AKUT VİRAL HEPATİTLER
advertisement
AKUT VİRAL HEPATİTLER Hazırlayan: Öğr. Gör. Sibel Serap CEYLAN 1 AKUT VİRAL HEPATİT Karaciğerin, virüslere bağlı olarak oluşan akut enflamasyonudur. -İnkübasyon süresi -Bulaşma yolu -Antijenik özellikler VİRAL HEPATİTLER ARASINDAKİ FAKLILIKLARI OLUŞTURUR. 2 Tipleri • A’dan G’ye kadar altı farklı tipi saptanmıştır. • Bazı viral enfeksiyonlara sekonder olarak da oluşabilir ( CMV, Epstein Barr virüs, Herpes simplex, varicella zoster) 3 • HBV sigaradan sonra en önemli ikinci kanserojen • Dünya’da HBV’ne bağlı bir günde ölenlerin sayısı AIDS’e bağlı 1 yılda ölenlerden daha fazla • HBV, HIV’den 100 kat daha infeksiyöz • Bulaştırıcı kan miktarı HIV için 0,1 ml, HBV için 0,00004 ml 4 HEPATİT A ETKENİ • Hepatit A virüsüdür İNKÜBASYON • 15-50 gün ortalama 30 gün 5 BULAŞMA YOLU Fekaloral yol Kontamine Olmuş yiyecekler Kabuklu deniz ürünleri Nadiren Parenteral yol 6 YÜKSEK RİSK GRUBU • Okul öncesi çağdaki çocuklar • Enfekte bireyin aile üyeleri • Zeka özürlüler • Homoseksüeller 7 SEROLOJİK TESTLER • HAV Antijeni • Anti HAV IgM • Anti HAV IgG 8 KORUYUCU ÖNLEMLER • Evrensel ve enterik önlemler • Temas öncesi HAV aşısı • Aşı 2 yaş ve üzerindekilere önerilmektedir • Temas sonrası immünglobülin tedavisi 9 PROGNOZ • Nadir olarak öldürücü (%01) • Hayat boyu bağışıklık 10 KRONİKLEŞME YOK Hepatit A enfeksiyonu sonucu aktif doğal bağışıklık gelişir 11 HEPATİT B ETKENİ Hepatit B (HBV) virüsüdür İNKÜBASYON 45-180 gün ortalama 60-90 gün 12 Nasıl Bulaşır? 13 BULAŞMA YOLU • Enfekte kan ve kan ürünleri • Cerrahi aletler, enjektör, iğne ucu, akupunktur, kulak delme, • IV ilaç kullanımı • Kan tükrük ve seröz sıvıların bütünlüğü bozulmuş cilt ile teması • Perinatal bulaşma • Cinsel yol • Anne sütü 14 YÜKSEK RİSK GRUBU • IV ilaç kullananlar • Kan ve kan ürünlerine gereksinim duyanlar (diyaliz hastaları, hemofili hastaları) • Sağlık bakım çalışanları • Seks işçileri • Cinsel yolla bulaşan hastalık tanısı olanlar • Enfekte kişinin aile fertleri • Enfekte anneden doğan bebekler 15 SEROLOJİK TESTLER • HBsAg, Anti Hbs • HBcAg, Anti Hbc • HBeAg, Anti Hbe 16 KORUYUCU ÖNLEMLER • Evrensel önlemler • Temas öncesi HBV aşısı • Temas sonrası aşı ve immünglobülin tedavisi • Kronik durumlarda interferon tedavisi • Hamile kadınların enfeksiyon açısından taranması • Güvenli cinsellik (prezervatif) • Kişisel bakım malzemelerinin ortak kullanılmaması 17 PROGNOZ • • • • Yüksek mortalite Hastalar taşıyıcı kalabilir Siroz Kanserleşme 18 KRONİKLEŞME Doğumda enfekte olan bebeklerin %90’ında, 1-5 yaş arası enfekte olan çocukların % 30’unda, 5 yaştan sonra enfekte olan kişilerin %2-7’sinde kronikleşme görülür 19 HEPATİT C Etkeni Hepatit c virüsüdür (HCV) 20 İNKÜBASYON 15-180 gün 21 BULAŞMA YOLU • HBV ile benzer • Enfekte kan ve kan ürünleri • Cerrahi aletler, enjektör, iğne ucu, akupunktur, kulak delme, • IV ilaç kullanımı • Kan tükrük ve seröz sıvıların bütünlüğü bozulmuş cilt ile teması • Perinatal bulaşma • Cinsel yol • Anne sütü 22 YÜKSEK RİSK GRUBU • HBV’ye benzer • IV ilaç kullananlar • Kan ve kan ürünlerine gereksinim duyanlar (diyaliz hastaları, hemofili hastaları) • Sağlık bakım çalışanları • Seks işçileri • Cinsel yolla bulaşan hastalık tanısı olanlar • Enfekte kişinin aile fertleri • Enfekte anneden doğan bebekler 23 SEROLOJİK TESTLER • Anti HCV • HCV Ag 24 KORUYUCU ÖNLEMLER • Evrensel önlemler • Aşısı yok • Kronik durumlarda endikasyon varsa alfa interferon • Hamile kadınların enfeksiyon açısından taranması • Güvenli cinsellik (prezervatif) • Kişisel bakım malzemelerinin ortak kullanılmaması 25 PROGNOZ • Siroz • Hapatoselüler CA • Reinfeksiyon olasılığı KRONİKLEŞME • %50-70 26 HEPATİT D ETKEN Hepatit D virüsüdür (HDV) İNKÜBASYON 15-80 gün 27 BULAŞMA YOLU • HBV’ye benzer • Enfekte kan ve kan ürünleri • Cerrahi aletler, enjektör, iğne ucu, akupunktur, kulak delme, • IV ilaç kullanımı • Kan tükrük ve seröz sıvıların bütünlüğü bozulmuş cilt ile teması • Perinatal bulaşma • Cinsel yol • Anne sütü 28 YÜKSEK RİSK GRUBU • HBV’ye benzer • IV ilaç kullananlar • Kan ve kan ürünlerine gereksinim duyanlar (diyaliz hastaları, hemofili hastaları) • Sağlık bakım çalışanları • Seks işçileri • Cinsel yolla bulaşan hastalık tanısı olanlar • Enfekte kişinin aile fertleri • Enfekte anneden doğan bebekler 29 SEROLOJİK TESTLER • Anti HDV • HDV Ag 30 KORUYUCU ÖNLEMLER • Evrensel önlemler • Temas öncesi HBV aşısı (HDV sadece HBV geçirenlerde görülüyor) • Temas sonrası endikasyon varsa immünglobülin tedavisi 31 PROGNOZ • Kronik aktif hepatit • Siroz KRONİKLEŞME • %2-70 32 HEPATİT E ETKENİ Hepatit E virüsüdür (HEV) İNKÜBASYON 15-75 gün 33 BULAŞMA YOLU • • • • • • HAV ile benzer Fekal-oral yol Kontamine olmuş yiyecekler Kabuklu deniz ürünleri Cinsel yol Nadiren parenteral yol 34 YÜKSEK RİSK GRUBU • HAV ile benzer • Az gelişmiş ülkelerde yaşayanlara daha sık görülür • Okul öncesi çağdaki çocuklar • Enfekte bireyin aile üyeleri • Zeka özürlüler • Homoseksüeller 35 SEROLOJİK TESTLER • Kullanılan bir test yok • Diğer hepatit formları elimine edildiğinde Hepatit E düşünülür 36 KORUYUCU ÖNLEMLER • Evrensel ve enterik önlemler • Aşısı yok • Temas sonrası immünglobülinin etkisi yok 37 PROGNOZ • Taşıyıcılık yok KRONİKLEŞME • Yok 38 VİRAL HEPATİTLERİN TEŞHİSİNDE