Veli (İsl.) Allah`ın buyruklarını içtenlikle yerine getirmesi, insanlara ve

Veli (İsl.)
Allah'ın buyruklarını içtenlikle yerine getirmesi, insanlara ve çevresine iyilikte bulunması ve
olgunluğa ulaşma çabası içinde olması nedeniyle Allah'ın hoşnutluğunu ve dostluğunu
kazanmış kişiye veli denir. Veliler, Allah'a yakınlık mertebesine erişmiş, seçkin, Allah dostu
ve ermiş kimseler olarak kabul edilir. Veli aynı zamanda Allah'ın güzel isimlerinden (Esma-i
Hüsna) biridir. Bu anlamda Allah, kendisine duyulan sevgiye fazlasıyla karşılık veren,
kendisini sevenlerle dost olandır. Kur'an'da Allah ve insan arasındaki dostluğu ve sevgi
ilişkisini tasvir eden pek çok ayet bulunmaktadır: "Allah inananların dostudur, onları
karanlıklardan aydınlığa çıkarır..." (Bakara, 2/257), "İyi bilin ki Allah'ın dostlarına korku
yoktur, onlar üzülmeyeceklerdir." (Yûnus, 10/62). "Allah müminlerin dostudur." (Al-u
'İmrân, 3/68). Bu ayetler İslam düşüncesinde velilik mefhumunun gelişmesinde etkili
olmuştur. Velilik, tasavvuf literatüründe önemli bir yer tutar. Velilik, sevgiden doğmakta,
Allah'ın yardım ve rahmetiyle gerçekleşmektedir. Bu sevgiye ulaşmak için Allah'ın
hoşnutluğunu kazanma yolunda çaba sarf etmek gerekmektedir. Tasavvufta velinin bir geniş
bir de dar anlamından söz edilir: Birinci anlamda, Allah'a inanan herkes Allah'ın dostudur.
Buna velâyet-i âmme denilir. İkinci anlamda velilik, kendini arındırmak için çaba gösteren,
bu yolla Allah'ın dostluğunu kazanan, insana insan olduğu için değer veren, evrendeki bütün
varlıklarla iletişiminde duyarlı olan insanları nitelemek için kullanılır. Buna velâyet-i hâsse
denir. Böyle bir olgunluk düzeyine ulaşmış insanlar, Allah'ın kuşatıcı sevgisine mahzar
olurlar. Kur'an-ı Kerim'de Allah şöyle buyurmaktadır: "O, salihlerin işlerini görür (tevellî)."
(A'râf, 7/196). Nitekim Hz. Muhammed de Allah'ın sevdiği kullarının gören gözü, duyan
kulağı, tutan eli, yürüyen ayağı olduğunu söylemiştir (Buhârî). Sufilere göre, Allah, veli
kullarına keramet ve sadık rüya gibi özel bağışlarda bulunabilir. Bu anlamdaki velayet Allah
ile bu insanlar arasında özel bir ilişkidir ve öyle kalması veliliğin gereğidir.
Vahit GÖKTAŞ