Otizmin tarihsel geli*imi, tan*m* ve s*n*fland*r*lmas
advertisement
Otizmin nedenleri, belirtileri ve tanılama ZEE 307 – OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU Arş. Gör. Ahmet FİDAN OSB nedir? • Doğuştan gelen ya da yaşamın ilk yıllarında ortaya çıkan karmaşık bir nörogelişimsel bozukluktur. • Otizmin beynin yapısını ya da işleyişini etkileyen bazı sinir sistemi sorunlarından kaynaklandığı sanılmaktadır. • Günümüzde zihinsel yetersizlikten sonra en sık rastlanan nörogelişimsel yetersizliktir. • Dünya’da görülme sıklığı 1/88’dir. • Erkeklerdeki yaygınlığı kızlardakinden 4 kat fazladır. • Her 54 erkekten ve 252 kızdan birini etkilediği kabul edilmektedir. • https://www.youtube.com/watch?v=5gf6kEGPF-U Farklı kullanımlar Otizmin nedenleri ve risk faktörleri Nörobiyolojik Özellikler • Çok sayıda genin dahil olduğu genetik bir bozukluktur. • Aileler ve ikizlerle yürütülen araştırmalar • Anne-babadan geçen ve bireye özgü genetik bozukluklar • Merkezi sinir sistemi ve beynin yapısında ve işlevlerinde bozulmalar Ailesel Özellikler • Ailenin sosyoeonomik, kişilik, çocuk yetiştirme özellikleri • Anne yaşı, baba yaşı • Alkol ve madde bağımlılığı, depresyon, kaygı bozukluğu, şizofreni Çevresel Özellikler • Besinler, toksinler, aşılar • Mide-bağırsak sorunları, gluten, kazein • Ağır metaller • MMR aşısı ICD 10 (1990) http://apps.who.int/classifications/icd10/browse/2015/en#F84.0 OSB Tanı Ölçütleri (DSM-IV-TR, 2000) a. Sosyal etkileşim sorunları c. Sınırlı/yineleyici ilgi ve davranışlar b. İletişim sorunları a. Sosyal etkileşim sorunları Sosyal etkileşim için gerekli sözel olmayan davranışlarda yetersizlik • Sıra dışı göz kontağı özellikleri göstermek • Konuşurken jest ve mimik kullanmada yetersiz olmak • Başkalarına yaklaşmada sıra dışı özellikler göstermek • Ses kullanımında sıra dışı özelliklere sahip olmak Yaşa uygun akran ilişkileri geliştirememek • Arkadaşlık kurmakta zorlanmak • Akranlarla etkileşimde bulunmamak • Yalnızca özel ilgilere dayalı ilişkiler geliştirmek • Grup içinde etkileşimde bulunurken zorlanmak Başkalarıyla zevk, başarı ya da ilgi paylaşımında sınırlılık • Yalnızlığı yeğlemek • Belli olay ya da durumlara başkalarının dikkatini çekme çabası göstermemek • Sözel övgü karşısında tepki vermemek Sosyal-duygusal davranışlarda sınırlılık • Başkalarının ilgisi karşısında tepkisiz kalmak • Başkalarının varlığına ya da yaptıklarına karşı ilgisiz olmak • Başkalarının duygularını anlamada yetersizlik göstermek b. İletişim sorunları Dil gelişiminde gecikme Karşılıklı konuşmada zorluk • Karşılıklı konuşma başlatma, sürdürme ya da sonlandırmada önemli sorunlar göstermek • Başkalarının yorumlarına tepkisiz kalmak • Konuşma konularında seçici olmak Sıra dışı ya da yineleyici dil Gelişimsel düzeye uygun olmayan oyun • Senaryolu oyunlarda yetersiz olmak • Sembolik oyunlarda yetersiz olmak • Sosyal oyunlara karşı ilgisiz olmak c. Sınırlı/yineleyici ilgi ve davranışlar Sınırlı alanda yoğun ve sıra dışı ilgiler • İlgi takıntılarına sahip olmak • İlgi duyulan konularla ilgili en ince ayrıntıları anımsamak İşlevsel olmayan belli düzen ve rutinlere aşırı bağlılık Yineleyici (kendini uyarıcı) davranışlar • Sıra dışı beden hareketleri sergilemek • Sıra dışı el hareketleri sergilemek Nesnelerle ilgili sıra dışı ilgiler ve takıntılar • • • • Nesneleri sıra dışı amaçlarla kullanmak Nesnelerin duyusal özellikleriyle aşırı ilgilenmek Hareket eden nesnelere aşırı ilgi göstermek Nesne takıntılarına sahip olmak Otizm Spektrum Bozukluğu Otistik Bozukluk Asperger Sendromu Atipik Otizm Çocukluk Dezentegratif Bozukluğu Rett Sendromu OSB ve sivil toplum kuruluşları • Türkiye’de faaliyet gösteren ve farklı odak noktaları olan STK’ların araştırılması OSB ve popüler kültür • OSB ile ilgili kitap, film, belgesel vb. araştırılması