KULLANILAN TESTLER 39 HEPATİT A 40 HAV virüsü Ortaya çıktığı dönem • İnkübasyon devresinin son döneminde ve akut hepatitin erken devresinde kısa bir süre gaitada görülür Açıklamalar • Enfeksiyon belirtisidir 41 Anti HAV (IgM) Ortaya çıktığı dönem • Akut enkesiyondan 3-4 hafta veya daha uzun sürebilir Açıklamalar • Akut enfeksiyon belirtisidir 42 Anti HAV (IgG) Ortaya çıktığı dönem • Akut enfeksiyondan sonra 1-2 ay ve yıllarca kalıcıdır Açıklamalar • Daha önce HAV enfeksiyonu geçirdiğini ve HAV’a karşı bağışıklık oluştuğunu gösterir 43 HEPATİT B 44 HBsAg (Hepatit B yüzey antijeni) Ortaya çıktığı dönem • Enfeksiyondan sonra 1-2 ay sonra Açıklamalar • Aktif Hepatit B enfeksiyonunu işaret eder, kronik taşıyıcılarda pozitif kalır 45 Anti HBs Ortaya çıktığı dönem • Enfeksiyondan sonra 3-4 ay sonra Açıklamalar • Hepatit B’ye karşı bağışıklığı gösterir, İmmün globulin veya aşıya cevap veren markırdır 46 HBeAg Ortaya çıktığı dönem • Enfeksiyondan sonra 4-12 hafta sonra Açıklamalar • Yüksek düzeyde bulaştırıcılığı ve kronik hepatiti gösterir 47 Anti HBc IgM Ortaya çıktığı dönem • Sarılığın başlangıcında yükselir, 5. ayda en yüksek seviyeye ulaşır Açıklamalar • Hepatit B enfeksiyonunun yeni olduğunu gösterir 48 HEPATİT C 49 Anti HCV Ortaya çıktığı dönem • Enfeksiyondan 5-12 ay sonra Açıklamalar • Hepatit C enfeksiyonun Geçirildiğini gösterir 50 VİRAL HEPATİTLERDE SEMPTOMLAR 51 PREİKTERİK DÖNEM Sarılık başlamadan 1-3 hafta öncesi 52 BELİRTİ VE BULGULAR • Yorgunluk, halsizlik • İştahsızlık • Bulantı kusma • Abdominal rahatsızlık • Karaciğerde hassasiyet • ÜSYE’ye benzer tablo 53 LABORATUAR • Karaciğer enzimlerinde yükselme (AST ve ALT) • İdrarda bilirubin yükselir 54 İKTERİK DÖNEM 2-6 Hafta sonra 55 BELİRTİ VE BULGULAR • • • • • • • • Sarılık ortaya çıkmaya başlar Deri ve skleralarda sararma İştahta azalma Sağ üst kadranda ağrı Dışkı rengi açık Koyu sarı idrar Hepatomegali ve ağrı Ciltte kaşıntı 56 LABORATUAR • Preikterik dönemle aynı • Serumda direkt bilirubin artışı • Ürobilinojen artar 57 POST İKTERİK DÖNEM 2-12 Hafta sonrası 58 BELİRTİ VE BULGULAR • Sarılık azalmaya başlar • Dışkı normal rengine döner • İdrar normal rengine döner • İştah artar • Yorgunluk devam eder 59 LABORTUAR • Tüm değerler normale döner 60 HBs Ag (+) iğne batmışsa!!!!!!! Ne yapılmalıdır????????????? 61 Aşılı değilse • HBIG 48 saat içinde yapılmalıdır (0.07 ml/kg) • Diğer deltoid kastan Hepatit B aşısı başlatılmalıdır 62 Aşılı ise • Anti Hbs Ag>10IU/lt ise tek doz aşı • Anti Hbs Ag<10IU/lt ise aşılanmamış gibi kabul edilir 63 HEPATİT B AŞISI • Recombinant aşıdır • Sıvı haldedir • IM/SC yolla uygulanır • Bebeklere 0.5 ml, İlköğretim 8. sınıflara 1ml uygulanır • +2 - +8oC’de buzdolabının alt rafında saklanabilir. • Birbirini izleyen 3 aşı seansı içinde tüketilmelidir. Bu süre 1 ayı geçmemelidir. 