DİYABETES MELLİTUS ( DM) / (ŞEKER HASTALIĞI) HASTA

DİYABETES MELLİTUS ( DM) / (ŞEKER HASTALIĞI) HASTA BİLGİLENDİRME BROŞÜRÜ
Kan şekerinin (glukoz), normalden daha yüksek seyrettiği durumlara Diyabetes Mellitus (DM)
(şeker hastalığı) denir. Hastalık, kan şekerinin, düzenlenmesini sağlayan, pankreasdan salgılanan
insülin hormonunun yoksunluğu veya etkisizliğinden kaynaklanır. İnsulin, yağ ve protein denilen
(vücudun yapı taşı) maddelerin metabolizmasını da düzenlenmektedir.
Şeker hastalığı, bütün dünyada giderek daha sık görülmektedir.
2025 yılında dünyada 300
milyondan kişinin diyabetik olacağı sanılıyor.
Hastalığın belirtileri:
Şekerin kanda yükselmesi, şekerin idrarla bol su eşliğinde atılmasına neden olur ve idrar miktarı
artar. Vücut suyunu kaybeder, susuzluk hissi ve su içme arzusu oluşur, İdrarla atılan şeker, enerji
için kullanılamaz, vücut kendi yağlarını yakarak, enerji üretmeye çalışır, zayıflama olur. Şekerin
kullanılamaması fazla yemek yeme, kilo kaybetme, çabuk yorulma, halsizlik, yaraların zor
iyileşmesi, deride veya kadınlarda vaginal (mantar) enfeksiyonla kaşıntılar yapar.
Halk arasında da fazla su içme, fazla idrar yapma ve fazla yemek yemeye karşın, nedensiz
zayıflama, şeker hastalığının belirtisi kabul edilir.
Hastalığın Tipleri:
Hastalık oluşunda etkili faktörlere göre, 4 ana grupta sınıflandırılır:
- Tip 1 DM
- Tip 2 DM
- Gebelik Diyabeti
- İkincil DM
Tip 1 DM
Sıklıkla 30 yaşından önce, 6 yaş, ergenlik başlangıcı ( 13 yaş) ve geç ergenlikte (20 yaş) başlar.
İleri yaşlarda daha seyrek de olsa görülebilir. Ailevi geçiş yoktur, kız çocuklarında daha sıktır.
İnsülin yapan dokunun harabiyeti sonucu insulin eksikliği vardır.
Tip 1 DM de hastalık ani olarak aşırı susama, fazla su içme, fazla idrar yapma,
zayıflamayla
başlar ve tanısı konup, insülinle tedavi başlanmazsa diyabet koması ve ölümle sonlanır. Bazı
hastalarda diyabet tanısı, hasta koma ile getirildiğinde konur. .
Bulantı, kusma, karın veya göğüs ağrıları, takiben dalgınlık komaya gidişin belirtileridir. Nefes
aseton kokar. İnsülin ve sıvı tedavisi yapılmazsa saatler içinde, şuurun kapanması ( yani Koma)
ile hasta kaybedilir.
Tedavi: Tıbbi beslenme uygulaması ve insülinle tedavi şarttır, Şeker kontrolü iyi olmayanlarda
koma, uzun vadede gözün ağ tabakasında tahribatla körlük ve böbrek yetmezliği (üremi) oluşur,
hayatlarını kaybederler. Komadaki hastanın, tercihan yoğun bakım ünitesi olan bir hastanede
tedavisi yapılması gereklidir.
DHL_B03_RV00
1/4
27.01.2014
DİYABETES MELLİTUS ( DM) / (ŞEKER HASTALIĞI) HASTA BİLGİLENDİRME BROŞÜRÜ
Tip 2 DM
Daha sık raslanan ve 30 yaş üstü hastalarda görülen diyabet tipidir. Ülkelerin zenginleşmesiyle,
fazla gıda tüketimi,
taşıt araçlarının fazla kullanımı, yürümenin ve fizik aktivitelerin azalması,
televizyon veya bilgisayarlar başında uzun hareketsiz saatlerin geçirilmesi ile artan şişmanlık
nedeniyle gençlerde ve hatta çocuklarda bile görülmektedir.
