d*lb*lg*s* bakımından anlatım bozuklukları-ı 8.sınıf

DİLBİLGİSİ BAKIMINDAN
ANLATIM BOZUKLUKLARI-I
8.SINIF
09.12.2012
HAZIRLAYAN: M.MUSTAFA BULUT
ÜYELER: FATİH ATMACA, MUSTAFA AKGÜL, GÖZDE DURMAZ
BİGİSAYAR1-YRD. DOC. DR. NURAY GEDİK
2012
DİLBİLGİSİ BAKIMINDAN ANLATIM BOZUKLUKLARI-I 8.SINIF
ÖNSÖZ
Türkçe dersini hem anlama,hem kavrama ve özelliklede dil bilgisi konularında net
bilgilerin öğrenilmesinde anlatım bozukluğu konusu çok önemli bir konuma ve düzeye
sahiptir. Paragraf sorularında ve bu soruların sağlıklı bir şekilde sonuca ulaştırılmasında
okumanın ve anlamanın önemli olduğu kadar cümlelerde kullanılan kelimelerin de yerli
yerinde kullanılması gerekmektedir. Anlatım bozukluğu Türkçe dil bilgisinde 2 kısımdan
incelenmektedir. Bunlardan ilki anlam bakımından anlatım bozukluğudur; ikincisi ise dil bilgisi
bakımından anlatım bozukluğudur. Biz bu bölümde anlatım bozukluklarından ikincisi olan
dilbilgisi
bakımından
anlatım
bozukluklarının
1
birinci
kısmını
inceleyeceğiz.
DİLBİLGİSİ BAKIMINDAN ANLATIM BOZUKLUKLARI-I 8.SINIF
2012
İçindekiler
ÖNSÖZ ................................................................................................................................................. 1
1.BİRİNCİ KISIM.................................................................................................................................... 3
1.1.Yüklem Yanlışlığından Doğan Anlatım Bozuklukları ...................................................................... 4
1.2.Özne Yanlışlığından Doğan Anlatım Bozuklukları .......................................................................... 5
1.3.Özne Yüklem Uyuşmazlığından Kaynaklanan Anlatım Bozukluğu ................................................. 5
2
2012
DİLBİLGİSİ BAKIMINDAN ANLATIM BOZUKLUKLARI-I 8.SINIF
1.BİRİNCİ KISIM
DİLBİLGİSİ BAKIMINDAN ANLATIM
BOZUKLUKLARI
Yüklem
Yanlışlığından
Doğan Anlatım
Bozuklukları
Özne
Yanlışlığından
Doğan Anlatım
Bozuklukları
Özne Yüklem
Uyuşmazlığından
Kaynaklanan
Anlatım
Bozukluğu
1
1
Dil bilgisi bakımından anlatım bozuklukları ilk etapta 6 basamakta incelenmiş olup sınavlarda sıkça soru gelen
bir bölümdür.
3
DİLBİLGİSİ BAKIMINDAN ANLATIM BOZUKLUKLARI-I 8.SINIF
2012
1.1.Yüklem Yanlışlığından Doğan Anlatım Bozuklukları
Yüklemle ilgili yanlışlıklar, yüklemin çatı,kişi,zaman,yardımcı eylemler,ek
eylemler gibi noktalarda cümleye uygunluk göstermemesi durumudur.
*Kahvaltıda peynir,ekmek ve çay içtik.
*İçkiyi az sigarayı hiç içmem.
*Kimin dürüst,kimin dürüst olmadığını biliyor.
*Suçlamaların yersiz ve doğru olmadığını söyle.
*Baloya güzel bir elbise ve pahalı mücevherler takarak gelmişti.
*Çocuklarıyla bazen çok bazen de hiç ilgilenmezdi.
*Sabahları erken kalkar ve sakin havada koşuyordu.
*Annem yemek pişiriyor biz de ona yardım ediyorduk.
*Boyu kısa , bedeni de pek biçimli değildi.
*Aldığı şeyler hem pahalı hem de kaliteli değilmiş.
*Bu geziye okulumuz öğrencilerinden ve disiplin cezası almayanlar katılabilecek.
