PLASTİK ENJEKSİYON YÖNTEMİYLE İMAL EDİLEN

PLASTİK ENJEKSİYON
YÖNTEMİYLE İMAL EDİLEN
PARÇALARDA
KARŞILAŞILAN PROBLEMLER
ve ÇÖZÜMLERİ
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
Enjeksiyon İle Şekillendirme Yöntemi
z Sözlük anlamı yoğrularak istenilen biçim verilebilen plastikler, türlerine ve
kullanım amaçlarına göre değişik yöntemlerle biçimlendirilebilirler.
Kullanılan yöntemler başlıca şunlardır.
z Plastik enjeksiyon yöntemindeki enjeksiyon makinasına bağlanan kalıbın
içine sıvı plastik püskürtülerek, kalıp doldurulur ve belli bir zaman içersinde
plastik parça dışarıya çıkarılır. Kalıbın içindeki bu olayları daha iyi
anlayabilmek için plastik malzemenin özelliklerinin ve kalıp içindeki
davranışının bilinmesi gerekir.
z Bu yöntemle termoplastikler ve termoset malzemeler şekillendirilebilir.
Lineer moleküler yapıda bulunan termoplastikler kimyasal değişime
uğramazlar. Enjeksiyon yönteminde sıcaklığın etkisiyle polimer ergimekte,
kalıbın daha düşük sıcaklığındaki duvarlarına temas ettiğinde ise
donmaktadır.
z Termoplastikler birkaç kere katı halden ısıtılıp ergitilme ve tekrar katılaşma
çevrimine sokulabilse de, bu çevrim malzemesine göre çok fazla
tekrarlandığında da polimer özelliklerini (yüzey görüntü kalitesi ve mekanik
özellikler) kaybetmekte ve polimer degrade olmaktadır.Yumuşama sıcaklığı
polimerin yapısına bağlı olarak değişmektedir
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
1
Plastik Enjeksiyonla İmal Edilen
Parçalardaki Hatalar ve Önlenmesi
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
z Enjeksiyon Yöntemiyle Uygulanabilen Termoplastikler –Tablo1
z Termoplastik Reçineler
ISO Sembolü
z
Akrilik
PMMA
z Selüloz Reçineler
CA, CAB, CP
z Stren Reçineler
PS, SB (HIPS), ABS, SAN
z Vinil Reçineler
PVC, PVAC
z Poliolefinler
PE, PP
z Asetal Reçineler
POM
z Naylonlar
PA 66, PA 6, Pa 610, Pa 11, Pa 12
z Polikarbonatlar
PC
z Termoplastik Poliesterler
PBTP, PETP
z Polifenilenler
PP
z Poliüretanlar
PUR
Uygulanan işlem sonrasında kimyasal değişime uğrayan ve şekillendikten sonra tekrar
şekillendirilemeyen termosetlerde enjeksiyon yöntemiyle imal edilebilirler. En çok kullanılan
termoset polimerlere örnek olarak Fenoller (PF), Melamin (MF), MPF, Üre Reçine (UF), Epoksi
(EP), Silikon (SI) verilebilir.
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
2
Hata Ailesi : Malzeme
1 . Yanıklar (Burns ) :
Hatanın Genel Adı: Lekeler, kahverengi lekeler, siyah lekeler, yanıklar, yanmış malzeme,
siyah ve kahverengi şeritler, bronzlaşma
Açıklama: Parçaya bakıldığında rahatlıkla görülebilen renkli lekeler.
Hatanın Asıl Sebebi: Malzeme karışımı kirletiyor. Parça yüzeyinde hata olarak kabul
edecek kadar leke görülüyor. Malzeme yanmış bir malzeme ile birlikte karıştırılıyor veya prosesin
içinde bir yerde sıcak bir nokta lokal olarak plastiği yakıyordur .
Önlenmesi: Eski vidalı, kovanlı makinalar parçada bu tip hataya sebep olabilirler. Çünkü
makinanın içinde dikkate alınacak kadar yanmış parça atığı varsa, bunlar parçada bu tip hatanın
olmasına sebep olabilir. Bunu engellemenin tek çözümü vida ve kovandaki hataya sebep olan
komponenti bulup temizlemektir.
Lekeler, prosesin içindeki bir yerde yanmadan dolayı oluşur. Isıtıcı bantların aşırı ısınması bu
hataya sebep olur. Sürekli kontrol yapan ısı kontrol cihazlarını kontrol etmemiz gerekir. Malzeme
değişimi de bu hataya sebep olabilir.Yolluk girişindeki aşırı hız artımlarından dolayı malzemenin
aşırı ısınması ve yanması gerçekleşebilir.
