütsel alt sistemlerin
nasıl bir araya geleceğini betimleyen kurallar ve
hiyerarşik düzen
 Makine/teknoloji alt sistemi ise örgütün işlemesi
için gerekli fiziksel koşulları içermektedir.







Veri alt sistemi (Bilgi Akışı) ise örgütün bütün
birimleri arasındaki bağlantıları sağlamaktadır.
Gelişen teknoloji ile örgütlerde daha önce kağıt
üzerinden sağlanan veri akışı elektronik hale
gelmiştir.
Böylece;
örgüt içinde daha çok bilgi depolanabilmiş ve bu
bilgiye daha çok kişi ve daha doğru şekilde
ulaşabilmiştir
Ikinci olarak, elektronik olarak akıllı örgütlerin
ortaya çıkışıdır.
Akıllı örgüt, işlevlerine uygun olarak merkezinde
çeşitli yapay zeka uygulamalarının olduğu ve gelişmiş
iletişim hatları ile bütün alt birimlerinin birbirine
bağlandığı; bu teknik alt yapı aracılığı ile rutin
faaliyetlerin dışında da sorun çözebilen ve değişken
çevresel koşullara göre kendini uydurabilen örgüttür.
Böyle bir sisteme sahip akıllı örgütte birçok şey
değişecektir.
Bunlar:
 Çalışan İnsanlar Üzerindeki Olası Etkiler ve
Hiyerarşik Yapının Düzleşmesi
 Güvenilir Bilgiye Ulaşma Hızında Artış
 Kırtasiyeciliğin Azalması
 Problem Çözme Hızında Artış
 Ürün Ve/Veya Hizmet Kalitesinde Yükselme
 Web Tabanlı İnteraktif Hizmetlerin
Yaygınlaşması

Bütün sistemler öncekilerin üzerine bazı özeliklerin
eklenmesi ile geliştirilmiştir.
 Hiç birisinin karar verme yetenekleri yoktur.
 Başlangıçta sadece verileri otomatik olarak hazır
hale getirmek amaçlanmış, daha sonra olanı rapor
etmek ve yöneticiyi bilgilendirmek esas olmuştur.
 Bundan sonra yöneticinin karar vermesine yardımcı
olacak alternatif çözümler sunabilecek destek
sistemleri ortaya çıkmıştır.
 Yapay Zekâ sistemleri ise bunu bir adım daha ileri
götürmekte ve bilişim sistemi değişik durumlar için
kararlar verebilmekte ve yöneticiye alternatif
çözümler üretebilmektedir.
