gibi olaylar sesin bir enerji türü olduğunu gösterir.
advertisement
FEN ve TEKNOLOJİ / SES SES BİR ENERJİ TÜRÜDÜR 1 FEN ve TEKNOLOJİ / SES Ses bir enerji türüdür ve dalgalar halinde yayılır. 2 FEN ve TEKNOLOJİ / SES İçi boş karton bir borunun her iki ucuna balonlar gerip bir davul yaparak şekildeki düzenek kuruluyor. Davula sağ taraftan vurduğunuzda mum alevlerinin titreştiğini görürüz. 3 FEN ve TEKNOLOJİ / SES Hoparlörün yakınına kağıt parçaları veya şişirilmiş bir balon yaklaştırdığımızda kağıt parçalarının veya balonun titreştiğini gözlemleriz. 4 FEN ve TEKNOLOJİ / SES Jetlerin geçişi sırasında pencere camlarının titreşmesi, şiddetli bir patlama esnasında camların kırılması, bazı opera sanatçılarının sesleri ile bardak kırabilmeleri gibi olaylar sesin bir enerji türü olduğunu gösterir. 5 FEN ve TEKNOLOJİ / SES Yüksek bir sesin etkisiyle dağdan, dik yamaçlardan yuvarlanan kar kümesi (çığ olayı) sesin bir enerjisi olduğunu gösteren bir olaydır. 6 FEN ve TEKNOLOJİ / SES Böbrek taşı kırma tedavisi vücut dışındaki bir kaynaktan elde edilen ses dalgalarının taşa odaklandırılarak parçalanması esasına dayanır. Sağlık sektöründe kullanılan bu yöntem de sesin bir enerji olduğunu gösteren bir örnektir. 7 FEN ve TEKNOLOJİ / SES Ses enerjisi, ses kaynaklarına aktarılan enerjiye bağlıdır. Ses kaynakları büyük enerji ile titreştiğinde ortamdaki taneciklere daha büyük enerji aktarır ve daha büyük genlikli yani şiddetli ses dalgaları üretir. Ses kaynaklarının ürettiği ses enerjisi arttıkça, ses daha uzaklara yayılabilir. Ses kaynağından uzaklaştıkça sesin şiddeti azalır. Bu nedenle ses kaynağına yakın yerlerde sesin şiddeti büyük, uzak yerlerde ise küçüktür. 8 FEN ve TEKNOLOJİ / SES Alçaktan uçan uçak yakınımızdan geçtiğinde rahatsız oluruz. Fakat uçak uzaklaştıkça sesi gittikçe azalır ve bir süre sonra duyulmaz olur. 9 FEN ve TEKNOLOJİ / SES Bulunduğumuz odadaki televizyondan gelen ses çok az enerji kaybederek kulağımıza gelir. Böylece televizyonun sesini kolayca duyabiliriz. Ancak televizyondan uzaklaştıkça televizyonun sesini duymakta zorlanırız. 10 FEN ve TEKNOLOJİ / SES Asfalt kırma makinesiyle çalışan bir insan çıkan sesin şiddetinden çok rahatsız olmaktadır. Bu nedenle kulaklık kullanmalıdır. Daha uzaktan o insanı izleyen bir kişinin kulaklık takmasına gerek yoktur. 11 FEN ve TEKNOLOJİ / SES Ses kaynağından çıkan sesin kaynaktan uzaklaştıkça duyulmamasının nedeni ses enerjisinin başka enerji türlerine dönüşmesidir. Bu enerji türü çoğunlukla ısı enerjisidir. Ses iletimi sırasında enerjinin bir kısmı ortamdaki taneciklerin birbiriyle çarpışması sonucu ısı enerjisine dönüşür. Kaynaktan uzaklaştıkça ses enerjisi daha fazla ısı enerjisine dönüşür. Ses enerjisi azalacağı için ses daha zayıf duyulur, belli bir uzaklıktan sonra ses duyulmaz olur. 12
