3001-Goz-Anatomisi-DersPPT-17-10

DERS KURULU – I (3001)
SİNİR SİSTEMİ ve
DUYU ORGANLARI
GÖZ ANATOMİSİ
Prof.Dr.Yusuf Zeki YILDIZ (2012)
GÖRME ORGANI – ORGANUM VİSUALE (GÖZ)





Dış dünyayı görmemizi sağlayan ve Orbita adlı göz çukurlarına sağlısollu yerleşmiş bir çift duyu organına GÖZ adı verilir.
Görme sistemi, afferent bir sistemdir ve görüntü bilgilerini beyine iletir
 Bu bilgi, görüntü dünyasının topografik şekillerini (haritalar)
oluşturmak üzere beyinde işleme tabi tutulur.
Görme sistemi ; göz ve retinası, optik sinirleri ve beyin içindeki
görme yollarını içerir.
Beyinde görsel uyarıcıların farklı görünüşleri (şekil ve form, renk,
hareket) hakkındaki bilgiyi nakleden ve işleyen multipl görme
merkezleri vardır.
Görme organı iki bölümde incelenir :
 Bulbus oculi (Göz küresi) ve
 Organa oculi accessoria (Gözün Yardımcı Organları)
BULBUS OCULİ - GÖZ KÜRESİ






Göz küresi : Embriyolojik dönemde beyinin bir çıkıntısı (optik
vezikül) olarak gelişir.
Orbita içine yerleşmiş olan göz küresi, 2.5 cm çapında ve yaklaşık 10
gr. ağırlığında, yukardan – aşağıya doğru hafifçe basılmış küre
şeklinde bir biyokameradır.
Öndeki konveksitenin ucuna Polus anterior (kornea’da),
Arkadaki konveksitenin ucuna Polus posterior (sklera’da) adı verilir.
Axis bulbi adı verilen göz küresi ekseni ön ve arka polus’lardan
geçmektedir.
Axis opticus adlı görme ekseni ise sırasıyla ;
 Polus anterior > Lens ortası > Fovea centralis (Retina’nın en iyi
gören yeri)’den geçer.
BULBUS OCULİ EKSENLER
2 eksenin
kesişim yeri
İÇ YAN
Axis
bulbi
Polus anterior bulbis
Polus posterior
lentis
Axis
opticus
DIŞ YAN
Discus nervi optici
Fovea centralis
Polus posterior bulbis
BULBUS OCULI - GÖZ KÜRESİ
Göz küresi (BULBUS OCULI) 3 (üç) tabakalı bir duvar
yapısına sahiptir. Dıştan - içe doğru :
1- Tunica fibrosa bulbi :
Sclera
Cornea
2- Tunica vasculosa bulbi (uvea) :
Choroidea
Corpus ciliare
İris
3- Tunica nervosa / interna bulbi (retina)
GÖZ KÜRESİNİN KATMANLARI
Aa.ciliares posteriores longae
Camera vitrea (postrema)
Ora serrata
A.ciliares
posteriores
breves
Camera posterior
Camera anterior
N.opticus
1-Tunica fibrosa
CORNEA
Discus
nervi optici
LENS
Fovea centralis
2-Tunica vasculosaİRİS
Sinus venosus
sclerae
2-Tunica vasculosaCORPUS CİLİARE
1-Tunica fibrosa- SCLERA
2-Tunica vasculosaCHOROİDEA
3-Tunica nervosaRETİNA
Aa.ciliares anteriores
TUNİCA FİBROSA BULBİ
Vagina bulbi (Tenon kapsülü)
A.centralis retinae
Lens
Cornea
N.opticus
İris
Lamina cribrosa sclerae
Sclera
Fibroz tabakanın ;
5/6 arka bölümüne > SCLERA,
1/6 ön bölümüne > CORNEA adı verilir.
SCLERA TABAKASI


Cornea
Sclera (sert tabaka) : Göz küresinin
arka ve dışyan bölümlerini (5/6)
kaplar.
Opak, beyaz renkli, sert ve sağlam
bir katmandır. Bu sertlik ;
 Göz küresinin şeklinin ve
hacminin korunmasını,
 Kameraların içindeki hidrostatik
basınca karşı direnci ve
 Ekstraoküler göz kaslarının
Sclera
tutunmasını sağlar.
Lamina cribrosa
sclerae




Optik sinir, sclera’nın arka tarafında yer alan
delikli bir bölgeden
geçer, buraya lamina cribrosa sclerae adı verilir.
Buradaki diğer deliklerden ;
büyük olanın içinden a.-v.centralis retinae,
küçük olanların içinden ise aa.-vv.-nn.ciliares geçer.
Lamina cribrosa, sclera’nın en zayıf parçasıdır.
Göziçi basıncı yükseldiğinde (GLOKOM) bu zayıf bölgesinde sclera
dışa doğru çıkıntı yapar.
SCLERA TABAKASI
Cornea
Limbus cornea


Önde – kornea ile aralarındaki
sınır > limbus cornea ’dır ,
Sclera’nın dış yüzü
 Göz kapaklarının örttüğü ön
bölümde transparan Bulber
conjunctiva (gözün beyaz
kısmı) ile sarılıdır.
Sclera
Lamina cribrosa sclerae
Limbus cornea
Sclera +
Bulber conjunctiva
SCLERA TABAKASI


Arkada - optik sinir çıkış yerinin çevresinden itibaren dura mater ile
devam eder.
Sclera’nın dış yüzü
 Arka bölümde ise Vagina bulbi (Tenon kapsülü) ile sarılıdır.
Dura mater
N.opticus
Vagina bulbi (Tenon kapsülü)
Dura mater
CORNEA
Facies posterior
Cornea
Facies anterior
Camera anterior
Pupilla
Limbus cornea
İris
Sinus venosus sclera
(Schlemm kanalı)
Camera posterior





