Emisyon Nedir

Emisyon Nedir? Emisyon hacmini belirleyen ekonomik göstergeler nelerdir?
Kelime anlamı olarak emisyon; çıkarmak, yaymak, ihraç etmek, dolaşıma sokmak gibi
anlamlara gelmektedir. Bir ülkede, kağıt para, tahvil ve bono, hisse senetleri gibi
değerlerin ilk kez piyasaya sürülmesine emisyon denir.
Emisyon hacmi ise, Merkez Bankası tarafından ihraç edilen (piyasaya sürülen)
banknotların toplam tutarını ifade etmekte, “Tedavüldeki Banknotlar” olarak da
adlandırılmaktadır. Bu paralar ya bireylerin elinde, ya da bankaların kasalarında nakit
olarak tutulur. Emisyon hacmi temel olarak bireylerin para talebi tarafından
belirlenmektedir. Para, işlem, ihtiyat ve spekülasyon amaçlarıyla talep edilmektedir. İşlem
güdüsüyle para, ödemelerde gereksinim duyulduğundan, ihtiyat güdüsüyle para,
beklenmedik gereksinmeler dolayısıyla, spekülasyon güdüsüyle para ise kâr fırsatları
nedeniyle talep edilir. İşlem ve ihtiyat amaçlı para talebi bireylerin gelir düzeyi tarafından
belirlenirken, spekülasyon amaçlı para talebi faiz oranları tarafından belirlenmektedir. Bu
kapsamda, bireylerin gelirlerindeki artış ve/veya faiz oranlarındaki düşüş para talebini ve
dolayısıyla emisyon hacmini arttırmaktadır. Para talebini etkileyen bir diğer faktör,
enflasyonda gerçekleşen veya gerçekleşmesi beklenen değişmelerdir. Bir ekonomide
enflasyon ne kadar yüksekse, para talebi o kadar düşük gerçekleşecek, bu da emisyon
hacminin daralmasına neden olacaktır. Enflasyon bekleyişlerinde bozulma da, bireylerin
ellerinde daha az para tutmak istemelerine neden olarak emisyon hacmini azaltacaktır.
Bunlara ek olarak, para teknolojisindeki gelişmelere bağlı etmenler de bireylerin para talebi
üzerinde belirleyici olmaktadır. Örneğin, kredi kartı kullanımlarının artması para talebini
azaltmakta ve bu da emisyon hacmini daraltmaktadır.
Emisyon hacminin bir diğer belirleyici ise emisyon arzıdır. Merkez Bankası’nın para
politikaları uygulamaları kapsamında gerçekleştirdiği çeşitli işlemler emisyon arzı üzerinde
etkili olmaktadır. Bu kapsamda, Merkez Bankası’nın açık piyasa işlemleri ile devlet
tahvilleri ya da hazine bonoları alıp satması, ihaleler ve/veya doğrudan müdahaleler
yoluyla döviz alıp satması, zorunlu karşılık oranlarını değiştirmesi gibi işlemler emisyon
arzını etkileyerek emisyon hacmi üzerinde belirleyici olmaktadır.
Emisyonu gerektiren kriterler nelerdir?
Bankamız Kanunu’nun 36’ncı maddesi uyarınca,
Ticari senet ve vesikaların reeskonta ve avansa kabulü işlemleri,
Açık piyasa işlemleri,
Altın ve dövizle ilgili işlemler
Emisyon gerektiren kriterler arasında yer almaktadır
Banknot ihracı ve tedavül mecburiyeti
Madde 36- (25.4.2001 tarih, 4651 sayılı Kanun ile değiştirilen şekli)
a) Bankanın ihraç etmiş olduğu ve ihraç edeceği banknotların tedavülü mecburi olup,
bunlar hudutsuz ödeme kudretini haizdir.
b) Banka 45, 52 ve 53 üncü maddelerde yazılı işlemler dolayısıyla da banknot ihraç etme
yetkisini haizdir.
