Uzaktaki cisimleri yaklaştırıp büyülterek iyi

Dürbün nedir?
Dürbün, temelde kullanıcılarına tek mercekli teleskoplardan daha
gelişmiş bir derinlik ve mesafe hissi sağlamak için her biri kullanıcının tek
gözüne gelecek şekilde yerleştirilmiş ve aynı noktayı göstermek üzere
yanyana konumlandırılmış iki özdeş teleskoptan oluşan bir optik araçtır.
Gerek yeryüzü, gerekse gökyüzündeki objelerin gözlemlenmesinde
faydalanılan dürbün, taşınabilir ve hafif oluşuyla kendisine bir çok
kullanım alanı bulmaktadır.
Büyütme gücü:Temel işlevi gözle görülmesi zor, uzak objeleri
yakınlaştırmak olan bir alet için, büyütme faktörü elbette ki en temel optik
özelliklerin başında gelmektedir. Dürbün konusuna ilgi duyan amatörlerin
ilk karşılaşacağı kavram, dürbün modelleri üzerinde yer alan 8x40, 7x50
şeklindeki ibarelerdir.Birde zoom yapma özelliğine sahip dürbünler vardır
8-24 x 50
- 12-60 x 70 (Only Soligor)
Dürbün dünyasında sıklıkla karşımıza çıkacak olan bu ifade, iki önemli
parametreyi ifade eder: ilk rakam büyütme gücünü, ikinci rakam ise
objektif açıklığını belirtmek için kullanılır. Örneğin 7x50 bir dürbün, 7 kat
büyütme gücüne, 50mm objektif açıklığına sahiptir.Zoom dürbünlerde ise
12-60 x 70 ,12 kat büyütmeden 60 kat büyütmeye kadar zoom yapma
olanağı vardır.Buda 12/60 kat yaklaştırmada 1000 m./83 m.-1000 m./16
m olacaktır.20 kat ve üstü yaklaştıran dürbünlerde ayak kullanılması
tavsiye edilir.Unutulmaması gereken nokta, büyütme gücü arttıkça yada
açıklık azaldıkça parlaklığın düştüğüdür. Yüksek büyütme faktörüne
sahip dürbünler, karanlık cisimleri göstermekte zorlanabilirler. Bu
nedenledir ki, amatör astronomlar dürbünde yüksek büyütmeden ziyade
ışık toplama gücüne önem verirler.Büyütme gücü ve görüntü netliği
açısından tatmin edici bir sonuç sağladığı için 7x30 günışığında en çok
kullanılan dürbün tipidir. Gece kullanımı içinse, aynı tip dürbünün 50mm
açıklığa sahip modelleri tercih edilebilir.Büyütme gücü ve açıklıkla ilgili
daha net bir karşılaştırmayı, aşağıdaki tabloda bulmak mümkündür:
ARAÇ
BÜYÜTME
Çıplak Göz
Küçük opera dürbünü
Büyük opera dürbünü
Küçük dürbün
Büyük dürbün
Küçük Teleskop
1x
2x
4x
8x
15x
20-200x
AÇIKLIK
4 mm
15 mm
25 mm
40 mm
60 mm
80 mm
Kaplama Malzemesi:Kaplama, optik araçlarda görüntü kalitesini
artırmak amacıyla uygulanan bir işlemdir. Prizmaların, merceklerin
üzerinde ince nesnelerin buharlaştırılması yoluyla
gerçekleştirilir.Kaplama sayesinde ışık kayıplarının önüne geçilir, görüntü
netleştirilir. Uygun ve kaliteli kaplama, çoğu optik cihazda olduğu gibi
dürbünlerde de kaliteyi belirleyen önemli unsurlardandır.
Odaklama:Fotoğraf makinesi, teleskop gibi cihazlarda da karşımıza
çıkan odaklama kavramı, dürbünler için de önemli ayarlardan biridir.
Çevrilebilir bir ayar düğmesi ile mercek uzaklıkları ayarlanarak bakılan
nokta için olası en net görüntü elde
edilir.
Merkezi Odaklama Ayarı:İkili bir dürbünde merkezi odaklama ayar
aparatı, her iki parçanın netliğini tek hareketle, aynı anda ayarlamak için
kullanılır. İki göz için netlik ayarının, ayrı parçalarla yapıldığı modeller
mevcuttur.
Çıkış Deliği:Çıkış deliği, objektif lensin çapının büyütme katsayısına
oranlanarak bölünmesiyle ulaşılan optik bir değerdir. Büyük çıkış deliği,
düşük ışık koşullarında parlaklık avantajı sağlarken, esas dikkat edilmesi
gereken konu çıkış deliğinin göz merceği ebadına tam uygunluk
göstermesidir. Bu uyum, insandan insana farklılık gösterebilirken,
günümüzde dürbün çıkış deliği boyutları 3-7 mm arasında değişmektedir.
Görüş Alanı Görüş alanı, belli bir noktaya netlenmiş dürbünümüzün,
netlik noktası çevresinde net görebildiği alanın tümünü işaret eden bir
ölçüdür. Dürbün görüş açısı arttıkça, görüş alanı genişler. Hızlı hareket
eden objeleri gözlemlerken geniş görüş alanına sahip dürbünler
kullanılmaldır.
Dioptrik Düzeltme:Dioptrik düzeltme, çeşitli göz kusurlarına sahip
kullanıcıların, dürbünde kendilerine özel netlik ayarı yapabilmelerine
olanak tanıyan bir araçtır.
Objektif :Dürbünün baş tarafında bulunan ve farklı cam
kombinasyonlarından oluşan büyük lenslerdir.
Çözümleme Gücü:Optik cihazların, gözlemlenen objeyi nokta nokta
tekrar oluşturarak net bir şekilde gösterebilme yeteneğidir.
Dürbün alırken dikkat edilecek hususlar:
1. Mekanik Kontrol: Dürbünü elinize alın, işçilik ve malzeme kalitesi
yönünden inceleyin. İkinci aşamada, dürbünü iki ucundan tutun ve
yavaşça çevirin. Herhangi bir takırtı sesi gelmediğinden, birleşme
noktalarının dayanıklı ve pürüzsüz olduğundan emin olun.
2. Odaklanma kontrolü: Dürbün göz yuvalarını teker teker ve beraberce
hareket ettirin. Her iki gözünüz için de odaklama kontrolü yaptığınızdan
emin olun.
3. Kaplama Kontrolü: Dürbünün ışığa tutarak cam yüzeyde kaplama
hatası ve leke olup olmadığını kontrol edin. Objektif lensinin önünden ve
arkasından yansıyan ışığın "yukarından" ve "arkadan" oluşuna dikkat
edin. Lens, yansıtmayan bir tabaka ile kaplanmış ise yansımalar mavi,
pembe, yeşil tonlarında olacaktır. Aksi durumda, beyaz bir yansıma ile
karşılaşırsınız.
4.Göze uygunluk Kontrolü: Göz gövdesinin gözünüze uygunluğunu
kontrol edin.
5. Çift Görüntü Kontrolü: İki gözünüzle dürbünle tek noktaya bakın. Çift
görüntü görüyorsanız veya göz yorgunluğu hissediyorsanız, dürbün
ayarsızdır. Ayarı tamamladıktan sonra seçtiğiniz bir cisme bakarken,
dürbünü gözünüzden birkaç cm uzaklaştırın. Dikkat etmeniz gereken, bu
durumda oluşan görüntünün kesinlikle çift olmamasıdır.