Corpus ciliare
Cornea (boynuzumsu tabaka) : Saydam,şeffaf ve damarsız olup,
fibroz katmanın ön 1/6’sını yapar.
Düzenli yoğun bağ dokusundan oluşu, ışığı geçiren kristalsi bir yapı
gibi görünmesini sağlar.
Küçük çaplı bir küresel bölüm olan korneanın ;
 Ön yüzü konveks olup – facies anterior ,
 Arka yüzü konkav olup – facies posterior olarak adlandırılır ve
camera anterior’u önden sınırlar.
Korneanın ince olan dış kenarına - Limbus cornea adı verilir.
Kornea ile skleranın birleşme yerinde Sinus venosus sclerae
(Schlemm kanalı) bulunur.
 Camera anterior’daki humor aquous sıvısı buradan geçerek
venöz dolaşıma katılır.
CORNEA
Cornea
Camera anterior
Sinus venosus sclerae
(Schlemm kanalı)
İris
Pupilla
Corpus
ciliare
Lens
Camera vitrea /
postrema
KORNEA KIRICILIĞI
Myopia Emmetropia (Normal Göz)
Gelen Işık
Hipermetropia
Retina
Cornea
Lens





Cornea, gözde kırıcılığı en yüksek yapıdır (≈ 40 diyoptri).
Işık, kornea yolu ile göze girer.
Kornea kırılması yetersiz ise hipermetropi
 Odak noktası > retina arkasına düşer > Yakını göremez
Kornea kırılması aşırı ise miyopi
 Odak noktası > retina önüne düşer > Uzağı göremez
Kornea yapısındaki düzensizlikler, odak noktalarının
varyasyonlarına neden olur > Astigmatizm
TUNİCA VASCULOSA
(Uvea)
Pupilla
3 bölümü vardır :
1-İris: Lens’in önünde yer alır.
Merkezindeki açıklığa pupilla denir.
2-Corpus ciliare: Sclera 1/4 ön bölümünün derininde
yer alır. M.ciliaris’i barındırır.
3-Choroidea: Sclera’nın 3/4 arka bölümünün derinindedir.
Tunica vasculosa bulbi ;
Kan damarları ve Pigment açısından yoğun bir
katmandır. Bu nedenle ışığı
absorbe eder, yansıtmaz.
Pigmentöz yapısı nedeniyle
koyu kahve renkli görünür.
CHOROİDEA
Choroidea
Sclera
Sclera
V.vorticosa
Aa.ciliares breves
A./V.centralis retinae




Aa.ciliares longae
Vasküler tabakanın yaklaşık olarak ⅔’ünü kaplar.
Damar ve pigment açısından çok yoğun bir katmandır.
 Kapiller ağa > Aa.ciliares breves’lerden kan gelir.
 Bu katmandaki venler vv.vorticosae’ları oluşturur.
Dışındaki skleraya gevşek, İç tarafındaki Retinaya ise sıkı
şekilde tutunur.
Choroidea tabakası gerçekte 4 katmanlıdır.
CORPUS CİLİARE








Skleranın 1/4 ön tarafında ve derininde yer alır.
Arka tarafında Choroidea, Ön tarafında ise İris ile devam eder.
Ora serrata’dan öne doğru, iris dış kenarına veya sklerokorneal
birleşeğe kadar uzanır ve üçgen şeklinde bir yapıdır.
Vasküler tabakanın en kalın katmanını oluşturur.
Yapısı, choroid tabakasına benzemekle birlikte ilave olarak düz
kaslar da (M.ciliares) yer alır.
Yapısındaki ince plikalar (plicae ciliares), irise doğru birleşerek
daha kalın çıkıntıları (Proc.ciliaris) oluşturur.
Proc.ciliaris’ler 70-80 tane kadar olup, humor aquosus sıvısını
salgılarlar.
Corpus ciliare’deki düz kaslar (sirküler/ Müller kası, radial ve
longitudinal grup şeklindedir) parasempatik sinirler tarafından
innerve edilir.
 Kasıldığında proc.ciliaris’e tutunan lig.suspensorium lentis
gevşer ve lens’in kalınlığı/kırıcılığı artar -Yakın akomodasyon
Sclera
Choroidea
Ora serrata
M. ciliaris
Corpus
ciliare
Proccessus
ciliaris
Camera posterior
Sinus venosus sclerae
Tunica vasculosa (uvea)
yapıları:
1- Choroidea
2- Corpus ciliare
M.dilatator pupillae
m.ciliaris,proc.ciliaris
İris
M.sphincter
pupillae
3- İris
m.constructor pupilla
Cornea
m.dilatator pupilla
Camera anterior
Camera anterior
Lens Fibrae zonulares
(Lig.suspensorium lentis)
Camera posterior
İRİS
Pupilla
İris
Sclera
Limbus
cornea
Conjunctiva


İris (gökkuşağı), kişilerde farklı renklerde bulunur.
Yaklaşık 12 mm. çapında, ortası delik (pupilla) bir diafram gibi
görev yapan vasküler tabakanın ön bölümündeki renkli kısımdır
İRİS
Cornea
İris
Camera anterior
Angulus
iridocornealis
M.ciliaris
M.sphincter
pupillae M.dilatator
pupillae Schlemm
kanalı
Conjunctiva oculi
Fibrae
zonulares
Corpus ciliare
Camera posterior



Pupilla
Sclera
Lens
Cornea ile lens arasında yer alır ve corpus ciliare’nin ön kısmından
başlar.
İris ile cornea arasındaki dar açı şeklindeki bölüme angulus
iridocornealis denir.
İris; corpus ciliare ve cornea’nın arka kısmına Lig.pectinatum anguli
iridocornealis (retinaculum trabeculare) ile tutunur.
Cornea
Sinus venosus sclerae
(Schlemm kanalı)
İris
Corpus
ciliare
Angulus
iridocornealis
Lens
İRİS
Cornea
M.dilatator
pupillae
M.sphincter
pupillae
Circulus arteriosus
iridis minor
Stroma iridis
Circulus
arteriosus Epithelium pigmentosum
iridis major tabakası (2 katlı)

İris 4 katmanlı bir yapıya sahiptir. Dıştan içe doğru :
 Epitel tabakası
 Stroma iridis (kollagen lif-ışınsal, damar ve sinirler içerir )
 Düz kas tabakası (M.sphincter ve dilatator pupillae )
 Epithelium pigmentosum - pars iridica retinae (melanin
pigmenti içeren renkli tabaka)
İRİS



