Sindirim sistemi

SINDIRIM
SISTEMI
BESINLERIN SINDIRIMI
• Besinlerin enerjiye
dönüşebilmesi için en küçük
parçalara ayrılması ve
vücudumuzun her alanına
dağılması gerekir. Besin
maddelerinin vücut
tarafından kullanılabilmesi
için en küçük parçalara
ayrılmasına sindirim denir.
SINDIRIM SISTEMI ORGANLARI
• Ağız : Besinlerin dişler yardımıyla koparılıp, çiğnenip
parçalanarak ve tükürükle ıslatılarak yumuşatıldığı yerdir.
Ağızda hem mekanik hem kimyasal sindirim gerçekleşir.
Besinlerin mekanik sindirimi, dişler yardımı ile kesilip
parçalanarak ve çiğneme ile gerçekleşir. Besinlerden
sadece karbonhidratların kimyasal sindirimi ağızda başlar.
Bu ise tükürük içinde bulunan tükürük salgısı sayesinde
gerçekleşir. Dil ise lokmaları ağız içinde çevirir ve yutağa
atar.
• Yutak : Ağız boşluğundan sonra gelen kısımdır.
Besinlerin ağızdan yemek borusuna iletilmesini
sağlar. Ağız ve burun boşluğuyla, yemek ve soluk
borusunun birleştiği bir kavşak gibidir. Yutma
sırasında küçük dil soluk borusunu kapatarak
besinlerin soluk borusuna kaçmasını engeller ve
besinler yemek borusuna geçer. Bu sırada solunum
kısa bir süre için durur. Yutakta mekanik ve kimyasal
sindirim olmaz.
• Yemek Borusu : Yutakla mide
arasında yaklaşık 20 - 25 cm kadar
uzunlukta düz kaslardan yapılmış bir
organdır. Yemek borusu kaslarının
kasılıp gevşemesi ile besinlerin
mideye iletilmesini sağlar. Bu
kasların ters yönde kasılması
kusmaya neden olur. Yemek
borusunda fiziksel veya kimyasal
sindirim gerçekleşmez.
• Mide : Besinler burada uzun süre
bekletilir. Besinlerin mekanik sindirimi
midenin kasılıp gevşeme hareketi ile;
kimyasal sindirim ise mide özsuyu
içinde bulunan mide asidi ve enzimler
ile gerçekleştirilir. Böylece besinler
parçalanarak küçük moleküller hâline
getirilmiş olur. Proteinlerin kimyasal
sindirimi midede başlar ve ince
bağırsakta sonlanır.
• İnce Bağırsak : Yetişkin insanlarda yaklaşık 6
- 8 m uzunluğundadır. Yağların kimyasal
sindirimi ince bağırsakta başlar. İnce
bağırsağa gelen safra, pakreas özsuyu ile
yağların, karbon hidratların ve proteinlerin
sindirimi tamamlanır. Besinler ince bağırsakta
en küçük moleküllerine kadar parçalanır. Bu
moleküllerin ince bağırsaktan kan
damarlarına geçmesi olayına emilim adı
verilir. ince bağırsak sindirim sistemimizin en
uzun bölümüdür.Emilim, villüslerde
gerçekleşir. Villüsler ince bağırsaklardaki
emilim yüzeyini artırır. İnce bağırsağın
mideden sonra gelen başlangıç kısmına oniki
parmak bağırsağı denir.
• Kalın Bağırsak : Yaklaşık 1,5 m
uzunluğundadır. Kalın bağırsak
besinlerde kalan su, vitamin ve
minerallerin emilerek kana geçirilmesini
sağlar. Böylece yararlı maddelerin dışarı
atılmasını önler. Besin maddelerinin
parçalanmayan bölümleri olan atık
maddeleri ise anüse doğru hareket ettirir.
YARDIMCI ORGANLAR
• Karaciğer: Safra adı verilen bir salgı üretir.
Safra sıvısı büyük yağ damlalarını daha
küçük parçalara ayırarak yağların
sindirimine yardımcı olur.
• Pankreas: Pankreas özsuyunu salgılar.
Pankreas özsuyu
karbonhidratların,proteinlerin ve yağların
sindirimini gerçekleştiren enzimler içerir.
ADIM ADIM SINDIRIM OLAYI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
• n
Besinler, dişler tarafından parçalanarak öğütülür. Tükürük salgısı ile ıslanır, kayganlaşır,
yutulacak hâle gelir. Dil ile yutağa doğru itilir.
Yutakta, gırtlak kapağı soluk borusunu kapatarak lokmanın yemek borusuna geçmesini
sağlar.
Besinler buradan yavaş yavaş iner. Mide kapağı açılınca da mideye girer.
Kasılıp gevşeyerek ve salgıladığı mide öz suyu ile besinleri bulamaç hâline getirir. Besinler
mide çıkış kapısından ince bağırsağa geçer.
Çeşitli salgılarla besinler kana karışacak hale gelir, ince bağırsakta ilerlerken besinlerin
yararlı kısımları emilerek kana karışır.
Posa olan maddelerde kalan su ve minareller kalın bağırsakta emilerek kana geçer, iyice
katılaşan posa anüsten dışkı olarak dışarı atılır.
bir süreçtir
Sindirim, ağızda başlayıp anüste son bulan bir süreçtir.
SINDIRIM SISTEMI SAĞLIĞI VE
KORUNMASI
•
1- Yenilen besinler çok sıcak ya da soğuk olmamalı.
2- Aşırı acı, baharatlı, ekşi, yağlı yemekler yenmemeli.
3- Yıkanmamış, temizlenmemiş, bayat ve çürük gıdalar yenmemeli.
4- Alkol sigara ve uyuşturucu kullanılmamalıdır.
5- Yemek sırasında ve yemekten sonra gerektiğinden fazla su içilmemelidir.
6- Yiyecekler iyice çiğnenmeli.
7- Yemekten sindirim sistemini yoracak kadar çok yemek yemeden kalkılmalıdır.
8- Lifli besinler (kabak) yenilmeli ve dengeli beslenilmelidir.
9- Yeterli, düzenli ve dengeli beslenilmeli.
10- Stresten kaçınılmalıdır.
11- Bağırsakların çalışması için spor yapılmalıdır.
12- Yemekten sonra vücut dinlenmelidir (1 saat).
13- Dişler temiz tutulmalı ve fırçalanmalı.
14- Yemeklerden önce ve sonra eller yıkanmalı.
15- Rahatsızlılarda doktora gddiilmeli<
YETERLI VE DENGELI BESLENME
• Vücudun günlük enerji
ihtiyacının karşılanabilmesi,
büyüme ve gelişmenin
sağlıklı olabilmesi için
dengeli ve yeterli beslenme
gereklidir. Vücudun ihtiyacı
olan karbonhidrat, protein,
yağ, vitamin, mineral ve su
gibi besin içeriklerinin
dengeli şekilde vücuda
alınmasına dengeli
beslenme denir.
TEŞEKKÜRLER