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
2. Kabarcıklar, Sıkışmış Gaz, (Bubbles,
Trapped Gas)
Hatanın Genel Adı:
Kabarcıklar, sıkışmış gaz, farklı kabartı
Açıklama: Parçanın dış yüzeyinde küçük kabarcıklar gözlenir.
Hatanın Asıl Sebebi: Parçanın enjekte edilmesi sırasında eriyik
malzemenin içinde çok çabuk gaz fazına geçebilen madde bulunması.
Bu hatanın yerleşimi parçanın yüzeyinde ve iç yapısında bir yerde
olabilir.
:
Önlenmesi Soğuk bir depoda veya siloda saklanmış olan malzeme
sıcak veya ılık presleme ortamında nemin buharlaşmasına izin
verilmeden işlem görürse, buharlaşan su kabarcıkları malzemenin
içersinde kabarcıklara sebebiyet verebilirler. Bu sebeple malzeme
üretime girmeden önce, iyice kurutulmalı, veya kuru tutulmalı ve ortam
sıcaklığına gelmesi beklenmelidir.
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
3
3. Bozulmuş, Kopmuş Malzeme (Degraded Material,
Weak Parts)
Hatanın Genel Adı: Zayıf parçalar
Açıklama: Kalıplanmış parçanın fiziksel yoğunluğu daha önce yapılmış olandan
oldukça azdır.
Hatanın Asıl Sebebi: Karışım, kısa moleküler zinciri uzunluğundaki
moleküllerle pişirilmemiştir.
Önlenmesi: Malzemenin aşırı kurutulmasıda bu hataya bir sebeptir.
Malzemeyi kuruması için aşırı bir süre bırakmak (örneğin, en yüksek ısı
değerinde birkaç gün bırakmak) bu hataya neden olur.
Sıcak yolluklu kalıplarda ısıtıcıların aşırı ısınmasından , soğuk yolluklu
kalıplarda ise eritme sırasında malzemeye çok farklı ısı verilmesinden
kaynaklanır.
Erime sıcaklığını ve makina & kalıbın ısıtıcılarının kontrol ediniz.
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
4. Kalitesiz Renk Dağılımı (İnadequate Color
Dispersion)
Hatanın Genel Adı: Renk şeritleri, kötü renk dağılımı
Açıklama: Renk konsentrasyonu parça boyunca iyi dağılmamıştır.
Parçanın üstünde farklı renk dağılımları gözleniyor.
Hatanın Asıl Sebebi: Eriyik vidadayken renk konsentrasyonu
tamamen homojen şekilde karışmamış.
Önlenmesi: Bütün eritme ve karıştırma olayı vidanın dönmesiyle
gerçekleşir. Karıştırma olayındaki artım ancak konvensiyonal
vidaların kullanılması ve kovan sıcaklıklarının azaltılması ve arka
basıncın arttırılmasıyla olur. Bu malzemeye, eridikçe vidaya daha
fazla mekanik hareket verilmesi gerektiğini gösterir.
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
4
5. Gümüş İzleri (Silver Streaking)
Hatanın Genel Adı: Serpinti oluşması, gümüş izler
Açıklama: Parçanın yüzeyinde gümüş gibi parlayan izler görülür.
Hatanın Asıl Sebebi: Malzeme çok fazla ısınmıştır. Kondense olan gaz
kalıp yüzeyinde sıkışıp kalır.
Önlenmesi: Soğutma çevriminin ekipmanlarını kontrol etmemiz
gerekir. Ekipmanları durgun akış ve sabit soğutma sıcaklığı için
kontrol ediniz. Karışımın imalat alanına gelir gelmez kullanılmasıda
bu hatayı gerçekleştirebilir. İmalat alanında karışım kullanılmadan
önce en az 8 saat bekletilmelidir. Böylece malzemenin sıcaklığı,
ortam sıcaklığına yaklaşacaktır.
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
Hata Ailesi: Proses
1. Katmanlaşma (Delamination)
Hatanın Genel Adı: Laminasyon, katmanlaşma, deleminasyon
Açıklama: Parça sanki ayrı ayrı katmanlardan basılmış gibi görünür
ve bu katmanlardan kolayca kopar.
Hatanın Asıl Sebebi: Genelde yavaş doldurmalarda parçada, eriyik
soğuk katmanlar oluşur.
