HÜCRENİN YAŞAM DÖNGÜSÜ Hücre bölünmesinin nedenleri:

1
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
HÜCRENİN YAŞAM DÖNGÜSÜ
*Hücrenin yaşam döngüsü:
→Hücrenin; bir bölünme sonundan,
ikinci bir bölünme sonuna kadar
olan zaman sürecinde; geçirdiği yaşamsal olaylara
hücrenin yaşam döngüsü denir.
→Hücreler, belirli bir büyüklüğe eriştikten sonra bölünür.
Hücre bölünmesinin nedenleri:
→Hücre büyüdüğü zaman; hücrenin yüzeyi,
2
yarıçapının karesi (r ) kadar artar.
→Hacmi ise, yarıçapının küpü (r
3
) kadar artar.
→Böylece hücrenin: Yüzey / Hacim oranı azalır.
→Hücrede madde iletimi zorlaşır.
→Çekirdek hücreyi yönetimde zorlanır ve
çekirdek bölünme emrini verir.
2
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
Not:
→Bir hücre büyüdüğü zaman, sitoplazması sürekli azaltılırsa;
hücrenin Yüzey / Hacim oranı korunacığından dolayı,
bölünme gerçekleşmez.
→Ama bu işlem, DNA eşlemesinden sonra yapılırsa;
bölünme gerçekleşir.
3
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
→Hücrenin yaşamsal döngüsü;
G1, S, G2 ve M evresi olmak üzere 4 aşamada gerçekleşir.
→Hücre yaşam döngüsünün süresi, canlıdan canlıya göre değişir.
→Bakteriler yaşam döngüsünü 20 dakikada tamamlarken;
bazı canlılarda ise bu süre bir haftayı bulabilir.
→Yukarıdaki hücre yaşam döngüsü,
24 saatlik zaman peryoduna göre verilmiştir.
→Yaşam döngüsünün; G1, S ve G2 evreleri,
bölünmenin interfaz evresinde görülür.
→M evresi ise bölünmenin geri kalan evrelerini kapsar.
(profaz, metafaz, anafaz, telofaz)
4
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
**G1 evresi:
→Bu evrede hücre büyür.
→Sitoplazma ve organel miktarı iki katına çıkar.
→Hızlı bir şekilde protein sentezi yapılır.
→Hücrenin: Yüzey / hacim oranı küçülür.
G1 kontrol noktası:
→Hücrenin yeteri kadar büyüyüp-büyümediği ve
DNA' da hasar olup-olmadığı kontrol edilir.
→Hücre yeteri kadar büyümüş ise ve DNA' da
hasar yoksa başla sinyali verilir.
→Böylece S evresi başlar.
**S evresi:
→Bu evrede DNA kendini eşler.
→Protein sentezi devam eder.
5
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
**G2 evresi :
→Bölünmenin gerçekleşmesi için gerekli
olan enzim ve proteinlerin sentezi yapılır.
G2 kontrol noktası:
→DNA eşlemesinin doğru yapılıp-yapılmadığı kontrol edilir.
→DNA eşlemesinde hata yoksa devam et sinyali verilir.
→Böylece M evresi başlar.
**M evresi:
→Çekirdek ve sitoplazma bölünmesinin gerçekleştiği evredir.
M kontrol noktası:
→Metafaz evresinde gerçekleşir.
→İğ ipliklerinin, kromozomların kinetokorlarına
bağlanıp-bağlanmadığı kontrol edilir.
→İğ ipliklerinin kromozomlara bağlanmasında
hata yoksa devam et sinyali verilir.
Not:
→Bölünme yeteneğini kaybetmiş olan hücrelerde,
G0 evresi bulunur.
→Sinir hücreleri, retina hücreleri ve çizgili kaslar,
G1 evresinden sonra G0 evresine geçerler.
→Kalp kası hücreleri, G2 evresinden sonra; G0 evresine geçerler.
→Akyuvar hücreleri, G0 fazından çıkıp tekrar bölünebilirler.
→Embriyo hücrelerinde, G1 ve G2 evresi yoktur.
Bu hücrelerde S evresi, çok kısa sürer.
6
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
cevap:d
------------------------------------------------------------------------------------------------------
cevap:e
------------------------------------------------------------------------------------------------------
7
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
cevap:c
------------------------------------------------------------------------------------------------------
cevap:b
------------------------------------------------------------------------------------------------------
8
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
cevap:d
------------------------------------------------------------------------------------------------------
cevap:a