Anne veya babada Tip 2 DM varsa
çocuklarında diyabet görülme riski % 38 lere kadar yükselir. İnsülin yapımı vardır,
direnci yüzünden etkisizdir,
şeker dokularda kullanılamaz.
ama doku
Kan şekerleri başlangıçta ilaçlarla
kontrol edilebilir, insulin yapan hücreler zamanla fazla insülin yaparak yorulur ve insülin
üretemezler ve o zaman insülin tedavisi gerekebilir.
Çok su içme ve idrar yapma, kilo kaybı bu hastalarda da olabilir veya olmaz. Şeker yüksekliği
tesadüfen kanda saptanabilir. Bu nedenle de hastalığın başladığı zaman tam olarak anlaşılamaz
ve tanı konulduğunda,
hastalığın olumsuz bazı etkileri ortaya çıkmış olabilir veya hasta bu
sorunlarla doktora geldiğinde saptanır
Başlangıçta, kaşıntı, uzak görmede netlik azalması, uzak görme için gözlük kullananlarda
gözlüklerin yeterli olmaması, kadınlarda sık vajinal mantar enfeksiyonları ve buna bağlı kaşıntı,
genel güçsüzlük, halsizlik vs gibi şikâyetler olabilir. Bu hastalarda uygun tedavi edilmezse, daha
yaşlı olduklarından damar serliği (ateroskleroz) çok yoğun seyreder ve kısa sürede sorunlar yaratır.
Kalpte enfarktuslar, hipertansiyon, felçler ve bacak damar tıkanıklıkları ile iyileşmeyen yaralar veya
gangrenler olur.
Bu hastalarda da kan şekerinin düşürülmemesi zaman içinde körlük, üremi(
böbrek yetmezliği)veya koma ile kaybedilebilirler.
Diyabet Hastalığı Neden Önemli
Yüksek kan şekerinin neden olduğu çok idrar, çok su içme, halsizlik vs gibi bulgular şeker kontrolü
yapılınca geçer, lakin uzun süreli şeker yüksekliği, tüm damar sisteminde geri dönüşümsüz bazı
değişiklikler yapar. Organ ve dokularımız kan damarları ile beslendiğinden, damarsal ve metabolik
değişimler, sonuçta organların çalışmalarının bozulmasına neden olur, bunlar hastalığının
komplikasyonları olup, Üremi, Körlük, Ayaklarda gangrenler, Erken yaşlarda İnmeler ( felç),
Kalp krizleri vs dir.
İşte şeker hastalığı, zaman içinde bazen belirti vermeden oluşan bu organ çalışma
bozuklukları nedeniyle önemlidir.
İKİNCİL DİYABETES MELLİTUS
Bazı hastalıkların seyrinde insüline etkileriniazaltan, bazı hormonların salgılanması artar (
tiroid bezi fazla çalışması, kortizon salgısı artışı vs), veya hastanın kortizon, fazla tiroid hormonu
veya başka bazı ilaçları kullanması kan şekeri yükselmesine yani diyabete neden olur. Mevcut
DHL_B03_RV00
2/4
27.01.2014
DİYABETES MELLİTUS ( DM) / (ŞEKER HASTALIĞI) HASTA BİLGİLENDİRME BROŞÜRÜ
hastalığın tedavisi veya neden olan ilaçların kesilmesiyle kan şekeri yükselmeleri önlenebilir. Bu
hastalıkların tedavisi yapılamıyorsa veya ilaçlar kesilemiyorsa kan şekerini düşürücü ilaçlar veya
insülin ile kan şekeri düşürülmelidir.
GEBELİK DİYABETİ
Bazı gebelerde, kan glukozunda, anormal yükselmeler olur. Bu durum gebelik diyabeti
olarak adlandırılır. Gebelikte kan şekeri yüksekliği, bebek ve hamile kadının sağlığını olumsuz
etkiler onun için çok önemlidir. Hamilede yüksek kan şekeri düzeyleri, ilk haftalarda bebeğin normal
organ oluşumunu olumsuz etkiler, düşükler, rahim içi ölümler, erken doğum sıktır. Bebekler, bazı
organ anormallikleri, diyabete yatkınlık ve büyük bebekler olarak doğarlar. Halk arasında tosuncuk
olarak adlandırılan bu bebekler, sanılanın aksine sağlıklı bebekler değildir ve tosuncuk doğuran (
4.0 kg dan
ağır bebek) annelerde daha önce fark edilmemiş diyabet olasılığını akla gelmelidir.