İris, kornea ve lens arasındaki boşluğu ikiye ayırır :
 Camera anterior
 Camera posterior
İris’in ortasında yer alan açıklığa pupilla (göz bebeği) adı
verilir.
Pupilla çapı ; göze gelen ışık miktarına göre 1-12 mm. arasında
değişme özelliğine sahiptir.
 M.sphincter pupillae – İriste dairesel yerleşimli kas >
parasempatik etki ile pupilla çapını azaltır (Miyozis oluşturur)
 M.dilatator pupillae – İriste radial yerleşimli kas > sempatik
etki ile pupilla çapını arttırır (Midriyazis oluşturur)
Sclera
Choroidea
M. ciliaris
Corpus
ciliare
Proccessus
ciliaris
Camera posterior
Sinus venosus sclerae
Tunica vasculosa (uvea)
yapıları:
1- Choroidea
2- Corpus ciliare
M.dilatator pupillae
m.ciliaris,proc.ciliares
İris
M.sphincter
pupillae
3- İris
m.sphincter pupillae
Cornea
m.dilatator pupillae
Camera anterior
Lens
Fibrae
zonulares
Camera anterior
Pupilla
Camera posterior
İRİS ve PUPİLLA ÇAPI DEĞİŞİMİ
Lens
İris
Corpus ciliare (Pars pilicata)
Corpus ciliare (Pars plana)
Sclera
Choroidea
Fibrae zonulares
Retina (Pars optica)
Proc.ciliares M.ciliaris Ora serrata
Parasempatik
Normal Pupilla
Miyozis
Sempatik
Midriyazis
TUNICA INTERNA BULBI
(TUNICA NERVOSA BULBI = RETİNA)
Işığa duyarlı ve en içte yer
alan tabakadır.
 Dış yüzü choroidea, iç yüzü
corpus vitreum ile temastadır.
Sclera
Arkada n.opticus ile devam
Choroidea
eder.
Fovea centralis
retinae
 Kalınlığı arkadan öne gittikçe
N.opticus incelir (0.6mm > 0.1 mm.).
Ancak arkada discus n.optici
ve macula’da incedir.
Pars optica retinae
Pars caeca retinae (Visual bölüm)
(Nonvisual bölüm)
Macula lutea
Ora serrata


Discus n.optici
Retina’nın 2 bölümü vardır :
 Pars optica retinae – discus n.optici’den ora serrata’ya kadar
olan visual (gören) bölüm
 Pars caeca retinae – ora serrata’nın ön tarafında kalan
nonvisual (görmeyen) bölüm
Cornea
Conjunctiva
bulbi
İris
Corpus ciliare
Pars iridica retinae
Ora serrata
Pars caeca retinae
Stratum nervosum
Stratum pigmentosum
Sclera
Pars ciliaris retinae
Pars optica retinae
* Retina dış yüzü önde ora serrata,
arkada discus nervi optici civarında
choroidea’nın iç yüzüne tutunmuştur
* Bu iki nokta dışında retina,
choroidea’ya yapışık değildir
Pars caeca
* Corpus vitreum’un dışa
doğru yaptığı basınç,
retinanın > choroidea’ya
temasını sağlar.
* Retina choroidea’dan
ayrılacak olursa ayrılan
retina bölümünün görme
yeteneği kalmaz >
Retina dekolmanı
Ora serrata
Corpus
vitreum
Pars optica
Discus n. optici
Choroidea
Retina
TUNİCA İNTERNA BULBİ
(TUNİCA NERVOSA BULBİ =RETİNA)





Retina yumuşak ve yarı şeffaftır. Rodopsin içerdiğinden dolayı
canlıda mor renkli görünür.
Basil / Rod ve Koni hücreleri (fotoreseptörler), bipolar ve multipolar
(n.opticus’u oluşturur) gang.hücreleri pars optica retinae’da yer
almaktadır.
Retina’nın arka tarafında, axis opticus’un (linea visus - görme
ekseni) geçtiği sarı pigmentli oval şekilli alana macula lutea (sarı
leke), buradaki çukurluğa ise fovea centralis (sadece koni hücreleri
yer alır) adı verilir.
Retina’nın en iyi gören ve en iyi ışık alan bölümü macula lutea’dır.
Macula lutea’nın 3-4 mm. nazal tarafında n.opticus liflerinin
başladığı beyaz, dairesel çöküntü alanına discus n. optici adı
verilir.
 Bu alan fotoreseptör içermediğinden ışığa duyarsızdır ve kör
nokta olarak da bilinir.
 A.centralis retinae, discus n.optici’den retinaya giriş yapar ve
retina ile lens’i besler.

