Gürcistan`da faaliyette bulunan firmalar ile ticaret yapılırken söz

AZERBAYCAN’A İHRACAT
Azerbaycan özellikle Kafkaslara ve Orta Asya’ya açılan konumu nedeniyle anılan
bölgelere ihracatımız açısından önemli bir yere sahiptir. Bununla birlikte, bağımsızlık sonrasında
yaşanan sıkıntılar, serbest piyasa kurallarına uyum açısından karşılaşılan problemler ve çok
eskimiş mevcut fabrikaların kullanılamaz hale gelmiş olması sonucunda ülke ihtiyaçlarının
önemli kısmı ithalat yoluyla karşılanmaktadır.
Azerbaycan’ın 2004 yılı resmi ithalat rakamları dikkate alındığında, Türkiye yüzde 6,4
seviyesinde olan pazar payı ile Azerbaycan için önemli tedarikçiler arasında yer almaktadır.
Ülkemizden yapılan ihracatta bavul ve kargo ticaretinin etkin olarak kullanılması nedeniyle, fiili
ihracatımızın resmi rakamların üzerinde olduğu bilinmektedir. Ancak, ülkemizin ihracat
potansiyeli ve Azerbaycan’ın ihtiyaçları dikkate alındığında anılan ülkeye yapılan ihracatımızın
arttırılabileceği açıktır.
Azerbaycan’da faaliyette bulunan firmalar ile ticari ilişkiler kurulurken anılan ülkede
serbest piyasa koşullarının uygulanması için gerekli yasal altyapının oluşturulmasında büyük bir
mesafe kat edilmiş olmasına rağmen henüz tüm kurum ve kuralları ile uygulanamadığı
hususunun önemle dikkate alınması gerekmektedir. Bu nedenle, Azerbaycan’da yapılan ticari
faaliyetlerde karşılıklı güven unsuru ön plana çıkmakta olup, ayrıca hiç bir açık nokta
bırakmayacak şekilde hazırlanacak detaylı ana sözleşme, ihracatın her aşamasında yasal
mevzuata tamamen uyulması ve karşılaşılan problemlerde konunun hemen Ticaret
Müşavirliğimiz başta olmak üzere ilgili kamu kurum ve kuruluşlarımıza bildirilmesi önem arz
etmektedir.
Diğer taraftan, Azerbaycan’ın bazı Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleri(Rusya
Federasyonu, Ukrayna, Gürcistan, Kazakistan ve Moldova) ile tercihli rejim içeren Serbest
Ticaret Anlaşması (STA) yapması ve özellikle Çin Halk Cumhuriyeti’nden ithal edilen ucuz
maliyetli ürünler nedeniyle Türk ürünleri söz konusu pazarda yoğun bir rekabet ile karşı karşıya
kalmaktadır.
Ayrıca, gelişmekte olan Azerbaycan pazarına ihraç edilecek ürünlerimizin mutlak surette
kalite yönünden yeterli olmasına itina gösterilmelidir. Çünkü, Almanya, Hollanda, ABD ve
Japonya gibi gelişmiş ülkeler her geçen yıl Azerbaycan ithalatı içerisindeki paylarını
artırmaktadırlar.
AZERBAYCAN’IN İTHALAT MEVZUATI
Azerbaycan Cumhuriyeti dışa açık ekonomik büyüme modelini benimsemiş ve bu bağlamda dış
ticaretin serbestleştirilmesi amacıyla pazar ekonomisinin taleplerine bağlı olarak dış ticaret
mevzuatında düzenlemeler yapmaktadır. Ancak, henüz dış ticaretin serbestleştiğini söylemek
mümkün değildir. Dış ticaret mevzuatında sürekli yeni düzenlemeler yapılmaktadır. İthalatta
koruma aracı olarak sadece gümrük vergisi kullanılmakta ancak, Azerbaycan henüz Dünya
Ticaret Örgütüne üye olmadığından yerli üretimi ve iç piyasa dengelerini korumak amacıyla bazı
tarife dışı engeller de devreye sokulabilmektedir. Bunlardan en önemlisi asgari fiyat
uygulamasıdır.