Önlenmesi: Genel amaçlı renklendiriciler olarak çoğunlukla
Polietilen ve Polipropilen bazlıdır. Birçok zaman bu renklendiriciler
renksiz karışıma uyum sağlayamazlar.
Fazla kalıp spreyide bu hataya sebebiyet olabilir. Malzeme kalıba
girdiği anda neredeyse donar. Daha fazla malzeme girdiğinde,diğeri
nasıl donduysa buda birleşmeyen bir katman olarak donar.
Enjeksiyon hızını artırmak bu problemi sona erdirecektir.
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
5
2 Gaz Yanıkları (Dieseling)
Hatanın Genel Adı: Yanıklar, gaz yanıkları
Açıklama: Hava veya gaz kalıp içinde sıkışıp kalmıştır. Gaz
malzemeyi ısıtır ve yakar. Genelde kalıba da zarar verir.
Hatanın Asıl Sebebi: Sıcak hava veya gaz malzemeyi aşırı ısıtır ve
yakar
Önlenmesi: Çıkıcı yok veya yetersiz konstrükte edilmiş veya
düzgün temizlenmemiş bir çıkıcı söz konusu demektir.
Bu hata ayrıca aşırı kapanma kuvvetinden dolayıda olabilir. Aşırı
kuvvetle kapanan kalıbın çıkıcıları işlevsiz kalabilir. Gaz sıkışarak
içerde kalır ve kompresyondan dolayı aşırı ısınırak yanmaya sebep
olur. Yanıkların engellenmesi iyi havalandırma yani, çıkıcıların
temizliği ve iş görmesiyle olur.
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
3.Salyalaşma, Tellenme (Drooling)
Hatanın Genel Adı: Salyalaşma, tellenme
Açıklama: Kalıp açıldığında, tel gibi görünen, ve uzayan plastik görülür.
Kalıptan aşağı doğru sarkar. Bu ayrıca kalın fakat yavaş malzeme akımının
yolluk burcundan yavaşça akmasıyla olur.
Hatanın Asıl Sebebi: Kovandaki plastiğin basıncı verimli olarak bertaraf
edilmemiş.
Önlenmesi: Birçok ekipman üreticisi bunu engellemek için kalıplama
makinasına reverse toper nozülünü yerleştirmişlerdir. Bunlar özellikle
salyalaşmayı engellemek için dizayn edilmiştir.
Sıcak yolluk kanalları açılmış kalıplarda, eğer kanallar düzgün çalışmıyorsa
buda salyalanma ve tel tel olmaya bir sebep olabilir. Tel tel olma belli bir
yere kadar no drool nozulleriyle kontrol edilebilir.
Eriyik dekomprasyonu çoğunlukla vidanın zamana bağlı olarak geri
çekilmesiyle ayarlanabilir. Dekomprasyon zamanını artırmak tel tel olmayı
azaltacaktır.
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
6
4.İtici Çubuğu İzleri (Ejector Pin Marks)
Hatanın Genel Adı: İtici çubuğu izleri, parçaya çubuk batması
Açıklama: İtici çubuklar parçaya iz bırakır.
Hatanın Asıl Sebebi: İticilerin basıncı parçaya iz bırakmaya elverişli
Önlenmesi: Bu hata parçanın sıcaklığını ve itici çubukların
kuvvetlerinin balanse edilmesiyle ortadan kaldırılabilir.
Eğer itici çubukların bağlı olduğu plaka (itici plaka) parçaya çok hızlı
vurup düşürüyorsa yine bu hata ortaya çıkar. Bununda çözümü
tabiki itici plakanın hızını düşürmekle olur. Eğer kalıp parçanın
kalıba yapışmaması için çeşitli modifikasyonlardan geçmişse, bu
seferde parça itici tarafında kalıyorsa o zaman itici çubuklar parçada
iz bırakabilir. Bunu engellemek için daha büyük çaplı itici çubuklar
kullanılırsa birim alana düşen kuvet azalacağından iz bırakma
olasılığıda aşağıya çekilmiş olur.
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
5. Çapak (Flash)
Hatanın Genel Adı: Flaş, ayrılma yüzeyi atığı, çapak
Açıklama: Kalıbın ayrıldığı yerde fazla malzeme,
genellikle ayrılma yüzeyinde olşur.
Hatanın Asıl Sebebi: Malzemenin kalıp boşluğunu doldurma basıncı,
kalıbı kapalı durma basıncını yenmiştir ve fazla malzeme taşarak bu yapı
oluşmuştur.
