yy_Baslarinda_Osmanli_Devleti(Konuluk)

__________________________________________________________________________
XX. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Devleti
__________________________________________________________________________
1.)
2.)
1.)
1.)
2.)
3.)
II. MEŞRUTİYET(24 Temmuz 1908)
Nedeni:
İttihat ve terakki partisinin isyan çıkarması.
Balkan uluslarının ayaklanması.
Sonucu:
İlk kez siyasi partilerin katıldığı seçimleri İttihat ve terakki kazanmıştır. 31 mart olayı yaşanmıştır.
31 Mart Olayı(13 Nisan 1909):
Nedeni:
 Meşrutiyet dönemine son vermek ve eski düzeni geri getirmektir.
 Selanikten gelen harekete ordusu tarafından bastırılmıştır.
Sonucu:
 II. Abdulhamit tahtan indirilmiştir.
 Padişahın yetkileri kısıtlanmıştır.
 Savaşa karar verme yetkisi meclistedir.
II. Meşrutiyetin ilanı sırasında kaybedilen yerler:
 Girit yunanistana bağlanmıştır.
 Doğu Bulgaristan elimizden çıkmıştır.
DÜŞÜNCE AKIMLARI
Osmanlıcılık, İslamcılık(Ümmetcilik), Türkçülük(Ulusculuk), Batıcılık, Federalcilik
1.)
2.)
1.)
2.)
3.)
1.)
2.)
1.)
2.)
3.)
4.)
5.)
1.)
2.)
3.)
4.)
II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ SAVAŞLARI
Trablusgarp Savaşı(1911-1912):
Nedeni:
 İtalyanın sömürge arayışı sonucunda bölgeyi işgal etmesidir.
 İtalyanın 12 ada ve Rodos’u işgal etmesi, balkan savaşlarının başlaması nedeniyle Uşi anlaşması yapılmıştır.
Uşi Antlaşması(1912):
 Trablusgarp ve bingazi İtalyanlara bırakıldı.
 12 ada geçici olarak italyaya bırakıldı.
 Kuzey afrikadaki son Osmanlı toprağıda elden çıkmıştır.
Balkan Savaşları(1912-1913):
I. Balkan Savaşı Nedeni:
 Osmanlı devletinin balkanlardan atılmak istenmesi.
 Milliyetcilik fikrinin balkanlarda güç kazanması.
Sonucu:
 İttihat ve terakki cemiyeti bab-ı ali baskını ile yönetime el koymuştur.
 Osmanlı devleti başarısız oldu.
 Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti.
 1912’de Londra konferansı toplanarak balkan yarımadasının yeni haritasını belirledi.
II. Balkan Savaşı Nedeni:
 Osmanlı topraklarının çoğunu Bulgaristan almıştı. Osmanlı devleti bundan yararlanarak edirneyi kurtarmıştır.
Balkan Savaşlarından Sonra Yapılan Antlaşmalar :
İstanbul Antlaşması(29 Eylül 1913):
 Osmanlı devleti ile Bulgaristan arasında imzalanmıştır.
 Meriç ırmağı sınır oldu.
Atina Antlaşması(14 Kasım 1913):
 Osmanlı devleti ile Yunanistan arasında imzalandı.
 Gökçe ada ve bozca ada Osmanlıya bırakıldı.
 Giritin yunanistana ait olduğu kabul edildi.
Not: Her iki antlaşmanın günümüze kadar getirdiği sorun Batı tırakya Türkleri sorunu olmuştur.
I. DÜNYA SAVAŞI
Nedenleri:
Sanayi devrimi sonrası gelişen ülkelerin ham madde ve Pazar alanlarını paylaşma yarışı.(sömürgecilik)
Fransanın Alsas loren’i almanyadan geri almak için mücadele etmesi.
Balkanlar ve doğu avrupada Panislavizm ve pangermenizm politikalarının çatışması.
Almanya ve italyanın sömürge arayışları.
İngiltere-Almanya arasındaki sömürgeclik yarışı.
İtilaf Devletleri(Anlaşma-Uzlaşma):
Fransa, Rusya, İngiltere, İtalya(Savaş başladıktan sonra katılmıştır.) Ve ABD(Savaşın sonlarında katılmıştır.)
İttifak Devletleri(Bağlaşma):
Almanya, İtalya, Avusturya- Macaristan İmparatorluğu, Bulgaristan(daha sonra katılmıştır.), Osmanlı Devleti(daha sonra katılmıştır.)
I. DÜNYA SAVAŞININ BAŞLAMASI
Almanyanın Osmanlı Devleti İle İlgili Politikaları:
Osmanlı devletinin coğrafi konumundan yararlanmak.
Boğazlarda egemenlik kurarak Rusya ve ingiltereye karşı üstünlük sağlamak.
Osmanlı padişahına cihat ilan ettirmek.
Osmanlı devletinin insan gücünden yararlanmak.
Not: I. Dünya Savaşı Yıllarında tüm Ortadoğu petrolleri Osmanlı egemenliğinde bulunuyordu.