64 Koruyuculuk oranı • Aşılananların %90’ından fazlasında bağışıklık sağlamaktadır. • 40 yaşın üzerindekilerde bu oran düşmektedir. • Yenidoğanlarda aşıdan %100’e yakın bağışıklık elde edilebildiği bildirilmektedir. 65 Hepatit B Aşısı Kimlere Yapılmalıdır ? • Yenidoğan tüm çocuklar rutin olarak aşılanmalıdır • Özellikle Hepatit B taşıyıcısı annelerin bebeklerine doğar doğmaz aşılanması yanında hiperimmunglobulin (HBIG) verilmelidir (ilk 48 saat) • 11-12 yaşına kadar olan çocuklar aşılanmalıdır • Yetişkinlerden risk altındaki gruplara aşı önerilmektedir 66 RİSK GRUPLARI • • • • • • • • • • Sağlık personeli, Acil hizmetlerde çalışanlar, Homoseksüeller, Damar içi ilaç bağımlıları, Hemodiyaliz hastaları, Kan ve kan ürünü transfüzyonu yapılan hastalar, İmmun yetmezliği olan kişiler, Bakımevlerinde yaşayanlar, Hapishanedeki hükümlüler, Hepatit B taşıyıcıları ile aynı evi paylaşanlar ve cinsel temasta bulunanlar, • Hayat kadınları ve • Çok eşli yaşam sürenler 67 Aşılama Dozajı ve Uygulaması; • Hızlı bir bağışıklama arzu ediliyorsa 0, 1, 2 aylarda 3 aşı ve ilk aşıdan 12 ay sonra bir rapel aşı önerilmektedir (mesela annesi taşıyıcı olan bebekler için). • Ancak risk düşükse 0, 1 ve 6. aylarda uygulanacak aşı yeterli olmaktadır (koruyucu yönden yapılan rutin aşılama). • Enfeksiyonun kuluçka döneminde yapılacak aşı BAĞIŞIKLAMA SAĞLAMAZ 68 Anti HCV (+) iğne batmışsa • Lokal bakım • Belirli aralıklara kan testleri (HCV, karaciğer enzimleri) 69 HEMŞİRELİK BAKIMI • Hastalar yatak istirahatinde tutulur, yorucu hareketler kısıtlanır • Hepatit A’da sarılık başladıktan 1-2 haftalık sürede enterik önlemler alınır • Ateşli durumlarda antipiretikler ve ılık uygulama ile ateş düşürülür • Deri kaşıntısı olan hastalarda deri temiz tutulur ve kaşıntıyı önleyici emülsiyonlar kullanılır • Tırnaklar kısa kesilir ve temiz tutulur 70 • Akut semptomların olduğu dönemde kusma ve bulantı nedeniyle dehidratasyon gelişebilir • Yeterli gıda ve sıvı alımı sürdürülür • Oral sıvı alamayan hastalara IV sıvı verilir • Hastanın diyeti protein ve karbonhidrattan zengin, yağdan fakir olarak düzenlenir • Alkol yasaklanır 71 • Hepatit B’de HbsAg negatif oluncaya kadar kan ve kan sıvıları ile ilgili önlemler alınır • Aileye enfeksiyonun bulaşması, kontrol önlemleri, evde bakım hakkında bilgi verlir • Hekime danışmadan hiçbir ilaç almamaları konusunda bilgi verilir (Barbitüratlar, oral kontraseptifler, morfin) 72 BİTTİ 73
