Kanser Tedavisinde Yenilikler

KANSER TANISINDA
YENİLİKLER
Hande Canpınar
Hacettepe Üniversitesi
Kanser Enstitüsü
Temel Onkoloji Anabilim Dalı
KANSER
Hücredeki
genetik ve epigenetik
değişimlerin birikimi
sonucunda malign
transformasyon ile oluşur
Kontrolsuz büyüme
İnvazyon
Metastaz
Kanser
Kanser hastalarında tümör hücrelerinin erken
tanınması prognozu ve yaşam süresini etkiler
Kanser hücrelerinin tanımlanması ve denetim
yöntemler;
-USG
-Mamografi
-Magnetic resonance imaging (MR)
-Bilgisayarlı tomografi
-Positron Emission Tomography (PET)
Kanser Tanısında Kullanılan Laboratuvar
Yöntemleri
1. Sitolojik ve Patolojik Yöntemler
2. İmmünhistokimyasal İnceleme
3. Tümör Markerlerin İncelenmesi
4. Flow Cytometry
5. Moleküler Yöntemler
- PCR
- Mikroarray
- Mutasyon Analizleri
- Gen Ekspresyon Analizleri
- Fluorescence In Situ Hybridization (Fish) Technique
- Kanserin Moleküler Sınıflandırılması
- Doku Arrayleri
6. Mikroakışkan Teknolojisi
Dolaşımda bulunan tümör hücrelerin (CTCs)tanımlanması
1. SİTOKİMYASAL VE PATOLOJİK İNCELEME
2. İMMÜNHİSTOKİMYASAL BOYAMA
Lenf nodu CD20+ B hücreleri
-Sitokeratin
-Lökosit common antigen
-S-100
-HMB-45
-Desmin, Vimentin
-ER,PR,Her-2
Cyclin D1,
3. TÜMÖR BELİRLEYİCİERİ
Tümör dokusu tarafından yapılan ve
kana karışan ve kan veya diğer vücut
sıvılarında seviyeleri/varlığı bakılabilen
biyokimyasal göstergeler
TÜMÖR BELİRLEYİCİLERİ
Enzim
–PSA - prostate specific antigen (serine
protease)
NSE (neurospecific isoenzyme of enolase)
LDH (lactat dehydrogenase)
Hormon
GH, prolactin, calcitonin, parathormon
(PTH), gastrin, hCG
Immünoglobulinler – IgG, IgM, IgA, IgD, IgE,
2-microglobulin
Glikoproteinler, glikolipidler
AFP, hCG, SCC,CA 19-9, CA 125 , CA 15-3
C, CEA
Serolojik ve İmmünolojik Yöntemler
ile Tümör Markerlarının Belirlenmesi
-Enzim Assay
-ELISA
-RIA
Eritrosit
Lenfosit
Fitoplankton
Bakteri
Nötrofil
Blastosit
Monosit
FLOW CYTOMETRY
(AKIM SİTOMETRİ)
Hücrelerin büyüklük ve granülaritesine bağlı olarak
tek hücre düzeyinde analizini sağlayan teknoloji
FLOWCYTOMETRY
FACS
(Flourescence-Activating Cell Sorter)
Onkoloji’de Akım Sitometri
-Kısa sürede hızlı ve güvenilir sonuç
-Kolay kullanım
-Anormal hücrelerin tanınmasına
yardımcı
-Tümör hücrelerinin biyolojisi
hakkında bilgi
Onkolojide Kullanım Alanları
-Lösemi ve lenfomaların immünfenotiplendirilmesi
-Hücre siklusu ve DNA içeriğinin analizi
-Hücre canlılığının tesbiti, Apoptozisinin araştırılması
-Çoklu İlaç Direncinin tesbiti
-Hücre sinyal iletiminindeki proteinlerin belirlenmesi
-Tümör belirleyicilerin tesbiti
-Tümör hücrelerinin saf olarak ayırt edilmesinde
FLOW CYTOMETRY
Nature
Immunology 11;11 2010
Çok Renkli Analiz
Tek hücre düzeyinde birden fazla monoklonal antikor kullanımı
• Hücre büyüklüğü ve granülaritesi
• CD antijenleri
• Sitokin reseptörleri
• Adezyon molekülleri
• Hücre siklusu, G0, G1, S, G2
İMMÜNFENOTİPİK ANALİZ
Hücrelerin yüzeylerinde taşıdıkları antijenlere karşı
spesifik moAb kullanılarak tanımlaması
-Anormal,malign potansiyeli olan hücrelerin
normalden ayrılması
-Anormal hücrelerdeki antijen prolifilinin
belirlenmesi
Hematolojik malignansilerin laboratuvar
tanısında;
-Tanı
-Prognostik sınıflama
-Tedavinin etkinliğinin değerlendirilmesi
Flow Sitometri yöntemiyle
İMMÜNFENOTİPİK ANALİZ
Akut Lösemide Kullanılan Temel Monoklonal Antikorlar
Hücre Serisi
Matürasyon
Belirleyicisi
Diğer
Belirleyicler
B-Hücre
cCD79a
cCD22
CD19
T-Hücre
cCD3
CD3
CD7
Myeloid Hücre
cMPO
CD13
CD33
CD34
TdT
CD34
TdT
CD34, CD117