Not: Osmanlı padişahının Halife ünvanından yararlanarak Almanya, İngiltere denetimindeki Arap topraklarında ayaklanma
öngörmüştür.
Not: Osmanlı devletinin savaşa girmesi ile Yeni cepheler açılmış savaş alanı genişlemiştir.
1.)
2.)
OSMANLI DEVLETİNİN SAVAŞTIĞI CEPHELER
Kafkas(Doğu) Cephesi:
Nedenleri:
 Almanyanın bakü petrollerini ele geçirmek istemesi.
 Enver paşanın orta asya Türklerini tek devlet çatısı altında toplamak istemesi.
 Avusturyanın, Rusya ile İtalya karşısında rahatlamak istemesi.
Sonuçları:
 Doğu Cephesi Başarısızlıkla sonuçlanmıştır.
 Ruslar Erzurum, Muş, Bitlis, Erzincan ve Trabzonu ele geçirdi.(Mustafa kemal Muş Ve Bitlisi geri almıştır.)
 Bolşevik Devrimi gerçekleşince Rusya savaştan ayrılmış. Brest-Litowsk Antlaşması ile cephe kapanmıştır.
Kanal Cephesi(Ocak-Şubat 1915):
Nedenleri:
 İngilizleri mısırda oyalamak.
 İngilterenin atlas ve pasifikteki sömürgeleri ile ilişkisini güçleştirmek.
 Süveyş kanalını ele geçirmek.
 Mısırı İngilizlerden geri almak.
Sonucları:
 Başarısızlıkla sonuçlanmıştır.
 Arapyarım adasındaki geri çekilme süreci başlamıştır.
Çanakkale Cephesi:
Nedenleri:
 Süveyş yoluna yönelik türk baskısını ortadan kaldırmak.
 İstanbulu ele geçirmek.
 Osmanlı devletini savaş dışı bırakmak.
 Rusyaya yardımda bulunmak.
Gelişme:
 İtilaf devletlerinin deniz savaşı başarısızlıkları ile sonuçlandı.
 Conkbayırı Anafartalar Ve Arıburnu direnişleri ile yine başarısız oldular.
Sonucu:
 Osmanlı devletinin başarısı ile sonuçlanan tek cephe olmuştur.
 İstanbul kurtarılmıştır.
 Rusyaya gerekli yardım götürülemediği için Rusyada iç ayaklanma çıkmıştır.
 I. Dünya Savaşı uzamıştır.
 500 Binden fazla insan ölmüştür.
Irak Cephesi:
Nedenleri:
 İngilterenin Türk güçlerinin hindistanı tehdit etmesini engellemek.
 İngilterenin Ruslar ile birleşmek istemesi.
 İngilterenin Musul petrollerini ele geçirmek istemesi.
Sonucu:
 Mısır petrolleri elden çıkmıştır.
Galiçya Ve Makedonya Cepheleri:
Bulgaristan ve avusturyaya yardım için açılan cephelerdir.
Özellikle Romanyaya karşı başarı sağlanmıştır.
1.)
2.)
3.)
4.)
5.)
ALMANYANIN BAŞARISIZ OLMASININ NEDENLERİ
İngilterenin sömürge kaynaklarının yeterli almanyanın ise yetersiz olması.
İngilterenin bağlaşıklarının güçlü almanyanın ise güçsüz olması.
İngilterenin denizlerdede güçlü almanyanın güçsüz olması.
İtalyanın saf değiştirmesi.
ABD nin itilaf devletlerinin yanında savaşa girmesi.
1.)
2.)
1.)
2.)
1.)
2.)
3.)
1.)
2.)
1.)
2.)
1.)
2.)
1.)
2.)
3.)
4.)
5.)
I. DÜNYA SAVAŞININ GİZLİ ANTLAŞMALARI
İstanbul Antlaşması:
İngiltere Fıransa Ve Rusya Arasında imzalanmıştır.
Boğazlar, Trakya, Gelibolu Kocaeli ve İmroz yarımadaları savaştan sonra rusyaya bırakılacaktır.
Londra Antlaşması:
İngiltere, Fıransa Ve Rusya arasında imzalandı.
Rodos, oniki ada, bingazi, derne bölgesi, Antalya yöresi italyaya bırakılacaktır.
Sykes – Picot Antlaşması:
İngiltere Fransa ve Rusya arasında imzalanmıştır.
Gizli Antlaşmaların en önemlisidir.
Rusya:
 Van, Erzurum, Trabzon, Bitlisin doğu kısımları, Sivas, Diyarbakır ve elazının bir kısmı Rusyaya Bırakılacaktır.
Not: Boğazlar ve çevresi İstanbul antlaşması(1915) ile rusyaya verilmiştir.
Fransa:
 Adana, Beyrut, Halep, Elazığ ve diyarbakırın bir kısmı, Şam ve sivasın bir kısmı ve Lübnan Bırakılacaktır.
İngiltere:
 Irak İngiltereye bırakılacaktır.
