Dış Ticaretin Yapısı

Dış Ticaretin Yapısı
Dünya Ticaret Sistemi
Dünya Ticaretinin Nedenleri ve Sonuçları
• Bir yerde çok fazla üretilen bazı mallar,
dünyanın başka yerinde çokça talep edilir.
• Dünya kaynaklarının bölgeler itibariyle çok
farklı dağılmış olması.
• Teknolojik gelişmenin sonucunda yaratılan
yeni ürünlere olan talebin artması
• Çevre ve Sağlık koşullarının yeni tip ürünlere
ihtiyaç yaratması (daha çevreci ürünler)
Dış Piyasaların Değerlendirilmesi (2)
• EKONOMİK FAKTÖRLER:
– GSMH
– Sermaye Birikimi
– Halkın Alım Gücü
– Entelektüel Sermaye
– İşgücü
– Enflasyon
– Kredi olanakları
– Sermaye Piyasasının Yapısı
– Döviz kuru ve serbestisi
Dış Piyasaların Değerlendirilmesi (2)
• DOĞAL KOŞULLAR:
– Hammaddeler
– Coğrafi Konum
• KÜLTÜREL FAKTÖRLER:
– Dil ve Din
– Örf ve Adetler
• DEMOGRAFİK FAKTÖRLER:
– Nüfus Miktarı
– Nüfus Dağılımı
– Yaş ve Cinsiyet
Dış Piyasaların Değerlendirilmesi (3)
• ALTYAPI VE DAĞITIM KANALLARI
– Kara, Deniz ve Havayolları, Demiryolları vs.
– Haberleşme Ağları
• HÜKÜMET POLİTİKALARI
– Serbest ticaret, devletçilik uygulamaları, kambiyo ve dış
ticaret politikaları
• GÜÇ BLOKLARINA ÜYELİK VE EKONOMİK İŞBİRLİĞİ
ANTLAŞMALARI
– GATT, AB gibi çok taraflı ve ikili antlaşmalara taraf olmak
DIŞ TİCARETİN YÖNETİMİ (1)
• ÜRETİM SÜRECİNİN YÖNETİMİ
– İnsan kaynaklarının yönetimi
– Harcamaların yönetimi
– Ürünün dış piyasada adaptasyonunun yönetimi
– Zamanlama ve lojistiğin yönetimi
– Ambalajlamanın yönetimi
DIŞ TİCARETİN YÖNETİMİ (2)
• PAZAR ANALİZİ VE DIŞ PAZARIN YÖNETİMİ
– Doğru mal, doğru müşteri, doğru zaman
– Dağıtım ve satış
– Markalama ve fiyat verme / alma yönetimi
– Risk yönetimi
– Promosyon / tanıtım yönetimi
– Piyasalara girme stratejilerinin yönetimi
DIŞ PİYASALARIN FİRMALAR
AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
• SWOT Analizi
– Strength – Güçlü yönler
– Weakness – Zayıf yönler
– Opportunities – Fırsatlar
– Threats – Tehditler
SWOT Analizi
GÜÇLÜ YANLAR:
• Şirket pazarlayacağı mal konusunda; mali
gücünü, personel yapısını, yurt içi
potansiyelini,yurt dışı potansiyelini, rekabet
gücünü kontrol eder.
• Gideceği ülkedeki piyasa koşullarını, ekonomik
ve sosyal yapıyı araştırır.
SWOT ANALİZİ
ZAYIF YANLAR:
• Şirket kendi ürün ve firmasının zayıf yönlerini
belirler karşı piyasa ve muhatap firmanın
sorunlu ve belirsiz yönlerini gözler.
FIRSATLAR:
• Niche Piyasaların araştırılması
TEHDİTLER:
• Rekabet gücü, rakip firmalar
Uluslararası Ticaret Teorisi
• Tarihçe
– Merkantilizm
– Fizyokrasi
– Serbest Ticaret Anlayışı
• Adam Smith
• David Ricardo
• Modern Dış Ticaret Teorileri
– Mutlak Üstünlükler
– Karşılaştırmalı Üstünlükler
Merkantilizmin Doğuşu
• Ortaçağ Avrupası: Feodal Beylikler &
Prenslikler
• Emperyalizm & Küryalizm Savaşı
• Ulusçuluk (Kavim-Taba) Akımlarının doğuşu
(XV. Ve XVI. yy.)
• Kapalı Ekonomiler
• Coğrafi Keşifler => Sömürgecilik
Merkantilizm: Müdahaleci Görüş
• Amaç: Güçlü Devlet = Güçlü Ordu
• Zenginlik ve Refahın Kaynağı: Altın & Gümüş,
Kıymetli Madenler (Bulyonizm=İspanyol
Merkantilizmi)
Merkantilist Politikalar -1• Sömürgecilik: Kıymetli maden yatakları olmayan
bir ülke, keşfedilen ülkeleri sömürgeleştirerek
kıymetli madenleri ele geçirebilir.
• Aktif Dış Ticaret Bilançosu: İhracat ithalattan
fazla olursa aradaki fark kıymetli madenlerle
ödenecektir.
• Müdahalecilik: İthalatın azaltılması için; ağır
gümrük vergileri ve ithalat yasaklarının
uygulanması
Merkantilist Politikalar -2• Sanayileşme: Aktif dış ticaret bilançosu için;
hammadde ithal edilmeli, mamul mal ihraç
edilmelidir. Sanayinin gelişmesi ise devlet
himayesinde olacaktır (teşvikler).
• Hızlı Nüfus Artışı: Hızlı nüfus artışı sayesinde
sanayiye ucuz emek girdisi sağlanacağından
mamul mal maliyetleri düşecek, dış rekabet
gücü artacaktır.
