Çocuğun hakkı var! - Çocuk Hakları İzleme

20
çhs
ÇOCUK HAKLARI
Çocuk Haklarına dair Sözleşme'nin 20. Yılı
Çocukluk
Çocuğun hakkı var!
Çocukluk; fiziksel, bilişsel, psikolojik ve sosyal gelişme
açısından insan hayatında özel bir dönemi işaret eden,
nasıl biri olacağımızı belirleyen en önemli yaşamsal
dönemlerden biridir.
Bu özel dönem çocukların hakları uygulanırken özel
koruma önlemleri ve bakım hizmetlerinin verilmesi
gerektiği anlamına gelir.
PLACE PHOTO HERE,
OTHERWISE DELETE BOX
Çocuk hakları
Çocuk hakları her çocuğun gelişip en yüksek
potansiyeline ulaşabildiği, şiddet ve yoksulluktan uzakta
ve sağlıklı olabildiği, oynayıp öğrenebildiği ortamlarda
güven içinde bakılıp büyütüldüğü bir çocukluğu işaret
eder...
Çocuklara nasıl davranalım
Kendimize nasıl davranılmasını istiyorsak öyle:
 insanlık onuruna yaraşır biçimde,
 saygı göstererek,
 eşit davranarak,
 adil davranarak
BM Çocuk Haklarına dair Sözleşme ÇHS
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 10 Kasım 1989’da
Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına dair Sözleşme’yi
(ÇHS) kabul etmiştir.
Kasım 2009 itibariyle Sözleşme 193 ülke tarafından
onaylanarak BM tarihinde dünyada en yaygın bir biçimde
onaylanan sözleşme haline gelmiştir.
ÇHS - çocukların insan hakları
İnsan hakları, insanların en iyi şekilde yaşaması
ve gelişmesi için en temel değerdir. Bu haklar;
yemek, barınak, eğitim, şiddetten korunma ve
hastayken bakımı gibi hakları içerir. Yaş,
cinsiyet, dil, din, ırk ayırtetmeksizin tüm
insanların hakları vardır. İnsan haklarına
herkesin saygılı olacağı bir ortam yaratmak
Devletlerin sorumluluğudur.
Çocuklar ve ergenler özel haklara ihtiyaç
duyarlar çünkü onlar ihmal ve istismara karşı
yetişkinlerden daha savunmasızlardır. ÇHS
çocukların insan haklarını uluslararası bir
sözleşmede biraraya getirmiştir. Devletin görevi,
herkesin (ebeveynler, ögretmenler, çocuklar ve
ergenler de dahil olmak üzere) Çocuk Haklarına
dair Sözleşme’yi bilmesini ve çocukların
haklarına saygı göstermesini sağlamaktır.
Sözleşme’yi onaylaması beklenen iki ülke, Amerika
Birleşik Devletleri ve Somali’dir.
Türkiye 1990 yılında Sözleşmeyi imzalamış ve 1995’te
onaylamıştır. Bu da Sözleşmeyi Türkiye iç
hukukunun bir parçası yapmaktadır.
Uluslararası
Uluslararası
Çocuk Merkezi
Çocuk Merkezi
PLACE PHOTO HERE,
OTHERWISE DELETE BOX
ÇHS’deki Şemsiye Haklar
Sözleşme’nin bir parçası olan Birleşmiş Milletler
Çocuk Hakları Komitesi (Cenevre’de BM İnsan
Hakları Yüksek Komiserliğinde hizmet
vermektedir), ÇHS’deki beş şemsiye hak diğer
tüm haklar uygulanırken dikkat edilmesi gereken
haklar olarak özellikle vurgulanmaktadır.
Bir 3. sınıf öğrencisinin ÇHS ile ilgili yaptığı poster
çalışmasından bir bölüm
ÇHS’nde neler vardır?
Sözleşme, 54 maddeden oluşmaktadır.
Bu haklar:
 Ayırım gözetmeme (Madde 2) - Haklar
çocuklar arasında ayırım ve fark
gözetmeksizin uygulanır,

