Birleşik Krallık

Süveyş Kanalı
Kızıldeniz ile Akdenizi birleştiren
kanaldır.
1869 yılında açılmıştır.
Uzunluk:163 km.
Kanalın genişliği 70-125 m.
Derinliği 11-12 m.
Su kesimi 10,36 m.
2010 yılından itibaren
Uzunluk: 193,3 km.
Derinlik: 24 m.
Yüzeydeki genişlik 313m.
205/225 m.
2015 Yılında 2. Kısmı kanal açıldı
Kanal Tarihi
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Antik Mısır M.Ö. 20. Süveyş Kanalı Firavun Birinci Sesostris
Daha sonra Firavun İkinci Necho zamanında, M.Ö. 600. restore
Pers Fatihi Birinci Darius tarafından M.Ö. 500 de tamamlanmıştır.
Daha sonraki Ptoleme ve Roma işgalleri sırasında kanal defalarca restore edilmiş ve
terk edilmiştir.
M.S. 7. Yüzyılda Aşağı Mısırın Arap kumandanı AMR İBNİ AS (Restore)
8.yüzyıl, Halife Mansur (Tahrip)
Osmanlı İmparatorluğu 16. ve 17. yüzyıllarda Kızıldeniz ile Akdeniz arasında bir kanal
açılması
18. Yüzyıl. Napolyon (Akdeniz- Kızıldeniz Bağlantı su yolu)
30 Ekim 1854 ve 5 Ocak 1856 tarihli II Anlaşma (Ferdinand de Lesseps - Said Paşa)
15 Aralık 1858de The Compagnie Universelle du Canal Maritime de Suez (Süveyş
Kanal Şirketi)
Kanal inşaatı: 25 Nisan 1859 - 17 Kasım 1869
1875 İngiliz ve Fransız özel sektörüne geçti
Cemal Abdül Nasır
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
İskenderiye'de doğdu.
Ortöğrenimini Kahire'de tamamladı.
İngiliz karşıtı sokak gösterilerine katıldı.
Kısa bir süre hukuk okudu
1937'de Kraliyet Askeri Akademisi'ne girerek 1939'da mezun oldu.
Sudan'daki Mısır ordusunda görev yaparken arkadaşlık kurduğu üç subayla (Zekeriya Mohyeddin,
Abdülhakim Amir ve Enver Sedat) birlikte İngiliz egemenliğine ve krallık yönetimine son vermeyi
amaçlayan gizli Hür Subaylar örgütünü kurdular. I. Arap-İsrail Savaşı'nda (1948-1949) Filistin'de görev aldı
1949'da Hür Subaylar komitesi'nin kurucu üyeleri arasında yer aldı,
1951'de yarbaylığa yükseldi.
Savaşın ardından baş gösteren siyasi bunalım ortamında, Hür Subaylar örgütü 23 Haziran 1952'de kansız
bir darbeyle yönetime el koydu.
Orgeneral Muhammed Necib'in devlet başkanlığına getirilmesine karşın, gerçek iktidar Nasır'ın
denetimindeki Devrimci Komuta Konseyi'nin eline geçti.
Ocak 1953'te siyasi partiler kapatıldı ve Özgürlük birliği adlı yeni bir parti devlet içinde çekirdek örgütler
kurdu.
Haziran 1953'te Cumhuriyet ilan edildi ve İngilizlerle Süveyş Kanalı bölgesinin boşaltılmasını öngören bir
antlaşma imzalandı.
1954 ilkbaharında Necib'in görevden alınmasına yol açan iç çekişmelerden sonra perde arkasındaki
konumundan çıkarak başbakanlık görevini üstlenen Nasır, en güçlü muhalefet odağı olan Müslüman
Kardeşler'i sindirerek konumunu pekiştirdi.
Ocak 1956'da tek partili siyasi sisteme dayalı yeni anayasayı yürürlüğe koydu. Haziranda da tek aday
olarak, oyların yüzde 99,95'ini alarak cumhurbaşkanı seçildi.
Krizin nedenleri
• 1956'lara gelindiğinde Mısır'da egemen bir devlet kurulmuş olmasına rağmen
Süveyş Kanalı'nın denetimi kapitalist Batı Bloğu'nun kontrol ettiği Kanal
Şirketi’nde olması
• Şüveyş Kanalı yoluyla başta Birleşik Krallık ve Fransa olmak üzere birçok Batı
Avrupa devleti, Körfez ülkelerinden petrol sevkiyatı ve alımı
• Mısır'da 1952 yılında iktidara gelen Cemal Abdülnasır, ülkesini askeri yönden
güçlendirmeye ve İsrail karşısında üstün duruma geçirme çabaları
• Nasır’ın Sovyetler Birliği'ne yaklaşmaya ve Çekoslovakya üstünden silah almaya
başlaması
• Nasır’ın Asuan Barajı'nı bitirip, ülkenin ekonomik güç elde etmek istemesi.
• ABD ve Birleşik Krallık'tan kredi almayı denedi. Mısır'ın Doğu Bloğu'ndan silah
alması ve İsrail karşıtı militanları desteklemesi sebebiyle kredi verilmemesi
• Nasır, ihtiyacı olan mali gücü sağlamak için Süveyş Kanalı'nı işleten Kanal
Şirketi'ni kamulaştırdığını Kanal Şirketi'nin hisselerinin değerini sahip
devletlere ödeyeceğini açıkladıysa da, bu karar Birleşik Krallık ve Fransa'dan
çok büyük tepki aldı.
