Mutasyon - Selin Hoca

10. SINIF KONU
ANLATIMI
36
KALITIM -17
GENETİK VARYASYON
MUTASYON – MODİFİKASYON
ADAPTASYON - REKOMBİNASYON
GENETİK VARYASYON
✔ Aynı türün bireyleri arasındaki farklılığa
VARYASYON denir.
✔ Varyasyonların hepsi kalıtsal değildir. Kalıtsal
olmayan varyasyonların evrime katkısı yoktur.
✔ Bireylerin arasındaki genetik farklılıklar GENETİK
VARYASYON olarak tanımlanır.
✔ Genetik varyasyonlar MUTASYON ve
REKOMBİNASYONLA meydana gelir.
✔ Ayrıca; krossing-over, kromozomların bağımsız
dağılması, rastgele döllenme de genetik varyasyona
neden olur.
MUTASYON
✔Genetik maddede meydana gelen değişikliklere MUTASYON denir.
✔ Bazı mutasyonlar canlının ölümüne yol açar. Bunlara ÖLDÜRÜCÜ (LETAL)
MUTASYON denir.
✔ Bazı mutasyonlar ise canlının çevreye uyumunu artırarak yaşamasını kolaylaştırır.
Bu mutasyonlar ADAPTASYONA neden olur.
Kaktüslerin köklerinin ozmotik basıncının diğer bitkilerden daha yüksek olması
Kutup ayılarının kürklerinin beyaz olması…
✔ Mutasyon canlının vücut hücrelerinde meydana gelirse sadece kalıcı olur ve o
canlıyı ilgilendirir.
✔ Mutasyon canlının üreme ana hücrelerinde ya da ürene hücrelerinde meydana
gelirse dölden döle aktarılabilir ve kalıtsal olmuş olur.
✔ Mutasyona neden olan maddelere MUTAJEN denir. Mutajenler; kimyasal
maddeler, zararlı ışınlar… dır.
✔ Mutasyonlar kromozomların yapısını, kromozomların sayısını ve genlerin yapısını
değiştirebilir.
1. Kromozom yapısının değişmesi:
Kromozomların belirli bölgelerden kopması sonucunda
kromozom yapıları değişebilir. Bu değişimler;
✔ Kromozomun parçasının kaybolması DELESYON
✔ Kopan parçanın dönü yeniden bağlanması İNVERSİYON
✔ Kopan parçanın homolog kromozomuna bağlanmasıyla
aynı bölgeden iki tane olması DUPLİKASYON
✔ Homolog olmayan kromozomlar arasında parça değişimi
olması TRANSLOKASYON olur.
2. Kromozom sayısının değişmesi:
Kromozomlarda ayrılmama sonucunda kromozom sayıları farklı
gametlerin oluşması ve bu gametlerin normal gametlerle
döllenmesi sonucunda farklı kromozom sayısına sahip bireyler
oluşur. Genellikle canlının gelişimini olumsuz etkiler.
3. Gen (nokta) mutasyonları:
Nokta mutasyonlarında kromozomun yapısında ya da sayısında
değişiklik olmaz. Bir genin nükleotid diziliminde değişiklik meydana
gelir. Nükleotid çeşidini değiştirebilir ya da bir nükleotid ekleyip
çıkartabilir.
Orak hücreli anemi hastalığı bu şekilde ortaya çıkmıştır. Bu
hastalığa sahip bireylerde hemoglobinin üretiminden sorumlu
gende meydana gelen gen mutasyonu sonucu alyuvarların şekli
orak halini almıştır. Bu hastalık otozomal çekinik olarak aktarılır.
✔ Ata bireylere bulunan genlerin farklı
kombinasyonlar oluşturmasına REKOMBİNASYON
denir.
✔ Doğal Seçilim: Çevreye daha iyi uyum sağlayan
bireyler yaşar, uyum sağlayamayanlar ölür.
✔ Genetik Sürüklenme: Bir grup canlının genetik
havuzunda meydana gelen değişikliklerdir.
Genetik sürüklenme nedeni ile bir gen tamamen
yok olabilir ve güçlü olan genler de ortaya
çıkabilir. Populasyonda üreme yapabilen birey
sayısı ne kadar fazlaysa genetik sürüklenmenin
etkisi o kadar çok azalır.
MODİFİKASYON
✔ Çevrenin etkisi ile genlerin işleyişinin değişmesine bağlı
olarak karakterlerin ortaya çıkmasına MODİFİKASYON
denir.
✔ Kalıtsal değildir.
 Çuha çiçeğinin tohumu 15-25 ⁰C yetiştirilirse çiçekler
kırmızı, 25-35 ⁰C yetiştirilirse çiçekler beyaz renkli olur.
 Bal arılarında dişi larvanın polen ile beslenmesi ile
işçi arı, arı sütü ile beslenmesi ile kraliçe arı oluşur.
 İnsanların ten renginin bronzlaşması
 Himalaya tipi tavşanlarda beyaz olan sırttaki kılların
kesilip bu bölgeye soğuk uygulandığında yeni kılların siyah
çıkması