www.biyolojiportali.com İNSANDA DOLAŞIM SİSTEMİ 1 (KALBİN

İNSANDA DOLAŞIM SİSTEMİ 1 (KALBİN YAPISI ve ÇALIŞMA MEKANİZMASI)
-İnsanda kan dolaşımı ve lenf dolaşımı olmak üzere iki çeşit
(CO2 fazla olan) kan gönderilmiş olurdu.
dolaşım görülür.
Kalbin Çalışma Mekanizması
A. KAN DOLAŞIMI
-Kalbin çalışması, kalp kaslarının kasılıp gevşemesi ile gerçekleşir.
-İnsanda kan dolaşım sistemi kan, damarlar ve kalp olmak
-Kalp kasının kasılmasına sistol, gevşemesine ise diastol denir.
üzere üç temel ögeden oluşmaktadır.
-Kalbin kulakçıkları aynı anda kasılırken bu sırada karıncıklar
1. KALP
gevşer, karıncıklar kasıldığında ise kulakçıklar gevşer.
- Kalp, göğüs boşluğunun merkezinde, göğüs kemiğinin
-Sağlıklı ergin bir insanın kalbi dakikada 70-80 kez atar.
altında sol akciğere daha yakın yer alan, yaklaşık olarak bir
-Her kalp atışı yaklaşık 0,85 s sürer. Kulakçıkların kasılması 0,15
yumruk büyüklüğünde kaslı bir organdır.
s, karıncıkların kasılması 0,30 s sürer. Kalan 0,40 s’de ise kalp
dinlenir.
- Kalp, üstte iki kulakçık, altta iki karıncık olmak üzere dört
-Kalp dinlenme durumunda iken kulakçık ve karıncıklar aynı
odacıktan oluşur. www.biyolojiportali.com
anda gevşemiş olarak bulunurlar. Ancak kulakçık ve
-Sol kulakçık ve sol karıncıkta temiz kan (oksijence zengin
karıncıkların aynı anda kasılması söz konusu değildir.
kan), sağ kulakçık ve sağ karıncıkta ise kirli kan
-Kalbin ritmik kasılma ve gevşemesinin atardamarlarda
(karbondiositçe zengin kan) bulunur.
hissedilmesine nabız denir. Nabız, kalp atış sayısını verir.
-Kulakçıklar ile karıncıklar arasında ve atardamarların
-Kalbin kasılıp gevşemesi sırasında kanın atardamar duvarına
karıncıktan çıktığı noktalarda kapakçıklar bulunur.
yaptığı basınca tansiyon adı verilir.
-Kalpte bulunan kapakçıklar üç çeşittir.
-Büyük tansiyon; karıncıkların kasılması sırasında kanın
a. Triküspit (üçlü kapakçık: Sağ kulakçık ile sağ karıncık
atardamar duvarına yaptığı basınçtır.
arasında karıncık yönüne açılan kapakçıktır. Kanın sağ
-Küçük tansiyon; karıncıkların gevşemesi anında kanın
karıncıktan sağ kulakçığa geri dönmesini engeller.
b. Biküspit (ikili kapakçık=mitral): Sol kulakçık ile sol karıncık atardamar duvarına yaptığı basınçtır.
-Sağlıklı bir insanda dinlenme hâlinde büyük tansiyon 120 mm
arasında karıncık yönüne açılan kapakçıktır. Kanın sol
karıncıktan sol kulakçığa geri dönmesini engeller.
Hg, küçük tansiyon ise 80 mm Hg basıncındadır.
c. Yarım ay kapakçıkları: Kalpten çıkan kanı götüren aort ve
Hipertansiyon; büyük tansiyonun 140’dan ve/veya küçük
akciğer atardamarlarının başlangıcında bulunur. Kalpten
tansiyonun 90’dan yüksek olması demektir.
atardamarlara pompalanan kanın kalbe geri dönmesini
Kalbin ritmik çalışmasını düzenleyen özel yapılar
engeller.
