Karapara aklama ile mücadelede kimlik tespiti ve şüpheli

T.C
Maliye Bakanlığı
Mali Suçları Araştırma Kurulu
Karapara Aklama ile Mücadelede
• Kimlik Tespiti
• Şüpheli İşlemlerin Bildirilmesi
Kadir GÜLER
Mali Suçları Araştırma Uzmanı
28-29 Nisan 2006, Muğla/Gökova
Yükümlülüklerin önemi
• Suç görünümünün değişmesi
• Büyük ölçekli suç kavramının ortaya çıkması
• Klasik mücadele araçlarının yetersizliği
• Paranın izinin sürülmesi ve müsadere
• Yasal mali piyasa ile yasal olmayan piyasa
arasına güçlü barikatlar kurma
Yükümlülüklerin önemi
• Suçla mücadelede sadece yetkili birimlerin
çabalarının yetersizliği
• Mali sektörün yetkili makamlarla işbirliği
zorunluluğu
Mali kurumların
karşılaşılabileceği riskler
• Yasal risk
• İtibar riski
• Operasyonel risk
• Yoğunlaşma riski
Aklama suçu ile mücadelede
bankaların yasal yükümlülükleri
• Bilgi ve belge verme
• Kimlik tespiti
• Şüpheli işlemlerin bildirilmesi
• Uyum görevlisi atanması
• İç denetim
• Eğitim
Kimlik tespit yükümlülüğü
Kimlik tespiti yapılması
gereken işlem türleri
• Parasal sınıra tabi işlemler
• Parasal sınıra tabi olmayan işlemler
12 bin YTL’lik parasal sınıra tabi
olmayan işlem türleri
• Sigortalama
• Finansal kiralama
• Kiralık kasa hizmetleri
• Mevduat hesabı açma
• Kar-zarara katılma hesabı açma
• Cari hesap açma
• Repo
• Benzeri hesap açma işlemleri
RG 8.7.2003/25162
12 bin YTL’lik parasal sınıra
tabi işlem türleri
• Her türlü alım-satım
• Havale
• Ödeme
• Saklama
• Takas
• Trampa
• Borç alma
• Borç verme
• Borcun nakli
• Alacağın temliki
• Kiralama
• Kiraya verme
• Mevduat, kar-zarara katılma
hesabı veya cari hesaplardan
para çekme veya yatırma
• Çek ve senet tahsili
• Sermaye piyasası işlemleri
• Benzeri işlemler
Soru : 12 bin YTL’lik sınırı aşan
vergi ile elektrik, su vb. fatura
ödemelerinde de kimlik tespiti
yapılması zorunlu mu?
a) Evet
b) Hayır
Kimlik tespit usulü
Türk uyruklu gerçek kişiler için
• Nüfus hüviyet cüzdanı
• Sürücü belgesi
• Pasaport
Soru : Avukatların kimlik
belgeleri kimlik tespitinde
kullanılabilecek midir?
a) Evet
b) Hayır
Soru : KKTC vatandaşlarının
kimlik tespitinde “KKTC Kimlik
Kartı” kullanılabilir mi?
a) Evet
b) Hayır
Kimlik tespit usulü
Yabancı uyruklu gerçek kişiler için
• Kendi ülke pasaportu
• İkamet tezkeresi
Avrupa ülkelerince verilen
kimlik belgelerinin kimlik
tespitinde kullanılması
• En fazla üç aylık bir süre için Türkiye’yi ziyaret
eden ve kazanç gayesi gütmeyen ülke vatandaşları
• Anlaşma* ekindeki listede belirtilen kimlik belgeleri
• “Kimlik kartı ile seyahat edenler için hudut
kapılarından giriş-çıkış formu”
*13.12.1957 tarihinde Paris’te imzalanan ve 01.12.1967 tarih ve 10972 sayılı R.G.’de yayımlanan “Avrupa Konseyi Üyesi
Devletler Arasında Kişilerin Seyahatleri İle İlgili Avrupa Antlaşması”
Kimlik tespit usulü
Ticaret siciline kayıtlı tüzel kişiler için
• Ticaret siciline tescil belgesi örneği ile
• Adına hareket eden kişinin yetkili
olduğuna dair belge ve imza sirküleri
Soru : Yurt dışında yerleşik
tüzel kişilerin kimlik tespiti nasıl
yapılacaktır?
• Belgelerin Türk konsolosluğunca onaylanması veya
Apostil şerhi düşülmesi
• Yabancı dilde düzenlenen belgelerin noter onaylı
Türkçe tercümeleri
Kimlik tespit usulü
Vakıflar
• Vakıflar Genel Müdürlüğünde tutulan sicil
kaydı
Dernekler
• İl Emniyet Müdürlüklerinde tutulan sicil kaydı
Tüzel kişiliği olmayan teşekküller
• İdare etmeye yetkili olunduğuna ilişkin karar
Soru : İmza sirkülerinde yer
alan kimlik bilgileri, kimlik
tespitinde kullanılabilir mi?
a) Evet
b) Hayır
Kimlik tespit usulü
• Kimlik belgelerin fotokopisinin alınması
veya
• Evrakın arkasına kimlik bilgilerinin kaydı ile
• Gerçek kişinin beyan ettiği adres
• Müteakip işlemlerde kimlik bilgilerinin
karşılaştırılması
Kimlik tespit usulü
• Ticaret siciline kayıtlı tüzel kişiler
• Dernekler
• Vakıflar
• Tüzel kişiliği olmayan teşekküller
Adına yapılan işlemlerde
İşlemi yapan gerçek kişinin kimliği de tespit
edilir
Kayıtların saklanması
• Kimlik tespitine ilişkin belgelerin, son işlem
tarihini takip eden yılın başından itibaren 5
yıl süre ile muhafaza zorunluluğu
Örnek:
Bugün (29 Nisan 2006) yapılan 13
bin YTL tutarındaki havale işlemine ilişkin kimlik
belgeleri hangi tarihe kadar muhafaza
edilmelidir?
a) 28 Nisan 2011
b) 31 Aralık 2011
c)Muhafaza zorunlu değil
d) 28 Nisan 2010
Örnek
• Bay Ali Demir, X bankasına açtırmış olduğu ticari mevduat
hesabına ticari borçlularınca para yatırılmaktadır. Hesapta
biriken paralar bay Ali Demir’in yetkili kıldığı Cevdet Kapan
tarafından çekilmektedir.