Önlenmesi: Eğer düzgün bir yükleme kontrolü yapılmazsa, kalıp boşluğu
aşırı malzemeyle doldurulabilir buda bu hatanın oluşmasına sebep olabilir.
Vidanın her çevriminde aynı ilerleme ve gerilmeyi yaparak, aynı hacimdeki
malzemeyi, kalıbın içine enjekte etmelidir.
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
7
6 . Akış Çizgileri (Flow Lines)
Hatanın Genel Adı: Akış çizgileri, kaynama çizgileri
Açıklama: Akan kütle bir çizgi ile birbirinden ayrılmıştır. Bu rahatça
gözlenebilir. Bazı durumlarda kozmetik bir hatadır. Diğer durumlarda ise iki
kütlenin birbirleri arasında verimsiz bir adhezyon bağı vardır.
Hatanın Asıl Sebebi: İki kütle bibirine kaynamamış.
Önlenmesi: Yetersiz havalandırma bu hataya sebep olur. Havalandırma
çıkıcıları temiz olmalı ve rutin olarak kontrol edilmelidir.
Kaynama çizgilerinin eleminasyonu için doldurma hızı önemlidir. Mümkün
olduğu kadar hızlı dolum, mümkün olduğu kadar daha fazla miktarda eriyiği
kalıp boşluğuna sokar. Malzemenin eriyikliği doldurma esnasında ne kadar
fazlaysa bu hatayla karşılaşma riski o kadar azdır.
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
7 . Yanlış Çekme, Boyutsal Değişim
(Incorrect Shrınkage, Dimensional Variation)
Hatanın Genel Adı: Yanlış Çekme, spek dışı boyut
Açıklaması: Kalıplanmış ürün, normal olarak hesaplanmış çekmeyi
gerçekleştirmiyor
.
Hatanın Asıl Sebebi: Kalıplamadaki ve normal çekmedeki gerilmeler
değişmiştir
.
Önlenmesi: Genellikle kalıp sıcaklığını arttırmak,artan çekmeyi
engelliyebilir
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
8
8. Matlaşma (Non-Uniform Finish on Parts)
Hatanın Genel Adı: Matlaşma, mat bölgeler, parmak izi
Açıklama: Kalıplanmış parça uniform bir şekilde kalıp yüzeyini replike edemez.
Hatanın Asıl Sebebi: Genelde soğuk slug veya daha soğuk bir malzeme parçanın
içine enjekte edilmiş ve hata oluşmuştur.
Önlenmesi: Bazı durumlarda malzemenin içinde aşırı miktarda kaydırıcı ve
yağlayıcı bulunur ve bunlar kalıp yüzeyine kadar çıkarak yayılırlar.
Eğer kalıp yüzeyi uniform değilse o zaman eriyik sıcaklığını düşürün ve
problem çıkaran yüzeyin temiz olup olmadığını kontrol ediniz.Nozül ve
yolluk memesi burcu geçişi engelleyecek faktörleri ortadan kaldırın. Nozül
ve yolluk memesi burcu da birbirini tam olarak karşılamalıdır. Eğer bunun
dışında bir durum varsa akışta hata olaca
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
9. Portakal Yüzeyi Oluşumu (Orange Peel)
Hatanın Genel Adı: Portakal yüzeyi, mikro pitting
Açıklama: Malzemenin yüzeyinde, portakal yüzeyindeki gibi girinti ve
çıkıntılar gözlenir.
Hatanın Asıl Sebebi: Parçada oluşan ilk yüzey, yüksek miktarda vizkos bir
malzeme tarafından itilmiş ve buruşmuştur.
Önlenmesi: Soğuk olan malzemede aynı doldurma hızını elde etmek için daha
yüksek basınç uygulamamız gerekir. Malzemenin eriyik sıcaklığını kontrol edin. Kısıtlı
yollukla birilikte eriyik sıcaklığını yavaşca arttırın. Doldurma sırasındaki kafada oluşan
basınç kayıplarını karşılamak için kalıp sıcaklığını arttırın. . Hızın, kalıbımız için
yeterince hızlı olup olmadığını kontrol edin.
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
9
10. Kısa Baskılar (Short Shots)
Hatanın Genel Adı: Kısa baskılar, tam dolduramama,tamamlanmamış baskılar,
Açıklama: Kalıplanmış parça kalıp boşluğunu tam olarak dolduramamıştır.