CD15,CD11a,b
HLA-DR
CD10
CD1, CD2
CD20, CD22
CD3, CD5
cIgM, Kappa/Lambda CD4, CD8
CD14
CD68,CD41
CD61, CD235a
Flowchart diagram of the EuroFlow strategy
immunophenotypic characterization of hematological
malignancies
for
Leukemia (2012) 26, 1908–1975
Leukemia (2012) 26, 1908–1975
Pre B ALL
Leukemia (2012) 26, 1908–1975
BLASTİK VE NORMAL
HÜCRE POPULASYONUNUN AYRILMASI
Leukemia (2012) 26, 1908–1975
KANSER: HÜCRE NORMAL İLETİŞİMİNİN BOZULMASI
Kolon
Retinoblastoma,Kemik,
Mesane, Akciğer, Meme
Çeşitli Kanserler
Genler
mRNA
Sarkomlar
Lösemi,
Beyin
Meme
Mide
Akciğer
Lösemi
Nöronal Tümörler
DEĞİŞEN MOLEKÜLLERİN TAYİNİ
Protein
Gen
mRNA
MOLEKÜLER TESTLER
A
Hasta Örneği
Patoloji
Proteinler
B
Proteomiks
Mass Spektrometri Proteomiks Görüntü
Genomiks
Hasta Örneği
DNA
Gen chip
Mikroarray Görüntü
MİKROARRAY
=Biochip
=DNA chip
=DNA microarray
=Gene array
Fizyolojik veya patolojik süreçlerde
gen ekspresyon paternlerindeki
değişimi izlemek için kullanılırlar
Bir array, nükleik asit örneklerinin
düzgün bir şekilde sıralanması ile oluşur
Bilinen ve bilinmeyen DNA örneklerinin
baz eşleşmesi özelliğine göre
hibridizasyonu için uygun bir ortam
sağlayarak bilinmeyen DNA’ ların
tanımlanabilmesi
MİKROARRAY
-Cam yüzeyler üzerine DNA dizisi
bilinen problar dizilir
-Array üzerinde bulunan binlerce DNA
dizisi üzerine cDNA’lar uygulanır
- cDNA komplementerini bulduğu
noktada hibridize olur ve florasan
sayesinde bu nokta görünür
MİKROARRAY
Meme Kanserinde Mikroarray
Meme Kanserinde Mikroarray
MOLEKÜLER TANININ
FAYDALARI
Tümör hücrelerinin gen profilinin tanımlanması
Yeni tedavi protokollerinin oluşturulmasında
bilgi sağlaması
Tedavinin etkinliğinin değerlendirilmesinde
Metastatik kanserler nedeniyle
kanserden ölüm %90
Yeni hassas metodların geliştirilmesi
ile büyük metastatik odakların,
primer tümörden farklı olarak gelişen
tümör heterojenitesinin tesbiti
mümkün olmaktadır
Circulating Tumor Cells(CTCs)
Tümör dokusundan dökülen hücreler
Periferik dolaşıma giren hücreler
Uzak organlara yerleşerek
METASTAZ
Circulating Tumor Cells (CTCs)
Circulating Tumor Cells (CTCs)
CTCs ve Metastaz Süreci
The Journal of Molecular Diagnostics, 15;2, March 2013
- Primer tümörden günde 1x106 hücre periferik kana geçer
çok azı yaşar
- % 0.01 CTC dolaşımda bulunur
- 5 litre total kan volümu içinde <200 CTC/ml
Periferik Kandan CTL’s İzolasyon ve Karakterizasyon Yöntemleri
Dansite Yoğunluğuna göre CTC’lerin İzolasyonu
CTC’lerin Antikor Esaslı Magnetik İzolsyonu
The Journal of Molecular Diagnostics,
15;2, March 2013
Am J Cancer Res 2011;1(6):740-751
Am J Cancer Res 2011;1(6):740-751
Monoklonal Antikorlar ile Hücrelerin Tanımlanması
CellSearch Sistem ile CTC’lerin tanımlanması
Cytockeratin-PE pozitif DAPI pozitif ve CD45 negatif
Methods 50 (2010) 289–297
7.5 ml periferik kanda < 5 CTC varlığında PFS,OS
7.5 ml periferik kanda < 3 CTC varlığında PFS,OS
Novel Biyomarker CTC
Clin Chem Lab Med 2011;49(10):
TRENDS in Molecular Medicine
CTC’lerin Belirlenmesinin Avantajları
1. Solid
tümörlerin
metastazlarının
tanımlanmasında,
tümörün heterojenitesinin belirlenmesinde ve
uyku
halindeki tümörlerin belirlenmesinde “liquid biopsy”
olarak kullanılabilecek bir biyolojik belirteç
2. CTC’lerin belirlenmesi hastalığın
gösterebilecek bir araç
prognozunu
3. Tedavi etkinliğinin değerlendirilmesinde
4. Metastatik tümörleri hedefleyecek yeni ilaçların
kullanımı ile hastalıksız sağ kalım süresinin uzatılması
5. Kişiye özel tedavi protokollerinin kullanılması