RETİNA TABAKALARI
Koni hücre
Rod hücre
Stratum
pigmentosum
Rod hüc.
Dış
katman
Dış
katman
Koni hüc.
İç
Stratum
katnervosum man
Sinaptik uçlar
İç
katman
Retina yüzeyi
Pars optica iki tabakalı bir yapıya sahiptir. Dıştan içe doğru :
 Stratum pigmentosum–İnce bir pigment tabakası olup,
choroid
tabakasının iç yüzüne adeta yaslanmış gibi durur.
 Stratum nervosum – Str.pigmentosum’un iç tarafında kalınca bir
sinir tabakasıdır, discus n.optici’den ora serrata’ya kadar uzanır.
Macula lutea: Retina arka bölümünün ortası
civarında sarı renkli bir alandır.
Burası en çok ışık alan ve en iyi görmeyi sağlayan
retina parçasıdır.
Macula ortasında bulunan hafif çökük alana ise
fovea centralis (*) adı verilir.
Discus nervi optici (*) macula’nın 3 mm kadar iç tarafında
n.opticus’un retina’yı deldiği bölgedir.
Bunun tam ortasından da a.v. centralis retinae girer ve çıkar.
Bu alan ışığa duyarlı değildir ve kör nokta olarak tanımlanır.
*
LATERAL
N. opticus
*
Göz Dibinin Görüntülenmesi
Macula lutea ve
Fovea centralis
Discus nervi
optici
GÖRME YOLLARI
- Retina > Koni ve rod (basil) hücreleri I.neuron
Bipolar hücreler
II. neuron
Ganglion/ Multipolar hücreler III. neuron
- Nervus opticus
- Chiasma opticum
- Tractus opticus
- Corpus geniculatum laterale
IV. neuron
- Radiatio optica
- Lobus occipitalis (17.-primer ; 18.,19. sekonder alan)
GÖRME YOLLARI
N.opticus
Chiasma
opticum
Tractus
opticus
Corpus geniculatum
laterale
Radiatio
optica
Görme merkezi
Area - 17
GÖRME YOLLARI
Görme alanı
N.opticus
Macula lutea
Chiasma opticum
Pedunculus cerebri
Tractus opticus
Corpus geniculatum laterale
Radiatio optica
Sol taraf görme korteksi
Görme korteksi
(Area-17)
Sağ taraf görme korteksi
VİSUAL REFLEKSLERİN YOLLARI
N.opticus
Chiasma opticum
Corpus geniculatum laterale
Tractus tectobulbaris
ve Tractus tectospinalis
Colliculus superior ve Pretektal çekirdekler
Kranial sinirlerin (III.-IV. ve VI.)
motor çekirdekleri
Medulla spinalis’in columna anterior’unda
yer alan motor nöronlar
BULBUS OCULI’DEKİ REFRAKTİF (KIRICI) YAPILAR
Cornea (kırıcı gücü en fazla olan yapıdır)
Humor aquosus (ön ve arka kamerayı doldurur)
Lens
Corpus vitreum (lens ile retina arasında yer alan ve göz
küresinin 4/5’ini oluşturan jel kıvamındaki yapıdır.)
BULBUS OCULİDEKİ KIRICI YAPILAR –
HUMOR AQUOSUS
Camera
Trabeküler ağdaki
Fontana boşlukları Cornea anterior 
Cornea’nın hemen arkasında,
lens’in önünde 2 kamera
Schlemm kanalı
(odacık) vardır.
Conjunctiva
 Cornea ile iris arasındakine
camera anterior ,
Sclera
çekirdeği
iris ile lens arasındakine ise
Episkleral
camera posterior adı verilir.
venler
 Bu odacıkların içinde alkalik
Sclera
karakterde berrak sıvı olan
Fibrae
zonulares
humor aquosus bulunur.
Camera post.
Lens  Bu sıvının ışığı kırıcı özelliği
Corpus Angulus
İris
iridocornealis
ciliare
vardır.
 Corpus ciliare’den salgılanan humor aquosus sıvısı arka kameradan
pupilla yoluyla ön kameraya geçer.
 Buradan da iridokorneal açıdan schlemm kanalı (sinus venosus
sclera) aracılığı ile venöz dolaşıma drene olur.
 Emiliminde yetersizlik oluşursa göz içi basınç artışı sonucu
glokom ortaya çıkar.
LENS
İris
Cornea
Camera anterior
Angulus
iridocornealis
M.ciliaris
M.sphincter
pupillae M.dilatator
pupillae Schlemm
kanalı
Conjunctiva oculi
*
Equator lentis
Corpus ciliare
Camera posterior
*
Pupilla





Fibrae
zonulares
Sclera
Lens
Yaklaşık 9-10mm. çapında,şeffaf,elastik ve bikonveks bir mercektir
İris ile corpus vitreum arasında yer alır.
Avasküler yapıda olup, bir kapsülle (capsula lentis) sarılıdır.
Beslenmesi humor aquosus ile sağlanır.
Ön yüzündeki en çıkıntılı yerine*polus anterior, arka yüzündeki en
çıkıntılı yerine*polus posterior denir.
 Her iki yüzün periferde birleştiği kenara equator lentis adı verilir.
LENS
İris
Cornea
Camera anterior
Angulus
iridocornealis
M.ciliaris
M.sphincter
pupillae M.dilatator
pupillae Schlemm
kanalı
Conjunctiva oculi
*
Equator lentis
Corpus ciliare
Camera posterior
*
Pupilla



Fibrae
zonulares
Sclera
Lens
Equator lentis’ten, corpus ciliare’ye uzanan ve lensi yerinde tutan bağ
dokusu liflerine fibrae zonulares (lig.suspensorium lentis) denir.
 Corpus ciliaredeki m.ciliaris lifleri kasılınca lig.suspensorium lentis
gevşer ve lensin kalınlığı / kırıcılığı değişir (artar).
40-45 yaşından sonra lensin elastikiyeti ve akomodasyon özelliği
azalmaya başlar, buna presbyopia adı verilir.
Katarakt – Lensin opaklaşması haline klinikte verilen addır.
Sclera
Corpus vitreum /
Camera postrema
Choroidea
M. ciliaris
REFRAKTİF ORTAMLAR :
Corpus
ciliare
Proccessus
ciliaris
Camera posterior
Sinus venosus sclerae
M.dilatator pupillae
İris
1- Cornea
2- Humor aquosus
camera anterior
camera posterior
M.sphincter
pupillae
3- Lens
4- Corpus vitreum /
Cornea
Lens
Fibrae
zonulares
Camera anterior
camera postrema
BULBUS OCULİDEKİ KIRICI YAPILAR
(REFRAKTİF ORTAMLAR)





CORPUS VİTREUM
Işığı kıran yapıların en büyük hacimlisidir.
Lens’in hemen arkasında yer alan camera postrema
(en arka odacık) içindeki yarı-jelatinöz şeffaf bir maddedir.
Bu madde humor aquosus’un aksine yer değiştirmez.
Ön tarafında lens’in oturduğu çukurluğa fossa hyaloidea adı
verilir.
 Bu çukurluktan discus n.optici’ye kadar uzanan ve
embriyolojik dönem artığı olan kanala canalis hyaloideus
denir
 Bu kanalın içinden erişkinde a.centralis retinae
(embriyolojik dönemde a.hyaloidea) geçer.
CORPUS VİTREUM
Aa.ciliares posteriores longae
Camera postrema > CORPUS VİTREUM
Ora serrata
A.ciliares
posteriores
breves
HUMOR AQUOSUS
Camera posterior
Camera anterior
N.opticus
CORNEA
Discus
nervi optici
LENS
Fovea centralis
İRİS
Sinus venosus
sclerae
CORPUS CİLİARE
A.centralis retinae
(Canalis hyaloidea)
SCLERA
CHOROİDEA
RETİNA
Aa.ciliares anteriores
BULBUS OCULİ KANLANMASI