.
Hatanın Asıl Sebebi: Malzemenin basıncı kalıbı doldurmak için yetersiz
kalmıştır.
Önlenmesi: Düzgün bir besleme kontrolu yapılmazsa, kalıp boşluğunun aşırı
doldurulmasından parça eksik çıkabilir.
Vidanın her çevrim için aynı dönmeyi, yani, aynı hacimdeki malzemeyi basması
gerekmektedir. Parçanın dizaynında kısa baskıya sebep olan bir faktördür. Keskin
geçişlerden ve dar kesitlerden kaçınılmalıdır. Birçok zaman kalıp presin boyutuna
göre ayarlanamaz. Kapama tonajı dikkatle ayarlanmalıdır
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
11. Çöküntüler (Sinks) & Boşluk (Voids)
Çöküntüler ve boşluklar aslında aynı problem olmalarına karşın
görünümleri farklıdır.
Hatanın Genel Adı: Göçükler, çöküntüler
Açıklama: Parçanın yüzeyi parçanın içine çökmüştür
Hatanın Asıl Sebebi: Malzeme yetersiz bir şekilde ütülenmiştir. Parçanın
dış duvarları katıdır. Ama parçanın iç yapısındaki bazı molekülleri birbirinden
ayırarak boşluklar oluşturur.
Önlenmesi: Gereğinden kalın olan kesitler, dar geçiş veya ani genişlemeye
sebebiyet veren geçişler göçüntülere sebep olacaktır. Ütüleme basıncı yetersizse
malzemede çöküntüler oluşabilir.
Plastik soğudukça kalıp boşluğunun içinde çekilme yapacaktır. Kalıp boşluğunu
iyi ve tam doldurması için bu çekilmeleri karşılamak için ütüleme basıncı kontrol
edilmelidir. Yetersiz basınç boşluklara neden olur. Plastik soğudukça çekeceği
için kalıbın şeklini tam olarak alabilmesi için preşürize edilmesi gerekir. Bu
asınçta (ütüleme) çekmeyi kompanse eder. Onun için parça yeterli basınçta
ütülenmelidir.
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
10
Hata Ailesi: Kalıp
1 . Vakumla Şekil Değiştirme (Vacuum Pull)
Hatanın Genel Adı: Vakum çekmesi, vakumla şekil değiştirme
Açıklama: Boşaltma esnasında, ilk anda oluşan vakumla parçanın
şekli değişir.
Hatanın Asıl Sebebi: İtici tarafındaki hava basıncı parça için çok
yumuşak.
Önlenmesi: Bu hata soğutma çevriminin düzgün çalışmayışından,
tıkalı olmasından, çalıştırılmamasından veya çıkışı olmayan bir
şekilde (yani kör biçimde) çalıştırılmasından kaynaklanır.
Bunu engellemek için soğutma çevrimini çalıştırmadan önce
herşeyi düzgün olup olmadığına bakmak gerekir.Havalandırma
kabiliyeti arttırılırsa bu hatanın önüne geçilebilir.
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
2. Yolluk Girişinde Yüzey Bozukluğu (Smudges)
Hatanın Genel Adı: Yolluk girişinde yüzey bozukluğu
Açıklama: Yolluğun yakınındaki bölgede hata görülür.
Hatanın Asıl Sebebi: Yolluk girişinin hemen etrafında mikro jetting
oluşmuştur. (Jetting ve Kurt izleri hatasında daha kapsamlı incelenecektir.
Önlenmesi: Kalıp yarılarınını öpüşen yüzeyleri polişlenmeyle
temizlenmelidir. Bu hata ile genelde fiber glas ve mikanın kullanıldığı
doldurmalarda, çok abrasif oldukları için karşılaşılmaktadır. Kalıpta
yapılması gereken değişiklik, yollukların geniş fakat derin olmayacak şekilde
yapılması
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
11
3 .Yapışan Yolluklar (Sticking Sprues)
Hatanın Genel Adı: Yapışan yolluklar, yolluk yapışması
Açıklama: Çevrimde, kalıp açılması sırasında, yolluk yolluk sisteminden
ayrılır, kopar.
Hatanın Asıl Sebebi: Yolluk, yolluk sistemiyle birlikte kalamıyor.
Önlenmesi: Derin olmayan yolluk memeleri veya itici tarafındaki verimsiz
yolluk memesi çekicileri, kalıp boşluğuna yapışmaya meyillidirler. Derin bir
yolluk memesi konstrüksiyonu yapmalıyız veya daha efektif bir yolluk
memesi çekici koymalı, veya en son olarakta ısıtmalı yolluk memesi
kullanmalıyız.