4
DİLBİLGİSİ BAKIMINDAN ANLATIM BOZUKLUKLARI-I 8.SINIF
2012
1.2.Özne Yanlışlığından Doğan Anlatım Bozuklukları
Cümlede öznenin bulunmamasından,öznenin gereksiz ekler almasından,
ya da özne olmayacak bir sözün özne gibi kullanılmasından kaynaklanır.
*Dernek müdürünün yetkileri alındı ve kovuldu.
*O insanların sayısı azalıyor bulunmaz oluyor.
*Belediye tarafından yaptırılan dört katlı binanın inşaatı bitirildi ve hizmete
girdi.
*Yaşlı adamın parası alınarak evine gönderildi.
*Viraja hızlı giren aracın lastiği patladı ve kaza yaptı.
*Herkes kazayı seyrediyor, yardım etmeyi düşünmüyordu.
*Hastanın durumu gittikçe kötüleşiyor,yerinden kalkamıyordu.
*Filmin güzelliği herkesi etkiledi;çünkü güzel çekilmişti.
5
DİLBİLGİSİ BAKIMINDAN ANLATIM BOZUKLUKLARI-I 8.SINIF
2012
1.3.Özne Yüklem Uyuşmazlığından Kaynaklanan Anlatım Bozukluğu
Öznenin tekillik çoğulluk ve şahıs bakımından uyuşması gerekir;aksi
taktirde anlatım bozukluğu ortaya çıkar.
 Topluluk isimleri özne ise yüklem tekil olur;ancak topluluk isimleri çoğul
eki alıyorsa yüklem de alabilir.
*Bizim takım sahaya çıktılar.
*Takımlar nihayet sahaya çıktılar.
*Ordular uzun süredir savaşıyor.
 Bitki,hayvan,cansız varlık ve organ isimleri çoğul durumda özne ise
yüklem tekil olur.
*Nedense köpekler sabaha kadar havladılar.
*Çiçekler sıcaktan kurumuşlar.
6
DİLBİLGİSİ BAKIMINDAN ANLATIM BOZUKLUKLARI-I 8.SINIF
2012
*Bu sıralar çok sağlam yapılmışlar.
*Seni görünce gözlerim dolar.
Not:İnsan dışı varlıklar kişileştirme yolu ile çoğul özne ise yüklem de çoğul
olabilir.
*Martılar denize dalıp dalıp çıkıyorlar.
*Martılar bize selam getirdiler.
*Dağlar beyaz şallarını omuzlarına attılar.
 Eylem isimleri ,çoğul özne ise yüklem tekil olur.
*Gülüşmeler çok uzun sürdüler.
*Tartışmalar sabaha kadar devam ettiler.
 Çoğul sayılar özne ise yüklem tekil olur.
7
DİLBİLGİSİ BAKIMINDAN ANLATIM BOZUKLUKLARI-I 8.SINIF
2012
*İki kişi bankayı soymuşlar.
*Derse on öğrenci girmediler.
*Bana beş soru bıraktılar.
 Saygı,sitem,küçümseme gibi durumlar için özne tekil de olsa yüklem
çoğul yapılabilir.
*Ahmet Bey bizi hatırlamadılar.
*Ayşe Hanım odasında yoklar.
 Öznede belgisiz zamir ya da belgisiz sıfat varsa yüklem tekil olur.
8
DİLBİLGİSİ BAKIMINDAN ANLATIM BOZUKLUKLARI-I 8.SINIF
2012
*Hiçbiri sizi görmüyorlar.
*Herkes bu konuda aynı fikirdeydiler.
*Birçok kişi aynı sorunu tartışıyorlar.
 Bir cümlede birden fazla özne varsa ve bu öznelerin biri 1. kişi ise yüklem
1. çoğul olur.
*Ali, Ahmet ve ben dün size uğramıştık.
*Ben ve kardeşim size inanmıyoruz.
 Birden fazla özneden biri 2.kişi ise yüklem 2.çoğul;öznelerin biri 3.kişi ise
yüklem 3. çoğul olur.
*Sen ve kardeşin derse girmemişsiniz.
*Ahmetle o bu akşam gelecekler.
*Ben,sen,o burada nöbet tutacağız.
*O ve Murat bunu hemen yapacaklar
9
DİLBİLGİSİ BAKIMINDAN ANLATIM BOZUKLUKLARI-I 8.SINIF
Kaynakça
(2012, ARALIK 09). www.dersteknik.com. adresinden alınmıştır
10
2012