Diplomatik Girişimler
İngiltere, Fransa ve İsrail Anlaşması
• Anlaşmazlığı çözmek için toplanan Londra Konferansı'ndan sonuç
çıkmadı.
• Birleşik Krallık Başbakanı Antony Eden Paris'e gitti. Paris dışındaki
Sevr'de toplanan Birleşik Krallık, Fransa ve İsrail, Mısır'a askeri
müdahale kararı aldı.
• Buna göre İsrail Mısır'a saldıracak, Birleşik Krallık ve Fransa ise
savaşanları ayırmak bahanesiyle bölgeye asker çıkartıp kanalı işgal
edeceklerdi
• İki ülke arasındaki çatışmalar durdurulduktan sonra ise, “daha başka
çatışmaları önlemek ve dünya ticaretinin bölge savaşlarından
etkilenmemesini sağlamak” amacıyla bölgede kalıcı bir İngiliz -Fransız
birliği konuşlandırılacaktı.
İngiltere,Fransa, İsrail
Taraflar
Mısır
İsrail, Birleşik Krallık Ve Fransa'nın Saldırısı
• Anlaşmaya göre İsrail 29 Ekim 1956'da Sina yarımadasını işgale
başladı. Derhal harekete geçen Birleşik Krallık ve Fransa,
Mısır'a bölgeye asker yollayarak “savaşı durdurmayı” önerdi.
Nasır'ın bunu reddetmesinin ardından ise iki devlet askeri
harekata başladı. Birleşik Krallık'tan ve Fransa'dan birçok uçak
gemisinin katıldığı harekat 5 Kasım'a kadar hava saldırısı;
sonrasında ise paraşütçü birliklerin indirilmesi şeklinde
gerçekleşti.
• Taktik açıdan harekat çok başarılı oldu. Britanyalı ve Fransız
birlikleri, Mısır birliklerini yenip kolayca kanalı ele geçirdi ve
bölgeye hakim oldu.
Savaş öncesi ve sonrası
Mısır
300,000
Koalisyon Güçleri
•İsrail 175,000
•Birleşik Krallık 45,000
•Fransa: 34,000
Kayıplar
•1650 3,000 ölü
•1000 sivil ölü
•4,900 yaralı
•5000 - 30,000 + esir
•İsrail: 231 ölü ,899 yaralı, 4 esir
•Birleşik Krallık: 16 ölü, 96 yaralı
•Fransa: 10 ölü , 33 yaralı
Sovyetler Birliği'nin ve ABD'nin tepkisi
•
Hem Sovyetler Birliği, hem de Amerika Birleşik Devletleri bu saldırıya karşı
cephe aldılar. ABD ve Sovyetler Birliği'nin savaşa karşı ortak tavır koymaları,
Soğuk Savaş'ın ender olaylarından biridir. Sovyetler Birliği'nin, Mısır'dan
çekilmemeleri durumunda Paris ve Londra'ya nükleer saldırı yapma tehdidi
sonrasında Birleşik Krallık ve Fransa ateşkes ilan edip geri çekilmek zorunda kaldı.
Kasım'da başlayan geri çekilme Aralık ayında tamamlandı.
• Amerika Birleşik Devletleri, Sovyetler Birliği'nin Doğu Avrupa'da yayılmasına
büyük tepki gösterdiği halde kendi kapitalist müttefiklerinin benzer emperyalist
amaçlar için savaşması karşısında hem kendi içinde hem de uluslararası ortamda
tepki görmesi
• . Bu nedenle harekata karşı çıkmış ve Sovyetler Birliği’nin saldırı tehdidi
karşısında Birleşik Krallık ve Fransa'yı yalnız bırakmıştır. Ayrıca Amerika Birleşik
Devletleri, Süveyş Krizi'nin daha büyük bir çatışmaya dönüşmesi ve Doğu/Batı
Blokları arasında bir savaş şeklini alması, ABD'nin bu harekata karşı olmasındaki
diğer bir neden .
• Bu savaşla bölgedeki kapitalizm karşıtı akımların güçlenip Arap ülkelerinin
Sovyetler Birliği'ne yanaşması. Petrol sebebiyle çok önemli olan bu bölgede SSCB
etkisi, ABD için kabul edilemez oluşu
Savaşın sonuçları
•
•
•
•
•
Koalisyon askeri zaferi
Mısır politik zaferi
İsrail, Sina Yarımadasını işgal etti (1957'ye kadar)
Birleşmiş Milletler gözetiminde ateşkes
Tiran Boğazı İsrail'e yeniden açıldı
Sonuç Değerlendirmesi
• Yarım yüzyıl öncesinde dünyaya mutlak egemen olan Birleşik Krallık
ve Fransa'nın artık ABD'nin askeri desteği olmadan hareket
edemeyeceği ortaya çıktı ve bu dünya hakimiyetinin Avrupa'dan ABD
ve Sovyetler Birliği'ne geçtiğinin ilanı olmuştur.
• Birleşik Krallık'ta başbakan Anthony Eden istifa etmek zorunda
kalmıştır.
• Birleşik Krallık ve Fransa'nın zayıflığının ortaya çıkması ve Mısır'ın
ayakta kalması sömürgelerin bağımsızlaşma sürecini hızlandırmıştır.
Bu iki devletin kalan sömürgeleri ileriki yıllarda bağımsız olmuşlardır.
• Mısır'ı kurtaran, Birleşik Krallık ve Fransa'yı geri çekilmeye zorlayan,
Sovyetler Birliği' olmuş, bu tarihten sonra bölgede sosyalizmin
prestiji hızla artmaya başlamış, sömürü düzenleri sorgulanmaya
başlanmıştır.