DOLAŞIM SİSTEMİ NEDİR?

DOLAŞIM SİSTEMİ NEDİR?
Kalpten pompalanan kan
damarlar içinde başınızdan
ayaklarınızın ucuna kadar tüm
vücudunuzu dolaşmaktadır.
 Böylece alınan besinler ve oksijen tüm
hücrelere kadar taşınır. Hücrelerdeki
atık maddeler de toplanıp vücut dışına
atılmak üzere ilgili yerlere ulaştırılır.
Tüm bunları sağlayan sistem
DOLAŞIM SİSTEMİDİR.
KALP
DOLAŞIM SİSTEMİ
ORGANLARI
DAMARLAR
KAN
Vücudun Yorulmayan Pompası:
KALP
Kalbimiz göğüs kafesi ortasında,
sol akciğerin hemen altında orta
kısımdadır.
o Büyüklüğü yaklaşık yumruğumuz
kadardır.
o Kanı damara pompalar.
o Böylece kanın vücuda dağılmasını sağlar.
İnsanda kalp dört
gözlüdür.
İç kısmı incelendiğinde
tam ortadan ikiye
ayrılmış gibidir.
 Her iki bölümde bir üste biri altta olmak
üzere odacıklar vardır.
• Üsteki odacıklara kulakçık,
• Alttaki odacıklara karıncık denir.
Sağ üst kısmında bulunan
üst bölüm sağ kulakçık,
alt bölüm sağ karıncıktır.
Sol tarafında bulunan üst
bölüm sol kulakçık,alt
bölüm ise sol karıncıktır.
Karıncıklar ve kulakçıklar
arasında kapakçıklar
bulunur.
o Bunlar sadece tek yöne doğru açılır.
o Böylece kalbin içindeki kan akışının tek
yöne doğru olmasını sağlar,
o Kanın geriye doğru akmasını engeller.
Stetoskopla
dinlediğimiz kalp atış
sesleri kapakçıkların
açılıp kapanırken
çıkardıkları seslerdir.
Kalbin sol bölümünde temiz kan,sağ
bölümünde ise kirli kan bulunur.
Kalbin Çalışması
Kalp birbiri ardınca kasılma ve gevşeme
yaparak çalışır.
Kulakçıklar kasılı iken karıncıklar gevşek,
kulakçıklar gevşek iken karıncıklar kasılı
durumdadır.
Kulakçıklar kasıldıklarında kan karıncıklara
dolar.
Karıncıklar kasılı iken kanı damarlara iter.
Kalp atım hızımız her zaman aynı değildir.
Heyecan,stres,korku,hareket gibi faktörler
kanın akış hızını hızlandırabilirler.
Kirlenen kanın
temizlenmesi için ilgili
organa pompalamada
KALP
Vücudun ihtiyacı
olan besin ve
oksijeni
dağıtmada
Atık maddeleri
toplamada
Kanın vücutta dolaşmasını sağlayan
yapılara damar denir.
Kanı ilgili yapılara,oradan da kalbe taşır.
Vücudun tüm yapılarına ulaşım sağlar.
ATARDAMAR
TOPLARDAMAR
DAMARLAR
KILCALDAMAR
ATARDAMARLAR
Kanı kalpten alıp vücuda dağıtan damarlardır.
Akciğer atardamarı hariç bütün atardamarlar
temiz kan taşır.
Akciğer atardamarı kirli kanı akciğere
taşınmasında görevlidir.
Çeperleri kalın ve esnektir.Kan basıncına karşı
dayanıklıdır.
Atardamar içinde kan akışı hızlıdır.
Tansiyonun en fazla olduğu damardır.
TOPLARDAMARLAR
Kanı vücuttan toplayıp kalbe getiren
damarlardır.
Akciğer toplardamarı hariç bütün
toplardamarlar kirli kan taşır.
Damar içinde kanın geri dönüşünü engelleyen ve
kan akış yönünde açılan kapakçıklar vardır.
Kan akışı atardamara göre daha yavaştır.
KILCALDAMARLAR
Organizmanın en ince ve en yaygın damarlarıdır.
Atar ve toplardamarın giremediği doku ve
organların arasına girer.
Kılcal damarlar kan sıvısı ile doku hücreleri
arasındaki temas yüzeyini artırır.
Kandaki besin ve oksijenin hücrelere geçmesini
ve hücrelerde oluşan karbondioksitle diğer atık
maddelerin toplardamarların kılcal uçları
aracılığıyla alınıp taşınmasını sağlar.
KAN VE YAPISI
Vücudun sıvı olan tek
dokusudur.
Vücudumuz için gerekli
olan besin ve oksijen
damarlar içinde dolaşan
kan aracılığıyla
taşınmaktadır
Bir yeriniz kesildiğinde akan kanımız hep
kırmızı renkte görülür.Ama kanın içinde
bulunan tüm yapılar kırmızı renkte
değildir.Kanın içinde bulunan yapıları
tanıyalım.
KAN
PLAZMASI
Kan bileşenleri
Kan iki kısımdan
meydana gelir.
Plazma
Kan
Hücreleri
KAN
HÜCRELERİ
KAN
PLAZMASI
 Kanın %55’lik kısmını meydana getiren
sıvıdır. Bol miktarda su, organik
(glikoz,aminoasit,protein) ve inorganik
maddeler ve minerallerden meydana gelmiştir.
 Kan proteinleri,hormonlar, antikorlar ve
üre kan sıvısında bulunur
• Eğer plazmanın pıhtılaşma ile ilgili
proteinleri alınırsa serum elde edilir.
• Serum içerisinde besinler ve antikorlar
bulunur.
KAN
HÜCRELERİ
ALYUVAR
AKYUVAR
KAN
PULCUKLARI
ALYUVARLAR
Kanda en fazla bulunan
hücrelerdir.
Pasif olarak hareket
ederler.
• Alyuvar içerisinde bulunan
hemoglobin maddesi oksijen ve
karbondioksit taşınmasını sağlar.
• Bu madde kana kırmızı rengini verir.
• Alyuvarlar ilk oluştuklarında çekirdekli iken
olgunlaştıkları zaman çekirdeklerini atar.Daha
fazla hemoglobin taşırlar.Böylece daha fazla gaz
taşıma imkanı bulurlar.
• Çekirdeksiz olduklarından bölünmezler.
• Kırmızı kemik iliği,dalak ve karaciğerde
üretilirler
Deniz seviyesinden yükseklere
çıkıldıkça alyuvar miktarı
artar.Çünkü yükseklerde
oksijen miktarı azdır.Buna
karşılık alyuvar arttırılarak
kanın oksijen yakalama
kapasitesi artırılmış olur.
AKYUVARLAR
Belirli şekilleri olmayan
çekirdekli,beyaz kan
hücreleridir.
 Vücudu mikroplara karşı korurlar ve
antikor üretirler.
 Hastalık anında sayıları artar.
 Yalancı ayakları ile hareket eder ve mikropları
yutarlar.
Vücudumuzun
savunma
sistemini oluşturan
temel hücrelerdir.
KAN
PULCUKLARI
Kemik iliğinde sentezlenen çekirdeği
olmayan parçacıklardır. Damar kesilmeleri
sırasında kanın pıhtılaşmasında rol oynayan
maddeleri taşırlar ve pıhtılaşmayı sağlarlar.
DOLAŞIM ÇEŞİTLERİ
BÜYÜK KAN
DOLAŞIMI
KÜÇÜK KAN
DOLAŞIMI
KÜÇÜK KAN
DOLAŞIMI
Bu dolaşım şeklinin
amacı kirli kanı
oksijen yönüyle
zenginleştirmek yani
kanı temizlemektir.
Sağ karıncıktaki kirli kan temizlenmek
üzere akciğerlere gönderilir.
Akciğerlerde temizlenen kan tekrar kalbe
döner.
Kalp ve akciğer arasındaki bu dolaşıma
“küçük dolaşım” denir.
Sağ karıncıktaki kirli kan akciğer
atardamarı ile akciğerlere götürülür.
Temizlenen kan akciğer toplardamarıyla
kalbin sol kulakçığına gelir.
BÜYÜK KAN
DOLAŞIMI
Bu dolaşımın amacı
temizlenen kanı
vücuda dağıtıp, kirli
kanı kalbin sağ
kulakçığına
getirmektir.
 Sol karıncıktaki temiz kan aort
atardamarıyla tüm vücuda gönderilir.
 Atık maddeleri toplayan kan artık
kirlenmiştir.
 Vücuttan toplanan kirli kan toplar damar
ile kalbin sağ kulakçığına gelir.
 Yani kirli kan tekrar kalbe döner.
KAN GRUPLARI




