TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ SON GELİŞMELER

TÜRKİYEEKONOMİSİNDEKİ
SONGELİŞMELER
09MART2017
T.C.GÜMRÜKVETİCARETBAKANLIĞI
9Mart2017
RYKGM–EADD
TÜRKİYEEKONOMİSİ
BÜYÜMEVEMİLLİGELİR
•
Kişi Başına GSYH, cari fiyatlarla 2013 yılında 10.822 dolar, 2014 yılında
10.390dolar,2015yılındaise11.014dolarolarakhesaplanmıştır.
•
Satınalma Gücü Paritesine Göre Kişi Başına GSYH (Kişi Başına Reel
GSYH), 2012 yılında 17.967 dolar olarak hesaplanırken 2013 yılında 18.599
dolar,2014yılındaise19.054dolarolaraktahminedilmektedir.
•
GSYH, 2015 yılında cari fiyatlarla 2.337.531 milyon TL/861.468 milyon
dolar olarak hesaplanmıştır. GSYH, 2015 yılında geçen senenin aynı dönemine
göresabitfiyatlarla%6,1oranındabüyümüştür.
•
GSYH,zincirlenmişhacimendeksinegöre2016yılınınI.Çeyreğinde%4,5
oranında,2016yılınınII.Çeyreğindeise%4,5oranındabüyümüştür.
•
GSYH, 2016 yılının III. çeyreğinde cari fiyatlarla 655.400 milyon
TL/221.572 milyon dolar olarak hesaplanmıştır. GSYH, 2016 yılının III.
Çeyreğindegeçenseneninaynıdöneminegörezincirlenmişhacimendeksinegöre
%1,8oranındaküçülmüştür.
•
GSYH’de En Hızlı Büyüyen İlk Üç Sektör, 2016 yılının III. çeyreğinde
zincirlenmiş hacim endeksine göre sırasıyla, %5,9 ile “Kamu Yönetimi, Eğitim,
İnsan Sağlığı ve Sosyal Hizmet Faaliyetleri”, %3,7 ile “Gayrimenkul Faaliyetleri”
ve%2ile“Bilgiveİletişim”sektörleriolmuştur.
•
TakvimetkisindenarındırılmışGSYHzincirlenmişhacimendeksi,2016
yılı III. çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %0,2 azalmıştır. Mevsim
ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir
öncekiçeyreğegöre%2,7azalmıştır. İSTİHDAMVEİŞSİZLİK
•
İşgücüneKatılmaOranı,2016yılıKasımayında%52,1olmuştur.
•
İstihdamEdilenlerinOranı,2016yılıKasımayında%45,8olmuştur.
•
İşsizlikOranı,2016yılıKasımayında%12,1olmuştur.
•
TarımDışıİşsizlikOranı,2016yılıKasımayında%14,3olmuştur.
1
1
T.C.GÜMRÜKVETİCARETBAKANLIĞI
9Mart2017
RYKGM–EADD
•
Türkiye Genelinde İşsiz Sayısı, 2016 yılı Kasım ayında 3.715.000 kişi
olmuştur.
ENFLASYON
•
Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) 2015 yılında %8,81 oranında, 2016
yılındaise%8,53oranındaartışgöstermiştir.
•
Tüketici fiyatları, 2017 yılı Şubat ayında isebir önceki aya göre %0,81
oranında,biröncekiyılınAralıkayınagöre%3,29oranında,biröncekiyılınaynı
ayına göre %10,13 ve on iki aylık ortalamalara göre %7,88 oranında artış
göstermiştir.
•
YurtİçiÜreticiFiyatlarıEndeksi(Yİ-ÜFE),2015yılında%5,71oranında,
2016yılındaise%9,94oranındaartışgöstermiştir.
•
Üretici fiyatları, 2017 yılı Şubat ayında isebir önceki aya göre %1,26
oranında,biröncekiyılınAralıkayınagöre%5,29oranında,biröncekiyılınaynı
ayına göre %15,36 oranında ve on iki aylık ortalamalara göre %5,87 oranında
artışgöstermiştir.
2
YOKSULLUKVEGELİREŞİTSİZLİĞİ
•
Gini Katsayısı, 2012 yılında 0,402 olarak, 2013 yılında 0,002 puanlık
iyileşme ile 0,400 olarak, 2014 yılında 0,009 puanlık iyileşme ile 0,391 olarak
hesaplanırken 2015 yılında ise 0,006 puanlık kötüleşme ile 0,397 olarak
hesaplanmıştır.
