mimari proje tasarımında resmi onay süreci ve sorunları
advertisement
MİMARİ PROJE TASARIMINDA RESMİ ONAY SÜRECİ VE SORUNLARI Giriş Mimari proje hazırlanması ve hayata geçirilmesi, okullarda öğretilen tasarım evresinin dışında pek çok girdi ve sorunla beslenen çok zorlu bir süreç. İşlevsellik, görsellik, ilerici/yenilikçi olma ideallerinin yanı sıra, projenin kente, kurallara, çevreye, iklim, zemin ve afet koşullarına uygun olması gibi pek çok kriter yer alıyor. Bu kriterleri belirleyen yönetmeliklerin, kanunların incelenip projeye yansıtılması başlı başına zor bir iş iken, bir de yönetmeliklerin ucu açık kalmış noktalarında işveren-belediye-itfaiyesığınak komisyonu-mimarlar odası çokgenlerinin içinde boğulmamak neredeyse imkansız hale geliyor. Mevcut verileri ve kısıtlamaları öğrendikten sonra asla atlanmaması gereken bir konu da, ilgili tüm yönetmeliklerin incelenmesidir. Proje sürecinde en çok karşılaşılan problemlerden biri, avan proje bitti diye düşünüldüğü anda, bir adet daha yangın merdiveni yapılması gerektiğinin ortaya çıkması, ve bunun da tüm projeyi baştan çözmekle sonuçlanabilmesi, ya da imar durumunda istenen net tavan yüksekliğinin projede sağlanamadığının görülmesi, statik ve elektrik-mekanik projelerinin bu duruma göre baştan gözden geçirilmesi benzeri konulardır. Bu gibi sorunlarla karşılaşılmaması için, projeyi ilgilendiren tüm kuralların, kanun ve yönetmeliklerin en baştan incelenmesi en doğrusu olacaktır. Bu noktada mutlaka göz atılması gereken yönetmelikler, Mimari projeye başlarken yapılması gerekenler Tasarıma başlarken, öncelikli olarak arsa ile ilgili gerekli tüm bilgi ve belgelerin eksiksiz olarak işverenden ve/veya belediyelerden temin edilmesi gerekir. Çünkü arsa içerisinde yapabileceğimiz yapının sınırları, yüksekliği, niteliği vs gibi tasarımın en temel verileri bu belgelerden ortaya çıkacaktır. Bu belgelerin içerisinde en önemlileri, • imar durumu • röperli kroki veya inşaat istikamet rölövesi • kot-kesit belgesi • zemin etüt raporu • tapu belgesi olarak özetlenebilir. 1 • imar yönetmeliği (ilgili Büyükşehir Belediyesi’ne ait), • yangın yönetmeliği, • otopark yönetmeliği, • deprem yönetmeliği (statik grup tarafından), • binalarda ısı yönetmeliği (mekanik grup tarafından), • sığınak yönetmeliği, • enerji verimliliği yönetmeliği, • ve bina işlevine bağlı olarak gereken diğer yönetmelikler (hastane yönetmeliği vs. gibi) MİMARİ PROJE TASARIMINDA RESMİ ONAY SÜRECİ VE SORUNLARI Mimari projeye devam ederken görüş alınması gereken merciler Gerekli verileri elde ettikten ve inceledikten sonra tasarım yapmanın, bilgisayara veri girip çözüm almak kadar basit olacağını düşünmek ise büyük bir yanılgıdır. Çünkü aslında pek çok kuralın, o kuralları yazanlar dışında kimseye pek de bir şey ifade etmediği, kuralları anlayıp uygulamak için mutlaka yazanlara, onaylayacaklara ya da danışmanlara danışılması gerektiği bir ülkede yaşıyoruz ne yazık ki. Bu gibi durumlarda, anlamadığımız konuları, belediye, itfaiye, gerekli danışmanlar arasında mekik dokuyarak çözümlemeye çalışmak gerekmektedir. Bu görüşmeler projenin erken aşamalarında yapılırsa, doğru yolda ilerleyebilmek için tasarımın önü açılacaktır. • İtfaiye Daire Başkanlığı Avan projenin üzerinden İtfaiye Daire Başkanlığı’yla görüşülebilirse çok yararlı olur. Proje danışmanları arasında yangın danışmanı yer alsa da, yetkili mercilerle görüşmenin her zaman yararı olacaktır. Zaten proje ruhsatı için İtfaiye Daire Başkanlığı’nın da onayı istenecektir. • Sivil Savunma (Sığınak Komisyonu) Yine avan proje çalışmaları devam ederken, ilgili belediyenin afet yönetimi birimi altındaki sığınak komisyonu ile de proje üzerinden görüşme yapmak çok doğru olacaktır. Mevcuttaki sığınak yönetmeliği, diğer pek çok yönetmeliğin aksine, yeterince kapsamlı ve açıklayıcı olmayabilir. Dolayısıyla sığınak komisyonunun, yönetmelikte yazmayan pekçok ilave talebi olabilmektedir. Sığınak mekanı da, projenin büyüklüğüne göre orantılı olarak ciddi bir alan kaplayabileceğinden, projenin mekansal kurgusunda önemli problemler yaratabilir. • İSKİ Daha çok altyapı ve mekanik tesisat disiplinlerini ilgilendiriyor olsa da, ruhsat için İSKİ’den de onay alınması için yağmur suyu ve kanalizasyon