Arteryel beslenme :
A.ophtalmica’nın uç dalları ile
sağlanır.
 A.centralis retinae (end arter),
 R.meningeus > Aa.ciliares
posteriores breves / longae,
 Rr.musculares dallarından >
Aa.ciliares anteriores gelir.
Aa.ciliares
anteriores
Choroidea
Sclera
Sclera
V.vorticosa
Aa.ciliares post. longae
Aa.ciliares post. breves
A./V.centralis retinae
N.opticus


Venöz drenaj :
V.ophtalmica superior ve inferior’a dökülür.
 Arterlere eşlik eden aynı isimli venler ve
 Vv.vorticosae (4 tane olup choroid
tabakaya drene olur) ile sağlanır.
A.ciliaris post.
A.centralis retinae
A.ophtalmica
N.opticus
GÖZÜN YARDIMCI ORGANLARI
(ORGANA OCULİ ACCESSORİA)
- Orbita içi oluşumlar
- Supercilium (kaş)
- Palpebrae (göz kapakları)
* Rima palpebrarum
* Cilia
* Tunica conjunctiva
- Apparatus lacrimalis
* Glandula lacrimalis
* Saccus lacrimalis
* Ductus nasolacrimalis
(göz yaşı aygıtı)
(gözyaşı bezi)
(gözyaşı kesesi)
(gözyaşı kanalı)
ORBİTA İÇİ OLUŞUMLAR
M.Levator palpebrae
superioris
M.rectus sup.
Gl.lacrimalis
M.rectus lat.
Vagina bulbi /
Tenon kapsülü
(SCLERA)
M.obliquus sup.
M.rectus med.
Corpus adiposum
orbitae
Periorbita
M.rectus inf.

Periorbita – Orbita duvarlarını oluşturan kemikleri saran
periosteum tabakasıdır.
 Kemiklere gevşek olarak tutunduğundan kolayca sıyrılabilir.
 Bu tabaka cranium dış yüzünde periosteum ile devamlıdır.
ORBİTA İÇİ OLUŞUMLAR
Dura mater
Canalis opticus
N.opticus
Periosteum
Septum orbitale
M.lev.palpebrae
sup. tendonu
Septum orbitale
Periorbitale
Periosteum
Anulus tendineus communis (ZİNN HALKASI)

Periorbita :
 Önde > üst ve alt göz kapaklarına uzantılar (Septum
orbitale) gönderir.
 Arkada > canalis opticus ve fissura orbitalis superior’da dura
mater’in periost tabakası olarak devam eder.
Fissura orbitalis superior
N.lacrimalis-V1
N.trochlearis(CN-IV)
N.frontalis-V1
M.rectus superior
M.levator palpebrae
superiororis
*N.opticus
M.obliquus superior
*A.ophtalmica
M.rectus medialis
*N.oculomotorius, R.superior (CN-III)
V.ophtalmica
superior
*N.nasociliaris>N.ophtalmicus(V1)>CN-V
*
*N.abducens (CN-VI)
*N.oculomotorius, R.inferior (CN-III)
Dışyan
Taraf
M.rectus inferior
V.ophtalmica inferior
Fissura orbitalis inferior

M.rectus lateralis
Arkadaki bu açıklıkların merkezi kısmında kalınlaşma yaparak
Anulus tendineus communis (Zinn halkası) yapımına katkı yapar.
ORBİTA İÇİ OLUŞUMLAR
M.lev. palpebrae sup. tendonu
Septum orbitale
Crista lacrimalis
anterior
Tarsus superior
Lig.palpebrale
laterale
Tarsus inferior
Septum orbitale Lig.palpebrale mediale

Septum orbitale – üst ve alt göz kapaklarda yer alan tarsuslar
ile orbita girişi arasındaki açıklığı kapatan fibro-membranöz
(kalınlaşmış periosteal tabaka) bir yapıdır.
 Bunun yüzeyelinde göz kapakları yer alır.
ORBİTA İÇİ OLUŞUMLAR
M.Levator palpebrae
superioris
M.rectus sup.
Gl.lacrimalis
M.rectus lat.
Vagina bulbi /
Tenon kapsülü
(SCLERA)
M.obliquus sup.
M.rectus med.
Corpus adiposum
orbitae
Periorbita
M.rectus inf.

Corpus adiposum orbitae – bulbus oculi ve vagina bulbi
dışında kalan orbital boşluğu dolduran yağ kitlesidir.
ORBİTA İÇİ OLUŞUMLAR
Periosteum
Periorbita
Vagina bulbi (Tenon kapsülü)
M.rectus superior
Vagina bulbi
(Tenon kapsülü)
Septum orbitale
Lig.suspensorium
M.obliquus inf. M.rectus inferior

Vagina bulbi (Tenon kapsülü) – n.opticus’tan sclerocorneal
birleşeğe kadar bulbus oculiyi saran orbita içindeki kapsüldür.
 Bu fasyal kılıf, göz küresinin alt bölümünde okuler kaslar ile birlikte
özelleşmiş bir yapı oluşturur.Bu kement benzeri destekleyici
yapıya lig.suspensorium adı verilir.
ORBİTA İÇİ OLUŞUMLAR
M.rectus medialis
M.rectus lateralis
M.rectus lateralis’in
kontrol ligamenti
Lig.suspensorium
M.rectus medialis’in
kontrol ligamenti
M.rectus inferior
M.obliquus inferior
Periosteum
Lig.suspensorium
Lig.suspensorium
Saccus lacrimalis
Medial kontrol
ligamenti
Vagina bulbi (Tenon kapsülü)
M.rectus medialis
Lateral kontrol
ligamenti
Periorbita
Vagina bulbi (Tenon kapsülü)
M.rectus lateralis
EKSTRAOKULER KASLAR
M.levator palpebrae superioris
M.rectus superior
M.rectus medialis
M.obliquus
superior
M.obliquus inferior