Yukarıdaki işlemlerle ilgili olarak kimlik tespiti kapsamında
bankanın yapması gereken işlemler nelerdir?
- Hesap açılışı (Ali Demir) – herhangi bir limit olmadan
- Hesaba 3. kişilerce para yatırılması – 12 bin YTL’yi aşması halinde
- Cevdet Kapan tarafından para çekilmesi – 12 bin YTL’yi aşması
halinde
Örnek
• Bay Ali Demir adına hareket eden bay Cemil Kaya, AB
Ltd.Şti’ne 15 bin YTL göndermek üzere bankaya müracaat
etmiştir. AB Ltd.Şti. yetkilisi bay Hasan Kara, gönderilen
havaleyi çekmiştir.
Bu işlemlerle ilgili olarak kimlik tespiti kapsamında yapılması
gereken işlemler nelerdir?
- Havale gönderen (Cemil Kaya) – 12 bin YTL’yi aşması halinde
- Adına işlem yapılan (Ali Demir) – 12 bin YTL’yi aşması halinde
- Parayı çeken (Hasan KARA) – 12 bin YTL’yi aşması halinde
- Adına işlem yapılan (AB Ltd.Şti.) – 12 bin YTL’yi aşması halinde
Örnek
• Bay Ali Demir, İstanbul’da öğrenim gören çocuğunun X
bankasındaki hesabına 700 YTL havale göndermiştir.
• Bu işlemlerle ilgili olarak kimlik tespiti kapsamında
bankanın yapması gereken işlemler nelerdir?
• Tutar 12 bin YTL’nin altında kaldığı için 4208 S.Kanun
uyarınca kimlik tespit zorunluluğu bulunmamaktadır.
Şüpheli işlemlerin bildirilmesi
Şüpheli işlem
• Yükümlüler nezdinde veya bunlar aracılığıyla
yapılan veya yapılmaya teşebbüs edilen
işlemlere konu para ve para ile temsil
edilebilen değerlerin yasadışı yollardan elde
edildiğine dair
• herhangi bir bilgi,
• şüphe veya
• şüpheyi gerektirecek bir husus olması hali
Şüpheli işlem
bildirim esasları
• Şüpheli işlem bildirimi, kimlik tespitinden
sonra yapılır
• Bildirilen şüpheli işlem ile ilgili olarak işleme
taraf olanlara bilgi verilemez (tipping off)
• Herhangi bir parasal sınırlama yoktur
• MASAK ş. işlem tipi belirlemeye yetkilidir
Şüpheli işlem
bildirim usulü
• Tespit tarihinden itibaren 10 gün içinde bildirilir
• Bildirim MASAK’a şüpheli işlem bildirim formu
doldurularak yapılır
• Gecikmesinde sakınca görülen hallerde
derhal MASAK’a ve C.savcılığına bildirim
yapılır
Şüpheli işlem bildirim formu
Şüpheli işlem bildiriminde
işlem sırası
• ŞİB Formu doldurulur ve imzalanır
• İmzalı form bankanın uyum görevlisine
gönderilir (İşlemi yapan kişi ile imza yetkisine sahip görevli arasında işlemin şüpheli
olup olmadığı konusunda görüş ayrılığı bulunması halinde, Form tek imza ile uyum
görevlisine gönderilir)
• Uyum görevlisi bilgileri değerlendirir ve
MASAK’a gönderilip gönderilmeyeceğine karar
verir
Şüpheli işlem bildiriminde
işlem sırası
• Bildirimde bulunmama kararı verilen Formlar,
yazılı gerekçesi ile 5 yıl süreyle muhafaza
edilir
• İşlemin tespit tarihinden itibaren söz konusu
olan 10 günlük bildirme süresi, uyum
görevlisinin değerlendirme sürecini de kapsar
Şüpheli işlem bildiriminde
işlem sırası
• Bildirilmesine karar verilen Form, uyum
görevlilerince imzalanan bir yazı ekinde
MASAK’a taahhütlü postayla veya elden intikal
ettirilir.
• Formun faks ile de gönderilmesi mümkündür,
ancak, faks ile gönderilmesi yukarıdaki şekilde
intikal ettirilmesine engel teşkil etmez
Yıllara göre ŞİB sayıları
(Bankalar + Katılım Bankaları)
400
351
350
289
300
250
194
200
139
150
77
100
50
0
180
22
25
2
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Yükümlülüklere uymamanın
muhtemel sonuçları
• Ülke itibarı olumsuz etkilenebilir
• Banka çeşitli risklerle karşılaşabilir
- Yasal risk, itibar riski, operasyonel risk, yoğunlaşma riski
• Banka çalışanları olumsuz etkilenebilir
Yükümlülüklere uymamanın
yasal yaptırımları
• 6 aydan 1 yıla kadar hapis
• 12 bin YTL’den 120 bin YTL’ye kadar ağır para cezası
(Tutarlar her yıl güncellenmektedir)
Dikkatiniz için teşekkür ederim