İthalat İşlemleri: Azerbaycan Cumhuriyeti’ne gerçek ve tüzel kişiler tarafından kendi
dövizleri ile konsinye veya devlet garantisine bağlı olmayan krediler hesabına yapılan ithalat
işlemleri ile ilgili yapılmış anlaşmalar (Bakanlar Kurulu tarafından yapılan ve ilgili devlet
organlarından izin veya lisans alınarak gerçekleştirilen ithal işlemleri hariç) Gümrük Organlarına
beyan edilmek suretiyle gerçekleştirilmektedir.
Gerçek ve tüzel kişiler tarafından ithal edilen malların gümrük değerlerinin kontrolü
yapılmakta olup, bu işleri Gümrük Organları yapmaktadır.
Bazı stratejik malların ithalatı (silah, barut, patlayıcı maddeler vs.) Bakanlar Kurulu’nun
izni ile gerçekleştirilmektedir.
Bartır yoluyla yapılan dış ticaret işlemlerinde, eşdeğer malların gönderilmesi ve teslim
süresi en fazla 90 gündür. Mallar gönderilmediği takdirde mal bedeli mukavelede belirtilen
döviz cinsi ile 10 iş günü içinde alacaklının banka hesabına yatırılmalıdır. Ayrıca, bartır
işlemleri İktisadi İnkişaf Bakanlığı’nın iznine tabidir.
Geçici kabul işlemlerinde, ihracat ve ithalat işlemlerini yapan devlet müessesesi ise
İktisadi İnkişaf Bakanlığı’ndan izin alınarak, gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılması halinde
ise Gümrük Organlarına beyan edildikten sonra gerçekleştirilir.
Ayrıca, kuralların Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenmesi
kaydıyla İktisadi İnkişaf Bakanlığı’nın izni ile sınır ticareti yapılabilmektedir.
Gümrük Vergileri Azerbaycan’a ithalat esnasında mal guruplarına göre nisbi olarak
%0, % 0,5, %1, %3, %10, ve %15 olarak Gümrük Vergisi uygulanmaktadır.
Maktu vergi oranları ise ölçü birimlerine göre (kg., lt., adet, m2, m3, cm3, metre, çift)
farklılık arz etmekte ve ABD Doları ile 0.09 -9 ABD Dolarına kadar çıkmaktadır.
Azerbaycan Devleti Gümrük Organları tarafından asgari ithal fiyatı belirlenerek, bu
fiyatın altında
beyan edilen mallara belirlenmiş fiyatlar üzerinden Gümrük Vergisi
uygulanabilmektedir. Bu yetki Gümrük Kanununda düzenlenmiştir.
Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Dış Ticarette Standardizasyon Uygulaması
Azerbaycan Cumhuriyeti’nin “Tüketici Haklarının Korunması Hakkında” Kanunu
gereğince uygunluk sertifikası (Standart Belgesi) olmayan ürünlerin satışı ve kullanılması
yasaktır.
Azerbaycan’a yabancı ülkelerden malların ithalatının yapılabilmesi için milli sertifika
belgelerine uygun olarak, malların standart belgesi ve deneme protokollarının
Azerdevletstandarda takdim olunması ve bu malların milli sertifikalaştırma sisteminde testlerinin
yapılması gerekmektedir.
Ancak, ithal edilen mallarda BDT Ülkeleri’nin standart kurumları ile TSE tarafından
verilen standart belgeleri geçerli olarak kabul edilmektedir.
TSE ile Azerdövletstandard arasında yapılan anlaşma dolayısı ile Türkiye’den TSE
belgesi ile gelen mallar diğer ülke mallarına göre avantajlı konumdadır.