M.rectus lateralis
M.rectus inferior
Musculi externi bulbi oculi – göz küresini hareket ettiren 6
kas ve m.levator palpebrae superioris.
GÖZÜN YARDIMCI ORGANLARI
Supercilium (Kaş)


Supercilium (kaş) :
Orbita üst kenarında bulunan arcus superciliaris’in üzerindeki
deriye yerleşmiş kısa kılların hepsine birden kaş adı verilir.
 Açıklığı aşağı doğru bakan kavis şeklinde yerleşir.
 Gözü ; güneş ışınlarından, alından gelen ter salgısından ve
yabancı cisimlerden korur.
GÖZÜN YARDIMCI ORGANLARI - PALPEBRAE
Palpebra
(GÖZ KAPAKLARI)
superior
Tunica conjunctiva
palpebrarum (sup.)
Pupilla
Papilla lacrimalis
superior
Cornea
Limbus cornea
Palpebra
inferior
Tunica conjunctiva
bulbi
Fornix conjunctiva inferior





Plica
semilunaris
Caruncula
lacrimalis
Papilla lacrimalis Punctum lacrimale (inf.)
Tunica conjunctiva
palpebrarum (inf.)
Göz kapakları : Palpebra superior ve inferior olmak üzere 2 adettir.
Gözü yabancı maddelerden, aşırı ışıktan ve kurumaktan korur.
Periyodik olarak açılıp-kapanarak salgıların konjunktival yüzde
dağılmasını ve sürekli ıslak kalmasını sağlar.
Uyku sırasında kapanır ve salgı buharlaşmasını önler.
Deri ile kaplı ön yüzüne facies anterior, yoğun damarlı mukoza tabakası olan conjunctiva ile kaplı arka yüzüne facies posterior denir.
PALPEBRA (GÖZ KAPAĞI) YAPISI
1-Deri
2-Derialtı
3-Kas tabakası
(M.orbicularis oculi)
Gll.tarsales
(Meibom bezleri)
4-Tarsofasyal tabaka
(Tarsus)
5-Conjunctiva tabakası
Deri

Kesitinde dıştan içe doğru
5 katmanlı bir yapıdır :
 1-Deri  2-Derialtı  3-Kas tabakası  4-Tarsofasyal tabaka  5-Konjunktiva tabakası -

1-Deri tabakası (Cutis) :
 İnce, kılsız ve kıvrımlıdır.
 Göz kapağının serbest
kenarından içe doğru döner
 Deri–mukoza birleşeğinden
sonra iç yüzde konjunktiva
yer alır.
PALPEBRA (GÖZ KAPAĞI) YAPISI

Palbebra superior
Gll.tarsales (Meibom bezleri)
Gll.sebaceae (Zeiss bezleri)
ve Gll.ciliares (Moll bezleri)
Palbebra superior

2-Derialtı tabakası (Subcutis):
ince, gevşek ve gözeli bağ
dokusundan oluşmuştur.
 Devamlılık göstermez ve yağ
dokusu içermez.
 Bu nedenlerle üzerindeki deri
serbestçe hareket ettirilebilir,
 Yaralanmalarda bol miktarda
sıvının toplanmasına ve torba
gibi şişmesine neden olur.
1-Deri tabakası (Cutis) :
 Ön kıyısındaki cilia’ların folikülleri içine modifiye yağ bezleri
(gll.sebaceae-Zeiss bezleri),
 Aralardaki deri yüzeyine modifiye ter bezleri
(gll.ciliares-Moll bezleri) ve
 Konjunktivaya yakın kenarlarına ise modifiye yağ bezleri
(gll.tarsales-Meibom bezleri) açılır.
PALPEBRAL KAS TABAKASI GÖRÜNÜMÜ
Lig.palpebrale mediale
M.orbicularis oculi
Pars
orbitalis
Pars
palpebralis
Lig.palpebrale
laterale

3- Kas tabakası – büyük bir bölümü m.orbicularis oculi’nin pars
palpebralis’i tarafından oluşturulur.
 N.facialis tarafından innerve edilen bu kas, göz kapaklarının
kapatılmasını sağlar.
 İçyanda lig.palpebrale medialeden başlar, dışyanda
lig.palpebrale lateraleye tutunur.
 Ayrıca m.orbicularis oculi’nin pars lacrimalis’in ve m.levator
palpebrae superioris’in lifleri de bu tabakada yer almaktadır.
GÖZ KAPAĞI KESİTİ
Periosteum
M.orbicularis oculi
Septum orbitale
M.levator palpebrae
superioris tendonu
Tarsus superior
Tarsus inferior
Septum orbitale
Periosteum
M.lev.palpebrae
superioris
M.tarsalis
PALPEBRAE (GÖZ KAPAKLARI) YAPISI
M.tarsalis superior
Septum orbitale
Lig.palpebrale laterale

M.lev. palpebrae superioris
Tarsus superior
Tarsus inferior
4- Tarsofasyal tabaka – göz kapaklarında yüzeyel katman ile derin
katman arasında sınır oluşturur. 2 temel, 1 destekleyici yapıya sahip.
 Temel yapılar :
 Tarsi palpebrarum
 Lig.palpebrale mediale ve laterale
 Destekleyici yapı :
 Septum orbitale – M.orbicularis oculi’nin pars palpebralis
bölümünün derininde olarak, orbita kenarından üst ve alt göz
kapaklarına uzanan periosteum uzantısıdır.
 Üst göz kapağında m.lev. palpebrae sup.’in tendonuna
 Alt göz kapağında ise tarsus’a yapışır.
GÖZ KAPAĞI KESİTİ
Periosteum
M.levator palpebrae superioris
M.orbicularis oculi
Septum orbitale
M.levator palpebrae
superioris tendonu
Fornix conjunctivae superioris
Conjunctiva
Tarsus
Gll.sebaceae (Zeiss bezleri)
ve Gll.ciliares (Moll bezleri)
Gll.tarsales
(Meibom bezleri)
M.tarsalis superior
(düz kas)
PALPEBRAE (GÖZ KAPAKLARI) YAPISI
M.tarsalis superior
Septum orbitale
Lig.palpebrale laterale