Çocuğun yüksek yararı (Madde 3) Hükümetler, kurumlar, kuruluşlar ve bireyler,
yani herkes çocuk için en iyi olanı, çocuğun
yüksek yararını düşünmelidir,

Yaşama, hayatta kalma ve gelişme
(Madde 6) - çocukların yaşama hakkı
vardır. Devletler/hükümetler çocuğun
hayatta kalması ve sağlıklı gelişebilmesi için
mümkün olan her türlü çabayı göstermekle
yükümlüdür,

Katılım (Madde 12) - Çocuklar ve ergenler
hayatlarını etkileyecek kararlar alınacağı
zaman görüşlerini serbestçe ifade etme ve
düşüncelerine önem verilmesi hakkına
sahiptir,

Kaynaklar ve uygulama (Madde 4) –
Devletler çocukların haklarının hayata
geçmesi için maddi ve manevi kaynaklarını
sonuna kadar kullanmakla yükümlüdür.
PLACE PHOTO HERE,
1’den 41’de dahil olmak üzere sıralanan
OTHERWISE DELETE BOX
maddeler hak maddeleri olarak bilinirler.
Bu maddeler çocukların temel haklarından
bahseder. Bu haklar çocukların yaşatılması
ve ulaşılabilecek en iyi düzeyde gelişmelerini
sağlayacak ortamın nasıl olması gerektiğini
anlatır. Sözleşme’de 42. maddeden 54.
maddeye kadar olanlar Türkiye’nin ve diğer
taraf Devletlerin Sözleşme’yi nasıl
uygulayacağını, uygulamaları nasıl
izleyeceğini ve raporlayacağını anlatır.
Örneğin, Sözleşme’yi onaylayarak
uygulamayı kabul eden Devletlerin her beş
yılda bir ülkelerindeki çocuk haklarının
durumunu anlatacakları rapor yazmaları,
bu raporları ÇHS’nin izleme mekanizması
olan Çocuk Hakları Komitesi’nde
sunmaları bu raporların tartışılacağı,
Komitenin verecegi karar ve önerilerin
bağlayıcılığı bu son kısımda açıklanmıştır.
Uluslararası
Çocuk
Merkezi
Uluslararası
Çocuk Merkezi
ÇHS’nin kapsamı
Bu beş şemsiye hak maddesi Sözleşme’nin temel
ilkelerini açıklamış olmasına rağmen Sözleşme’de
garanti altına alınan hakların tümünü
yansıtmamaktadır. Bu sebepten, Sözleşme’yi daha iyi
anlayabilmek için bölümlere ayırabiliriz.
Hizmet sağlanması hakkı: kaynaklar, kaliteli hizmet
verecek kaliteli insan gücü, her çocuğun yaşaması,
sağlıklı bir şekilde hayatta kalması ve kendisinde var
olan potansiyeline ulaşabilmesi ve gelişmesi için
gerekli hizmetlere erişebilmesi çocuğun en temel
hakkıdır. Bu hak çocuklar için gereken yaşam
standardını, sağlık bakımını, ücretsiz eğitimi, yasal ve
sosyal hizmetleri kapsar.
Korunma hakkı: çocukların ihmal, istismar, sömürü,
kötü muamele ve şiddetin her türünden korunması,
çocuğun insanlık onurunu, hayatta kalmasını ve
gelişimini tehdit eden yetişkin kişi ve kurumlardan
koruyacak mekanizmaların kurulması her çocuğun
hakkıdır. Bu hak çocukların ayırımcılıktan,
suistimalden, ihmalden, zorbalıktan, kaçırılmaktan
korunmasını ve çocuk adalet sisteminde güvende
olmalarını kapsar.
Çocuk hakları için savunuculuk
Çocuk haklarını ve ilkelerini hayatımızın parçası olarak
uygulamak, toplumsal barışı güçlendirmek, insan