ENDEKSLER
•
Sanayi Üretim Endeksi, 2017 yılı Ocak ayında bir önceki aya göre %1,3
oranındaartarkenöncekiyılınaynıayınagöreise%2,6oranındaartmıştır.
•
TüketiciGüvenEndeksi,2017yılıŞubatayındabiröncekiayagöre%1,8
oranındaazalarak65,7seviyesindegerçekleşmiştir.
•
Perakende Satış Hacim Endeksi, 2017 yılı Ocak ayında bir önceki aya
göre %0,6 oranında azalırken bir önceki yılın aynı ayına göre ise %2 oranında
azalmıştır.
•
Ekonomik Güven Endeksi, 2017 yılı Şubat ayında bir önceki aya göre
%6,8oranındaartarak91,5değerinialmıştır.
2
T.C.GÜMRÜKVETİCARETBAKANLIĞI
9Mart2017
RYKGM–EADD
•
Sanayi Ciro Endeksi, 2016 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre %2,2
oranındaartarkenbiröncekiyılınaynıayınagöreise%14,8oranındaartmıştır.
DIŞTİCARETVEÖDEMELERDENGESİ
•
2015 yılında Türkiye’nin İhracatı 143 milyar 935 milyon dolar, İthalatı
207 milyar 203 milyon dolar, Dış Ticaret Hacmi 351 milyar 138 milyon dolar,
Dış Ticaret Açığı 63 milyar 268 milyon dolar, İhracatın İthalatı Karşılama
Oranı%69,5’dur.
•
2015 yılında, bir önceki yıla göre, İhracat %8,7 oranında, İthalat %14,4
oranında, Dış Ticaret Hacmi %12,2 oranında, Dış Ticaret Açığı ise %25,2
oranındaazalmıştır.
•
2016 yılında Türkiye’nin İhracatı 142 milyar 557 milyon dolar, İthalatı
198 milyar 610 milyon dolar, Dış Ticaret Hacmi 341 milyar 168 milyon dolar,
DışTicaretAçığı56milyar53milyondolar,İhracatınİthalatıKarşılamaOranı
%71,8’dir.
•
2016 yılında bir önceki yılın aynı dönemine göre, İhracat %0,9 oranında,
İthalat %4,2oranında,DışTicaretHacmi%2,8oranında,DışTicaretAçığıise
%11,6oranındaazalmıştır.
•
2017yılınınOcakayındaTürkiye’ninİhracatı11milyar278milyondolar,
İthalatı 15 milyar 586 milyon dolar, Dış Ticaret Hacmi 26 milyar 864 milyon
dolar,DışTicaretAçığı4milyar309milyondolar,İhracatınİthalatıKarşılama
Oranı%72,4’tür.
•
2016yılındabiröncekiyılınaynıdöneminegöre,İhracat%18,1oranında,
İthalat %15,9 oranında, Dış Ticaret Hacmi %16,8 oranında, Dış Ticaret Açığı
ise%10,3oranındaartmıştır.
•
2016 yılının Ocak ayında İhracatta İlk Üç Fasıl sırasıyla, 1 milyar 234
milyondolarile“87-MotorluKaraTaşıtları”,830milyondolarile“84-Kazanlar,
Makinalar,MekanikCihazlar”ve668milyondolarile“61-ÖrmeGiyimEşyasıve
Aksesuarı”olmuştur.
•
2017 yılının Ocak ayında İhracatta İlk Üç Fasıl sırasıyla, 1 milyar 696
milyondolarile“87-MotorluKaraTaşıtları”,923milyondolarile“84-Kazanlar,
Makinalar, Mekanik Cihazlar” ve 812 milyon dolar ile “71-Kıymetli veya Yarı
KıymetliTaşlar,Metallervb.”olmuştur.
3
3
T.C.GÜMRÜKVETİCARETBAKANLIĞI
9Mart2017
RYKGM–EADD
•
2016 yılının Ocak ayında İthalatta İlk Üç Fasıl sırasıyla, 2 milyar 246
milyondolarile“27-MineralYakıtlar,MineralYağlar”,1milyar753milyondolar
ile“84-Kazanlar,Makinalar,MekanikCihazlar”ve1milyar431milyondolarile
“85-Elektriklimakinevecihazlar”olmuştur.