M.lev. palpebrae superioris
Tarsus superior
Tarsus inferior
Tarsi palpebrarum– Her bir göz kapağında yer alan temel yapıdır.
 Sıkı fibroz bağ dokusundan yapılı, ince yarımaysı plak şeklindedir.
 Üst göz kapağındaki (daha geniştir) tarsus superior - 1cm
 M.lev. palpebrae sup. ile birlikte m.tarsalis superior adlı bir
grup düz kas lifi tarsus superior’un üst kenarına tutunur.
 Alt göz kapağındaki (daha küçüktür) tarsus inferior – 0.5 cm
M.Levator palpebrae superioris tendonu
Septum orbitale
Crista lacrimalis anterior
Tarsus superior
Lig.palpebrale
laterale
Tarsus inferior
Septum orbitale

Lig.palpebrale mediale
Lig.palpebrale mediale ve laterale – üst ve alt tarsus’ların her iki
ucundan “Y” şeklinde başlayıp, orbita kenarına tutunarak tarsus’ları
destekleyen sağlam fibröz yapılardır.
 İçyan ligament > crista lacrimalis anterior’a tutunurken,
 Dışyan ligament > os zygomaticum’a tutunmaktadır.
GÖZ KAPAĞININ İÇTEN GÖRÜNÜMÜ

Tarsusların iç yapısında dikey olarak gömülü şekilde yer alan
gll.tarsales (Meibom bezleri) adlı modifiye yağ bezleri vardır
 Sebum palpebrae adı verilen yağlı salgıları, gözyaşının
buharlaşmasını azaltır ve göz küresinin kurumasını önler.
 Ayrıca kapakların kolayca kayma hareketini de sağlar.
PALPEBRAE (GÖZ KAPAKLARI) YAPISI

5 - Tunica conjunctiva – mukoza yapısında, şeffaf bir zardır.

Göz kapaklarının arka yüzeyinin tamamı
Fornix
ile sclera’nın görünen bölümü örter.
conjunctivae
 Göz kapaklarının arka yüzeyini örten
superior
konjunktiva bölümüne tunica
Tunica conjunc.
conjunctiva palpebrarum/tarsi denir
bulbi
 Sclera’nın görünen yüzeyini örten
Tunica conjunc.
palpebrarum
konjunktiva bölümüne tunica
conjunctiva bulbi denir.
Tunica conjunc.
fornicis
Konjunktiva, göz kapaklarındaki
Fornix
tarsus’lara sıkıca yapışır ; ayrıca sclera
conjunctivae
ile cornea bileşkesinde de göz küresine
inferior
yapışır.
Göz kapaklarından, scleraya atlarken yukarıda ve aşağıda
oluşturduğu çıkmazlara fornix conjunctivae superior ve fornix
conjunctivae inferior adı verilir.
Kapaklar kapandığı zaman bu çıkmazlar birer kese (saccus
conjunctivalis) halini alırlar.



PALPEBRAE (GÖZ KAPAKLARI) YAPISI
Önden Görünüm
Tunica conjunctiva palpebrarum (sup.) :
Meibom bezleri parlak çizgi şeklinde
Pupilla
Papilla lacrimalis Punctum lacrimale (superior)
Cornea
Plica semilunaris
Limbus cornea
Tunica conjunctiva bulbi
Fornix conjunctivae inferior


Lacus lacrimalis Caruncula lacrimalis
Papilla lacrimalis Punctum lacrimale (inferior)
Tunica conjunctiva palpebrarum (inferior)
Angulus oculi medialis’de iki kapak arasındaki küçük kırmızımtrak
modifiye olmuş deri kabartısına caruncula lacrimalis denir.
 Yapısında yağ ve ter bezleri, üzerinde de ince kıllar yer alır.
Caruncula lacrimalis’in dışyan kısmındaki konjunktival plika’ya plica
semilunaris denir.
PALPEBRA (GÖZ KAPAĞI) YAPISI
Palbebra superior
Gll.tarsales (Meibom bezleri)
Gll.sebaceae (Zeiss bezleri)
ve Gll.ciliares (Moll bezleri)
Palbebra superior


Göz kapaklarındaki gl.tarsales (Meibom bezleri) adlı yağ bezlerinin
tıkanması ve enflamasyonu sonucu göz kapağının iç yüzünde oluşan
patolojik duruma klinikte şalazyon denir.
Kirpik folikülleri ile ilgili olan modifiye yağ bezleri gll.sebaceae (Zeiss
bezleri) veya modifiye ter bezleri gll.ciliares (Moll bezleri) tıkanması
ve enflamasyonu sonucu oluşan patolojik duruma klinikte
hordeolum (arpacık) adı verilir.
GÖZ KAPAKLARININ DAMAR VE SİNİRLERİ





Arteryel beslenme :
 A.ophtalmica’nın dalları (a.supratrochlearis, a.supraorbitalis,
a.lacrimalis, a.dorsalis nasi) ;
 A.facialis’in dalı (a.angularis) ;
 A.temporalis superficialis’in dalları ;
 A.transversa faciei ile sağlanır.
Venöz drenaj :
Yüzeyel venler, aynı isimle yüzeyel arterlere eşlik eder.
Derin venler, v.ophtalmica superior ve inferior’a dökülür.
İnnervasyon :
 Motor ; N.facialis, N.oculomotorius
 Duysal ; N.ophtalmicus (V1) dalları (n.supratrochlearis,
n.infratrochlearis n.supraorbitalis, n.lacrimalis) ve
N.maxillaris (V2) dalları (n.infraorbitalis) ile innerve edilir.
GÖZ KAPAKLARININ DAMAR VE SİNİRLERİ
A.-V. supratrochlearis
A.-V. supraorbitalis
N.infratrochlearis
N.supratrochlearis
N.supraorbitalis
A. lacrimalis
A.-V.
temporalis
superficialis
N. lacrimalis
A. transversa
faciei
A.infraorbitalis
A.-V. angularis
N.infraorbitalis
GÖZÜN YARDIMCI ORGANLARI (ORGANA OCULİ
ACCESSORİA)
Septum orbitale
Pars orbitalis
Gl.lacrimalis :
Pars palpebralis
Palpebra superior
Palpebra inferior