hatlarının ve detaylarının da mimari vaziyet planında belirtilmesi gerekmektedir. Bu noktada bağlayıcı herhangi bir yönetmelik olmasa da, İSKİ’den arsanın altyapı girişlerinin nereden olacağı gibi bilgilerin altyapı danışmanı tarafından temin edilmesi ve kabaca bir proje çizilmesi gerekmektedir. Peki bu görüşmeler kimlerle ne aşamalarda, elimizde hangi bilgiler varken yapılmalıdır? • İşveren Öncelikle avan projeye başlarken, imar durumu üzerinden işverene arsasında ne kadar alanda, ne kadar yükseklikte, hangi sınırlarda proje yapılabileceği anlatılmalıdır) eğer işveren konusuna hakimse elbette bunları zaten biliyor olacaktır). İşvereni karşılaşabileceği sorunlar ve kısıtlamalarla ilgili uyarmak gereklidir. 2 MİMARİ PROJE TASARIMINDA RESMİ ONAY SÜRECİ VE SORUNLARI • Onay süreci Ağaçlar ve Korunacak Unsurlar Arazide inşaat yapılması düşünülen alanda halihazırda ağaç varsa, öncelikle hangilerinin belediyenin vaziyet planında var olduğunun incelenmesi gerekmektedir. Ayrıca bu ağaçların hangilerinin korunması gerektiği ile ilgili de belediyeyle görüşülmelidir.. Belediyeden ilgili kişiler arazideki ağaçları tek tek inceleyerek, yaşlarına ve çaplarına bakarak, hangi ağaçların korunması gerektiğini belirleyeceklerdir. Korunması gerekli ağaçların kesilmesine genellikle izin verilmemektedir. Gerekli mercilerden (işveren, İtfaiye Daire Başkanlığı, Sivil Savunma, İSKİ vb.) gerekli görüşler alınıp projeye yansıtıldıktan sonra, onay süreci başlatılır. Bu sürecin, o İtfaiye Daire Başkanlığı onayı, o İSKİ onayı, o Sivil Savunma onayı, o Mimarlar Odası onayı olarak işlemesi en doğrusudur. İtfaiye onayının en başta alınması önerilir, çünkü deneyimler, en fazla sorunun itfaiyede çıkabildiğini göstermektedir. Çok iyi bir yangın danışmanınızın olmasına, projeyi daha önceden kontrol için itfaiyeye götürmüş olmanıza karşın, yine de bir sorun çıkması çok olasıdır. Dolayısıyla, proje kabul edilmeyip geri döndürülebilir ve eğer diğer onaylar alınmışsa, bütün sürecin tekrar edilmesi gerekebilir. 3 MİMARİ PROJE TASARIMINDA RESMİ ONAY SÜRECİ VE SORUNLARI 4 MİMARİ PROJE TASARIMINDA RESMİ ONAY SÜRECİ VE SORUNLARI Mimarların bu süreçteki görevleri-mesleki ve etik duruşları Ancak bütün bu yazılı kurallara uymak için çabalarken, aslında yazılı olmayan kurallar ve ilişkiler yumağı içinde boğuşmak, meslek ilkesi gereği ilerici ve idealist olmayı hedefleyen bir mimarı son derece hayal kırıklığına uğratabilecek noktalara varabilmektedir. Meslek bilinci sadece damga basmaktan ibaret olan görevlilerin önünde ceket ilikleyip, onay alabilmek için umutla bekleme noktasına gelinmektedir., Bunun yanısıra, bazılarının kuralları nasıl yıkıp bozduğunu, gördüğü her açıktan yararlanarak en fazla kazanç sağlayacak yollara başvurduğunu görüp, Türkiye bürokrasisindeki ikiyüzlülüğe tanık olunabiliyor. ve sonucunda ne yazık ki bir mimar olarak bu sistemin bir parçası haline de gelinebiliyor.., Bu da, mesleğinin başındaki mimarların, meslek etiğini ve kişisel inançlarını, duruşlarını sorgulamalarına neden olmuyor değil. Bütün bu sürecin içerisinde mimara düşen en büyük rol, tüm bu verileri, kısıtlamaları ve zorunlulukları iyice anlayıp, doğru şekilde yorumlayarak projeye aktarabilmesi olmalıdır elbette. Bütün bu verilerin kısıtlamaların projeyi zorlayacağı doğrudur. Ancak, zorlamaların ve kısıtlamaların da tasarımcının yaratıcılığını olumlu yönde tetikleyeceğini, ve daha iyi fikirler üretmeye yönelteceğini de unutmamak lazım. Elbette, kimi zaman kısmen çağdışı ya da gereksiz görülebilecek birçok kısıtlama ve zorunluluk karşımıza çıksa da, aslında tüm bunların iyi bir kent planlaması, doğru bir şehircilik sağlamaya, insan sağlığını ve can güvenliğini korumaya yönelik kurallar olduğunu unutmamak gerekiyor. Bir yandan kuralları anlamaya, uygulamaya çalışırken, diğer yandan da bazılarının bu kurallara uymamak için neler yapabileceğini, kuralları esnetmek-delmek için hangi yollara başvurabileceğini, idari mercilerle bu konuda yaptığı temasları, kurduğu ilişkileri görmek, ülkedeki bürokrasinin ve kanunları ne durumda olduğunu ve ne kadar ciddiye alın(ma)dığını görmek açısından da özellikle genç mimarlara meslek ve hayat tecrübesi olarak geri dönmektedir. NURŞAH GENÇ 26.12.2011 5