Hepimizin vücudunda dolaşan kan,kırmızı
renkte ve aynı görevdedir.Ancak sahip olunan
kan grubu her bireyde aynı değildir.
İnsanlarda A, B, AB, 0 olmak üzere dört çeşit kan
grubu vardır.
Kan grupları bu özel adları insanlarda bulunan
iki çeşit proteinden almıştır.
Kanda bu proteinlerden hangisi varsa kan grubu
o harfle adlandırılır.
A proteini taşıyanlar; A grubu,
B proteini taşıyanlar; B grubu,
Hem A hem de B proteinini taşıyanlar; AB
grubu,
Bu proteinlerden hiç birini taşımayanlar; O
grubudur.
Her kan grubunun taşıdığı antikorlar da
birbirinden farklıdır.
Kan Grubu
Taşıdığı Protein
Antikor
A
A
Anti-B
B
B
Anti-A
AB
AB
-
O
-
Anti-A ve Anti-B
• Kan alış verişlerinde kan gruplarının aynı
olması gerekir. En uygun kan alış verişi aynı
kan grupları arasında gerçekleşir.
• O kan grubu bütün gruplara kan verebilir.
Ancak diğer gruplardan alamaz. Yalnız kendi
grubundan alabilir. Bu neden O grubuna genel
verici denir.
• A grubu, O ve kendisinden alır, AB
grubuna verebilir .
• B grubu O’dan ve kendisinden alır, AB
grubuna verebilir.
• AB grubu ise bütün gruplardan kan
alabilir. Ancak kendisi hariç hiçbir gruba
kan vermez. Bu nedenle AB, grubuna genel
alıcı denir.
AB
AB
A
B
A
O
O
B
• Sadece kan gruplarının bilinmesi kan alıp
vermede yeterli değildir, kan alış verişlerinde
Rh faktörü de önemlidir.
• Bu faktör ilk defa Rhesus maymununda
keşfedilen bir kan grubu sistemidir.
• Alyuvarlarında Rh faktörü bulunan kan
Rh(+), Rh faktörü bulunmuyorsa Rh(-)’tir.
• Kan alış verişlerinde Rh faktörünün de aynı
olması gerekir. Yani Rh(+) olan bir kişi
Rh(-) olana kan veremez.
LENF
DOLAŞIMI
•Vücudumuzda kan dolaşımına yardımcı
bir sistemdir.
•Lenf sistemi ;
Lenf sıvısı,
Lenf damarları,
Lenf düğümlerinden oluşur.
Lenf Sıvısı:




Alyuvar taşımayan doku sıvısıdır.
Bu yüzden lenf sıvısı beyazdır.
Lenf sıvısında akyuvar bulunur.
Lenf sisteminin kalbi olmadığından dolaşım
sıvısı(lenf sıvısı) oldukça yavaş akar.
Lenf Damarları:


Lenf kılcalları ve lenf toplardamarından
oluşur .
Hücreler arasına sızan maddeleri toplayarak
yeniden kana kazandırır.
Lenf Düğümleri:



Vücudumuzu hastalıklara karşı korur.
Dalak , bademcik en büyük lenf
düğümleridir
Akyuvar üreterek vücut savunmasında
görev yaparlar.
DOLAŞIM SİSTEMİNİN
SAĞLIĞI
o Kalp vücudumuzun en önemli
organlarından biridir.
o Bu yüzden uzun ve sağlıklı bir yaşam için
kalp ve damar sağlığının korunması şarttır.
o Dolaşım sisteminin sağlığını korumak için şu
önerilere dikkat etmeliyiz:





Haftada 3 gün en az yarım saat yürümek ya da
farklı bir spor yapmak,
Hazır ve kızartılmış yiyeceklerden uzak durmak,
Stresten ve stres yaratacak durumlardan
kaçınmak,
Sigara,alkol ve uyuşturucu kullanmamak,
Dengeli ve düzenli beslenmek gerekmektedir.
Virüsler:




Virüsler ne canlı ne de cansızdırlar.
Canlıdırlar;çünkü kendi kişisel bilgilerini
taşıyan genetik maddeleri vardır.
Cansızdırlar;üreyebilme,beslenme,çoğal-ma
gibi faaliyetleri gösteremezler.
Bir hücre değildir.




Virüslerin canlılık özelliği gösterebilmeleri ve
çoğalabilmesi için canlı bir hücrenin
içerisinde olması gerekir.
Bu yüzden virüsler mecburi parazittirler.
Her virüs her dokuda etkili olmaz.
Virüslerin çoğalabildikleri özel doku ve
organlar vardır.