•
2017 yılının Ocak ayında İthalatta İlk Üç Fasıl sırasıyla, 3 milyar 198
milyondolarile“27-MineralYakıtlar,MineralYağlar”,1milyar898milyondolar
ile“84-Kazanlar,Makinalar,MekanikCihazlar”ve1milyar447milyondolarile
“85-Elektriklimakinevecihazlar”olmuştur.
•
Cari İşlemler Açığı, 2013 yılında 63,6 milyar dolar, 2014 yılında 43,6
milyardolar,2015yılındaise32,2milyardolarseviyesindegerçekleşmiştir.
•
Cari İşlemler Açığı, 2016 yılının Aralık ayında 4,3 milyar dolar olurken
2016yılıcariişlemleraçığıise32,6milyardolarolarakgerçekleşmiştir.
•
Cari İşlemler Dengesinin GSYH’ye Oranı, 2010 yılında %6,2, 2011
yılında %9,6, 2012 yılında %6,2, 2013 yılında %7,9, 2014 yılında %5,7, 2015
yılındaise%4,5olarakhesaplanmıştır.
Tablo1:ResmiDışTicaretVerileri,2015-2016(Dolar)
2016
YıllıkDeğişim
2017Ocak
İhracat
142.557.354.654
-0,9%
11.277.644.793
18,1%
İthalat
198.610.256.409
-4,2%
15.586.147.275
15,9%
DışTicaretHacmi
341.167.611.063
-2,8%
26.863.792.068
16,8%
DışTicaretDengesi -56.052.901.755
-11,6%
-4.308.502.482
10,3%
KarşılamaOranı
Kaynak:GTBveTÜİK
%71,8
YıllıkDeğişim 4
%72,4
BÜTÇE
•
Merkezi Yönetim Bütçesi Dengesi, 2014 yılında 23,4 milyar TL, 2015
yılında ise 22,6 milyar TL açık vermiştir. Merkezi Yönetim Bütçe Dengesinin
GSYH’yeOranı,2013yılında%1,18,2014yılında%1,34,2015yılındaise%1,16
seviyesindegerçekleşmiştir.
•
FaizDışıBütçeDengesi,2014yılındaise26,5milyarTL,2015yılındaise
22,6milyarTLfazlavermiştir.FaizDışıBütçeDengesininGSYH’yeOranı,2013
yılında %2,01, 2014 yılında %1,52, 2015 yılında ise %1,01 seviyesinde
gerçekleşmiştir.
•
Bütçe,2016yılındaise29,3milyarTLaçıkvermiştir.
4
T.C.GÜMRÜKVETİCARETBAKANLIĞI
9Mart2017
RYKGM–EADD
•
Bütçe, 2016 yılı Ocak ayında 4,2 milyar TL açık verirken 2017 yılı Ocak
ayındaise11,4milyarTLfazlavermiştir.
•
BütçeGelirleri,2017yılınınOcakayındaöncekiyılınaynıdöneminegöre
%25,8oranındaartarak58,8milyarTLolmuştur.
•
VergiGelirleri,2017yılınınOcakayındaöncekiyılınaynıdöneminegöre
%22oranındaartarak48,4milyarTLolmuştur.
•
BütçeGiderleri,2017yılınınOcakayındaöncekiyılınaynıdöneminegöre
%11,3oranındaartarak47,3milyarTLolmuştur.
•
Faiz Hariç Bütçe Giderleri, 2017 yılının Ocak ayında önceki yılın aynı
döneminegöre%10,4oranındaartarak40,8milyarTLolmuştur.
DEVLETBORÇLARI
•
Kamu Brüt İç Borç Stoku, 2011 yılında 387,6 milyar TL, 2012 yılında
408,4 milyar TL, 2013 yılında 430,3 milyar TL, 2014 yılında 443,4 milyar TL,
2015yılında474,2milyarTL,2016yılıIII.çeyreğiitibarıylaise500,9milyarTL
olarakgerçekleşmiştir.
•
Kamu Brüt Dış Borç Stoku, 2011 yılında 158,9 milyar TL, 2012 yılında
154,5milyarTL,2013yılında193milyarTL,2014yılında206,8milyarTL,2015
yılında248,1milyarTL,2016yılıIII.çeyreğiitibarıylaise262,2milyarTLolarak
gerçekleşmiştir.