Senet ve vesikaların reeskonta ve avansa kabulü
Madde 45- (25.4.2001 tarih, 4651 sayılı Kanun ile değiştirilen şekli)
Banka, muteber saydığı asgari üç imzayı taşımak ve vadelerine en çok 120 gün kalmış
olmak şartıyla ve kendi belirleyeceği esaslar dahilinde bankalar tarafından verilecek ticari
senet ve vesikaları reeskonta kabul edebilir. Reeskonta kabul edilecek ticari senet türleri ve
diğer koşullar Bankaca belirlenir. Bu madde gereğince verilecek kredilerin en yüksek sınırı
ve kredi türlerine göre limitleri, para politikası ilkeleri göz önünde tutulmak suretiyle
Bankaca belirlenir.
Banka reeskonta kabul edebileceği senetler karşılığında avans da verebilir.
Açık Piyasa İşlemleri
Madde 52- (25.4.2001 tarih, 4651 sayılı Kanun ile değiştirilen şekli)
Banka, para politikasının hedefleri çerçevesinde, para arzının ve ekonominin likiditesinin
etkin bir şekilde düzenlenmesi amacıyla, Türk Lirası karşılığında menkul kıymet kesin alım
satımı, geri alım vaadi ile satım ve geri satım vaadi ile alım işlemleri, menkul kıymetlerin
ödünç alınıp verilmesi, Türk Lirası depo alınması ve verilmesi gibi açık piyasa işlemlerini
yapabilir ve bu işlemlere aracılık edebilir. Bankaca başvurulacak açık piyasa işlemleri ile bu
işlemlerle ilgili usul ve esaslar, açık piyasa işlemlerine konu olacak yüksek likiditeye sahip
ve az riskli araçlar Bankaca belirlenir.
Banka, açık piyasa işlemleri çerçevesinde kendi nam ve hesabına vadesi 91 günü aşmayan,
ikincil piyasada alınıp satılabilen likidite senetleri ihraç edebilir. Ancak, likidite senetlerinin
devamlı bir alternatif yatırım aracı olma niteliği kazanmasının engellenmesi, ihraçlarının
sadece açık piyasa işlemlerinin etkinliğinin artırılması amacıyla sınırlı tutulması hususları
göz önünde bulundurulur. Bankanın geri alım vaadi ile satım ve geri satım vaadi ile alım
işlemleri ile Türk Lirası depo işlemlerinin anlaşma süresi 91 günü aşamaz, sürenin
başlangıcı işlemlerin valör tarihidir.
Banka, bu madde kapsamına giren işlemlerle ilgili kurum ve kuruluşları; bankalar ve 2499
sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre belirlenen aracı kurumlar arasından işlemin
özelliğini göz önünde bulundurarak tespit etmeye yetkilidir.
Açık piyasa işlemleri, yalnızca para politikası amaçları için yürütülür ve Hazineye, kamu
kurum ve kuruluşları ile diğer kurum ve kuruluşlara kredi amacıyla yapılamaz.
BÖLÜM IV
Altın ve dövizle ilgili işlemler
Madde 53- (25.4.2001 tarih, 4651 sayılı Kanun ile değiştirilen şekli)
a) Banka, uyguladığı para politikası çerçevesinde, Türk Lirasının yabancı paralar
karşısındaki değerini belirlemek amacıyla, döviz ve efektiflerin vadesiz ve vadeli alım ve
satımı ile şartları önceden belirlenmek suretiyle dövizlerin Türk Lirası ile değişimi ve diğer
türev işlemleri yapabilir.
b) Banka, ülke altın ve döviz rezervlerini para politikası hedefleri ve uygulamaları
çerçevesinde yönetir. Bu amaçla Banka, sırasıyla güvenli yatırım, likidite ve getiri
önceliklerini dikkate alarak belirleyeceği usul ve esaslara göre yurt içi ve yurt dışı
piyasalarda vadeli ya da vadesiz altın, döviz, menkul kıymet, türev ürün alım satım,
borçlanma ve borç verme işlemlerini de içeren tüm bankacılık faaliyetlerinde bulunabilir.