Tolga Yarman - İstanbul Üniversitesi

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ, FİZİK BÖLÜMÜ SEMİNERİ
“GÖKYÜZÜNE VE ATOMA AYNI BİR BÜTÜNCÜL BAKIŞ: NASIL?”
Tolga Yarman
Okan Üniversitesi
Prof. Tolga Yarman, bir süredir, ça ğda ş atom kuramı ile, Einstein'ın Görecelik Kuram ı'n ın sonuçlar ın ı birbirine ba ğlamaya
çalışıyordu. Bu çerçevede, "uzay", "zaman" ve "kütlenin" bir ve yaln ızca bir biçimde yap ılanmas ı gerekti ğini ortaya koydu. Prof.
Yarman bu çerçevede, ancak,Einstein'ın Genel Görecelik (Yerçekimi) Kuram ı'n ın sonuçlar ına, Büyük Usta'n ın izledi ği yoldan
bambaşka bir yoldan (salt enerji korunumdan hareketle) ula şıyordu. Farkl ı farkl ı yollardan elde edilen sonuçlar, ölçüm aletlerinin
yettiği kadarıyla hemen hemen aynıydı, ama, "tam e şit" de ğildi. Örne ğin Prof. Yarman'a göre, kara delikler yoktu. Bu ilginç durum,
1999'da Fransız NASA'sının (ONERA) dikkatini çekti. Hem Einstein'ın, hem Yarman' ın sonuçlar ın ın geçerli say ılmas ı, mümkün
görünmüyordu. ONERA Araştırıcıları, aradaki küçük farkı ölçmek üzere, kollar ı s ıvad ılar, ama eldeki aletlerin duyarl ıl ığı, söz
konusu sapmayı seçmeye, yetmedi. ONERA, Prof. Yarman'dan, ilk elde, akla gelenlerden ba şka deneyler, dü şünmesini, istedi. Prof.
Yarman sonunda, Prof. Metin Arık ve Prof. Vladislav Rozanov ile, 2007'de Moskova'da gerçekle şen Physical Interpretations of
Relativity Theory, Konferansı'na, aradaki farkı çarp ıc ı biçimde sergileyebilecek, öngörüler sundu. Yarman-Ar ık-Rozanov
öngörüsüne göre, dönen bir tepsinin ucuna yerleştirilmi ş olacak, örne ğin nükleer bir saat, Einstein' ın Ça ğda ş Yerçekimi Anlay ışı'n ın
ve Evren Davranışbilimi'nin temeli sayılan öngörüsünün, işaret etti ği katsayı kadar de ğil, bunun, yakla şık iki kat ı kadar geri kalmak
durumunda
olmalıydı.
Dahası,
gerçekten
e ğer
öyleyse,
Einstein'ın,
"yerçekimi
etkisi"
ile
"ivmesel
etkinin" aynı olduklarına dair, temel varsayımına ihtiyaç kalmayacaktı... Bu bir tarafa, Einstein' ın vazetti ği şekliyle, bu varsay ım,
enerji korunumu yasasını, ihlal ediyor olacaktı. Bu olgu son toplamda, biliniyor olsa da, enerji korunumu yasas ın ın m ı, yoksa
Einstein'ın temel varsayımının mı, esas olarak, do ğayla bar ışık oldu ğu, bir sorunsal olmaya devam ediyordu.
Yarman-Arık-Rozanov'a göre, Einstein salt harekete ba ğl ı etkinin ötesinde, "tek ba şına" ivmenin etkisini, göz ard ı etmi şti. Söz
konusu sav ile, Belarusya Devlet Üniveritesi'nden Prof. Alexander Kholmetskii ve Arkada şlar ı, ilgilendiler. Bir y ıldan fazla bir
zaman, deney hazırlıkları sürdü. Nihayet 2008'de, deneyler sonuç verdi; Einstein'ın öngörüsü deneysel gözlemlerle hiç
örtüşmüyordu. İvmeli harekette, ivmenin etkisine bir tek yerde ği ştirme etkisi yetmiyordu; bunun yan ı s ıra, münhas ıran ivmenin
etkisi, ayrıca dikkate alınmak gerekiyordu. Bu gelişme uzant ıs ında, neredeyse yüzy ıld ır, bir yanda atom dünyas ına, öbür yanda
gökyüzüne dönük, farklı farklı çizgilerde gelişmiş tasavvurlarımızın, nasıl olup da bir türlü ba ğda şt ır ılamad ığı, önemli ölçüde aç ıkl ık
kazanmış görünüyor. Başka bir deyişle, beklenecek oldu ğu şekliyle, esas olarak, gökyüzü atom gibi, atom ise gökyüzü gibi
davranıyor. Böylelikle madde ve kainat tasavvurumuz, benzersiz biçimde bütünle şiyor, rahatl ıyor. "Prof. Yarman' ın çal ışmalar ı
uzantısında gerçekleştirilen açılım, geçen yüzyılın ba ştan yaz ılmas ı sonucunu beraberinde getirebilecektir..." Prof. Kholmestkii,
böyle diyor. Yaklaşımın bir ba şka ilginç tarafı şu ki, "etkile şme", bilindi ği şekliyle "enerji al ışveri şi" yoluyla olabilece ği gibi,
alışılmışın iyice tersine, "enerji alışveri şi" olmadan da olabilir, görünüyor. E ğer böyleyse, Einstein' ın ilk kuram ı olan, Özel
Görecelik Kuramı ile herhangi bir uyum sorunu olmaksızın, özellikle yerçekimsel ve elektriksel etkile şmeler (ki kainat ın temelini
teşkil etmekteler), ışık hızından çok daha hızlı, hatta pratikçe sonsuz hızda olarak gerçekle şebiliyor, görünüyor. Bu olgu ba şl ı ba şına
bir çığır açabilecek gibi duruyor. Gerçekte anî denebilecek (bir anda gerçekle şen) etkile şme, tuhaf biçimde, Ça ğda ş Atom
Kuramı'nın işaret edegeldiği bir olgu olmakla beraber, Özel Görecelik Kuram ı ile ba ğda şm ıyor olarak alg ılan ıp, Einstein'dan
başlayarak, göz ardı ediliyordu. Başka bir deyimle, Prof. Yarman'la, Prof. Ar ık ve Prof. Khometskii'nin açt ığı yol, ba ğda şm ıyor gibi
duran iki farklı disiplini, sarmaştırmayı başarıyor, görünüyor.
2008'de Minsk'te yapılan ve dünyada büyük ilgi gören deney, 2013 ba şında İÜ'de tekrar edilecek. Bu kez, yaln ız Prof. Yarman ve
Prof. Metin Arık'ın yeni bir öngörüleri ayrıca ölçülmeye çalışılacak. Buna göre dönen tepsi sabit bir ivmeye ula şıncaya kadar ışımal ı.
İvme sabitleşince ise, ışıma durmalı. Ba şka bir deyi şle, ışımay ı peydahlayan, tam da Bohr Varsay ım ı'ndaki gibi (ancak o gün bu
gündür, Klasik Elektrodinamik'le çeliştiği düşünülüyor olarak), yükün ivmeli hareketi de ğil, "yükün de ği şen ivmeli alandaki
hareketi" olmak durumunda...
9 Kasım 2012, Cuma,
Saat: 15:15
Fizik Bölümü, Engin Arık Dershanesi
Saat 15:00'da çay servisi olacaktır