Suçiçeği,kızamık,siğil virüsleri → deride
Su çiçeği
Siğil


Kuduz virüsü → beyin ve omurilikte
HIV(AIDS) virüsü → bağışıklık sisteminde



Nezle grup virüsü → solunum yollarında
İnsanda virüslerin sebep olduğu
hastalıklar;
Suçiçeği,kızamık,kuduz,AIDS,çocuk felci
gibi hastalıklardır.




Yapıları çok basittir.
Protein bir kılıf ve genetik maddeden
oluşmuştur.
Virüslerin genetik maddesi ,DNA veya
RNA dan sadece birisidir.
Hücre zarı,sitoplazma,organeller ve
çekirdek gibi yapıları yoktur




Virüsler antibiyotiklerden etkilenmezler.
Çünkü antibiyotikler ancak hücresel yapısı
olan canlılarda etkilidir.
Virüslere karşı aşı geliştirilememiştir. Bunun
temel nedeni virüslerin genetik değişikliğe
uğramalarıdır.
Genetik değişime uğramayanlara aşı
geliştirilmiştir.
Bakteriler:

Bakteriler tek hücreli canlılardır.

Çekirdek zarı ve zarlı organelleri
bulunmaz,tüm olaylar sitoplazma içinde
gerçekleşir.

Zararlı bakteriler insanda
cüzam,kolera,verem,zatürre gibi
hastalıklara sebep olur.
•
İnsanda iki çeşit bağışıklık gözlenir.
Bunlar:
1. Doğal Bağışıklık
2. Sonradan Kazanılan Bağışıklık
Doğal Bağışıklık
• Bazı mikroorganizmalar diğer hayvanlarda
çok şiddetli hastalıklar oluşturup ölümlere
neden olmasına karşın insanda hastalık
oluşturmaz.
• Bu şekilde bağışıklık türleri doğal veya
kalıtsal bağışıklık adını alır.
• Derimizin yapısı,mide asidi,göz yaşı doğal
bağışıklık sağlarlar
Sonradan Kazanılan Bağışıklık:


Organizmada mikroorganizmalara karşı
antikorla yapılan savunmaya denir.
Antikorlar hem mikroorganizmanın
antijenlerine karşı hem de onun açığa
çıkaracağı zehirli maddeye karşı üretilir.


Mikroplara karşı vücutta antikor
üretilmesine aktif bağışıklık denir.
Aktif bağışıklık aşı ile veya hastalık
geçirerek oluşturulabilir.
AŞI:

Aşı hastalık yapma
özelliği azaltılmış olan
mikropların bulunduğu
sıvıdır.

Bu sıvı;hastalık öncesinde
insana enjekte edildiğinde
antijenlere karşı antikor
üretimi başlatılmış olur.

Daha sonra aynı antijen içerikli mikroplar
vücuda geldiği zaman akyuvarlar
tarafından antikorlar hızlı bir şekilde
üretilir ve hastalık ya basit bir şekilde
atlatılabilir ya da etkisi anlaşılamaz.
HASTALIK GEÇİRME:

Vücudumuza ilk defa hastalık yapıcı
mikroplar girdiğinde ona karşı başlangıçta
direnç gösteremez ve şiddetli hastalık
geçirilebilir.

Bir süre sonra akyuvarlar mikroplarla
karşılaşır ve antikor üretimi başlar.

Aynı mikroplar ikinci defa insana bulaşırsa
bu durumda insan bu mikroplara karşı
antikor oluşturur.
Pasif Bağışıklık:

Hastalık mikroplarına karşı dışarıdan
alınan antikorlarla mücadele pasif
bağışıklık adını alırlar.

Pasif bağışıklık serumla olur.
Serum:


Hastadaki antijenlere karşı
antikor içeren kan
plazmasıdır. (paralı asker)
Hazır olarak alınan
antikorlar hastanın
vücudundaki
mikroorganizmaları veya
toksinleri çökertirler.


Her hastalığın özel serumu bulunur.
Hastalık etkeni geçmesine rağmen vücut
antikor oluşturmadığı için aynı hastalık
etkeni geldiğinde aynı hastalık tekrar
görülebilir.

Antibiyotikleri kullanırken dikkat
edilmesi gereken nokta ilaçların
zamanında alınması gerektiğidir.

Düzensiz kullanılan antibiyotikler
hastalıkların iyileşmesinde etkili
olmaz.