Merkantilizmin Eleştirisi
• Para ≠ Zenginlik (Refah)
• Para ve kıymetli madenler de diğer iktisadi
varlıklar gibi çok olunca değerini yitirir.
• Aktif Dış Ticaret Bilançosu => Enflasyon
• Tarımın ihmali, sanayiin hammadde ihtiyacını
dışa bağımlı kılmıştır.
• Sanayileşmek için yatırım malı ithal eden bir
ülkenin başlangıçta dış ticaret bilançosunun
pasif olması beklenir.
Fizyokrasi: Liberal Görüş -1• 1750 – 1775: Fransız Ekolü
• Fizyokrasi: “Doğal Düzen”
• Özellikle Fransa’da izlenen sanayi
merkantilizmi, çiftçiyi ağır vergiler ve aleyhte
gelişen dış ticaret hadleri ile ezmişti (Fransız
İhtilali).
• “Laissez faire, laissez passer”
Fizyokrasi: Liberal Görüş -2• Servetin Kaynağı: Toprak ve tarımsal ürünler.
• Üretim teorisi: “Net hasıla” yaratan tek
faaliyet tarımdır.
• Paylaşım Teorisi:
– Üretici Sınıf: Çiftçiler, üretimden net hasıla kazanır.
– Toprak Sahipleri: Net hasılanın bir kısmını rant
olarak elde ederler
– Kısır Sınıflar: Sanayici ve Tüccar; sanayi mallarını
satarlar
Fizyokrasi: Liberal Görüş -3• Tek Vergi Politikası: Vergi üretimden
(tarımdan) alınmalıdır.
– Çiftçiler vergi bedelini toprak kirasından
kesecekleri için fiiliyatta vergiyi toprak sahipleri
ödeyecek, çiftçiler vergi sorumlusu olacaklardır.
Modern Dış Ticaret Teorileri
• Adam Smith: “Mutlak Üstünlükler”
– Zenginliğin (Refahın) Kaynağı: Üretim!
– İthalatın yasalanması, kaçakçılığı teşvik eder, bu da
RİSK’i artırır => Dış ticaret hadlerinin kötüleşmesi.
– İşbölümü ve Uzmanlaşma
• David Ricardo: “Karşılaştırmalı Üstünlükler”
Mutlak Üstünlükler Teorisi -1• Her ülke üretiminde mutlak üstünlüğe sahip
olduğu malın üretiminde uzmanlaşmalıdır.
Üretiminde mutlak üstünlüğe sahip olmadığı malı
üretmekten vazgeçmeli ve onu ithal etmelidir.
• A. Smith yine de, gümrük resimlerinin kaldırılması
yoluyla serbest ticaretin sınırlanması ve ulusal
üretimin korunmasını bazı istisnai hallerde kabul
etmiştir. (Ör. Navigation Act)
Mutlak Üstünlükler Teorisi -2Açıklamalı Örnek:
İngiltere
Amerika
Buğday
20 birim/saat
80 birim/saat
Tekstil
50 birim/saat
30 birim/saat
Buğday üretiminde kullanılan emeğin verimliliği Amerika’da
daha fazladır.
=> Buğday üretiminin maliyeti Amerika’da daha düşüktür.
Tekstil üretiminde kullanılan emeğin verimliliği İngiltere’de
daha fazladır.
=> Tekstil üretiminin maliyeti İngiltere’de daha düşüktür.
Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisi -1• Eğer Ülke bazı malların üretiminde diğer
mallara göre daha yüksek oranlarda verimli
ise, karşılaştırmalı olarak en etkin olduğu
alanların üretiminde uzmanlaşması ve bunları
ihraç etmesi beklenir.
Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisi -1Kumaş (metre)
Şarap (litre)
İngiltere
80
40
Portekiz
10
20
• İngiltere her iki malın üretiminde de mutlak üstün.
• Kumaş üretiminde Portekiz’in 8 katı daha verimli,
şarap üretiminde ise, 2 katı daha verimli.
• İngiltere Kumaş üretiminde, Portekiz Şarap
üretiminde karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir.
Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisi -2• Kumaş
– İngiltere: Satıcı (Yurt-içi Fiyatlar: 1K=1/2 Ş)
– Portekiz: Alıcı (Yurt-içi Fiyatlar: 1K=2 Ş)
• Şarap
– Portekiz: Satıcı (Yurt-içi Fiyatlar: 1Ş=2K)
– İngiltere: Alıcı (Yurt-içi Fiyatlar: 1Ş=1/2K)
• Dış Ticaret Hadleri:
– Kumaş: 1/2Ş<1K<2Ş
– Şarap: 1/2K<1Ş<2K
Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler
-1Türkiye’nin Rekabet Gücü Yüksek Endüstrileri:
• HAMMADDE YOĞUN ÜRÜNLER
– Balık, yumuşakça, kabuklu ve omurgasızlar vb
ürünler
– Meyve ve sebzeler
– Yağlı tohumlar ve yağ veren meyveler
– Ham gübre ve maden (Kömür, petrol ve değerli
taşlar hariç)
Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler
-2• EMEK YOĞUN ÜRÜNLER
– Tekstil iplikleri, kumaşlar, şekil verilmiş
mensucattan eşyalar
– Metal olmayan maddeden yapılmış eşyalar
– Prefabrik yapı, sıhhi su tesisat, ısıtma ve sabit
aydınlatma cihazları
– Mobilya yatak takımı, yatak payandaları ve
yastıkları
– Seyahat eşyaları, el çantaları vb. taşıyıcı eşya
– Giyim eşyaları ve bunların aksesuarları
Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler
-3• SERMAYE YOĞUN ÜRÜNLER
– Kauçuk eşya
– Beyaz Eşya
– Demir – çelik