1. Sinoatrial (SA) düğüm: Sağ kulakçık duvarında bulunan
özelleşmiş kas dokusundan oluşur. Otonom sinir sistemi
tarafından uyarılması kalbin çalışmasını başlatan elektriksel
uyarılar üretir. Bir jeneratör gibi elektrik üreterek kalp kası
hücrelerinin kasılmasını düzenler. SA düğüm aynı zamanda
kasılma ritmini de denetler. SA düğümden gelen uyartı ile
kulakçıklar kasılır. www.biyolojiportali.com
2. Atriyoventriküler (AV) düğüm: Sağ kulakçık ile sağ karıncık
arasında bulunur. Uyartıları SA düğümden alır.
3. His demetleri: AV düğümden çıkan özelleşmiş kas
telcikleridir. Uyartıları purkinje liflerine aktarır.
4. Purkinje lifleri: His demetlerinin karıncıkların duvarında
dallanması ile oluşan liflerdir. His demetlerinden aldığı uyartıları
karıncıklara ileterek kasılmalarını sağlar.
Şekil: İnsan kalbinin yapısı
-Kalp, dıştan içe doğru perikard, miyokard ve endokard olarak
isimlendirilen üç katlı bir yapıdan oluşmuştur.
a. Perikard dış tabaka): Kalbin dışını saran bağ dokudan
oluşan çift katlı zardır. Arasında sürtünmeyi azaltan sıvı
bulunur.
b. Miyokard (orta tabaka): Yapısı çizgili kasa, çalışması düz
kasa benzeyen kalp kası tabakasıdır. Kulakçıklarda ince
karıncıklarda kalındır. Sol karıncıkta ise sağ karıncıktan daha
kalındır. Aorttan ayrılan küçük bir damar miyokard
Otonom
tabakasında kılcallara ayrılarak koroner damarları oluşturur.
Sinilerden SA düğümü Kulakçıklar Kan karıncığa AV düğümü
c. Endokard (iç tabaka): Tek sıralı yassı epitel dokudan
Gelen
Uyarılır
Kasılır
Geçer.
uyarılır
oluşmuştur. Bu tabaka kalbin iç yüzeyini örter. Aşınmayı
Uyarılar
önleyen kaygan bir yapı oluşturur. Kanın akışını kolaylaştırır.
Kan, atardamarlara Karıncıklar
Purkinje lifleri
His demeti
-Endokard tabakasında kılcal damar bulunmadığı için kalp
Geçer.
Kasılır
Uyarılır
Uyarılır
içindeki kanın bileşimi değişmez. Yani kalp, içindeki kandan
faydalanamaz.
Kalbin çalışmasını hızlandıran
Kalbin çalışmasını yavaşlatan
-Kalbin beslenmesi: Kalp, besin ve oksijen ihtiyacını içinde
faktörler
faktörler
bulunan kan yoluyla karşılayamaz. Aorttan çıkan atardamarlar
1. Sempatik sinirler
1. Parasempatik sinir (vagus
miyokart tabakasında kılcallara ayrılarak kalbi besleyen
2. Adrenali hormonu
siniri) uyarısı ile salgılanan
koroner damarları oluşturur. Bu damarlar kalp kasına besin ve
3. Tiroksin hormonu
asetil kolin.
4. Kanda CO2 artışı
2.Vücut ısısının azalması
oksijen getirir, metabolizma atıklarını uzaklaştırır.
5. Vücut ısının yükselmesi
3. Ortam sıcaklığının belirli
-Koroner damarlar tıkanır ya da daralırsa kalp, ihtiyacı olan
6. Nikotin, kafein vb
oranda artışı.
besin ve oksijeni alamaz. Bu durum kalp krizi (enfarktüse) ne
kimyasallar ve ilaçlar
4. Ca++ gibi minerallerin
neden olur.
7. Ortam sıcaklığının azalması
eksikliği.
-Kalp içindeki kan ile beslenmiş olsaydı, vücuda kirli
.
www.biyolojiportali.com