St.Jean de Maurienne Antlaşması:
1.) İngiltere Fransa ve İtalya arasında imzalandı.
2.) İtalya, Aydın, Konya ve İzmir italyaya bırakılacaktır.
WİLSON İLKELERİ
Wilson İlkeleri:
1.) Yenenler yenilenlerden toprak almayacaktır.
2.) Yenenler yenilenlerden savaş tazminatı almayacaktır.
3.) Devletler arasında gizli antlaşmalar yapılamayacaktır.
4.) Kalıcı bir barış için milletler cemiyeti kurulmalıdır.(Kurulmuştur fakat sonra işlevini yitirdiği ve değiştirdiği için dağıtılmıştır)
Türkleri İlgilendiren Maddeler:
1.) Osmanlı devletinin Çoğunluğu türk olan bölgeleri kendi egemenliğine bırakmalıdır.
2.) Osmanlı devletindeki azınlıklar kendi geleceklerini kendileri belirlemelidir.
3.) Çanakkale ve İstanbul boğazları dünya ticaretine açılmalıdır.
Not: Wilson ilkeleri genel olarak yenilen devletleri koruyucu nitelikdedir.(İngiltere ve fransanın güçlenmesini engelle.)
Not: Wilson ilkeleri Misak-ı Millinin içeriğinide oluşturmuştur.
1.)
2.)
3.)
4.)
5.)
6.)
7.)
1.)
2.)
3.)
1.)
2.)
3.)
4.)
1.)
2.)
1.)
I. DÜNYA SAVAŞINI BİTİREN ANTLAŞMALAR
Versay Barışı(28 Haziran 1919):
İtilaf devletleri ile Almanya arasında imzalandı.
Alsas-Loren fıransaya verildi.
Çekoslovakya ve Polonya devletlerine toprak verdi.
Avusturya ile birleşmesi yasaklandı.
Silah sanayi kurması yasaklandı.
Ordu ve donanmasına sınır getirildi.
Tüm sömürgeleri elinden alındı.
Sen German Barışı(10 Eylül 1919):
İtilaf devletleri ile Avusturya arasında imzalanmıştır.
Avusturya Macaristan imparatorluğu parçalanmıştır.
Yugoslavyanın bağımsızlığı tanınmıştır.
Nöyyi Barışı(27 Kasım 1919):
İtilaf devletleri ile Bulgaristan arasında imzalanmıştır.
Büyük Bulgaristan parçalandı.
Batı tırakya yunanistana verildi.
Makedonya yugoslavyaya verildi.
Triyanon Barışı(4 Haziran 1920):
İtilaf devletleri ile Macaristan arasında imzalandı.
Hırvatistan yugoslavyaya, Transilvanya romanyaya, Presburg Çekoslovakyaya, Burgerland ise avusturyaya bırakıldı.
Sevr Barışı(10 Ağustos 1920):
İtilaf devletleri ile Osmanlı devleti arasında imzalandı. Fakat yürürlüğe girmedi.
I. DÜNYA SAVAŞININ SONUÇLARI
Bazı ülkelerde yönetim değişikliği olmuştur.(Almanya, Rusya, İtalya Ve Osmanlı Devleti)
Çok Uluslu devletler yıkılarak tarihe karışmıştır.(Osmanlı, Avusturya-Macaristan Ve Çarlık Rusyasıdır.)
Polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya Ve Türkiye gibi yeni devletler kurulmuştur.
Almanya tüm sömürgelerini yitirmiş. Ordusu terhis edilerek silah sanayi kurması yasaklanmıştır.
Almanyanın Sömürgelerini yitirmesi ile rakipsiz kalan İngiltere büyük bir ekonomik güce ulaşmıştır.(I.Dünya Savaşından En karlı çıkan
devlettir.)
6.) İtalya büyük Bir Ekonomik bunalıma Girmiştir.
7.) Rusyada Dünya tarihinde ilkkez sosyalist bir yönetim kurulmuştur.
8.) Araplar Osmanlı devletinden ayrılarak bağımsız devletlerini kurmuşlardır.
9.) Savaş sonunda manda yönetimleri kurulmuştur.
10.) Milletler cemiyeti kurulmuştur.(20 Ocak 1920)
11.) Çok partili yaşama kapalı olan yönetimler oluştu.(Almanyada Nazizm, İtalyada faşizm, Rusyada sosyalizm)
12.) I. Dünya Savaşının nedenleri ortadan kaldırılmadığı için II. Dünya Savaşı kaçınılmaz Olmuştur.
Not: Mandeterlik: Kendilerini yönetme becerisine sahip olmayan Milletlerin büyük bir devletin manda ve himayesinde kalmasını
savunur.(Batılı Büyük devletlerin Wilson İlkelerine karşı ortaya attığı yeni sömürgecilik anlayışıdır.)
1.)
2.)
3.)
4.)
5.)
Kaynak: 2008 KPSS Yargı Yayınları(Lise Ve Önlisans Mezunları İçin)
2010 Cebel_islam - Hazırlayan: Emre ÖZDEMİR
BİTTİ