M.lev.palpebrae superioris
Caruncula lacrimalis
Canaliculi lacrimalis
superior ve inferior
Lig.palpebrale mediale
Saccus lacrimalis
Punctum lacrimale
superius ve inferius
Ductus nasolacrimalis
Meatus nasi inferior
Apparatus lacrimalis yapısı :
 Göz küresi yüzeyinde gözyaşı sıvısının üretimi, dağılımı ve
drenajı ile ilgili salgı bezi ve kanallardan oluşan bir sistemdir.
Apparatus lacrimalis’i oluşturan yapılar :
 Glandula lacrimalis (gözyaşı salgı bezi) ,
 Canaliculi lacrimalis (gözyaşı salgı kanalcıkları ,
 Saccus lacrimalis (gözyaşı kesesi) ,
 Ductus nasolacrimalis (gözyaşı – burun kanalı)
GL.LACRİMALİS (GÖZ YAŞI SALGI BEZİ)
Gl.lacrimalis
(Pars orbitalis) A.V.N.lacrimalis





Glandula lacrimalis yapısı :
Septum orbitale
Gözyaşının salgılandığı bez
olup, göz küresinin dışında
M.lev. palpebrae
olarak orbitanın üst-dış yan
sup.tendonu
tarafındaki fossa gl.lacrimalis’
Gl.lacrimalis
de yer alır.
(Pars palpebralis)
Oval şekilli, badem içi kadar
(2x1x0.5 cm) büyüklüktedir.
M.levator palpebra superioris tendonu ile 2 bölüme ayrılır :
 Pars orbitalis (2/3’ü) – fossa gl.lacrimalis’e yerleşmiştir.
 Pars palpebralis (1/3’ü) – üst göz kapağının altında yer alıp,
fornix conjunctiva’ya kadar uzanır.
Gözyaşı bezinin 8-12 adet olan salgı kanalcıklarının (Ductuli
excretorii) hepsi salgısını fornix conjunctiva sup.’a drene eder.
 Salgı salınımı parasempatik sinirler ile sağlanır (n.facialis>
gang.pterygopalatinum> n.zygomaticus> n.lacrimalis).
GÖZ YAŞI SALGISININ SEYRİ
Temporal
Nasal
Canaliculi lacrimalis
Lacus
lacrimalis
M.orbicularis oculi
(Ok > Kasılma yönü)


Saccus lacrimalis
Gözyaşı, fornix superior’dan saccus conjunctivalis’de yayılarak göz
küresinin ıslak kalmasını sağlar.
Salgının buhar olup uçmayan büyük kısmı angulus oculi medialis’deki
lacus lacrimalis’de (gözyaşı pınarı) birikir. Birikim, uyarı yaratır ve
göz kapakları açılıp-kapanır.
 Bu sırada m.orbicularis oculi’nin pars lacrimalis’i kasılır ve lacus
lacrimalis’deki gözyaşı salgısı punctum lacrimale > canaliculus
lacrimalis’e doğru emilerek saccus lacrimalis’e ulaşır.
 Buradan da ductus nasolacrimalis yolu ile meatus nasi
inferior’a açılır.
Palpebrae superior Pupilla
Lacus lacrimalis
Commissura medialis
palpebrarum
İris
Sclera
Palpebrae inferior
Commissura lateralis
palpebrarum
Plica
Caruncula lacrimalis lacrimalis
Papilla lacrimalis Punctum lacrimale
Rima palpebrarum
GÖZ YAŞI SALGISININ SEYRİ
Lig.palpebrale mediale
Saccus lacrimalis
Ductus nasolacrimalis
Meatus nasi inferior


Saccus lacrimalis – Lig. palpebrarum mediale’nin arka tarafında,
fossa sacci lacrimalis’de yer alan 1 cm. boyunda bir kesedir.
 Üst ucu kör, alt ucu ise ductus nasolacrimalis’e açılır.
Ductus nasolacrimalis - Saccus lacrimalis’in devamı gibidir. 1.5-2
cm uzunluğundadır. Meatus nasi inferior’a açılır. Açılma deliğindeki
kapakçığa plica lacrimalis (Hasner kapakçığı) denir.
Gözyaşı bezi ve kesesinin izdüşümü ile
Gözyaşının seyri
Saccus lacrimalis
Gl.lacrimalis
Gözyaşının akışı
Canaliculi lacrimalis
Ductus nasolacrimalis
MUSCULİ EXTERNİ BULBİ
(GÖZÜN EKSTRENSEK KASLARI)

M. rectus superior
M. rectus inferior
M. rectus medialis
M. rectus lateralis
M. obliquus superior
M. obliquus inferior

M. levator palpebrae superioris





MUSCULİ EXTERNİ BULBİ
(GÖZÜN EKSTRENSEK KASLARI)
Trochlea
M.obliquus superior
M.rectus medialis
M.rectus superior
M.rectus lateralis
ÜSTTEN GÖRÜNÜM
MUSCULİ EXTERNİ BULBİ
(GÖZÜN EKSTRENSEK KASLARI)
M.levator palpebrae superioris
M.rectus superior
M.rectus medialis
M.obliquus superior
M.obliquus inferior
M.rectus lateralis
M.rectus inferior
DIŞYANDAN GÖRÜNÜM
Göz Kaslarının Hareketleri
(Ekstorsiyon)
(İntorsiyon)
Temel
Yardımcı
- M.rectus superior: Elevasyon ; İç rotasyon-Add
- M.rectus inferior: Depresyon; Dış rotasyon-Add
- M.rectus medialis: Adduksiyon ; Yok
- M.rectus lateralis: Abduksiyon ; Yok
- M.obliquus sup. : İç rotasyon; Depresyon- Abd.
- M.obliquus inf. : Dış rotasyon; Elevasyon- Abd.
- M.levator palpebrae superioris:
Üst göz kapağına elevasyon
Göz Kaslarının İnnervasyonu
Göz kaslarının innervasyonu
M.rectus lateralis :
N.abducens
M.obliquus superior : N.trochlearis
Diğer göz kasları :
N.oculomotorius
Akut bakteriyel konjonktivit
BAŞARILAR…