Eğer nozül sıcaklığı çok düşükse kalıp açılması sırasında yine kopma
olabilir. Bunu engellemek için nozül sıcaklığını artırın, böylece cold slug ve
kopmayı engellemiş olursunuz.
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
4 . Kalıba Yapışma (Sticking to The Mold)
Hatanın Genel Adı: Kalıba yapışma
Açıklama: Kalıp açıldığında, kalıp boşluğundaki emiş bitmemiştir ve
parça çekilerek iticilerin olmadığı tarafta yapışık kalmıştır.
Hatanın Asıl Sebebi: İticilerin olduğu tarafta kalmamıştır veya
çıkarılmasında zorluk çekilmiştir.
Önlenmesi: Ütüleme basıncını kontrol ediniz.
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
12
5 . Çarpılma (Warpage)
Hatanın Genel Adı: Çarpılmış parçalar, düz olmayan parça, kıvrılma
Açıklama: Bitmiş parça istenilen parça şeklinin dışındadır, çarpılmıştır.
Hatanın Asıl Sebebi: Parçanın iç gerilmelerinden dolayı parça çarpılır.
Buda parçanın geometrisine etkir.
Önlenmesi: Düzgün olmayan yolluk girişi dizaynı, yolluk girişi geometrisi,
yüksek gerilme içeren dizaynlar ve yolluk girişi lokasyonu hatalı veya
yetersiz olan kalıplarda çarpılma oluşabilir. Soğutma zamanı arttıkça
parçadaki gerilmeler dudurulur.
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
6 . Kurt İzleri, Jetting (Worm Tracks, Jetting)
Hatanın Genel Adı: Kurt, kurt izleri, diş macunu izleri, jetting
Açıklama: Parçanın üzerine kalıp koyunca ilk baskı sırasında oluşmuş izler görülür.
Birçok kişi bu hatayı diş macunu sıkılmasıyla elde edilmiş gibi yorumlar.
Hatanın Asıl Sebebi: Yolluk girişindeki malzemenin hızı aşırı yüksek olduğundan
kalıp boşluğuna girildiğinde akış çok hızlıdır. Bu izler rahatlıkla gözlenebilir
Önlenmesi: Kalıpçılıkta, kalıbı mümkün olduğunca çabuk doldurmak iyidir
ama bu çabukluk düzgün boyutlandırılmış bir yolluk girişi ile sağlanmalıdır.
Malzeme çok büyük bir hızla kalıp boşluğunu girdiğinde istikrarsızca etrafa
sağa sola fışkırır. Bunu engellemek için akışın karşısında bir direnç
oluşturmalıdır ki, bu hata en aza indirgenebilsin.
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
13
Hata Ailesi: Makine
1. Kayma, vida kayması, dönmesi
Hatanın Genel Adı: Kayma, vida kayması, dönmesi
Açıklama: Vida dönmesine rağmen, bir sonraki baskı için
malzemeyi kapamaz, yakalayamaz.
Hatanın Asıl Sebebi: Makine eklenen malzemeyi yakalayamaz.
Önlenmesi: Bu hata hununin boşalması veya devre dışı kalmasıyla
mümkün olabilir. Veya vakum yükleyiciyi çalıştırmayı unutmuş olabiliriz.
Yani temel olarak sistemin besleyici sisteminde bir aksaklık vardır. Bütün
ekipman kontrol edilmelidir.
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
2 . Arka Arkaya Hatalı Baskı (Shot to Shot İnconsistency)
Hatanın Genel Adı: Arka arkaya hatalı baskı, uygunsuz baskı
Açıklama: Makinada herhangi bir değişiklik veya ayarlama yapılamaksızın,
makina ıskarta parça basar. Genelde ya eksik yada boyutsal hatalı mal basılır. Bu
yarı otomatik makinalarda görülür.
Hatanın Asıl Sebebi: Sabit bir doldurma hızı elde edilmesinden ve eriyik
vizkositesinin olumsuz değişiminden kaynaklanır.
Önlenmesi: Vidanın arkasının dolmasından dolayı sızıntı yapan check
valfler iş göremezler. Bu kalıbın basıncının değişken olmasına sebep olur.
Valfler rutin olarak kontrol edilmelidirler ve gerekirse değiştirilmelidirler.
16.04.2008
Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
14