•
Kamu Brüt Toplam Borç Stoku, 2011 yılında 546,4 milyar TL, 2012
yılında562,9milyarTL,2013yılında623,3milyarTL,2014yılında650,2milyar
TL,2015yılında722,3milyarTL,2016yılıIII.çeyreğiitibarıylaise763,1milyar
TLolarakgerçekleşmiştir.
•
KamuNetToplamBorçStoku,2011yılında290milyarTL,2012yılında
240,6 milyar TL, 2013 yılında 197,7 milyar TL, 2014 yılında 187,1 milyar TL,
2015yılında161,1milyarTL,2016yılıII.çeyreğiitibarıylaise176,8milyarTL
olarakgerçekleşmiştir.
•
ABTanımlıBorçStoku,2011yılında507,5milyarTL,2012yılında512,1
milyar TL, 2013 yılında 565,9 milyar TL, 2014 yılında 585,7 milyar TL, 2015
yılında643,0milyarTL,2016yılıIII.çeyreğiitibarıylaise682,5milyarTLolarak
gerçekleşmiştir.
5
5
T.C.GÜMRÜKVETİCARETBAKANLIĞI
9Mart2017
RYKGM–EADD
•
Kamu Net Toplam Borç Stokunun GSYH’ye Oranı, 2011 yılında %20,8,
2012yılında%15,3,2013yılında%10,9ve2014yılında%9,1,2015yılında%6,9,
2016yılıIII.çeyreğiitibarıylaise%7,1olarakgerçekleşmiştir.
•
ABTanımlıGenelYönetimBorçStokununGSYH’yeOranı,2011yılında
%36,4, 2012 yılında %32,6, 2013 yılında %31,3 ve 2014 yılında %28,6, 2015
yılındaise%27,5,2016yılıII.çeyreğiitibarıylaise%27,4olarakgerçekleşmiştir.
DÖVİZVEALTINREZERVİ
•
Merkez Bankası’nın Brüt Döviz Rezervleri, 2017 yılı Mart ayı
(03.03.2016)itibarıyla89,2milyardolarolarakaçıklanmıştır.
•
Merkez Bankası’nın Altın Rezervleri, 2017 yılı Mart ayı (03.03.2016)
itibarıyla16,6milyardolarolarakaçıklanmıştır.
2011-2015DÖNEMİİHRACATVEİTHALATBEYANNAMESİSAYILARI
•
TescilEdilenİhracatBeyannamesiSayısı2011yılındatoplam2.579.000
adet, 2012 yılında toplam 2.810.000 adet, 2013 yılında 3.015.000 adet, 2014
yılında3.185.000adet,2015yılındaise3.253.000adettir.
6
•
TescilEdilenİthalatBeyannamesiSayısı2011yılındatoplam2.127.000
adet,2012yılındatoplam2.165.000adet,2013yılındaise2.271.000adet,2014
yılında2.313.000adet,2015yılındaise2.360.000adettir.
YATIRIMTEŞVİKBELGELERİ
•
2015yılındaSabitYatırımTutarı99,1milyarTLolan4.552adetYatırım
Teşvik Belgesi düzenlenmiş olup, bu belgeler kapsamında 141.771 kişilik
İstihdamöngörülmüştür.
•
2015 yılında düzenlenen 4.552 adet yatırım teşvik belgesinin 4.328 adedi
Yerli Sermayeli Firmalar, 224 adedi Yabancı Sermayeli Firmalar tarafından
alınmıştır.
•
2015 yılında düzenlenen belgelerde öngörülen Yerli Firmalar İçin
Toplam Sabit Yatırım Tutarı 65,3 milyar TL olurken, Yabancı Firmalar İçin
ToplamSabitYatırımTutarı33,8milyarTLolaraköngörülmüştür.
•
2016yılındaSabitYatırımTutarı97,8milyarTLolan5.161adetYatırım
Teşvik Belgesi düzenlenmiş olup, bu belgeler kapsamında 141.356 kişilik
İstihdamöngörülmüştür.
6
T.C.GÜMRÜKVETİCARETBAKANLIĞI
9Mart2017
RYKGM–EADD
•
2016 yılında düzenlenen 5.161 adet yatırım teşvik belgesinin 4.932 adedi
Yerli Sermayeli Firmalar, 229 adedi Yabancı Sermayeli Firmalar tarafından
alınmıştır.