haklarına saygılı, daha demokratik ve müreffeh bir
dünyaya katkı sağlamak demektir. Çocuklarla beraber
çocuk hakları için savunuculuk yapmak hepimizin
çocuklara ve yaşadığımız dünyaya, ve ülkemize karşı
yükümlülüğümüzdür. Bunun için 3 eylem alanında
çalışmamız gerekmektedir:
1. Özel ve uygulanabilir eylemler – ÇHS’ni
uygulamak için doğrudan ihlalleri hedef alan ve hizmet
sunumundaki açıkları kapatmak için faaliyetler
yapmak,
2. Çocukların haklarını geliştirmek ve korumak için
yapıları ve mekanizmaları güçlendirmek, örneğin,
yasal, siyasi, kamu ve toplumun yapısı; uygulamalar
ve mekanizmalar, ÇHS’nin ulusal yasal sistemin bir
parçası haline gelmesi, gelişmenin izlenmesi,
hesapverebilirliği sağlanması ve zorlukların üstesinden
gelinmesi,
3. Çocuk hakları için farkındalığı arttırmak ve destek
verecek grupları güçlendirmek (hükümet
kuruluşlarında çalışan bireyler, uzmanlar, medya, özel
sektör, kamuoyu ve sivil toplum)
Katılım hakkı: çocuklara kendi haklarının hayata
geçmesini sağlayacak mekanizmalarda kararları
etkileyebilecek katılım alanlarının sağlanması ve etkin
birer birey olarak toplum hayatına katılımlarının
sağlanması her çocuğun hakkıdır. Bu hak çocukların
düşüncelerini özgürce ifade etmelerini, demokratik
karar alma süreçlerinin her düzeyinde (belediye alt
yapı çalışmaları, valilik, kaymakamlık, köy, muhalle
muhtarlığı, vb) fikirlerinin değerlendirilmesini,
bilgilendirilmeyi ve sosyal hayata katılımı içerir.
Uluslararası
Çocuk Merkezi
ÇOCUK HAKLARI
20 Kasım 2009’da, dünyanın her yerinde Çocuk
Haklarına dair Sözleşme’nin (ÇHS) Birleşmiş Milletler
Genel Kurulu’nda kabul edilişinin 20. Yılı kutlanıyor
olacak. Türkiye, ÇHS’ne 1995’te TBMM tarfından
gerçekleştirilen onaylama sürecinden sonra taraf olmuş
ve çocuklar için en iyisini çocuklarla beraber
gerçekleştirmeye söz vermiştir.
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi, 20. yılında
çocuk haklarının ülkelerde hayata geçmesinin önündeki
zorlukları üç başlıkta toplamaktadır:
 çocuğun onuru (şiddetten ve ayırımcılıktan
korunma),
 çocuğun gelişimi (ekonomik sosyal kültürel haklar ve
çocuğun gelişen kapasiteleri) ve
 çocuk ile diyalog (demokratik bir güç olarak çocuk
katılımı)
Çocuk Haklarına dair
Sözleşme (ÇHS)
Uluslararası Çocuk Merkezi’nin (ICC)
vizyonu çocuklar, gençler, kadınlar ve
toplum için daha iyi bir yaşam kalitesi ve
gelişiminin sağlanmasıdır.
Bu vizyona ulaşmak için ICC’nin misyonu
tüm çocuklar için ve çocuklarla beraber
savunuculuk yapmak ve ulaşabilecekleri en
üst sağlık ve gelişim için Çocuk Haklarına
dair Sözleşme’nin ışığında çalışmaktır.
Uluslararası
Çocuk Merkezi
Bu dosya Uluslararası Çocuk Merkezi tarafından hazırlanmıştırr. Yayına hazırlayanlar: Gülgün Müftü, Adem Arkadaş, Senem Bengü, Yenel Yavuz
Bu dosya Uluslararası Çocuk Merkezi tarafından hazırlanmıştırr