Geçmişten bugüne tıp
alnındaki teknolojik
gelişmeler sonucunda
pek çok hastalığın
tedavisi bulunmuştur.
Antibiyotiklerin
keşfedilmesiyle salgın
hastalılar azalmıştır.
 Eğer
kısa süreli ve düzensiz
kullanılırsa hastalık yapan
bakteriler o antibiyotiği tanır ve
bir sonraki kullanmada artık
bakteriye etki etmez.
Dolaşım Sistemi
Kalp
kulakçıklar
Damarlar
Atardamar
Kan
Alyuvar
Karıncıklar
Taplardamar
kılcaldamar
Akyuvar
Kan
pulcukları
İnsan kalbi ………….. odacıklıdır.
Kalbin alt tarafındaki odacıklar ………..
denir.
Kanın kalpten çıkıp vücuda gidip kirlendikten sonra
tekrar kalbe dönmesine………………….
….…………………………. denir.
Aşağıdaki kan hücreleri ve kan damarlarını
görevleri ile eşleştiriniz.
1.Akyuvar
2.Kılcal damar
3.Kanpulcukları
4.Atardamar
5.Toplardamar
6.Alyuvarlar
Hücrelere kadar kanı
götürür.
Oksijen ve karbondioksit
taşınmasında görevlidir.
Kanı kalpten vücuda
taşır.
Vücuttaki kanı kalbe
getirir.
Kanın pıhtılaşmasını
sağlar.
Vücut savunmasında
görevlidir.
…….
…….
…….
…….
…….
…….
Kalpte kulakçıklar ile karıncıklar arasında
kapakçıklar vardır.
Bu kapakçıkların açılma yönü için aşağıdakilerden
hangisi doğrudur?




A) Kanın, kulakçıklardan karıncıklara
geçmesini sağlar.
B) Kalbin sağ bölmesinde karıncıklara, sol
bölmesinde kulakçıklara doğru açılır.
C) Kanın karıncıklardan kulakçıklara geçmesini
sağlar.
D) Kalbin sağ bölmesinde kulakçıklara, sol
bölmesinde karıncıklara doğru açılır
Aşağıdaki kan gruplarının hangisinde kan grubunu
belirleyen proteinlerin her ikisi birden bulunur?




A) 0 (sıfır) grubu
B) AB grubu
C) B grubu
D) A grubu
Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların yanına
(D), yanlış olanların yanına (Y) yazın.








Akciğer atardamarı temiz kan taşır.
Akyuvarların görevi vücuda giren mikroplarla savaşmaktır.
Kalbin sağ karıncığında temiz kan bulunur.
Lenf sistemi akyuvar üretir.
Alyuvarlar kırmızı kemik iliğinde üretilir.
Aşı ,hastalandıktan sonra mikroplarla savaşmak için
yapılan sıvıdır.
Rh faktörü kan alışverişinde önemli değildir.
Dolaşımla doku arasına sızan sıvılar lenf dolaşımı ile taşınır.
Kan hücrelerinin görevleri aşağıdakilerden
hangisinde doğru verilmiştir?
Alyuvar
Akyuvar
A)Oksijen taşıma
Vücut savunması
B)Kanın pıhtılaşması Vücut savunması
C)Oksijen Taşınması Kanın pıhtılaşması
D)Vücut Savunması
Gaz taşınması

Kan pulcukları
Kanın pıhtılaşması
Gaz taşınması
Vücut savunması
Kanın pıhtılaşması
Temiz kan kalbin hangi odacığından çıkarak
vücuda dağılır?




A)Sol kulakçık
B)Sol karıncık
C)Sağ karıncık
D)Sağ kulakçık
Sağ karıncık______X_______Akciğer kılcalları________Y___________Sol kulakçık

Yukarıda küçük kan dolaşımı gösterilmiştir. Buna
göre X ve Y yerine hangileri yazılmalıdır?
Y
A)Aort atardamarı
B)Akciğer atardamarı
C)Akciğer atardamarı
toplardamarı
D)Vücut kılcalları
X
Akciğer atardamarı
Aort
Akciğer
Akciğer atardamarı
Büyük dolaşımla ilgili aşağıdaki ifadelerden
hangisi doğrudur?




A)Amaç kanın temizlenmesini sağlamaktır.
B)Sağ karıncıktan başlar
C)Sol kulakçıkta biter
D)Hücrelere besin ve oksijen taşınmasını,
artık maddelerin hücrelerden alınmasını
sağlar.
Aşağıdakilerden hangisi bir hastalığı tedavi
etmekten çok önleme amaçlı kullanılır?




A)Aşı
B)Serum
C)Aspirin
D)Antibiyotik