•
2016 yılında düzenlenen belgelerde öngörülen Yerli Firmalar İçin
Toplam Sabit Yatırım Tutarı 67 milyar TL olurken, Yabancı Firmalar İçin
ToplamSabitYatırımTutarı30,8milyarTLolaraköngörülmüştür.
•
2017 yılı Ocak ayında Sabit Yatırım Tutarı 8 milyar TL olan 528 adet
YatırımTeşvikBelgesidüzenlenmişolup,bubelgelerkapsamında17.827kişilik
İstihdamöngörülmüştür.
•
2017 yılı Ocak ayında düzenlenen 528 adet yatırım teşvik belgesinin 510
adedi Yerli Sermayeli Firmalar, 18 adedi Yabancı Sermayeli Firmalar
tarafındanalınmıştır.
•
2017 yılı Ocak ayında düzenlenen belgelerde öngörülen Yerli Firmalar
İçinToplamSabitYatırımTutarı6,1milyarTLolurken,YabancıFirmalarİçin
ToplamSabitYatırımTutarı1,9milyarTLolaraköngörülmüştür.
ULUSLARARASIDOĞRUDANYATIRIMLAR
•
2016yılıAralıkayındanetdoğrudanuluslararasıyatırımgirişi(fiiligiriş),
1milyar953milyonABDdolarıdüzeyindegerçekleşmiştir.
•
2016yılıAralıkayındasermayegirişiise1milyar52dolarlıkbölümüAB,
883 milyon dolarlık kısmı Asya ülkeleri olmak üzere 1 milyar 991 milyon ABD
dolarıdüzeyindegerçekleşmiştir.
•
2016 yılı Aralık ayında 354 adet uluslararası sermayeli şirket kurulmuş
olup, 15 adet yerli sermayeli şirkete de uluslararası sermaye iştiraki
gerçekleşmiştir.
•
2016 yılı Ocak-Aralık döneminde kayıtlı sermayesi 500.000 doların
üzerinde olan 167 adet uluslararası sermayeli şirket, şube kuruluşu ile yabancı
ortakiştirakgerçekleşmiştir.Buşirketlerin55adeditoptanveperakendeticaret
sektöründe,25adediimalatsanayisektöründefaaliyettebulunmaktadır.
•
2016yılıOcak-Aralıkdönemindekurulan5.567adetuluslararasısermayeli
şirketin, 3.198 adedi Yakın ve Ortadoğu ülkeleri, 1.099 adedi AB ülkeleri, 379
adediisediğerAsyaülkeleriortaklışirketlerdir.
7
7
T.C.GÜMRÜKVETİCARETBAKANLIĞI
9Mart2017
RYKGM–EADD
•
2016yılıAralıkayısonuitibariyle46.505adetuluslararasısermayelişirket
veşubekurulmuşolup,6.675adetyerlisermayelişirketedeuluslararasısermaye
iştiraki gerçekleşmiştir. Toplamda 53.180 adet uluslararası sermayeli şirket
ülkemizdefaaliyettebulunmaktadır.
•
53.180adetuluslararasısermayelişirketinülkegruplarınagöredağılımına
bakıldığındaiseABülkeleriortaklıgirişimsayısının21.707adetilebirincisırada
yer aldığı görülmektedir. AB ülkeleri ortaklı uluslararası sermayeli şirketlerin
içinde Almanya 6.880 adet şirket ile birinci sırayı alırken, onu İngiltere (2.998
adet)veHollanda(2.711adet)izlemektedir.
•
53.180 adet uluslararası sermayeli şirketin illere göre dağılımına
bakıldığında; İstanbul ilinin 32.295 adet ile birinci sırada yer aldığı
görülmektedir. İstanbul ilini Antalya (4.954 adet), Ankara (2.931 adet) ve İzmir
(2.422adet)illeritakipetmektedir.
8
NOT
BuraporRYKGM-EkonomikAnalizveDeğerlendirmeDairesitarafındangüvenilir
olduğunainanılankamuyaaçıkkaynaklardaneldeedilenbilgilerkullanılmaksuretiyle,
sadecebilgilendirmeamacıylahazırlanmıştır.Burapordayerverilengörüşve
değerlendirmeler,hiçbirşekildeT.C.GümrükveTicaretBakanlığı’nınkurumsalgörüşve
yaklaşımınıyansıtmamaktadır.
8