Büyük bebekler, hamilelikte doğum öncesinde solunum, kalp sıkıntıları ve doğum sırasında
yırtıklar, kanamalar vs gibi sorunlar yaratır. Gebeliğinde diyabet ortaya çıkmış olan kadınların %
10-15 inde, 10 yıl içinde T2 DM görülme riski yüksektir, takip edilmelidirler.
BU nedenle gebeler ilk doktora başvurduklarında kan şekerleri ölçülmeli, normal ise 24-28.
haftalarda glukoz yükleme testi yapılarak, varsa diyabetik saptanmalı,
uygun şekilde takip ve
tedavi edilmelidir
DİYABETES MELLİTUS TEDAVİSİ
Tedavinin ana hatları, tıbbı beslenme tedavisi, fizik egzersiz ve medikal ( ilaç veya insülin) tedavi
olarak sayılabilir:
Diyet Tedavisi ve Egzersiz Hem Tip 1, hem de Tip 2 DM hastalarda gereklidir.
Hastalar, doktorları tarafından saptanacak boy ve kiloya göre, mevcut hastalıkları göz
önüne alınarak hesaplanmış kaloriyi içeren diyetleri uygulamalıdır. Tıbbı beslenme Tedavisi
Genelde 6 öğün olarak ( 3 ana ve 3 ara) uygulanır,
Fizik egzersiz için sakınca yoksa, uzman kontrolü altında her gün, ya da gün aşırı, en az
20-30 dakika egzersiz veya en azından yürüyüş şeklinde yapılabilir.
İlaç Tedavisi: Kan glukozunu düşüren birçok ilaç piyasada mevcuttur. Doktorun önerdiği
dozlarda ilaçlar muntazam olarak kullanılmalıdır.
Tip 1 DM hastalar insülin tedavisi almalıdırlar. Piyasada etki süreleri farklı ve enjeksiyon tekniği ile
uygulanan, farklı, kalem uygulamalarına sahip (cepte taşınabilen) çeşitli insülin preparatları vardır.
Başka ilaçlar da insüline ilave edilebilir.
Tip 2 DM hastalarda, uzun yıllar ilaçlarla kan şekeri kontrolü yapılabilir, fakat bazen insülin tedavisi
gerekebilir.
DHL_B03_RV00
3/4
27.01.2014
DİYABETES MELLİTUS ( DM) / (ŞEKER HASTALIĞI) HASTA BİLGİLENDİRME BROŞÜRÜ
Hastalar doktorun önereceği aralıklarla AKŞ ( Açlık Kan şekeri ), TKŞ ( tokluk kan şekeri: yemek
yemeğe başlanmasından itibaren 2. saat de alınan kan şekeri) tayinleri yapmalı ve günlük şekerin
seyrine göre,
tedavi planlanmalıdır. Hastanın son 3 ay içinde kan şekerinin seyri, kanda
Hemoglobin A 1c (Hb A1c) ile tayin edilebilir. Hb A1c nin ideal değeri % 5.9-6 nın aşağısında
olmasıdır.
İRDELEME
Bilimsel araştırmalarla, diyabetiklerde kan şekerinin normal veya normale yakın tutulmak üzere
yoğun tedavi yapıldığında,
diyabetik komplikasyonların önlenebildiği veya oluşumunun
geciktirilebildiği gösterilmiştir.
Bu nedenle diyabetli hastalar, kaliteli, uzun ve sağlıklı bir hayat yaşamak istiyorlarsa kan
şekerlerini olduğunca normal tutmak için doktor kontrollerini ihmal etmemeli ve doktor
önerilerini uygulamalıdırlar.
Uzun süre yüksek kalan kan şekeri daima olumsuz sonuçlar yaratacaktır. Hastalar, bugün
diyetimde kaçamak yapayım, ya da tembellik yapıp, egzersizimi atlayayım dediklerinde
sadece kendilerini aldatırlar, kendi metabolizmalarını aldatamazlar. Bu uyumsuzlukların
olumsuz sonuçlarına da kendilerinin katlanması gerekeceğini unutmamalıdırlar.
Sağlıklı günler dileklerimizle.
İç Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanlığı
Tel. No: 0392 675 10 00
Dahili No: 1179
DHL_B03_RV00
4/4
27.01.2014